Διδαχαὶ Ἁγίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου

1. Ζήλια καί φαντασία Τό πάθος τῆς ζήλιας εἶναι φοβερό καί ὁδηγεῖ στήν πλάνη. Ὁ ἄνθρωπος πού ζηλεύει κάποιον φαντάζεται πολλά εἰς βάρος του, τά ὁποῖα ἐμφανίζει καί στούς ἄλλους ὡς πραγματικά. Ἡ ζήλια εἶναι ἄρνηση τῆς ἀγάπης καί ὑπαγορεύει ἐνέργειες πού φτάνουν καί μέχρι τήν ἐξόντωση κάποιου συνανθρώπου μας.
Καταπολεμεῖται μέ τήν ἀγάπη, ἡ ὁποία ἀρνεῖται τίς φαντασίες καί τά ἐξωπραγματικά συμπεράσματα. Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε γιά τό πάθος αὐτό:«Μακριά ἀπό τή ζήλια, ἡ ὁποία κατατρώγει τόν ἄνθρωπο. Ἀπό φθόνο μία μοναχή ὑποστήριζε ὅτι μία ἄλλη μοναχή ἀσχημονεῖ μέ τόν πνευματικό της. Ἦταν μιά φαντασία πού τήν ἐμφάνιζε ὡς πραγματικότητα».

* * * 

2. Ἐλεημοσύνη: προσφορά ὑλικῶν καί πνευματικῶν ἀγαθῶν Ἡ ἀγάπη πρός τόν πλησίον ἐκδηλώνεται μέ πολλούς τρόπους. Ἐκεῖνος πού ἔχει πολλά ὑλικά ἀγαθά, πρέπει νά δίνει πολλά. Ἐκεῖνος πού ἔχει λίγα, νά δίνει λίγα.
Ὁ πρῶτος ἀπό τό περίσσευμα καί ὁ δεύτερος ἀπό τό ὑστέρημα. Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἔλεγε ὅτι ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ χρειάζεται νά μιλάει στούς ἀδελφούς, ἀλλά καί νά τούς ἀκούει, ὅταν θέλουν νά ποῦν τόν πόνο τους, ὅταν θέλουν συντροφιά καί ὅταν θέλουν νά σπάσουν τή μοναξιά τους.

 * * * 

3. Ἀγάπη χωρίς ἀνταπόκριση Πολλοί χριστιανοί εἶναι εὐαίσθητοι καί θλίβονται εὔκολα, γιατί ἐνῶ οἱ ἴδιοι ἔχουν ἀγάπη πρός τούς ἀδελφούς καί προσπαθοῦν νά τήν κάνουν ἔμπρακτη, ἀνάλογα μέ τά μέσα πού διαθέτουν καί τίς δυνατότητες πού ἔχουν, δέν βρίσκουν ἀνταπόκριση, γιά νά μή ποῦμε ὅτι συναντοῦν σκληρότητα καί ἀδιαφορία.
Τό θέμα εἶναι σοβαρό καί πρέπει νά ἀντιμετωπίζεται μέ ψυχραιμία καί ἀποφασιστικότητα. Ἡ πολλή εὐαισθησία στήν περίπτωση αὐτή βλάπτει καί ἐπιδεινώνει τήν κατάσταση. Ὁ πολύπειρος ἅγιος Πορφύριος, πού ἐρχόταν σέ ἐπικοινωνία μέ πολλούς θλιμμένους ἀνθρώπους, ἔδινε μία ἐνδιαφέρουσα λύση: «Σήμερα οἱ ἄνθρωποι ζητοῦν νά τούς ἀγαπήσουν καί γι᾿ αὐτό ἀποτυγχάνουν. Τό σωστό εἶναι νά μή ἐνδιαφέρεσαι ἄν σέ ἀγαποῦν, ἀλλά ἄν ἐσύ ἀγαπᾶς τόν Χριστό καί τούς ἀνθρώπους. Μόνο ἔτσι γεμίζει ἡ ψυχή».
Δυστυχῶς, ἡ πραγματικότητα εἶναι σκληρή. Οἱ ἀδελφοί μας τίς περισσότερες φορές δέν εἶναι ὅπως τούς φανταζόμαστε ἤ ὅπως τούς θέλουμε. Παραμένουν ἀσυγκίνητοι παρά τήν ἀγάπη μας καί συνεχῶς μεταβάλλονται πρός τό χειρότερο.
Δέν μπορεῖς νά ἐξηγήσεις τή συμπεριφορά τους, ἀλλά καί δέν ἔχει καί κάποια ἰδιαίτερη ἀξία νά μάθεις τούς λόγους τῆς σκληρότητάς τους.  Προφανῶς κυριαρχοῦνται ἀπό τά ἁμαρτωλά τους πάθη, γι᾿ αὐτό καί μένουν ἀνεπηρέαστοι ἀπό τήν ἀγάπη μας. Περισσότερες ἀναλύσεις δέν χρειάζονται.

