Ερμηνεία εις τον Κανόνα της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού. Οσίου πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου

Ερμηνεία εις τον Κανόνα της Υψώσεως του τιμίου Σταυρού

Ε ρ μ η ν ε ί α    ε ι ς     τ ο ν     Κ α ν ό ν α

ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ

ποίημα όντα του αγίου Κοσμά

Και πρώτον εις την τούτου ακροστιχίδα

Ακροστιχίς

Σταυρώ πεποιθώς, ύμνον εξερεύγομαι

Ἑρμηνεία εἰς τόν πρῶτον κανόνα τῆς Μεταμορφώσεως Τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Ὠδή α´

Σήμερον Χριστός ἐν Ὄρει Θαβώρ, λάμψας ἀμυδρῶς, θεϊκῆς αὐγῆς ὡς ὑπέσχετο, Μαθηταῖς παρεγύμνου χαρακτῆρας· σελασφόρου δέ πλησθέντες, θείας αἴγλης, ἐν ἀγαλλιάσει ἔμελπον· Ἄσωμεν τῷ Θεῷ ἡμῶν ὅτι δεδόξασται.

Σήμερον, λέγει, ὁ Δεσπότης Χριστός, ἐπειδή ἔλαμψεν εἰς τό Ὄρος Θαβώρ, παρεγύμνωσεν: ἤτοι ἔδειξεν εἰς τούς Μαθητάς του κάποιους ἀμυδρούς καί ὀλίγους τινάς χαρακτῆρας τῆς Θεϊκῆς του αὐγῆς, ἡ ὁποία ἦτον κεκρυμμένη μέσα εἰς τό πρόσλημμα τῆς ἀνθρωπότητος, καί ἕως τότε δέν ἐβλέπετο ἀπό τούς Μαθητάς του· τοῦτο γάρ δηλοῖ τό Παρεγύμνου, κατά τόν θεῖον Χρυσόστομον λέγοντα «Ἐν τῷ Θαβώρ μεταμορφωθείς ὁ Δεσπότης Χριστός, ἔδειξε τῆς ἀθεάτου Βασιλείας τήν δόξαν καί οὐκ ἐπέδειξε, τουτέστι μικρόν παρήνοιξε τήν Θεότητα καί οὐχί τελείως».

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης γιὰ τοὺς Ἁγίους ἐνδόξους Νεομάρτυρες. Πρωτοπρ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος

 Πρωτοπρ. Άγγελος Αγγελακόπουλος εφημέριος Ι. Ν. Αγίας Παρασκευής Καλλιπόλεως Πειραιώς

Ἑορτάζει ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία τήν Κυριακή Γ΄ τοῦ Ματθαίου, τήν μνήμη τῶν ἁγίων ἐνδόξων Νεομαρτύρων. Τί εἶναι, ὅμως, νεομάρτυς; Ποιός θεωρεῖται νεομάρτυς;

Σύμφωνα μέ τόν ἅγιο Νικόδημο τόν Ἁγιορείτη, ὡς Νεομάρτυρες χαρακτηρίζονται ὅσοι μαρτύρησαν γιά τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ μετά ἀπό τό 1453 μ.Χ., δηλ. μετά τήν ἄλωση τῆς Κων/λεως, ἀπό τούς Μωαμεθανούς Τούρκους, ἐπειδή ἀρνήθηκαν νά ἀσπασθοῦν τόν Ἰσλαμισμό, Μωαμεθανισμό, Μουσουλμανισμό.
Οἱ Νεομάρτυρες ὀνομάσθηκαν ἔτσι, γιά νά διακρίνονται ἀπό τούς παλαιούς μάρτυρες τῶν πρώτων χριστιανικῶν αἰώνων ἤ καί ἀργότερα τῆς εἰκονομαχίας.

Εἰς τήν Πεντηκοστήν, κατά τήν ὁποίαν ἐνήργησε τό Πνεῦμα τό Ἅγιον εἰς τούς Ἀποστόλους.Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

 Εἰς τήν Πεντηκοστήν, κατά τήν ὁποίαν ἐνήργησε τό

Πνεῦμα τό Ἅγιον εἰς τούς Ἀποστόλους
Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

    Α´. Μεταβολήν τοῦ νοῦ.
    Β´. Μεταβολήν τῆς καρδίας.
    Γ´. Μεταβολήν τῆς γλώσσης.

