«Πρέπει νὰ πολεμᾶμε, νὰ ἐντείνουμε τὶς προσευχές μας καὶ...». Ἀποφθέγματα Ρώσσων Γερόντων

Γέροντας Ἱλαρίων: (Ὑποτακτικός του Ἀββᾶ Ναζαρίου)
Ἐλπίζω νὰ προοδεύσετε σὲ ἀρετές. Κι αὐτὸ θὰ συμβεῖ ἂν ζήσετε μὲ προσοχὴ καὶ δὲν ἀμελεῖτε τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Γιατὶ εἶναι τὸ κεφάλαιο καὶ ἡ ἀρχὴ ὅλων τῶν ἀρετῶν. Τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ προφυλάξει τόσο τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὴν εἴσοδο τοῦ πονηροῦ δαίμονα ὅσο ἡ νοερὰ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἡ θερμὴ ἱκεσία.
Ἂν ἀρχίσεις νὰ φροντίζεις μὲ ἐπιμέλεια ν᾿ ἀποκτήσεις ταπείνωση πρόσεξε, γιατὶ ὁ φθονερὸς δαίμονας δὲ θὰ τὸ ἀνεχτεῖ καὶ εἴτε θὰ ἐγείρει ἐναντίον σου πειρασμοὺς γιὰ νὰ δοκιμάσει τὴν ταπείνωση καὶ τὴ σταθερότητά σου εἴτε θὰ ξεσηκώσει ἐναντίον σου τοὺς ὑποκριτὲς καὶ τοὺς ἀμελεῖς...

Ἡ πολύχρονη ὑπομονή, πού ἔφερε ἄμετρη τή χάρη τοῦ Θεοῦ

 Ένας από τους αγίους πατέρες είπε: Ήταν ένας γέροντας αναχωρητής, τίμιος, και πήγα μια φορά σ’ αυτόν, όταν ήμουν καταπονημένος από τους πειρασμούς.
Αυτός ήταν άρρωστος και κατάκοιτος και, αφού τον χαιρέτησα, κάθισα κοντά του και του είπα:
– Κάνε μια ευχή για μένα, πάτερ, διότι πολύ θλίβομαι από τους πειρασμούς των δαιμόνων.
Και ο γέροντας άνοιξε τα μάτια του και μου είπε:
– Παιδί μου, εσύ είσαι νέος και δε θ’ αφήσει ο Θεός να καταπονηθείς από αβάσταχτους πειρασμούς.
Κι εγώ του είπα:
– Και νέος είμαι και πειρασμούς έχω από πολύ ενάρετους ανθρώπους.
Κι εκείνος πάλι μου είπε:
– Λοιπόν, ο Θεός θέλει να σε κάνει σοφό.
Κι εγώ είπα:
– Πώς θα με κάνει σοφό; Εγώ κάθε μέρα γεύομαι το θάνατο της ψυχής.

Κατάκρισις. Πατερικές διδαχές

Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος: «Διό ἀναπολόγητος εἶ, ὦ ἄνθρωπε, πᾶς ὁ κρίνων. Ἐν ᾧ γάρ κρίνεις τόν ἕτερον, σεαυτόν κατακρίνεις· τά γάρ αὐτά πράσσεις ὁ κρίνων». (Ρωμ β΄ Ι). Δηλαδή. Εἶσαι ἀναπολόγητος, ἄνθρωπε, σύ πού γίνεσαι δικαστής τῶν ἄλλων, ὁποιοσδήποτε καί ἄν εἶσαι.
Διότι μέ τήν πράξη σου αὐτή, τοῦ νά κατακρίνης τόν ἄλλο, καταδικάζεις τόν ἑαυτό σου. Διότι κάνεις χειρότερα ἀπό αὐτόν πού κατακρίνεις. Καί μιά μικρή ὑπόνοια νά ἔχης κατά τοῦ πλησίον σου, λέγει ὁ Ὅσιος Δωρόθεος, ἕνα μικρό λόγο νά πῆς, ἀρχίζει ὁ νοῦς νά ἀφήνη τίς δικές του ἁμαρτίες καί νά ἀσχολῆται συνέχεια μέ τόν ἄλλον.
Καί συνεχίζει ὁ Ὅσιος: «Ὅσοι θέλουν νά σωθοῦν, δέν προσέχουν τά ἐλαττώματα τοῦ ἄλλου, ἀλλά πάντοτε τά δικά τους καί ἔτσι προκόβουν πνευματικά.» Ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρει γιά τόν Ἀββᾶ Παφνούτιο (19/4) τό ἑξῆς:

