«Ὡς ὁ Ἄσωτος Υἱὸς ἦλθον καγὼ οἰκτίρμων »
Θεολογικὸ σχόλιο στὴν Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου
Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητοῦ
Νὰ διδάξει, σὲ ὅσους εἶναι ἀπελπισμένοι, ὅτι ὁ Θεὸς παραμένει μὲ ἀνοιχτὲς ἀγκάλες νὰ δεχτεῖ τὸν κάθε μετανοημένο ἁμαρτωλό, ὅσο ἁμαρτωλὸς καὶ ἂν εἶναι.
Ἂν ἡ προηγούμενη Κυριακὴ τοῦ Τελώνου καὶ Φαρισαίου εἶναι ἀφιερωμένη στὴ στηλίτευση τῆς παθολογικῆς ἐγωιστικῆς αὐτάρκειας καὶ τὴν κατάδειξη τῶν δεινῶν συνεπειῶν της, ἡ δεύτερη Κυριακὴ εἶναι ἀφιερωμένη στὴν ταπείνωση, τὴ μετάνοια καὶ στὰ εὐλογημένα παρεπόμενά της.
Ἂν ἡ καταραμένη ἐγωπάθεια κλείνει ἑρμητικὰ τὴν πόρτα τῆς σωτηρίας, ἡ μετάνοια τὴν ἀνοίγει διάπλατα καὶ ἑνώνει ξανὰ τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸ Θεό.
Ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς μας διέσωσε τὴν παραβολὴ αὐτὴ ὡς ἑξῆς: Ὑπῆρχε κάποιος πατέρας ποὺ εἶχε δυὸ γιούς. Ὁ δεύτερος, κάποια στιγμή, ζήτησε τὸ μερίδιο τῆς κληρονομιᾶς του καὶ ἔφυγε σὲ μακρινὲς χῶρες, ὅπου σπατάλησε τὴν περιουσία του σὲ ἀσωτίες.
Τὰ χρήματα κάποτε τελείωσαν καὶ στὴν περιοχὴ ἔπεσε μέγας λιμός. Ἀναγκάστηκε νὰ γίνει χοιροβοσκὸς καὶ νὰ προσπαθεῖ νὰ χορτάσει ἀπὸ τὶς βρωμερὲς καὶ εὐτελεῖς τροφὲς τῶν χοίρων. Μέσα στὴ δίνη του θυμήθηκε τὴν ἀρχοντικὴ ζωὴ στὸ πατρικὸ σπίτι.
Θυμήθηκε πὼς ἀκόμα καὶ οἱ δοῦλοι τοῦ πατέρα του ζοῦσαν ἀσύγκριτα καλλίτερη ζωὴ ἀπὸ τὴ δική του. Τότε πῆρε τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ γυρίσει στὸ σπίτι του καὶ νὰ ζητήσει ἀπὸ τὸν πατέρα του νὰ τὸν συγχωρήσει καὶ νὰ τὸν προσλάβει ὡς δοῦλο του. Ὅμως ὁ στοργικὸς πατέρας του τὸν δέχτηκε ὡς γιό του καὶ τὸν περιποιήθηκε δεόντως, παρὰ τὶς διαμαρτυρίες τοῦ μεγάλου γιοῦ του, διότι «νεκρὸς ἢν καὶ ἀνέζησε, καὶ ἀπολωλὼς ἥν καὶ εὑρέθη» (Λουκ.15,32).
Κάποιοι ὑποστηρίζουν δικαιολογημένα πὼς καὶ ἂν ἀκόμη εἶχε χαθεῖ ὁλόκληρο τὸ Εὐαγγέλιο καὶ εἶχε σωθεῖ μόνο αὐτὴ παραβολή, θὰ μποροῦσε αὐτὴ νὰ ἀποτελέσει κείμενο ἐλπίδας καὶ σωτηρίας γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος.
Σὲ καμιὰ θρησκεία τοῦ κόσμου δὲ παρουσιάζεται ὁ Θεὸς τόσο συμπονετικός, ὡς στοργικὸς ἄνθρωπος πατέρας. Ἀντίθετα πρεσβεύουν ἀλλόκοτους μοχθηροὺς «θεούς», οἱ ὁποῖοι μισοῦν τοὺς ἀνθρώπους. Στὴν ἀρχαιοελληνικὴ θρησκευτικὴ παράδοση οἱ «θεοὶ» ζήλευαν καὶ μισοῦσαν θανάσιμα τοὺς ἀνθρώπους.
Γι’ αὐτὸ καὶ οἱ ἄνθρωποι ἦταν ἀναγκασμένοι νὰ κάνουν ἀσταμάτητα θυσίες καὶ ἄλλες τελετουργίες γιὰ τὸν ἐξευμενισμό τους.