 * * * 

4. «Ἡ ἀγάπη μας νά φτάνει παντοῦ» Πρέπει κάποτε οἱ χριστιανοί νά ξανοιχτοῦμε καί πέρα ἀπό τούς γνωστούς καί φίλους μας, ἀπό τό δικό μας κύκλο καί νά ἀγαπήσουμε ὅλους ἐκείνους πού βρίσκονται μακριά ἀπό τό Θεό καί ἀγνοοῦν τό Εὐαγγέλιο καί τίς ἐντολές. «Ἡ ἐν Χριστῷ ἀγάπη μας πρέπει νά φτάνει παντοῦ», ἔλεγε ὁ ἅγιος Πορφύριος. Καί συμπλήρωνε: «Ἡ ἀγάπη χρειάζεται θυσίες. Νά θυσιάζουμε ταπεινά κάτι δικό μας, πού στήν πραγματικότητα εἶναι τοῦ Θεοῦ».

* * * 

5. «Ὅταν σοῦ κάνει κλοιό ὁ σατανάς…» Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἀντιμετωπίζουν μικρά ἤ μεγάλα ψυχολογικά προβλήματα, τά ὁποῖα ἄλλοτε διαρκοῦν λίγο καί ἄλλοτε χρονίζουν. Ἡ λύση τους δέν εἶναι εὔκολη, ἰδίως ἀπό ἀνθρώπους πού εἶναι εὐαίσθητοι καί δέν ἔχουν τή δύναμη νά ἀντιδράσουν. Ὑπάρχει ἐπίσης καί ὁ σατανάς, ὁ ὁποῖος ἐμφανίζει τά εὔκολα δύσκολα καί ὁδηγεῖ στό ἀδιέξοδο, ἀφαιρώντας ἀπό τόν ἄνθρωπο τήν ἀναγκαία αἰσιοδοξία.
Τό ἀποτέλεσμα εἶναι ἡ ἀδράνεια καί ἡ παραίτηση ἀπό κάθε δραστηριότητα. Ὁ ἅγιος Πορφύριος σέ κάποιον, πού βίωνε τέτοιες καταστάσεις, ἔδωσε τήν ἀκόλουθη συμβουλή: «Ὅταν σοῦ κάνει κλοιό ὁ σατανάς καί σέ πιέζει, μή μένεις ἀκίνητος, ὅπως μερικοί πού μελαγχολοῦν καί σκέπτονται ἐπί ὧρες, σάν νά τούς ἀπασχολοῦν πολύ σοβαρά προβλήματα, ἐνῶ δέν συμβαίνει τίποτα ἀπ᾿ αὐτά· ἁπλῶς τούς ἔχει καθηλώσει ὁ σατανάς.
Νά ἔχεις ἑτοιμότητα ἀντιδράσεως, νά ἀντιστέκεσαι, νά ἀποκρούεις τήν πολιορκία τοῦ σατανᾶ, ὅπως ἕνας ἄνθρωπος πού τόν πιάνουν κάποιοι κακοποιοί καί τόν καθηλώνουν καί τότε ἐκεῖνος κάνει μιά ἀπότομη κίνηση καί τινάζοντας τά χέρια του, τούς πετᾶ ἀπό δῶ κι ἀπό κεῖ, ξεφεύγει τό σφίξιμό τους καί στρέφεται πρός ἄλλη κατεύθυνση, πρός τόν Χριστό πού τόν ἐλευθερώνει».

Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης

 Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 2021, 9 Μαΐου 2014