Ὀκνηρία. Πατερικές διδαχές

Λέγει ὁ Ἀπ. Παῦλος: «τῇ σπουδῇ μή ὀκνηροί, τῷ πνεύματι ζέοντες, τῷ Κυρίῳ δουλεύοντες» (Ρωμ. ιβ´ 11). Δηλαδή στήν προθυμία καί τόν ζῆλο, πού ἀπαιτεῖται γιά κάθε ἔργο θεάρεστο, νά μή εἶσθε ὀκνηροί.
Οἱ ἐσωτερικές σας πνευματικές δυνάμεις νά εἶναι πάντοτε ζεστές ἀπό τήν πνευματική φλόγα τοῦ πνεύματος. Μέ ὅλα αὐτά νά ὑπηρετῆτε ὡς ἀφοσιωμένοι δοῦλοι τόν Κύριο. Ἡ ὀκνηρία εἶναι μητέρα κάθε κακίας, ἔλεγαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες. «Ἀργία μήτηρ πάσης κακίας».

Καθαροί καί ἀμόλυντοι. Πατερικές διδαχές

 «Ἄνθρωπός τις ἐποίησε δεῖπνον μέγα καί ἐκάλεσε πολλούς» (Λουκ. ιδ´ 16). Κάποιος ἄνθρωπος ἔκαμε δεῖπνο μεγάλο καί ἐκάλεσε πολλούς. Ποιός εἶναι αὐτός ὁ ἄνθρωπος; Εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Κύριος. Μᾶς καλεῖ ὅλους.
Τί λέγει; «Ἐγώ εἰμι, ὁ ἄρτος τῆς ζωῆς· ὁ ἐρχόμενος πρός με οὐ μή πεινάσῃ» (Ἰωάν. στ´ 35). Πῶς ὅμως θά πᾶμε στό Δεῖπνο; «Ὁ ἐσθίων καί πίνων ἀναξίως κρῖμα ἑαυτῷ ἐσθίει καί πίνει, μή διακρίνων τό σῶμα καί τό αἷμα τοῦ Κυρίου» (Α´ Κορ. ια´, 29).

Ἡ Ἀγάπη. Πατερικές διδαχές

Μᾶς λέγει ὁ Ἅγ. Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής: «Ἀγαπητοί, εἰ οὕτως ὁ Θεός ἠγάπησεν ἡμᾶς καί ἡμεῖς ὀφείλομεν ἀλλήλους ἀγαπᾶν» (Α´ Ἰωάν. δ´ 11).
Δηλαδή, ἀγαπητοί, ἐάν τόσο πολύ μᾶς ἀγάπησε ὁ Θεός, καί ἐμεῖς ἔχουμε χρέος νά ἀγαπιώμαστε μεταξύ μας. Ὁ Ἅγιος τοῦ αἰῶνος μας, Ἅγιος Νεκτάριος λέγει: «Ἐπιδιώκετε τήν ἀγάπη. Ζητεῖτε καθημερινά ἀπό τόν Θεό τήν ἀγάπη.
Μαζί μέ τήν ἀγάπη ἔρχεται καί ὅλο τό πλῆθος τῶν ἀγαθῶν καί τῶν ἀρετῶν. Ἀγαπᾶτε γιά νά ἀγαπηθῆτε καί σεῖς ἀπό τούς ἄλλους. Δῶστε στόν Θεό ὅλη σας τήν καρδιά, ὥστε νά μείνετε στήν ἀγάπη».
 Τό ὡραιότερο δῶρο πού μποροῦμε νά δώσουμε στόν ἀδελφό μας εἶναι ἡ ἀγάπη. Ποιά ἀγάπη ὅμως; Ἡ ἄδολη ἀγάπη. Δηλαδή, ἡ ἀγάπη πού ἔχει σάν πηγή τόν Θεό. Αὐτό μᾶς τό δίδαξαν οἱ Ἅγιοί μας σέ ὅλο τους τό βίο.