Ὡς καὶ ἀνθρωποθυσίες ἔκαναν οἱ ἀρχαῖοι προκειμένου νὰ τοὺς κατευνάσουν τὴν μήνη καὶ γλυτώσουν ἀπὸ τὴν ἀναίτια τιμωρία τῶν ψευδοθεῶν τους.
Ἀλλὰ καὶ οἱ Ἑβραῖοι δὲν εἶχαν καλλίτερη ἀντίληψη γιὰ τὸ Θεό. Ἀπομακρυσμένοι ἀπὸ τὸ κήρυγμα τῶν προφητῶν, φαντάζονταν τὸ Θεὸ φοβερὸ καὶ ἀπόκοσμο τιμωρό, ὁ Ὁποῖος ὑπάρχει γιὰ νὰ κατασκοπεύει τοὺς ἀνθρώπους, παρ’ ὅλο ποὺ Θεός τους διευκρίνισε πὼς «ὡς ἀπέχει ὁ οὐρανὸς ἀπὸ τῆς γῆς, οὕτως ἀπέχει ἡ ὁδός μου ἀπὸ τῶν ὁδῶν ὑμῶν, καὶ τὰ διανοήματα ὑμῶν ἀπὸ τῆς διανοίας μου» (Ἠσ.55,9).
Τοὺς εἰδοποιοῦσε, μέσῳ τῶν ἁγίων προφητῶν ὅτι ἔχουν ἀπόλυτα λανθασμένη ἄποψη γιὰ Ἐκεῖνον.
Ὁ σαρκωμένος Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Ὁποῖος ἔφερε τὴν ἀλήθεια καὶ τὸ φῶς στὸν κόσμο, ἀφοῦ «ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο» (Ἰωάν.1,18), φανέρωσε στοὺς ἀνθρώπους καὶ τὴν ἀληθινὴ σχέση τοῦ Θεοῦ μὲ τὰ πλάσματά Του. Ἀποκαλύπτοντας τὸν ἀληθινὸ Τριαδικὸ Θεὸ (Α΄ Ἰωάν.2,23), ἀποκάλυψε καὶ τὸν τρόπο ὑπάρξεώς Του, πὼς «ὁ Θεὸς ἀγάπη ἐστὶ» (Α΄Ιωάν.4,16), ποὺ σημαίνει ὅτι ὁ τρόπος ὑπάρξεως τῶν Θείων Προσώπων εἶναι ἀγαπητικός.
Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ ἐκτείνεται καὶ πρὸς τὰ πλάσματά Του. Ἡ στάση τοῦ Θεοῦ πρὸς αὐτὰ εἶναι ὁμοίως ἀγαπητική, ἡ ὁποία ἐκδηλώνεται ὡς ἄκτιστη ἐνέργεια.
Κύριος ἀποδέκτης τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ εἶναι ὁ ἄνθρωπος, τὸ κορυφαῖο δημιούργημά Του, ἡ εἰκόνα Του (Γέν.1,26). Ἀγαπᾶ τὸν ἄνθρωπο, ἀλλὰ ταυτόχρονα σέβεται ἀπόλυτα τὴν ἐλευθερία καὶ τὶς ἐπιλογές του, ὡς πρωταρχικὸ στοιχεῖο τῆς ἀνθρώπινης προσωπικότητας.
Πνίγει μέσα στὰ φιλάνθρωπα σπλάχνα Του τὸν πόνο Του γιὰ τὴν ἀποστασία τοῦ καθενὸς καὶ περιμένει καρτερικὰ τὴν ἐπιστροφή του. Μόλις αὐτὴ ὑπάρξει σβήνει μὲ μιὰ μονοκονδυλιὰ ὅλες τὶς ἄνομες πράξεις του καὶ τὸν ἀποκαθιστᾶ στὴν πρότερη θέση του.
Μετάνοια σημαίνει κατὰ γράμμα μεταστροφή, ἀλλαγὴ νοῦ. Στὴν οὐσία σημαίνει τὴν ὀντολογικὴ μετάλλαξη τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴν κατάσταση τῆς ἐγωπαθοῦς αὐτάρκειας στὴν κατάσταση τῆς συναίσθησης τῆς ἀμαρτωλότητας. Εἶναι ἡ μετάβαση στὸ πνεῦμα τῆς ταπείνωσης καὶ τῆς συντριβῆς μπροστὰ στὸν ἀπόλυτα ἀγαθὸ Θεό, τοῦ Ὁποίου το φῶς φανερώνει ἄπλετα τὸ σκοτεινὸ μᾶς ἑαυτό.