Συλλογίσου ἀγαπητέ, πῶς τό Πανάγιον Πνεῦμα ὅταν κατέβη εἰς τό ὑπερῷον ἐν εἴδει πυρίνων γλωσσῶν, ὡσάν ἕνας σφοδρότατος ἄνεμος καί βροντή, ἐγέμισεν ὅλον τόν οἶκον, εἰς τόν ὁποῖον ἦσαν καθήμενοι οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι καί ἐπροσηύχοντο· «καί ἐπλήρωσε τόν οἶκον, οὗ ἦσαν καθήμενοι» (Πραξ. β´. 2)· καί τόν ἔκαμεν ὡσάν μίαν κολυμβήθραν, ὡς λέγει ὁ Θεσσαλονίκης Γρηγόριος, διά νά βαπτίσῃ τούς Ἀποστόλους μέ τήν θείαν χάριν του, περί τοῦ ὁποίου τούτου βαπτίσματος προεῖπεν εἰς αὐτούς ὁ Κύριος· «ὑμεῖς δέ βαπτισθήσεσθε ἐν Πνεύματι ἁγίῳ οὐ μετά πολλάς ταύτας ἡμέρας (Πράξ. α´ 5).

Ἐπλήρωσε δέ τόν οἶκον, οὗ ἦσαν καθήμενοι, κολυμβήθραν αὐτόν ἀπεργαζομένη πνευματικήν, καί πληροῦσα τήν τοῦ Σωτῆρος ἐπαγγελίαν, ἥν καί αὐτήν ἀναλαμβανόμενος πρός αὐτούς ἔλεγεν,

Οσίου Πατρός ημών Νικοδήμου του Αγιορείτου, ερμηνεία εις τους κανόνας της Πεντηκοστής.

Προλεγόμενα

Εν ταυτώ και Ερμηνεία Εις την Ακροστιχίδα του Κανόνος της Πεντηκοστής[1]

Ακροστιχίς

Πεντηκοστίν εορτάζομεν.

Ερμηνεία.

            Η Ακροστιχίς αυτή δεν είναι στίχος δωδεκασύλλαβος Ιαμβικός, ούτε έμμετρος, καθώς ήτον αι άλλαι ακροστιχίδες των λοιπών Κανόνων του Ιερού Κοσμά, αλλά είναι εννεασύλλαβος μόνο και άμετρος και κολοβός.  Διά ποίαν δε αιτίαν τούτο εποίησεν ο Μελωδός;  Αποκρίνομαι ότι την αληθινήν τούτου αιτίαν αυτός μόνος ηξεύρει ο Ασματογράφος, και το Πνεύμα το εν αυτώ^. ημείς δε στοχαστικώς λέγομεν ότι ίσως τούτο εποίησεν από τον υπερβολικόν έρωτα όπου είχεν εις τα λόγια Γρηγορίου του Θεολόγου^. υπό τούτου γαρ καταφλεγόμενος, δεν ήθελε να παραλλάξη τους εκείνου λόγους, αλλ’ αυτούς εκείνους γυμνούς και ξηρούς και με αυτάς τας λέξεις ηγάπα να προφέρη, όχι μόνον εις τα άλλα του συγγράμματα, αλλά και εις αυτάς ακόμη τας Ακροστιχίδας.

Το πνεύμα των Πατέρων για παρόμοιες εορτές με τις σημερινές καρναβαλικές εκδηλώσεις

Παραθέτουμε τον 62 κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, ο οποίος καταδικάζει τις μεταμφιέσεις και τις μάσκες, όπως και τους χορούς και τους αστεϊσμούς, που ελάμβαναν χώρα σε παρόμοιες καρναβαλικές εορτές του παρελθόντος.


ΚΑΝΩΝ ΞΒ’

Τας ούτω λεγομένας Καλάνδας και τα λεγόμενα Βοτά, και τα καλούμενα Βρουμάλια, και την ν τη πρώτη του Μαρτίου επιτελουμένην πανήγυριν, καθάπαξ εκ της των πιστών πολιτείας περιαιρεθήναι βουλόμεθα. Αλλά μην και τας των γυναικών δημοσίας ορχήσεις, και πολλήν λύμην και βλάβην εμποιείν δυναμένας. Έτι μην και τας ονόματι των παρ’ Έλλησι ψευδώς ονομασθέντων θεών, ή εξ ανδρών, ή γυναικών, γινομένας ορχήσεις και τελετάς, κατά τι έθος παλαιόν και αλλότριον του των Χριστιανών βίου, αποπεμπόμεθα, ορίζοντες, μηδένα άνδρα γυναικείαν στολήν ενδιδύσκεσθαι, ή γυναίκα την ανδράσιν αρμόδιον. Αλλά μήτε προσωπεία κωμικά, ή σατυρικά, ή τραγικά υποδύεσθαι· μήτε το του βδελυκτού Διονύσου όνομα την σταφυλήν εκθλίβοντας εν ταις

Τι κακά κάνουν οι Χριστιανοί στις απόκριες. Αγ. Νικόδημος ο Αγιορείτης

Ποιός μπορεί να διηγηθή τις αταξίες, που κάνουν οι Χριστιανοί κατά την περίοδο των Αποκρέων, και μάλιστα στα νησιά; Στ' αλήθεια, θα μπορούσε να πη κανείς, ότι τότε οι Χριστιανοί δαιμονίζονται όλοι, διότι χορεύουν, παίζουν, τραγουδούν ασυνείδητα, μέχρι και αυτοί οι πλέον γέροντες. 
Και, όποιος δεν χορέψει ή δεν τραγουδήσει, θεωρείται τρελλός, διότι οι άνδρες φορούν γυναικεία φορέματα και οι γυναίκες ανδρικά· διότι ντύνεται ο καθένας με διαφορετικά ρούχα και μάσκες, τις κοινώς αποκαλούμενες μουτσούνες· τότε δεν έχει διαφορά η ημέρα από την νύκτα· διότι όπως η ημέρα και όλη η νύκτα ξοδεύεται σε χο­ρούς και μασκαριλίκια· τότε δεν διαφέρουν οι λαϊκοί από τους κληρι­κούς και τους ιερωμένους· διότι όλοι εξ ίσου ατακτούν· τότε, για να πω έτσι, πανηγυρίζει η ασέλγεια·

Πόσην ὕβριν ἔχουν νὰ προξενήσουν εἰς τὸν Χριστὸν ἐν τῇ κρίσει οἱ τοὺς μάγους καλέσαντες. Ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Πόσην ὕβριν ἔχουν νὰ προξενήσουν εἰς τὸν Χριστὸν ἐν τῇ κρίσει οἱ τοὺς μάγους καλέσαντες

Ἅγιος Νικόδημος Ἁγιορείτης

Ἐὰν ὅμως νικηθῆτε ἀπὸ τὴν ἀσθένειαν, καὶ φιλοζωΐαν, καὶ καταφρονήσετε μὲν τὸν Χριστόν, καὶ τοὺς Ἁγίους αὐτοῦ, καὶ ἀθετήσετε τὴν πίστιν, καὶ τὴν εὐσέβειαν, προστρέξετε δὲ εἰς τοὺς δαίμονας, καὶ μάγους, καὶ μάγισσας, διὰ νὰ σᾶς ἰατρεύσουν, ἢ ἄλλην βοήθειαν νὰ σᾶς κάμουν, νὰ εἰξεύρετε ὅτι ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως, ἔμπροσθεν εἰς ὅλο τὸ πλῆθος τῶν Ἀγγέλων καὶ τῶν ἀνθρώπων, ἔχετε νὰ γενῆτε καύχημα μὲν εἰς τὸν διάβολον, ὀνειδισμὸς δὲ καὶ ὕβρις εἰς τὸν Χριστόν· διότι ὁ διάβολος τότε ἔχει νὰ καυχηθῇ ἐναντίον τοῦ Κυρίου, καὶ νὰ εἰπῇ· ἰδοὺ οὗτοι οἱ Χριστιανοὶ διὰ παραμικρὰν ἀσθένειαν, ὁποῦ τοὺς ἠκολούθησε, καὶ διὰ ὀλίγην ἀνάγκην ὁποῦ ἔλαβον, ἀθέτησαν μὲν ἐσένα, καὶ τὴν ἰδικήν σου πίστιν, καὶ ἀγάπην, ὅστις τοὺς ἔπλασες, καὶ τοὺς ἀνέπλασες καὶ ὑπὲρ αὐτῶν ὑπέμεινας θάνατον, ἐπρόστρεξαν δέ, καὶ κατέφυγον εἰς ἐμένα, καὶ εἰς τὴν ἰδικήν μου βοήθειαν, ὁποῦ οὔτε τοὺς ἔπλασα, οὔτε θάνατον διὰ λόγου τους ἔλαβον, καὶ ἐπροτίμησαν περισσότερον τὴν ἰδικήν μου ἀγάπην, ἀπὸ τὴν ἰδικήν σου· ἔτσι τὸ βεβαιοῖ ὁ Οὐρανοφάντωρ Βασίλειος· «ὁ νῦν ἀπατῶν ἡμᾶς, καὶ διὰ τῶν κοσμικῶν δελεαμάτων λήθην ἐμποιεῖν ἡμῖν τοῦ εὐεργέτου μηχανῇ πάσῃ σπουδάζων, ἐπ᾿ ὀλέθρῳ τῶν ψυχῶν ἡμῶν ἐναλλόμενος ἡμῖν καὶ ἐπεμβαίνων, εἰς ὀνειδισμὸν τότε προσοίσει τῷ Κυρίῳ τὴν ἡμετέραν καταφρόνησιν, καὶ ἐγκαυχήσεται τῇ ἀπειθείᾳ καὶ ἀποστασίᾳ ἡμῶν, ὥστε, οὔτε κτίσας ἡμᾶς,