 * * * 

Τριῶν λογιῶν ἄνθρωποι. Πατερικές διδαχές

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀναφέρει στό Ἐξομολογητάριό του ὅτι ὑπάρχουν τριῶν λογιῶν ἄνθρωποι. Οἱ σαρκικοί, οἱ ψυχικοί καί οἱ πνευματικοί ἄνθρωποι.  
Σαρκικός εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἀδικεῖ τόν ἄλλον.  
Ψυχικός εἶναι ὅποιος οὔτε ἀδικεῖ τόν ἄλλον, ἀλλά οὔτε καί θέλει νά ἀδικῆται ἀπό τούς ἄλλους. Πνευματικός εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος, ὄχι μόνον δέν ἀδικεῖ ἄλλον, ἀλλά καί ἀδικούμενος ἀπό τούς ἄλλους ὑπομένει εὐχαρίστως, καί δέν ζητεῖ ἐκδίκηση.

Ἡ φιλοξενία τοῦ Ἀβραὰμ. Πατερικές διδαχές

 Ἀγαπᾶ ὁ Θεός τήν ἐλεημοσύνη. Τό βλέπουμε ἀπό τίς πολλές φορές, πού ἀναφέρεται στό Εὐαγγέλιο, στίς συμβουλές τῶν Ἀποστόλων καί στήν ζωή τῶν Ἁγίων μας. Ἄς θυμηθοῦμε τό γεγονός τῆς φιλοξενίας τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀπό τόν πολυελεήμονα καί φιλόξενο Ἀβραάμ.
 Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἔτσι τό διηγεῖται: «Νὰ δίδετε ἐλεημοσύνην εἰς τοὺς πτωχοὺς καὶ νὰ παρηγορᾶτε τοὺς ξένους καὶ νὰ τοὺς δίνετε ψωμὶ νὰ τρώγουσιν καὶ νὰ γευματίζουν καὶ ἀπὸ κανένα κομμάτι ψωμὶ καὶ νὰ πηγαίνουσιν εἰς τὴν ὥραν καλήν τους.

Ἡ παραβολὴ τοῦ σπορέως. (Κυριακή Δ΄ Λουκᾶ) Διδαχή Β΄ Άγίου Κοσμά Αἰτωλοῦ

Διδαχή Β΄
Ἡ παραβολὴ τοῦ σπορέως

«Ἰδοὺ ἐξῆλθεν ὁ σπείρων τοῦ σπεῖραι τὸν σπόρον αὐτοῦ. Καὶ ἐν τῷ σπείρειν αὐτὸν ὁ μὲν ἔπεσε παρὰ τὴν ὁδόν, καὶ κατεπατήθη, καὶ τὰ πετεινὰ τοῦ οὐρανοῦ κατέφαγον αὐτό· καὶ ἕτερον ἔπεσεν εἰς τὴν πέτραν, καὶ φυέν, ἀνατείλαντος τοῦ ἡλίου διὰ τὸ μὴ ἔχειν ἰκμάδα ἐξηράνθη· καὶ ἕτερον ἔπεσεν ἀναμέσον τῶν ἀκανθῶν καὶ ἔπνιξαν αὐτό· καὶ ἄλλο ἔπεσεν εἰς τὴν ἀγαθὴν γῆν καὶ φυὲν ἐποίησεν ὃ μὲν τριάκοντα, ὃ δὲ ἑξήκοντα, ὃ δὲ ἑκατόν. Ταῦτα λέγων ἐφώνει· ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν, ἀκουέτω».

Γράφει ὁ ἅγιος ἀπόστολος καὶ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος εἰς τὸ ἅγιον καὶ ἱερὸν Εὐαγγέλιον: Ἦτο ἕνας γεωργὸς καὶ ἐβγῆκεν ἀπὸ τὸ σπίτι του, ἐπῆρε σπόρον καὶ ἐπήγαινε νὰ σπείρη εἰς τοὺς ἀγρούς του.