Ἡ συνειδητοποίηση τῆς πτωτικῆς μας καταστάσεως, τῆς ἐπώδυνης τραυματικῆς ἐμπειρίας μας καὶ τῆς ἀπουσίας διαύλων τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ στὸν ἑαυτό μας εἶναι τὸ πρῶτο βῆμα γιὰ τὴν ὀντολογική μας ἀποκατάσταση. Ἕπεται ἡ ὑλοποίηση τῆς μεγάλης μας ἀπόφασης γιὰ τὴν ἔμπρακτη ἀλλαγὴ τῆς νοοτροπίας μας καὶ τὴ διόρθωση τῆς πορείας μας πρὸς τὸ Θεό.
Ἡ μετάνοια ἀπαιτεῖ ἰδιαίτερο ἡρωισμὸ καὶ ἀγωνιστικὴ διάθεση, ὅπως ἀποτυπώνεται θαυμάσια στὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ τοῦ ἀσώτου υἱοῦ. Ὅπως ὅλα τὰ ἀγαθά, ἔτσι καὶ ἡ σωτηρία μας, εἶναι ἀποτέλεσμα ἡρωισμοῦ, ἀσυμβίβαστης αὐταπάρνησης καὶ σκληροῦ ἀγῶνα. Ὁ ἀντίδικος διάβολος ἐπιτίθεται «ὡς λέων ὠρυόμενος» (Α΄Πετρ.5,8) κατὰ τοῦ ἀνθρώπου, τὸν πολεμᾶ μὲ λύσσα καὶ δὲν τὸν ἀφήνει νὰ ἔρθει «εἰς ἑαυτόν».
Τοῦ βάζει ἄπειρα ἐμπόδια, γιὰ νὰ τοῦ ἐκριζώσει κάθε διάθεση μετάνοιας. Τὸ χειρότερο καὶ πλέον ἀποτελεσματικὸ ἐμπόδιο, ποὺ τοῦ βάζει, εἶναι ἡ ἀπελπισία. Βάζει στὸ μυαλὸ τοῦ ἁμαρτωλοῦ ἀπαισιόδοξες σκέψεις καὶ ἰδέες, ὅτι δῆθεν ὁ Θεὸς τὸν μισεῖ καὶ δὲν θὰ τὸν συγχωρήσει γιὰ τὴν ἀμαρτωλότητά του, κρατῶντας τὸν δέσμιο τῆς ἁμαρτίας καὶ τοῦ κακοῦ.
Ὅμως ὁ ἁμαρτωλός, τὸ πρῶτο πρᾶγμα ποὺ ἔχει νὰ σκεφτεῖ, εἶναι ὅτι ὁ Θεὸς ποτὲ δὲν ἔπαψε νὰ τὸν ἀγαπᾶ καὶ τὸν προσμένει ἐναγωνίως νὰ ἐπιστρέψει στὶς στοργικές του ἀγκάλες. Νὰ στηρίξει τὶς ἐλπίδες του στὸ ἀπύθμενο θεῖο ἔλεος, τὸ ὁποῖο μπορεῖ νὰ σβήσει ἀκόμα καὶ τὸ μεγαλύτερο κρῖμα. Ὁ Κύριος μᾶς διαβεβαίωνε πὼς «χαρὰ ἔσται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπὶ ἐνι ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι» (Λουκ.15,7), ποὺ σημαίνει πὼς ὁ φιλάνθρωπος Θεὸς καὶ Πατέρας μας, μαζὶ μὲ ὅλο τὸν οὐράνιο πνευματικὸ κόσμο, περιμένουν τὴ μετάνοιά μας, γιὰ νὰ πανηγυρίσουν!
Ἀκόμη ἐγκωμιάζονται οἱ μετανοοῦντες ὡς «μακάριοι, ὤν ἀφέθησαν αἱ ἀνομίαι καὶ ὤν ἀπεκαλύφθησαν αἱ ἁμαρτίαι. Μακάριος ἀνήρ, ὦ οὐ μὴ λογίζεται Κύριος ἁμαρτίαν» (Ψλμ.31,1-2). Τόσο σπουδαία ὑπόθεση εἶναι γιὰ τὸν ἁμαρτωλὸ ἄνθρωπο ἡ μετάνοια, τὴν ὁποία ζητᾶ ὁ διάβολος νὰ ματαιώσει!
Ἕνα θαυμάσιο τροπάριο τῆς ἡμέρας ἐκφράζει ἀπόλυτα τὰ ὑψηλὰ νοήματα τῆς παραβολῆς τοῦ ἀσώτου, ὡς ἑξῆς: «Τῆς πατρικῆς δωρεᾶς διασκορπήσας τὸν πλοῦτον, ἀλόγοις συνεβοσκόμην ὁ τάλας κτήνεσι, καὶ τοῖς αὐτῶν ὀρεγόμενος τροφῆς, ἐλίμωττον μὴ χορταζόμενος΄ ἂλλ’ ὑποστρέψας πρὸς τὸν εὔσπλαχνον Πατέρα, κραυγάζω σὺν δάκρυσι΄ Δέξαι μὲ ὡς μισθίον, προσπίπτοντα τὴ φιλανθρωπία Σου, καὶ σῶσον με».