Oἱ μάγοι ὑστεροῦνται τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν καὶ ρίπτονται εἰς τὴν κόλασιν. Oἱ μάγοι χειρότερα ἔχουν νὰ κολασθοῦν ἀπὸ τοὺς ἀπίστους. Ἁγ. Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου

Ὅτι αἱ μάγοι ὑστεροῦνται τῆς Βασιλείας τῶν οὐρανῶν καὶ ρίπτονται εἰς τὴν κόλασιν.

 Ἅγιος Νικόδημος Ἁγιορείτης

Ἵνα δὲ μὴ γίνῃ ὁ λόγος οὗτος ἐκτεταμένος, συντέμνω τὰ πολλὰ λόγια εἰς ὀλίγα, καὶ λέγω· Χριστιανοὶ ἀδελφοί, κάμετε ἀποχὴν τῶν δαιμονικῶν καὶ μαγικῶν ἔργων, διότι ὅποιος μεταχειρίζεται φαρμακείας καὶ μαγείας, αὐτός, ὄχι μόνον εἰς τὴν παροῦσαν ζωὴν λαμβάνει τὰς φοβερὰς παιδείας τοῦ Θεοῦ, τοὺς φρικτοὺς ἀφορισμοὺς τῶν Ἁγίων Συνόδων, καὶ τὰς σκληρὰς τιμωρίας τῶν Βασιλικῶν νόμων, ὡς ἀνωτέρω εἴπομεν, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ εἰς τὴν ἄλλην ζωὴ διώκεται ἀπὸ τὰ οὐράνια καὶ αἰώνια ἀγαθά, καὶ μέρος δὲν ἔχει τελείως εἰς τὴν Βασιλείαν τῶν Οὐρανῶν· ποῖος τὸ βεβαιώνει; ὁ Οὐρανοβάμων Παῦλος λέγων· «φανερὰ δὲ ἐστὶ τὰ ἔργα τῆς σαρκός, ἅτινά ἐστιν, εἰδωλολατρεία, φαρμακεία... ἃ προλέγω ὑμῖν, καθὼς καὶ προεῖπον, ὅτι οἱ τὰ τοιαῦτα πράσσοντες, Βασιλείαν Θεοῦ οὐ κληρονομήσουσι» (Γαλ. ε´ 19)· ἔξω λοιπὸν τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν ἐσεῖς οἱ μάγοι, ἔξω οἱ γητευταί, ἔξω οἱ μάντεις, ἔξω οἱ δένοντες τὰ ἀνδρόγυνα, ἔξω οἱ πιστεύοντες, καὶ καίοντες τοὺς βρικόλακας, ἔξω οἱ ζητοῦντες βοήθειαν ἀπὸ τοὺς μάγους διὰ νὰ κερδίσουν τὴν κρίσιν ὁποῦ ἔχουσιν, ἔξω οἱ κατασκευάζοντες τὰ φυλακτήρια, ἔξω τὰ κακογραΐδια, ἔξω οἱ προσκαλοῦντες εἰς τὰς ἀσθενείας των μάγους, καὶ μάγισσας, καὶ Ἀτσιγκάνας, ἔξω οἱ μεταχειριζόμενοι τὰ μαγικά, ἔξω καὶ οἱ εἰς τοὺς μάγους προστρέχοντες·