Ἡ ἀρετή τῆς ἁγνότητος. Πατερικές διδαχές

Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ μᾶς λέγει σχετικά μέ τήν ἀρε- τή τῆς ἁγνείας «Πολλοί λένε πώς ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν δουλεία τῆς σάρκας καί πολύ περισσότερο ἡ ἀπαλλαγή του ἀπό πορνικούς λογισμούς καί πορνικά αἰσθήματα εἶναι ἀδύνατη, ἐπειδή τάχα πρόκειται γιά κατάσταση ἀφύσικη.
Ἀλλά ὁ πάνσοφος νομοθέτης Θεός γνωρίζει πολύ καλύτερα ἀπό μᾶς τό τί εἶναι δυνατό καί τί ἀδύνατο γιά τόν ἄνθρωπο. Καί ἀφοῦ Ἐκεῖνος νομοθέτησε τήν ἁγνεία τοῦ σώματος καί τῆς καρδιᾶς, ὁπωσδήποτε αὐτή εἶναι δυνατή.

Ἡ θεία Εὐχαριστία. Πατερικές διδαχές

Ὁ ἅγιος Νικόδημος σχετικά μέ τήν θεία Εὐχαριστία λέγει «Συλλογίσου, ὅτι τρία πράγματα εἶναι χρεία νά συνδράμουν διά νά κάμουν τιμιώτατον ἕνα δῶρον∙ α΄. τό μεγαλεῖον τοῦ δώρου, β΄. ἡ ἀγάπη ἐκείνου ὅπου τό χαρίζει καί γ΄. ἡ ὠφέλεια ὅπου ἀπολαμβάνει ἐκεῖνος ὅπου τό δέχεται… καθώς ἡ κάμπη καί τά ἔντομα ζωΰφια τοῦ μεταξίου, ἀφίνουν σπέρμα εἰς τά δένδρα, ἤ μέσα εἰς τήν γῆν καί στέκεται ἐν τῷ καιρῷ τοῦ χειμῶνος, καί ὅταν ἔλθη ἡ γλυκυτάτη ἄνοιξις ἀνοίγει τό σπέρμα ἐκεῖνο καί γίνεται ζῶον, ἔτσι καί εἰς τοῦτον τόν κόσμον ὁ Κύριός μας ἑνούμενος μέ ἡμᾶς διά τῆς μεταλήψεως ἀφίνει ἕως καί εἰς αὐτό τό βαρύ καί παχυμερές τοῦ σώματός μας, σπέρματα ἀθανασίας,

Τό αὐτεξούσιον τοῦ ἀνθρώπου. Πατερικές διδαχές

Ὁ ἅγιος Νεκτάριος σχετικά μέ τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου μᾶς λέγει ὅτι «Ἡ προτίμηση τοῦ καλοῦ ἤ τοῦ κακοῦ εἶναι χαρακτηριστικό τοῦ αὐτεξουσίου. Ἡ θέληση καί ἡ πράξη τοῦ ἀγαθοῦ, εἶναι χαρακτηριστικό τῆς ἠθικῆς ἐλευθερίας. Τό αὐτεξούσιο εἶναι ἠθικό χαρακτηριστικό κάθε ἀνθρώπου, κι ἡ ἠθική ἐλευθερία χαρακτηριστικό μόνο τῶν ἐναρέτων.
Τό αὐτεξούσιο κάνει τόν ἄνθρωπο δυνάμει ἠθικό, ἐνῶ ἡ ἠθική ἐλευθερία ἐνεργείᾳ ἠθικό. Τό αὐτεξούσιο παραπλανώμενο ἀπό τίς ὁρμές, ἐπιθυμίες ἤ λανθασμένες σκέψεις, κατεβάζει τόν ἄνθρωπο στήν τάξη τῶν ἀλόγων ζώων.
Ἡ δέ ἠθική ἐλευθερία τόν ἀνεβάζει ὡς τίς τάξεις τῶν οὐρανίων ἀΰλων πνευμάτων. Τό αὐτεξούσιο ὠθεῖ τόν ἄνθρωπο καί στήν φωτιά καί στόν θάνατο, ἀλλά ἡ ἠθική ἐλευθερία, πού προτιμάει πάντα τό καλό, τόν ὁδηγεῖ στό ὕδωρ τό ζῶν καί στήν αἰώνια ζωή.

Περί τῶν ἀϊδίων ἐνδοτριαδικῶν σχέσεων. Πατερικές διδαχές

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος σέ λόγο του λέγει γιά τήν Ἁγία Τριάδα «(Τιμῶ) Τελείαν Τριάδα ἀπό τρία τέλεια, ἐπειδή ηὐξήθη ἡ μονάς διά νά γί- νη πλουσιωτέρα, ἡ δυάς δέ ὑπεσκελίσθη (διότι εἶναι πάνω ἀπό τήν ὕλην καί τήν μορφήν ἀπό τάς ὁποίας ἀποτελοῦνται τά σώματα), ὡρίσθη δέ ἡ Τριάς λόγῳ τῆς τελειότητός της (διότι πρώτη αὐτή ξεπερνᾶ τήν σύνθεσιν τῆς δυάδος), διά νά μή μένη στενή ἡ θεότης, οὔτε νά διαχέεται εἰς τό ἄπειρον.
Διότι τό μέν πρῶτον εἶναι ἀνάξιον τιμῆς, τό δέ δεύτερον χωρίς τάξιν. Καί τό μέν ἕν εἶναι καθαρά ἰουδαϊκόν, τό δέ ἄλλο ἑλληνικόν καί πολύθεον»1.

Ὁ ἅγιος Βασίλειος στό λόγο του Περί πίστεως, λέγει «Πιστεύομεν καί ὁμολογοῦμεν ἕνα μόνον ἀληθινόν καί ἀγαθόν Θεόν καί Πατέρα παντοκράτορα, ἀπό τόν ὁποῖον ἐδημιουργήθησαν τά πάντα.
Καί ἕνα τόν μονογενῆ αὐτοῦ Υἱόν, Κύριον καί Θεόν μας Ἰησοῦν Χριστόν, μόνον ἀληθινόν, διά τοῦ ὁποίου ἔγιναν τά πάντα. Καί ἕνα μόνον Πνεῦμα ἅγιον, τόν Παράκλητον, μέ τήν χάριν τοῦ ὁποίου ἐσφραγίσθημεν διά τήν ἡμέραν τῆς ἀπολυτρώσεως.

Διδαχαὶ Ἁγίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου

1. Ζήλια καί φαντασία Τό πάθος τῆς ζήλιας εἶναι φοβερό καί ὁδηγεῖ στήν πλάνη. Ὁ ἄνθρωπος πού ζηλεύει κάποιον φαντάζεται πολλά εἰς βάρος του, τά ὁποῖα ἐμφανίζει καί στούς ἄλλους ὡς πραγματικά. Ἡ ζήλια εἶναι ἄρνηση τῆς ἀγάπης καί ὑπαγορεύει ἐνέργειες πού φτάνουν καί μέχρι τήν ἐξόντωση κάποιου συνανθρώπου μας.
Καταπολεμεῖται μέ τήν ἀγάπη, ἡ ὁποία ἀρνεῖται τίς φαντασίες καί τά ἐξωπραγματικά συμπεράσματα. Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε γιά τό πάθος αὐτό:«Μακριά ἀπό τή ζήλια, ἡ ὁποία κατατρώγει τόν ἄνθρωπο. Ἀπό φθόνο μία μοναχή ὑποστήριζε ὅτι μία ἄλλη μοναχή ἀσχημονεῖ μέ τόν πνευματικό της. Ἦταν μιά φαντασία πού τήν ἐμφάνιζε ὡς πραγματικότητα».

* * * 

Αἱ ἀσθένειαι. Πατερικές διδαχές

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης στό ἐρώτημα πῶς πρέπει νά ἀντιμετωπίζουμε τίς σωματικές ἀσθένειες, πού ἐπιτρέπει ὁ Θεός, λέγει «Ἡ ἀρρώστια εἶναι βασανιστικό πρᾶγμα. Φέρει ταραχή στόν ἄνθρωπο, πού σωρεύει σκέψεις, πού ἡ μία εἶναι σκοτεινότερη τῆς ἄλλης.
Ἡ καρδιά καί τά χείλη εἶναι ἕτοιμα νά γογγύσουν, νά βλασφημήσουν. Ἀλλά ὁ πιστός χριστιανός ἀλλοιῶς ἀντιμετωπίζει τήν ἀρρώστια του. Τήν ὑποφέρει μέ γενναῖο φρόνημα. Ὄχι μόνο δέν λυπᾶται, ἀλλά προσπαθεῖ νά χαίρη γιά τό γεγονός αὐτό.