Ὁ καθένας μας εἶναι καὶ ἕνας ἄσωτος μπροστὰ στὰ μάτια τοῦ Θεοῦ, ποὺ σπαταλήσαμε, σὰν τὸν ἄσωτο τῆς παραβολῆς, τὸν πνευματικὸ πλοῦτο τοῦ οὐράνιου Πατέρα μας. Μακριὰ ἀπὸ Αὐτὸν ὑποβιβαστήκαμε στὴν κατηγορία τῶν κτηνῶν. Ἀφήσαμε τὶς πολυτελεῖς πνευματικὲς τροφὲς τοῦ βασιλικοῦ τραπεζιοῦ καὶ συρόμαστε στὰ βρωμερὰ καὶ δυσώδη ἀποφάγια τοῦ κόσμου, τὰ ὁποῖα μοιάζουν μὲ τὶς τροφὲς τῶν κτηνῶν, χωρὶς καὶ αὐτὲς νὰ μποροῦν νὰ μᾶς χορτάσουν.
Ἕνα χαρακτηριστικὸ παράδειγμα, τὸ ὁποῖο φανερώνει περίτρανα τὴν ἐκτροπή μας σὲ ἀλλότριους καὶ ἐπικίνδυνους δρόμους ἀπώλειας, εἶναι καὶ ἡ συνήθεια κάποιων συγχρόνων μας τὴν Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου νὰ τὴν «ἑορτάζουν»! Νὰ «ἑορτάζουν» τὴν ἀσωτία τους καὶ νὰ τὴ «γλεντᾶνε»! Νὰ διαλαλοῦν μὲ καμάρι καὶ κομπασμὸ ὅτι εἶναι ἄσωτοι.
Νὰ γυρίζουν στὶς ταβέρνες καὶ σὲ ἄλλους τόπους διασκέδασης καὶ νὰ ἀσωτεύουν, τιμῶντας τὸν Ἄσωτο τῆς παραβολῆς, γιὰ τὴν ἀσωτία του καὶ ὄχι γιὰ τὴ μετάνοιά του, τὴν ὁποία τιμᾶμε ἐμεῖς οἱ πιστοὶ αὐτὴ τὴν ἡμέρα! Ἀπόλυτος παραλογισμὸς καὶ ὑποδούλωση στὴν ἁμαρτία!
Ὅμως ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία, αὐτὴ τὴν εὐλογημένη περίοδο, μᾶς καλεῖ νὰ ἔρθουμε «εἰς ἑαυτόν». Νὰ συνειδητοποιήσουμε τὴ δεινή μας κατάσταση καὶ νὰ σταματήσουμε τὸν κατηφορικὸ δρόμο, ποὺ ὁδηγεῖ στὴν ἀπώλεια. Νὰ ἀναλογιστοῦμε τὴν βασιλική μας καταγωγή, ὅτι εἴμαστε τὰ παιδιὰ τοῦ ὑπέρτατου Βασιλέα Θεοῦ καὶ κληρονόμοι τῆς βασιλείας Του.
Νὰ κατανοήσουμε ὅτι ὁ Θεὸς Πατέρας μας εἶναι στοργικὸς καὶ μᾶς περιμένει νὰ κάνουμε τὴν ἐμφάνισή μας γιὰ νὰ τρέξει νὰ μᾶς προϋπαντήσει. Νὰ μᾶς βγάλει τὰ βρωμερὰ κουρέλια τῆς ἁμαρτίας καὶ τῆς φθορᾶς ἀπὸ πάνω μας, διότι ἔτσι καταντήσαμε τὴ λαμπρὴ στολὴ τῆς ψυχῆς μας, καὶ νὰ μᾶς ντύσει καὶ πάλι τὰ ἐνδύματα τῆς λαμπρότητας.
Νὰ μᾶς βάλει στὸ χέρι το πολύτιμο δακτυλίδι τῶν ἀρραβώνων μας μὲ τὴν αἰώνια ζωή. Νὰ μᾶς παραθέσει τὸ πλούσιο τραπέζι τῆς χρηστότητάς Του, προκειμένου νὰ ἑορτάσουμε ὅλοι μαζὶ τὸ γυρισμό μας στὸν πατρικό μας σπίτι, ὅτι νεκροὶ ἤμασταν καὶ ξαναζήσαμε, χαμένοι ἤμασταν καὶ βρεθήκαμε!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου