Οἱ 40 Μάρτυρες (Μνήμη 9 Μαρτίου) καὶ τὸ ὅραμα τοῦ Σελὶμ Α΄ τοῦ Ἄκαμπτου

Ἡ Ἱερὰ Μονὴ Ξηροποτάμου -τὸ Καθολικὸ τῆς ὁποίας τιμᾶται στὴ Μνήμη τῶν Τεσσαράκοντα Μαρτύρων (9/22 Μαρτίου)- στὴ μακραίωνη ἱστορία της γνωρίζει τρεῖς φορὲς τὴν ἐρήμωση: Τὸν 14ο, 16ο καὶ 18ο αἰῶνα κι ἄλλες τόσες φορὲς ἀνασυγκροτεῖται.
Τὴν ἀνασυγκρότηση τοῦ 16ου αἰῶνα δημιουργεῖ ὁ σουλτᾶνος Σελὶμ Α΄ (1512-20) ὁ Γιαβοὺζ (= σκληρός, ἄκαμπτος), ἀπὸ τὰ πιὸ ἀνέλπιστα.
Τοῦ Σελὶμ ὑπάρχει στὸ ἀρχεῖο τῆς Μονῆς ἕνα Χάττι-Σερὶφ (ἱερὸς ὁρισμός), τοῦ ὁποίου ἡ χρονολογία καὶ τὸ περιεχόμενο εἶναι μουσουλμανικό, τὸ τέλος ὅμως χριστιανικό: «τὸ μουσουλμᾶνο», γράφει «τὸν ἐπιμένοντα τὴ ἀνατροπὴ ταύτη τοῦ παρόντος ἡμῶν Χάττι- Σερὶφ τῷ αἰωνίῳ ἀναθέματι αὐτὸν παραπέμπομεν»!
Στὸ ἔγγραφο τοῦ 1517 ὁ Σελὶμ κάνει μεγάλες δωρεὲς καὶ πολλὲς διευκολύνσεις πρὸς τὴ Μονή.

Τὸ τί ἀκριβῶς συνέβη μὲ τὸν Σουλτᾶνο Σελὶμ Α΄, οἱ δωρεὲς καὶ οἱ διευκολύνσεις τοῦ ὁποίου ἔδωσαν στὴ Μονὴ «ἀέρα» γιὰ ἐνάμισυ αἰῶνα μας τὸ περιγράφει ὁ Γεράσιμος Σμυρνάκης στὸ βιβλίο τοῦ ΤΟ ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ (1903):
Ἐν ἔτει 1513 ὁ Σουλτᾶνος Σελὶμ Α΄ ὁ ἐπιλεγόμενος Ἄκαμπτος μετὰ τὴν ἐν Δαρδανελλίοις ἐπιθεώρησιν τοῦ φρουρίου Κιλίτ-ἐλ Μπὰχρ (κλεὶς τῆς θαλάσσης) ἐπεσκέψατο τὸ Ἅγιον Ὅρος ξενισθεῖς μεγαλοπρεπῶς καὶ πλούσια δεξάμενος δῶρα ἐν μέσῳ μεγαλοπρεπῶν πανηγύρεων, τελεσθεισῶν ὑπό τε τῶν Ἁγιορειτῶν καὶ τῶν Βεζυρῶν αὐτοῦ, εἶτα δ' ἐπανέκαμψεν εἰς Κωνσταντινούπολιν δι' Ἀδριανουπόλεως.

Ἐπὶ τοῦ Σουλτάνου Σελὶμ τοῦ Α΄, Πατριάρχου ὄντος Θεολήπτου τοῦ Α΄ (1514-1519), ἐλήφθη ἡ ἀπαισία ἀπόφασις τῆς μετατροπῆς εἰς τεμένη πάντων τῶν Ναῶν, ὁ διὰ παντὸς τρόπου ἐξισλαμισμὸς πάντων τῶν χριστιανῶν καὶ ἡ ἐξ ὁλοκλήρου κατάργησις τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
Εὐτυχῶς ὅμως ἀπεκρούσθη ἡ ἀπόφασις αὕτη ὑπὸ τοῦ Μουφτῆ (Ἱερονομολόγου) Τζεμαλή, ἰσχυρισθέντος ὅτι τὸ Κοράνιον ἐντέλλεται τὸν ἐκμουσουλμανισμὸν οὐχὶ διὰ τῆς βίας ἀλλὰ διὰ τῆς πειθοῦς.
Παράδοξον δὲ καὶ θαυμάσιον ἄλλως ὅτι αὐτὸς οὗτος ὁ Σελὶμ ἐδωρήσατο τὴ Μονὴ Ξηροποτάμου τὸν ἱερὸν ὁρισμὸν αὐτοῦ Χάττι Σερίφ, ὅτε διέτριβε τῷ 1517 ἐν Αἰγύπτῳ, δι οὐ ἐν τῷ ἐννάτω ἄρθρῳ τούτου ὁρίζει:

«Ἐπειδὴ εὑρέθη εἰς τοῦ ρηθέντος ἥρωος τῶν Ὀθωμανῶν μακαρίτου, λέγω, Σουλτὰν Γιαοὺς Μουρὰτ τοῦ Β΄(1421-1451), τὸ Χάττι Σερίφ, ὅτι τοὺς Μοναχοὺς ἁπλῶς τοῦ Ἁγίου Ὅρους νὰ μὴ τοὺς κληρονομῇ μήτε Πετελμαντζῆς, μήτε Μαγκουφάτης, μήτε ἄλλος τὶς τῶν ἀξιωματικῶν Μουσουλμάνων, ἡ βασιλεία μου καὶ αὔθις προστάζει, ὅτι τοὺς Μοναχοὺς ἁπλῶς τοῦ Ἁγίου Ὅρους ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ εἰς τὸ ἑξῆς νὰ μὴ τολμήση τινὰς Μουσουλμᾶνος νὰ κληρονομήση, μήτε πατήρ, ἢ μήτηρ τοῦ τεθνεῶτος Ἁγιορείτου Μοναχοῦ ἢ ἄλλος τις αὐτοῦ συγγενής, πάρεξ τὸ Μοναστήρι ὅπου τὸν εἶχεν ἐκεῖνο καὶ νὰ κληρονομῇ ὅλην τὴν περιουσίαν αὐτοῦ.
Ἐπειδὴ ἀτός τοῦ ἰδίῳ στόματι ἔτζι ἔταξεν ἔμπροσθεν εἰς τὸν Θεὸν καὶ διὰ τοῦτο πρέπει νὰ φυλάγη τινὰς ἐκεῖνα ὅπου εὐγαίνουν ἀπὸ τὸ στόμα του».
Προσέτι ὁ αὐτὸς Σουλτᾶνος ἐξέδοτο καὶ διάταγμα ἀσυδοσίας ἀφορῶν την ἐπί του Σουμελᾶ Μονὴν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου.
Τὸ ρηθὲν Χάττι Σερὶφ ἀπευθύνεται πρὸς τὸν Πασᾶν τῆς Θεσσαλονίκης Ἀλήν, τὸν Καδὴν Σιδηροκαυσίων καὶ πρὸς τοὺς Οὐλεμάδας καὶ ἀξιωματικοὺς τῶν Μωχαμετλίδων (ὀπαδῶν του Μωάμεθ).

Ἀναφέρει δὲ τὴν ἅλωσιν τῆς Αἰγύπτου καὶ ὅτι «κατὰ τὴν εἰς Αἴγυπτον διαμονήν του ὁ Σουλτᾶνος Σελὶμ εἶδε 40 παλληκάρια μεγαλόσωμα μὲ ἅρματα ὁλόχρυσα, ὡσὰν Ἀγγέλους εἰς ἀέρα τρέχοντας καὶ ἔλεγον ὅτι, ἡμεῖς εἴμεθα, ὦ βασιλεῦ, βοηθοὶ τῶν Ὀθωμανῶν καὶ συνεργοὶ τῆς νίκης κατὰ τῶν ἐχθρῶν σου καὶ διὰ νὰ μᾶς ἀνταμείψης εἰς τὸ καλὸν ὅπου σᾶς ἐκάμαμεν, κατὰ τὴν αὔριον θέλουν ἔλθει κάποιοι ἐρημῖται Ρουχμπάνιδες (πνευματικοὶ) νὰ ζητήσουν θέλημα ἀπὸ τὴν βασιλεία σου, εἰς τὸ νὰ ἀνακαινίσουν τὸ σπήτι μας, ὅπου εὑρίσκονται μέσα εἰς αὐτὸ τὰ λείψανά μας.
Καὶ λοιπὸν ἂν ἀγαπᾶς νὰ μᾶς ἔχης φίλους καὶ εἰς ἄλλους καιρούς, πρέπει ὄχι μοναχὰ νὰ τοῖς δώσης θέλημα νὰ κτίσουν τὸ σπήτι μας, ἀλλὰ καὶ νὰ τοὺς φιλοδωρήσης μὲ βασιλικὰς φιλοδωρίας».