Ἡ ἀνθρώπινη σοφία. Πατερικές διδαχές

Ὁ Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας στόν λόγο του “Κατά Ἰουλιανοῦ”, λέγει γιά τήν φιλοσοφία: «Δέν ἀναδεικνύουν ἔνδοξο κι ἀξιομίμητο ἡ γεωμετρία καί ἡ ἀστρονομία καί οἱ ἄλλες παρόμοιες ἐπιστῆμες ἐκεῖνον πού ἄσκησε αὐτές, ἀλλά μόνη μᾶλλον ἡ ἀκριβής καί λεπτή καί ἄμεμπτη γνώση τοῦ Θεοῦ, καί τό ὅτι πρέπει νά φροντίζουμε τό ἀγαθό καί νά ἀπορρίπτουμε τό ἀντίθετό του, αὐτά θά μποροῦσα νά πῶ ὅτι εἶναι τά καυχήματα τῆς γνήσιας καί ἀδιάβλητης φιλοσοφίας. Ἐνῶ τά τῶν Ἑλλήνων εἶναι ψυχρά, περιέχουν πολλή ματαιότητα καί κόπο ἱδρώτων γιά τό τίποτε»1.

Ὁ Μ. Βασίλειος μιλώντας γιά τήν ψυχή τῶν ἀλόγων ζώων, τονί- ζει: «Μή νομίζης ὅτι εἶναι ἀρχαιοτέρα ἀπό τήν ὕπαρξιν τοῦ σώματός των, μήτε ὅτι μένει διαπαντός μετά τήν ἀποσύνθεσιν τοῦ σώματος. Διῶξε μακριά τάς φλυαρίας τῶν “σοβαρῶν” φιλοσόφων, πού δέν ἐντρέπονται νά ὑποστηρίζουν, ὅτι αἱ ψυχαί των καί αἱ σκυλίσιαι ψυχαί εἶναι ὁμοειδεῖς μεταξύ των∙ πού λέγουν ὅτι οἱ ἴδιοι ὑπῆρξαν κάποτε καί γυναῖκες καί θάμνοι καί ψάρια θαλασσινά.

Περί τῆς τελειώσεως τοῦ ἀνθρώπου. Πατερικές διδαχές

Ὁ ἅγιος Νικόδημος στό ἐρώτημα ἀπό τί ἐξαρτᾶται ἡ χριστιανική τελειότητα μᾶς λέγει «Τό μεγαλύτερο καί τελειότερο κατόρθωμα, πού ἠμπορεῖ νά εἰπῆ ἤ νά συλλογισθῆ ὁ ἄνθρωπος, εἶναι τό νά πλησιάση εἰς τόν Θεόν καί νά ἑνωθῆ μέ αὐτόν.
Ἡ πνευματική ζωή καί τελειότης στέκεται εἰς τήν ἐπίγνωσιν τῆς Ἀγαθότητος καί μεγαλειότητος τοῦ Θεοῦ καί τῆς ἰδικῆς μας μηδαμινότητος καί κλίσεως εἰς κάθε κακόν, εἰς τήν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καί εἰς τό μῖσος τοῦ ἑαυτοῦ μας, εἰς τήν ὑποταγήν, ὄχι μόνον τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί ὅλων τῶν κτισμάτων δι᾽ ἀγάπην Θεοῦ, εἰς τήν ἀποστροφήν μέν κάθε ἰδικοῦ μας θελήματος, τελείαν δέ ὑπακοήν εἰς τό θεῖον θέλημα καί πρός τούτοις εἰς τό νά θέλωμεν ὅλα αὐτά, καί νά τά κάνωμεν καθαρῶς εἰς δόξαν Θεοῦ καί διά μόνην τήν αὐτοῦ ἀρέσκειαν, καί διότι ἔτσι θέλει καί αὐτός, καί ἔτσι πρέπει νά τόν ἀγαπῶμεν καί νά τόν δου- λεύωμεν»1.

Περί νηστείας. Πατερικές διδαχές

Ὁ Ἅγιος Ἰγνάτιος Μπριαντσανίνωφ μᾶς λέγει γιά τήν ἀρετή τῆς νηστείας: «Ὁ νοῦς, αὐτός ὁ βασιλιάς τοῦ ἐσωτερικοῦ κόσμου τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά ἀσκήσει καί νά διατηρήσει τά κυριαρχικά δικαιώματά του, πρέπει πρῶτα ἀπ᾽ ὅλα νά ὑποταχθεῖ στόν νόμο τῆς νηστείας.
Μόνο ἔτσι θά μπορέσει νά ὑποτάξει τίς ἐπιθυμίες τῆς καρδιᾶς καί τοῦ σώματος. Καί μόνο μέ τήν συνεχῆ ἐγρήγορση, τήν νήψη, θά μπορέσει νά διδαχθεῖ τίς εὐαγγελικές ἐντολές καί νά τίς ἐφαρμόσει. Τό θεμέλιο, λοιπόν, τῶν ἀρετῶν εἶναι ἡ νηστεία.
Ἡ νηστεία ἀποξενώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό τά σαρκικά πάθη, ἐνῶ ἡ προσευχή παλεύει μέ τά ψυχικά πάθη καί, ἀφοῦ νικήσει, διαποτίζει ὅλη τήν ὕπαρξη τοῦ ἀνθρώπου, τόν ὁποῖο καθαρίζει ἀπό κάθε ρύπο κακίας. Καί τότε ὁ Θεός ἔρχεται καί κατοικεῖ στόν καθαρό τοῦτο λογικό ναό. Ὅποιος σπέρνει σέ γῆ ἀκαλλιέργητη, χάνει τόν σπόρο καί, ἀντί γιά σιτάρι, θερίζει ἀγκάθια.

Ὁ πιστὸς μέσα εἰς τὴν κοινωνίαν. Πατερικές διδαχές

Ὁ Ἅγιος Βασίλειος σέ ἐπιστολή του πρός μία χήρα γυναίκα, ἔγραφε γιά τό πῶς θά πρέπει νά λειτουργοῦν οἱ πιστοί μέσα στήν κοινωνία: «Ὑπάρχει τό ἑξῆς θεωρητικόν τέχνασμα διά τάς περιστεράς· ὅταν οἱ ἀσχολούμενοι μέ τά τοιαῦτα συλλάβουν μίαν καί τήν ἐξημερώσουν μέχρι σημείου νά στέκεται εἰς τά χέρια των καί νά τρώγη μαζί των, τότε ἀλείφουν τάς πτέρυγάς της μέ μύρον καί τήν ἀφήνουν νά συναγελασθῆ μέ τάς περιστεράς πού εἶναι ἔξω.
Αὐτή δέ ἡ εὐωδία τοῦ μύρου καθιστᾶ ὅλην ἐκείνην τήν ἀγρίαν ἀγέλην κτῆμα τοῦ κατόχου τῆς τιθασσευμένης περιστερᾶς· διότι ἀκολουθοῦν καί αἱ ἄλλαι τάς εὐωδιαζούσας πτερύγας τῆς περιστερᾶς καί εἰσέρχονται στό κλουβί»1.

Περί δικαιοσύνης τοῦ Θεοῦ. Πατερικές διδαχές

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος γράφει σχετικά μέ τήν δικαιοσύνη: «Ὅπου ὑπάρχει δικαιοσύνη, ἀναγκαστικά καί ζωή ἀκολουθεῖ καί τά ἄπειρα ἀγαθά, ὅπως ἀκριβῶς βέβαια ὅπου ὑπάρχει ἁμαρτία, ἀκολουθεῖ θάνατος.
Γιατί ἡ δικαιοσύνη εἶναι κάτι περισσότερο ἀπό τήν ζωή, ἐπειδή εἶναι καί ρίζα τῆς ζωῆς». Καί συνεχίζει «Ἄν τό τέλος τοῦ νόμου εἶναι ὁ Χριστός, ἐκεῖνος πού δέν ἔχει τόν Χριστό, καί ἄν ἀκόμα νομίζει πώς ἔχει τήν δικαίωση τοῦ νόμου, δέν τήν ἔχει ἐνῶ ἐκεῖνος πού ἔχει τόν Χριστό, καί ἄν ἀκόμα δέν ἔχει κατορθώσει τόν νόμο, τά ἔλαβε ὅλα.