Εἶτα ἀναφέρει ὅτι προσεκάλεσε τὸν Σεϊχοὺλ Ἰσλάμην Μουφτὴν Σουλεϊμάνην, εἰς ὀν ἐξέθετο τά' ἀνωτέρω ὡς καὶ εἰς τὸν Βεζύρην αὐτοῦ Μουσταφὰν Πασᾶν, οἵτινες ἀφηγήθησαν ὅτι καὶ αὐτοὶ τὰ αὐτὰ εἶδον.
Τότε ἐνεφανίσθησαν καὶ οἱ ἐξ Ἁγίου Ὅρους ἐρημῖται Μοναχοὶ μετ' ἀναφορῶν καὶ πιστοποιητικῶν ὅτι ἐπυρπολήθη ἡ Μονὴ τοῦ Ξηροποτάμου καὶ ἐγνώσθη ἡ ἀλήθεια τῶν ὀραθέντων, ἐφ ὦ καὶ ὁ Μουφτῆς ἐξέδωκε τὴν κάτωθι ρήτραν αὐτοῦ (φετβάν):
«Ὁ τόπος ὅπου ἀναγιγνώσκεται τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον, ὅταν συμβῇ νὰ καῇ ἢ καὶ νὰ χαλάση πάλιν νὰ ἀνακαινίζηται».
Ὅθεν ὁ Σουλτᾶνος ἀπεφάνθη: «Τοιγαροὺν καὶ ἡ βασιλεία μου βουλομένη νὰ πληρώση τὴν εὐχαριστίαν εἰς τοὺς βοηθοὺς καὶ εὐεργέτας αὐτῆς, ὁποὺ δικαίως ταύτην τὴν χάριν ἐζήτησαν, διὰ τὴν πολλὴν βοήθειαν, ὅπου εἶδε πολλάκις τὸ γένος ἡμῶν ἀπὸ τοὺς ρηθέντας 40 Μάρτυρας, προστάζει καὶ διορίζεται εἰς ὅλον της τὸ ὑπήκοον ταῦτα».
Εἶτα ἐν δέκᾳ ἄρθροις ὁρίζει:
1ον) ν' ἀνακαινισθῇ ἡ Μονὴ Ξηροποτάμου
2ον) νὰ ἔχωσιν ἄδειαν οἱ Πατέρες ν' ἀνακαινίζωσι τὴν Μονὴν ὀσάκις γείνη χρεία
3ον) νὰ ἀφιερωθῶσιν 20 ἐργαστήρια ἐν Σιδηροκαυσίοις καὶ νὰ ἀνάπτωνται 40 κανδύλαι ἐπὶ τῶν λειψάνων τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα
4ον) ὅσον τόπον βλέπει τὸ Μοναστήριον πρὸς τὰ τέσσαρα μέρη τοῦ ὁρίζοντος νὰ κατέχη αὐτὸν ὅλον
5ον) νὰ ὦσιν οἱ Πατέρες ἀσύδοτοι (μὰφ μουσελίδες)
6ον) νὰ μεταβῶσι δέκα τῶν ὑπαλλήλων οἱ ἐξαιρετώτεροι, ἵνα γράψωσι τὰ σύνορα τῆς Μονῆς καὶ τῶν Μετοχίων μετὰ τοῦ ἐπιστάτου τῆς οἰκοδομῆς τοῦ Μοναστηρίου Ἰμπραὴμ Ἀγᾶ
7ον) ἐπιβεβαιοῖ τὸ Χάττι Σερὶφ τοῦ Σουλτάνου Γιαοὺς Μουράτ
8ον) ἐὰν τὶς τῶν Μοναχῶν ἀπέλθη τοῦ Μοναστηρίου αὐτοῦ καὶ μεταβῇ εἰς ἄλλο, νὰ τιμωρῆται διὰ προστίμου 100 γροσίων τὸ δεχόμενον αὐτὸν Μοναστήριον ὑπὸ τοῦ Ἀγᾶ τοῦ Τόπου καὶ νὰ καθίσταται ὁ Μοναχὸς γνωστὸς εἰς τήν του Ξηροποτάμου Μονήν
9ον) ἀναφέρει τὸ Χάττι Σερὶφ τοῦ ρηθέντος Γιαοὺς Μουρὰτ καὶ ἐπιβεβαιοῖ νὰ μὴ κληρονομῇ κανεὶς πάντας τοὺς Ἁγιορείτας, ἀλλὰ τὸ εἰς ὁ ἀνήκουν Μοναστήριον
10ον) τὸ παρὸν Χάττι Σερὶφ νὰ φυλάττηται ἐν τῇ Μονῇ, μόνον δὲ τὸ Σουρέτιον (ἀντίγραφον) νὰ ἐξάγηται ὑπὸ τῶν Πατέρων διὰ τινα χρείαν αὐτῶν ἐν δικαστηρίοις κτλ. Ἀναφέρει δ' ἐνταῦθα ἀφορισμοὺς κατὰ τῶν παραβατῶν τοῦ ἐγγράφου τούτου.

agioritikesmnimes.blogspot.com