Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου (Λουκᾶ 15,11-32)
Ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας
(Ἕνας ἄνθρωπος εἶχε δύο γιούς. Εἶπε λοιπὸν ὁ μικρότερος γιὸς στὸν πατέρα του: "Πατέρα δῶσε μου τὸ μερίδιο τῆς περιουσίας ποὺ μοῦ ἀνήκει". Καὶ ὁ πατέρας μοίρασε καὶ στοὺς δύο γιοὺς τὴν περιουσία. Ὕστερα ἀπὸ λίγες μέρες ὁ νεότερος γιὸς μάζεψε ὅλα ὅσα τοῦ ἔδωσε ὁ πατέρας του καὶ ταξίδεψε σὲ χώρα μακρινή.
Ἐκεῖ διασκόρπισε τὴν περιουσία του κάνοντας μιὰ ζωὴ ἄσωτη καὶ ἀκόλαστη. Ὅταν ὁ νεότερος γιὸς ξόδεψε ὅλα ὅσα εἶχε, ἔπεσε μεγάλη πεῖνα στὴ χώρα ἐκείνη, κι αὐτὸς ἄρχισε νὰ στερεῖται. Καὶ ὁ ἄσωτος γιὸς ἐξ αἰτίας τῶν στερήσεων καὶ τῆς πείνας του πῆγε σ’ ἕναν ἀπὸ τοὺς πολῖτες ἐκείνης τῆς χώρας, ὁ ὁποῖος τὸν προσέλαβε ὡς δοῦλο. Καὶ τὸν ἔστειλε στὰ χωράφια του νὰ βόσκει χοίρους)» (Λουκ.15,11-15).
Ὁ ἄσωτος υἱὸς ζήτησε τὸ μερίδιο τῆς περιουσίας ποὺ τοῦ ἀναλογοῦσε, τὸ πῆρε, ἔφυγε στὴν ξενιτειὰ καὶ τὸ δαπάνησε. Ἔπειτα βρέθηκε σὲ ἀπόλυτη στέρηση κάθε ἀγαθοῦ, ἀλλὰ καὶ σὲ ἔλλειψη τῶν χαρισμάτων ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός, καὶ κατὰ κάποιο τρόπο σὰν νὰ πέθαινε ἀπὸ πνευματικὴ πεῖνα, μὴν ἔχοντας τὸν οὐράνιο ἄρτο· γιατί λέγει ὁ Κύριος: «Οὐκ ἐπ᾿ ἂρτῳ μὸνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ᾿ ἐπὶ παντὶ ῥήματι ἐκπορευομὲνῳ διὰ στόματος Θεοῦ.
(Εἶναι γραμμένο στὸ Δευτερονόμιο ὅτι ὁ ἄνθρωπος δὲν θὰ διατηρηθεῖ στὴ ζωὴ μόνο μὲ τὸν ἄρτο, ἀλλὰ μὲ κάθε προσταγῇ ποὺ θὰ ἐξέλθει ἀπὸ τὸ στόμα τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν τὸ πεῖ ὁ Θεός, καὶ χωρὶς τροφὴ ἀκόμη θὰ ζήσει ὁ ἄνθρωπος)» (Ματθ.4,4).
Θὰ μποροῦσε ὅμως κανεὶς νὰ ἐφαρμόσει τὴν παραβολὴ καὶ στοὺς προερχόμενους ἀπὸ τὸν πρώην εἰδωλολατρικὸ κόσμο πιστούς.
Γιατί εἶπε: «Κάποιος ἄνθρωπος ἀπέκτησε δύο υἱούς, ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ ἕνας ἦταν ἐνάρετος καὶ συνετός, ἐνῷ ὁ ἄλλος ἄσωτος· ὁ ἀσύνετος καὶ ἄσωτος λοιπὸν γιὸς κατασπατάλησε τὸ μερίδιο τῆς περιουσίας ποὺ τοῦ ἀναλογοῦσε καὶ τοῦ παραχωρήθηκε ἀπὸ τὸν πατέρα του, καὶ ἔπειτα πιεζόμενος ἀπὸ τὴν πεῖνα, κατέφυγε στὰ ξυλοκέρατα ποὺ ἔτρωγαν οἱ χοῖροι».
Κάτι τέτοιο θὰ βροῦμε νὰ ἔχουν πάθει καὶ ἐκεῖνοι ποὺ πλανήθηκαν. Γιατί ὁ Δημιουργὸς ἔδωσε ἐξίσου σὲ ὅλους, σὰν κάποιο κλῆρο, τὴ φυσικὴ ἱκανότητα καὶ ροπὴ πρὸς τὸ ἀγαθὸ· ὅμως ἄλλοι διατήρησαν αὐτὸ ποὺ τοὺς δόθηκε, ἀκολουθῶντας τοὺς θείους νόμους καὶ ὁδηγούμενοι ἀπὸ λογικοὺς στοχασμοὺς ποὺ ἐκ φυσικῆς καταβολῆς μποροῦσαν νὰ κάνουν, σὲ καθετὶ ἀπὸ ὅσα ἔπρεπε νὰ ἐνεργοῦν καὶ ποὺ δὲν τοὺς ἐκτόπιζαν ἀπὸ τὴν ὀρθὴ πορεία· ἀντίθετα κάποιοι ἄλλοι, ἀφοῦ στερήθηκαν τελείως τὴν οὐράνια πραότητα καὶ φροντίδα καὶ ἀγάπη, κατέληξαν σὲ ἔλλειψη τῶν καυχημάτων τῆς ἄριστης ζωῆς, καὶ ἔλαβαν ὡς τροφὴ τὶς ψευδολογίες τῶν εἰδωλολατρῶν Ἑλλήνων, νοούμενες ἐδῶ ὡς ξυλοκέρατα, στὰ ὁποῖα ὑπάρχει βέβαια ἐλάχιστη γλυκύτητα, ἀλλὰ πολλὴ ἀτροφία καὶ ξηρότητα, καὶ φυσικὰ τοὺς ἔβοσκε ὁ Σατανᾶς μὲ τὶς ψευδολογίες τῶν Ἑλλήνων καὶ τὶς ἀνόητες εὐγλωττίες τῶν λογάδων ἐκείνων.
Γιατί εἶναι μῦθοι καὶ τίποτε ἄλλο καὶ κελαηδίσματα ποὺ ταιριάζουν σὲ γριὲς τὰ ἐντάλματα ἐκείνων. Καὶ ἡ σοφία τοῦ κόσμου, ἔχοντας ἦχο δυνατὸ καὶ ὡραῖο, εἶναι «χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. (Ἄψυχος χαλκὸς ποὺ βουίζει ὅταν τὸν χτυποῦν ἢ κύμβαλο ποὺ βγάζει μεγάλο θόρυβο χωρὶς κάποια σημασία)» (Α΄Κορ.13,1).
Λοιπὸν τρέφονταν βέβαια παλιὰ μὲ τὰ ἑλληνικὰ συγγράμματα, δὲν μποροῦσαν ὅμως νὰ ἔχουν καμία ὠφέλεια ὥστε νὰ ἐπιτύχουν τὴν ἀρετή.
Ὅταν ὅμως ἀναζήτησαν τὸν Θεὸ καὶ ἐπέστρεψαν ἀπὸ τὴ μακρὰ πλάνη, ὡς νεκροὶ βέβαια ποὺ ἦταν ἀναστήθηκαν, καὶ ὡς χαμένοι βρέθηκαν.
Γιατί ἐκεῖνοι ποὺ βρίσκονται ἀκόμη στὴν πλάνη καὶ δὲν γνώρισαν τὸν ἀπὸ τὴ φύση Τοῦ Θεό, ὁ νοῦς αὐτῶν εἶναι νεκρὸς καὶ κατὰ κάποιο τρόπο καταψυγμένος, φροντίζοντας γιὰ τὰ νεκρὰ ἔργα· καὶ αὐτὰ εἶναι τὰ θελήματα τῆς σάρκας.
Ἐνῷ ὁ νοῦς ἐκείνων ποὺ ἐπέστρεψαν στὸν Θεὸ καὶ γνώρισαν τὴν ἀλήθεια, δὲν εἶναι νεκρός, ἔχοντας ἐμπλουτιστεῖ μὲ ἀναγέννηση καὶ ἀναζωοδότηση ἀπὸ τὸν Χριστό, ζεῖ μᾶλλον καὶ φροντίζει γιὰ τὰ ἀγωνίσματα ἐκεῖνα ποὺ ὁδηγοῦν στὴν αἰώνια ζωὴ καὶ μακαριότητα.
Καὶ ἀπομακρύνεται βέβαια ἀπὸ τὰ νεκρὰ ἔργα, ἐπιθυμεῖ ὅμως καὶ τὰ ἔργα τῆς αἰώνιας ζωῆς, ποὺ θὰ δοθεῖ, ἐννοῶ, στὸν μελλοντικὸ αἰῶνα ἀπὸ τὸν Χριστὸ σὲ ἐκείνους ποὺ πίστεψαν σὲ Αὐτόν.
Κάποιοι ὅμως ἑρμηνευτὲς τῆς παραβολῆς θεωροῦν ὅτι μὲ τοὺς δύο υἱοὺς δηλώνονται οἱ ἅγιοι ἄγγελοι καὶ ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι ποὺ βρισκόμαστε στὴ γῆ.
Καὶ τὸ πρόσωπο βέβαια τοῦ μεγαλυτέρου, ὁ ὁποῖος καὶ ζεῖ ἐνάρετα, συμβολίζει, κατὰ τὴ γνώμη τους, τὸ τάγμα τῶν ἁγίων ἀγγέλων, ἐνῷ τὸ πρόσωπο τοῦ νεότερου γιοῦ, ποὺ εἶναι καὶ ἄσωτος, συμβολίζει τὸ ἀνθρώπινο γένος.
Ὑπάρχουν ἐπίσης κάποιοι ἀπὸ ἐμᾶς, οἱ ὁποῖοι βαδίζουν ἄλλο δρόμο ἑρμηνείας καὶ λένε ὅτι μὲ τὸν μεγαλύτερο υἱὸ καὶ ποὺ ἔζησε ὀρθά, συμβολίζεται ὁ κατὰ σάρκα Ἰσραήλ, ἐνῷ μὲ τὸν ἄλλον, ὁ ὁποῖος προτίμησε νὰ ζεῖ φιλήδονα καὶ ἀπομακρύνθηκε ἀπὸ τὸν πατέρα του, συμβολίζεται τὸ πλῆθος τῶν ἐθνικῶν.
Ἐγὼ ὅμως ἀπορρίπτω τὶς ἀντιλήψεις αὐτές, καὶ ὁ φιλομαθὴς ἂς ψάξει νὰ βρεῖ τὴν ἀλήθεια. Γιατί, ὅταν θεωρήσουμε ὅτι ὁ πρῶτος, ὁ ὑπάκουος υἱός, εἰκονίζει τοὺς ἀγγέλους, τότε πῶς εἶπε, μετὰ τὴν ἐπιστροφὴ τοῦ ἀσώτου ἀδελφοῦ του, πικρόχολα καὶ ὀργισμένα λόγια ποὺ δὲν ταιριάζουν στοὺς ἁγίους ἀγγέλους, ἢ πῶς δὲν εἶχε τέτοια ψυχικὴ διάθεση ὅπως ἐκεῖνοι πρὸς αὐτοὺς ποὺ ἐπιστρέφουν ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες σὲ μετάνοια;
Γιατί ὁ Σωτῆρας καὶ Κύριος τῶν ὅλων λέγει ὅτι «χαρὰ γίνεται ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ Θεοῦ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι, (γίνεται χαρὰ στοὺς οὐρανοὺς μπροστὰ στοὺς ἀγγέλους τοῦ Θεοῦ, οἱ ὁποῖοι συμμετέχουν στὴ χαρὰ αὐτή, γιὰ ἕναν ἁμαρτωλὸ ποὺ μετανοεῖ)» (Λουκ.15,10)· ἀντίθετα, ὁ ἀναφερόμενος στὴν ἐξεταζόμενη παραβολὴ υἱὸς ὡς εὐπρόσδεκτος ἀπὸ τὸν πατέρα του καθὼς εἶχε ἄμεμπτη ζωή, λέγεται ὅτι ὀργίστηκε, καὶ ἔφτασε σὲ τέτοιο βαθμὸ ἔλλειψης φιλαλληλίας, ὥστε νὰ κατηγορήσει καὶ τὸν πατέρα του γιὰ τὴ στοργικὴ ἀγάπη του πρὸς ἐκεῖνον ποὺ σώθηκε.
Γιατί «δὲν θέλησε κἄν», λέγει, «νὰ μπεῖ στὸ σπίτι, ἀγανακτισμένος ἐπειδὴ ἔγινε δεκτὸς μετανοημένος ἐκεῖνος ποὺ μόλις ἀνένηψε, καὶ σφάχτηκε καὶ τὸ μοσχάρι γι΄αυτόν, καὶ ἐπειδὴ ὁ πατέρας ὀργάνωσε πανηγύρι γι΄αυτόν». Αὐτὸ ὅμως ἔρχεται σὲ ἀντίθεση, ὅπως εἶπα, πρὸς τὸν σκοπὸ τῶν ἁγίων ἀγγέλων. Γιατί χαίρονται καὶ δοξολογοῦν τὸν Θεὸ βλέποντας νὰ σώζονται οἱ ἄνθρωποι.
Καὶ πράγματι, ὅταν ὁ Υἱὸς ὑπέμεινε στὴ Βηθλεὲμ τὴν κατὰ σάρκα γέννησή Του ἀπὸ γυναῖκα, στοὺς ποιμένες οἱ ἄγγελοι διαλαλοῦσαν τὸ εὐχάριστο μήνυμα λέγοντας: «Μὴ φοβεῖσθε· ἰδοὺ γὰρ εὐγγελίζομαι ὑμῖν χαρὰν μεγάλην, ἥτις ἔσται παντὶ τῷ λαῷ, ὅτι ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον σωτήρ, ὃς ἐστι Χριστὸς Κύριος, ἐν πόλει Δαυΐδ.
(Μὴ φοβᾶστε˙ χαρεῖτε· διότι, νά, σᾶς ἀναγγέλλω μιὰ χαρμόσυνη εἴδηση ποὺ θὰ φέρει μεγάλη χαρὰ καὶ σὲ σᾶς καὶ σὲ ὅλο τὸ λαὸ τοῦ Θεοῦ.
Καὶ θὰ εἶναι χαρὰ ὅλου τοῦ λαοῦ, διότι γεννήθηκε σήμερα γιὰ σᾶς Σωτῆρας, ὁ ὁποῖος ὡς ἄνθρωπος βέβαια εἶναι ὅμοιος μὲ σᾶς, ἀλλὰ εἶναι καὶ χρισμένος μὲ τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος˙ ὡς Θεὸς ὅμως εἶναι καὶ Κύριός σας.
Καὶ γεννήθηκε στὴν πόλη του Δαβίδ, πρὸς τὸν ὁποῖο δόθηκαν οἱ ὑποσχέσεις ὅτι ἀπὸ τὸ γένος του θὰ προέλθει ὁ Χριστὸς)» (Λουκᾶ 2,10-11).
Καὶ στεφανώνοντας μὲ ὑμνωδίες καὶ δοξολογίες Ἐκεῖνον ποὺ γεννήθηκε, ἔλεγαν: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία.
(Δοξασμένος ἂς εἶναι ὁ Θεὸς στὰ ὕψιστα μέρη τοῦ οὐρανοῦ ἀπ’ τοὺς ἀγγέλους ποὺ κατοικοῦν ἐκεῖ· καὶ στὴ γῆ ὁλόκληρη, ποὺ εἶναι ταραγμένη ἀπ’ τὴν ἁμαρτία καὶ τὰ βίαια πάθη της, ἂς βασιλεύσει ἡ θεία εἰρήνη· διότι ὁ Θεὸς ἐκδήλωσε τώρα ἐξαιρετικὰ τὴν εὔνοια καὶ τὴν εὐαρέσκειά Του στοὺς ἀνθρώπους μὲ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ Του)» (Λουκ.2,14).
Ἐὰν πάλι κάποιος ἑρμηνευτὴς λέγει ὅτι μὲ τὸν γνήσιο καὶ ἐνάρετο υἱὸ συμβολίζεται ὁ κατὰ σάρκα Ἰσραήλ, μᾶς ἀπομακρύνει πάλι ἀπὸ τὸ νὰ συμφωνήσουμε μὲ τὴ γνώμη αὐτή, τὸ ὅτι μὲ κανένα τρόπο δὲν ταιριάζει στὸν Ἰσραὴλ ἡ προτίμηση νὰ ζεῖ ἄμεμπτα καὶ ἐνάρετα, χωρὶς νὰ κατηγορεῖται.
Γιατί σὲ ὁλόκληρη, ποὺ λέγει ὁ λόγος, τὴ θεόπνευστη Γραφὴ μποροῦμε νὰ δοῦμε νὰ κατηγοροῦνται οἱ Ἰουδαῖοι γιὰ τὴν ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.
Γιατί ὡς ἀποστάτες καὶ ἀπείθαρχους ἔχει λεχθεῖ γι΄αὐτούς μὲ τὴ φωνή του Ἰερεμία: «Τί εὕροσαν οἱ πατέρες ὑμῶν ἐν ἐμοὶ πλημμέλημα, ὅτι ἀπέστησαν μακρὰν ἀπ᾿ ἐμοῦ καὶ ἐπορεύθησαν ὀπίσω τῶν ματαίων καὶ ἐματαιώθησαν;
(Ποιὸ σφάλμα βρῆκαν οἱ πατέρες σας σὲ ἐμένα καὶ ἔφυγαν μακριὰ ἀπὸ ἐμένα καὶ πορεύθηκαν πίσω ἀπὸ τὰ μάταια εἴδωλα καὶ κατάντησαν ἀνόητοι;)» (Ἰερ.2,5).
Σύμφωνα ἐπίσης μὲ αὐτὰ εἶπε κάπου γι΄αὐτούς ὁ Θεὸς καὶ μὲ τὴ φωνὴ τοῦ Ἠσαΐα : «Ἐγγίζει μοὶ ὁ λαὸς οὗτος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ καὶ ἐν τοῖς χείλεσιν αὐτῶν τιμῶσι με, ἡ δὲ καρδία αὐτῶν πὸῤῥω ἀπέχει ἀπ᾿ ἐμοῦ· μάτην δὲ σέβονταί με διδάσκοντες ἐντάλματα ἀνθρώπων καὶ διδασκαλίας.
(Ὁ λαὸς αὐτὸς μὲ πλησιάζει μὲ τὰ λόγια τοῦ στόματός του, μὲ τιμοῦν μὲ τὰ λόγια τῶν χειλιῶν τους μονάχα. Ἡ εὐσέβειά τους περιορίζεται σὲ ὑποκριτικὰ λόγια, ἡ καρδιά τους ὅμως ἀπέχει πολὺ ἀπὸ Ἐμένα. Καὶ μὲ σέβονται ἀνώφελα, γιατί ἐγκαταλείπουν τὴ δική μου Ἀλήθεια καὶ διδάσκουν διδασκαλίες καὶ ἐντολὲς ἀνθρώπων)» (Ησ.29,13).
Πῶς λοιπὸν μπορεῖ κανεὶς σὲ αὐτοὺς ποὺ εἶναι τόσο πολὺ ἔνοχοι νὰ ἀποδώσει τὰ λόγια τῆς παραβολῆς, σὰν νὰ ἔχουν εἰπωθεῖ ἀπὸ τὸν γνήσιο καὶ ἐνάρετο υἱό;
Γιατί ἐκεῖνος εἶπε: «Ἰδοὺ τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοὶ καὶ οὐδέποτε ἐντολὴν σοῦ παρῆλθον.
(Νὰ, τόσα πολλὰ χρόνια εἶμαι στὴ δούλεψή σου καὶ ποτὲ δὲν παράκουσα κάποια προσταγῇ σου)». Ἀλλὰ δὲν θὰ εἶχαν ἀξιοκατάκριτη ζωή, ἐὰν δὲν παρέβλεπαν τὶς θεῖες ἐντολὲς καὶ δὲν στρέφονταν στὴ διεφθαρμένη ζωή.
Ἄλλωστε πρέπει, νομίζω, νὰ ποῦμε καὶ τὸ ἑξῆς: Κάποιοι θέλουν νὰ ἀποδώσουν στὸ πρόσωπο τοῦ Σωτῆρα μας τὸν μόσχο τον σιτευτό, τὸν ὁποῖο θυσίασε ὁ πατέρας ὅταν ἀποφάσισε ὁ ἄσωτος υἱὸς νὰ ἐπιστρέψει. Τότε πῶς ὁ γνήσιος υἱός, ὁ σοφὸς καὶ ἐπιστήμων καὶ ἀφοσιωμένος, τὸν ὁποῖον κάποιοι παρουσιάζουν ὡς ἐκπρόσωπο τῶν ἁγίων ἀγγέλων, ἔκανε τὴ θυσία τοῦ μοσχαριοῦ ἀφορμὴ ὀργῆς καὶ λύπης;
Γιατί δὲν μπορεῖ κανεὶς νὰ δεῖ λυπημένες τὶς οὐράνιες δυνάμεις ὅταν ὁ Χριστὸς ὑπέμεινε τὸν σαρκικὸ θάνατο καὶ κατὰ κάποιο τρόπο σφάχθηκε ἀπὸ ἐμᾶς.
Γιατί χαίρονταν μᾶλλον, ὅπως εἶπα, βλέποντας νὰ σώζεται ἡ ὑφήλιος μὲ τὸ ἅγιο Αἷμα, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου βέβαια λέγει ὁ γνήσιος υἱός του: «Ἐμοὶ οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον. (Παρόλα αὐτὰ δὲν μοῦ ἔδωσες ἐμένα ποτὲ οὔτε ἕνα κατσικάκι)» (Λουκ.15,29).
Ἀπὸ ποιό δηλαδὴ ἀγαθὸ ἔχουν ἀνάγκη οἱ ἅγιοι ἄγγελοι; Καθ' ὅσον ὁ Δεσπότης τῶν ὅλων ἔδωσε σὲ αὐτοὺς πλουσιοπάροχα τὴ χορήγηση πνευματικῶν χαρισμάτων.
Ἢ καὶ ποιᾶς θυσίας εἶχαν ἀνάγκη, ὅσον ἀφορᾶ γι΄αυτούς τοὺς ἴδιους; Γιατί δὲν χρειαζόταν νὰ πάθει ὁ Ἐμμανουὴλ καὶ γι΄αυτούς.
Ἐὰν ὅμως πρέπει κάποιος νὰ νομίσει ὅπως εἶπα ἤδη προηγουμένως, ὅτι ὁ κατὰ σάρκα Ἰσραήλ, σημαίνεται ἀπὸ τὸν γνήσιο καὶ ἐνάρετο υἱό, τότε πῶς εἶναι ἀλήθεια αὐτὸ ποὺ λέγει: «Σὲ ἐμένα δὲν ἔδωσες ποτὲ ἐρίφιο;». Γιατί εἴτε μοσχάρι εἶναι εἴτε ἐρίφιο τὸ θῦμα ὑπὲρ τῆς ἁμαρτίας, νοεῖται ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος ὅμως δὲ θυσιάστηκε μόνο γιὰ τοὺς ἐθνικούς, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐλευθερώσει καὶ τὸν ἴδιο τόν Ἰσραήλ, ὁ ὁποῖος δέχτηκε γιὰ τὴν παράβαση τοῦ νόμου πολλὴ κατηγορία.
Καὶ θὰ τὸ ἐπιβεβαιώσει ὁ σοφότατος Παῦλος γράφοντας: «Διὸ καὶ Ἰησοῦς, ἵνα ἁγιὰσῃ διὰ τοῦ ἰδίου αἵματος τὸν λαόν, ἔξω τῆς πύλης ἔπαθε.
(Γι' αὐτὸ σύμφωνα μὲ τὸν προφητικὸ τύπο τῶν θυσιῶν ποὺ γίνονταν γιὰ ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν, καὶ ὁ Ἰησοῦς, προκειμένου νὰ ἁγιάσει μὲ τὸ ἴδιο του τὸ αἷμα τὸν λαὸ τοῦ νέου Ἰσραήλ, ἔπαθε καὶ θανατώθηκε ἔξω ἀπὸ τὴν πύλη τῆς πόλεως τῆς Ἱερουσαλήμ)» (Ἐβρ.13,12).
Ποιός λοιπὸν ἄραγε εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς παραβολῆς; Ἂς ἐξετάσουμε προσεκτικὰ τὴν αἰτία γιὰ τὴν ὁποία καὶ λέχτηκε αὐτή, γιατί ἔτσι θὰ μάθουμε τὴν ἀλήθεια.
Εἶπε λοιπὸν ὁ μακάριος Λουκᾶς λίγο πιὸ πίσω, γιὰ τὸν Σωτῆρα ὅλων μας Χριστό: «Ἦσαν δὲ ἐγγίζοντες αὐτῷ πάντες οἱ τελῶναι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀκούειν αὐτοῦ. καὶ διεγόγγυζον οἱ Φαρισαῖοι καὶ οἱ γραμματεῖς λέγοντες ὅτι οὗτος ἁμαρτωλοὺς προσδέχεται καὶ συνεσθίει αὐτοῖς.
(Σὲ κάθε πόλη ἢ χωριὸ ποὺ πήγαινε ὁ Ἰησοῦς, Τὸν πλησίαζαν ὅλοι οἱ τελῶνες καὶ οἱ ἁμαρτωλοί, ὄχι ἁπλῶς γιὰ νὰ δοῦν τὰ θαύματά Του ἀπὸ περιέργεια, ἀλλὰ ἀπὸ εἰλικρινὲς ἐνδιαφέρον γιὰ ν’ ἀκούσουν τὴ διδασκαλία Του. Οἱ Φαρισαῖοι ὅμως καὶ οἱ γραμματεῖς γόγγυζαν μεταξύ τους καὶ ἔλεγαν: ‘’Αὐτὸς δέχεται μὲ πολλὴ συμπάθεια καὶ οἰκειότητα τοὺς ἁμαρτωλοὺς καὶ τρώει μαζί τους, ἀθετῶντας τὴν παράδοση τῶν πρεσβυτέρων, ποὺ μᾶς δίδαξαν νὰ εἴμαστε εὐπρεπεῖς καὶ νὰ μὴ συναναστρεφόμαστε μὲ τέτοιου εἴδους πρόσωπα’’)» (Λουκ.15,1-2).
Ἐνῷ λοιπὸν οἱ Γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι κραύγαζαν γιὰ τὴν ἀγαθότητα καὶ φιλανθρωπία Του καὶ Τὸν κατηγοροῦσαν ἐπειδὴ δεχόταν κάποιους ποὺ ὑπῆρξαν βέβηλοι καὶ ἁμαρτωλοὶ στὴ ζωή τους καὶ τοὺς δίδασκε, ὁ Χριστὸς θεώρησε πάρα πολὺ ἀναγκαία τὴ διήγηση τῆς παραβολῆς αὐτῆς, μὲ τὴν ὁποία μποροῦσαν νὰ δοῦν καλὰ τὸ ἐξῆ:· ὅτι δηλαδὴ ὁ Θεὸς τῶν ὅλων θέλει, καὶ ὁ ἀφοσιωμένος καὶ πραγματικὰ γνήσιος, ποὺ γνωρίζει νὰ ζεῖ σεμνὰ καὶ ἔχει τὴ φήμη τῆς ἄκρας ἐπιείκειας, νὰ σπεύδει νὰ ἀκολουθεῖ τὰ θελήματά Του, καὶ γι’ αὐτοὺς ποὺ καλοῦνται σὲ μετάνοια, ἔστω καὶ ἂν εἶναι πάρα πολὺ ἔνοχοι, νὰ εὐχαριστεῖται μᾶλλον, παρὰ νὰ αἰσθάνεται γι΄αυτούς λύπη χωρὶς φιλαλληλία.
Ἀπὸ κάτι τέτοιο βέβαια πάσχουμε πολλὲς φορὲς καὶ ἐμεῖς οἱ ἴδιοι. Γιατί ζοῦν ἀσφαλῶς κάποιοι τὴν πιὸ ὡραία καὶ πανάριστη ζωή, ἐνῷ κάποιος ἄλλος εἶναι ἀσθενὴς καὶ πάσχει πεσμένος σὲ κάθε εἶδος φαυλότητας. Αὐτὸς πολλὲς φορὲς πρὸς τὰ γηρατειά του ἐπιστρέφει στὸν Θεὸ καὶ ζητᾶ συγχώρηση γιὰ τὶς προηγούμενες ἁμαρτίες του, καὶ γίνεται ἐραστὴς τῶν ἀρίστων, ἢ ἐνδεχομένως ὅταν πλησιάζει νὰ τελειώσει τὴν ἀνθρώπινη ζωὴ δέχεται καὶ τὸ ἅγιο βάπτισμα καὶ ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες του μὲ τὴν εὐσπλαχνία τοῦ Θεοῦ.
Καὶ τότε πολλὲς φορὲς κάποιοι δυσφοροῦν γι΄αὐτόν καὶ λένε: «Αὐτὸς ποὺ ἔκανε τὸ τάδε καὶ εἶπε ἐκεῖνο, δὲν τιμωρήθηκε ἀπὸ τὸν Κριτὴ γιὰ τὰ ὅσα ἔκανε στὴ ζωή του, ἀλλὰ ἀξιώθηκε τὴν τόσο λαμπρὴ καὶ ἀξιοθαύμαστη χάρη καὶ καταγράφηκε μεταξὺ τῶν υἱῶν τοῦ Θεοῦ καὶ τιμήθηκε μὲ τὴ δόξα τῶν ἁγίων».
Γιατί πολλὲς φορὲς αὐτὰ τὰ περιφρονοῦν κάποιοι ἀπὸ ἀπαράδεκτη μικροψυχία, μὴ ἀκολουθῶντας καὶ κατανοῶντας τὸν σκοπὸ τοῦ Πατέρα ὅλων μας· γιατί Αὐτὸς χαίρεται πολὺ βλέποντας νὰ σώζονται ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν χαθεῖ καὶ τοὺς ἐπαναφέρει στὴν ἀρχικὴ ὡραιότητά τους, δίνοντάς τους τὴν ἐλευθερία καὶ στολίζοντάς τους μὲ τὴν ἀρχικὴ στολὴ καὶ περνῶντας δακτυλίδι στὸ χέρι τους· καὶ αὐτὸ ἀποτελεῖ εὐκοσμία ποὺ ἀγαπᾶ ὁ Θεὸς καὶ ποὺ ταιριάζει στοὺς ἐλεύθερους ἀνθρώπους.
Πρόσεχε δηλαδὴ μὲ ποιόν τρόπο παρουσιάζει ἐξαίρετη τὴν ὡραιότητα τῆς ψυχῆς, καὶ ἐνεργάζεται τὴ λαμπρότητα τῆς ἄμεμπτης ζωῆς.
Γιατί ἐξωραΐζει μὲ κάθε κόσμημα, νοητὸ δηλαδὴ καὶ πνευματικό, τὶς ψυχὲς αὐτῶν ποὺ Τὸν λατρεύουν, ὥστε νὰ λέγεται καὶ στὴν καθεμιὰ αὐτὸ ποὺ ψάλλεται μὲ τὴ λύρα τοῦ Ψαλμωδοῦ: «Ἄκουσον, θύγατερ, καὶ ἴδε καὶ κλῖνον τὸ οὖς σου καὶ ἐπιλάθου τοῦ λαοῦ σου καὶ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου· καὶ ἐπιθυμήσει ὁ βασιλεὺς τοῦ κάλλους σου, ὅτι αὐτὸς ἐστι Κύριός σου καὶ προσκυνήσεις αὐτῷ.
(Ἄκουσε, ἐμένα τὸν πρεσβύτη, κόρη μου, ἐσὺ ποὺ πρόκειται νὰ γίνεις Νύμφη τοῦ Μεσσία· ἄκουσε τὶς συμβουλές μου.
Δὲς τὴ δόξα τοῦ καταγλαϊσμένου περιβάλλοντός σου. Σκῦψε τὸ αὐτί σου γιὰ νὰ ἀκούει μὲ προσοχὴ τὰ κελεύσματα τοῦ Βασιλιᾶ.
Καὶ ξέχασε ἐντελῶς τὸν λαὸ στὸν ὁποῖο μέχρι τώρα ἀνῆκες. Λησμόνησε ὁλοκληρωτικὰ τὸ παρελθόν σου, γιὰ νὰ ἀφοσιωθεῖς στὸ νέο σου οἶκο καὶ στὸ νέο λαό σου.
Καὶ τότε ὁ βασιλιᾶς Νυμφίος θὰ ἐπιθυμήσει τὴν πνευματική σου ὀμορφιά. Μὴν ξεχάσεις ὅμως ποτὲ ὅτι αὐτὸς δὲν παύει νὰ εἶναι καὶ Κύριός σου καὶ ὀφείλεις νὰ Τὸν προσκυνᾶς)» (Ψαλμ.44,11· ἐρμ. ἀπόδοση Παν. Τρεμπέλα) καὶ τὰ λοιπά.
Ἔνδυμα λοιπὸν πολύτιμο καὶ δοξασμένο πραγματικὰ γιὰ τὸ ἱερὸ καὶ ἅγιο γένος εἶναι ὁ Χριστός, κόσμημα λαμπρὸ καὶ ὑπερκόσμιο γιὰ τὶς ψυχὲς τῶν ἁγίων.
Γιατί λέγει: «Ὅσοι γὰρ εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε, Χριστὸν ἐνεδύσασθε. (Καὶ εἶστε υἱοὶ τοῦ Θεοῦ, διότι ὅσοι βαπτισθήκατε στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ πιστεύοντας σὲ Αὐτὸν ὡς σωτῆρα, ντυθήκατε τὸν Χριστὸ καὶ ἑνωθήκατε μαζί Του)» (Γαλ.3,27), καὶ εἶναι ἀληθὴς ὁ λόγος.
«Καὶ ἐπεθύμει γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὐτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων ὧν ἤσθιον οἱ χοῖροι, καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ.
(Καὶ ἐπιθυμοῦσε ὁ νεότερος γιὸς νὰ γεμίσει τὴν κοιλιά του μὲ τὰ ξυλοκέρατα ποὺ ἔτρωγαν οἱ χοῖροι. Μὰ κανεὶς δὲν τοῦ ἔδινε, διότι οἱ ὑπηρέτες ποὺ ἔκαναν τὴν διανομὴ παρατηροῦσαν μὲ προσοχὴ νὰ μὴν μείνουν χωρὶς τροφὴ οἱ χοῖροι)» (Λουκ.15,16).
Κάτι τέτοιο θὰ μπορούσαμε νὰ δοῦμε ὅτι κάνει καὶ ὁ ἄσωτος, ποὺ ἀναφέρεται μὲ τὴ μορφὴ παραβολῆς, ὁ ὁποῖος εἶχε κατασπαταλήσει τὴν πατρική του περιουσία καὶ πέθαινε ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῶν οὐρανίων ἀγαθῶν, καὶ κατὰ κάποιον τρόπο τὸν κατέτρωγε ἡ πεῖνα τῶν οὐρανίων μαθημάτων, καὶ ἐπιθυμοῦσε νὰ χορτάσει μὲ τὰ ξυλοκέρατα ποὺ ἔτρωγαν οἱ χοῖροι, ἀλλὰ περνῶντας καὶ φεύγοντας ἡ μάταια ἡδονή, τὸν ἄφηνε ἄδειο, καὶ βρισκόταν σὲ παντελῆ στέρηση.
«Ἂναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῷ· πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου. οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου· ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου.
(Θὰ σηκωθῶ καὶ θὰ πάω στὸν πατέρα μου καὶ θὰ τοῦ πῶ: ‘’Πατέρα, ἁμάρτησα στὸν οὐρανὸ (διότι ἐκεῖ οἱ ἄγγελοι ἐκτελοῦν μὲ εὐλάβεια τὸ θεῖο θέλημα, καὶ ὅπως ὑπακοὺν αὐτοί, ἔτσι ἀξιώνουν καὶ ὅλα τὰ κτίσματα νὰ ὑπακοὺν σὲ αὐτό, καὶ λυποῦνται γιὰ τὴν ἀποστασία κάθε ἀνθρώπου).
Ἁμάρτησα καὶ σὲ σένα διότι περιφρόνησα τὴ στοργή σου καὶ δὲν λογάριασα τὴ λύπη ποὺ δοκίμαζες ὅταν ἔφευγα μακριά σου’’)» (Λουκ.15,17, ἐρμ. ἀπόδοση Παν. Τρεμπέλα).
Καὶ ὁ Κύριος δηλαδή, παροτρύνοντάς μας νὰ μιλοῦμε μὲ παρρησία καὶ νὰ λέμε τὶς προσευχές μας ἀποκαλῶντας Τον «Πατέρα», δίνει σὲ αὐτοὺς ποὺ προσεύχονται νὰ ἐννοήσουν ὅτι ἐφόσον ὀνομάζουμε τὸν Θεὸ Πατέρα καὶ ἀξιωθήκαμε τῆς τόσο λαμπρῆς τιμῆς, πρέπει καὶ νὰ ζοῦμε ὅπως ἀξίζει σὲ Αὐτὸν ποὺ μᾶς ἔχει τιμήσει.
Γιατί αὐτὸ λέγει καὶ ὁ μέγας Ἀπόστολος Πέτρος: «Καὶ εἰ πατέρα ἐπικαλεῖσθε. (Καὶ ἐφόσον ἐπικαλεῖσθε καὶ ὀνομάζετε Πατέρα)», λέγει, «τὸν ἀπροσωπολήπτως κρίνοντα κατὰ τὸ ἑκάστου ἔργον, ἐν φὸβῳ τὸν τῆς παροικίας ὑμῶν χρόνον ἀναστράφητε (τὸν Θεό, ὁ ὁποῖος ἀμερόληπτα καὶ χωρὶς νὰ κάνει διακρίσεις σὲ πρόσωπα κρίνει τὸν καθένα μας σύμφωνα μὲ τὸ σύνολο τῶν πράξεών του, ἔχετε καθῆκον νὰ ζεῖτε καὶ νὰ συμπεριφέρεστε μὲ φόβο Θεοῦ ὅλα τὰ χρόνια τῆς ζωῆς σᾶς ἐπάνω στὴ γῆ, τὰ ὁποῖα εἶναι χρόνια ξενιτείας· διότι ἡ γῆ δὲν εἶναι ἡ ἀληθινὴ καὶ παντοτινὴ πατρίδα σας)» (Α΄Πετρ.1,17).
Ἴσως ὅμως πεῖς μέσα σου: «Ἔχω κηλιδωθεῖ μὲ πολλὲς ἁμαρτίες. Πῶς λοιπὸν θὰ γίνω καθαρὸς ἐγὼ ποὺ εἶμαι τόσο πολὺ μολυσμένος;».
Ἄκουσε λοιπὸν καὶ τὶς δικές μας σκέψεις: Γνωρίζεις γενικὰ ὅτι ἔχεις ἁμαρτήσει; Ὁμολογεῖς τὴν ἀδυναμία σου; Θυμᾶσαι τὰ ὀλισθήματά σου;
Βρίσκεσαι κοντὰ στὴ σωτηρία· γιατί ἀρχὴ τῆς κάθαρσης εἶναι ἡ ὁμολογία τῶν ἁμαρτιῶν. Ἔτσι καὶ ἔχει γραφεῖ: «Λέγε σὺ τὰς ἀνομίας σου πρῶτος, ἵνα δικαιωθῇς.
(Λέγε ἐσὺ πρῶτος τὶς ἁμαρτίες σου γιὰ νὰ δικαιωθεῖς)» (Ἠσ. 43,26).
Γιατί ὁ Δεσπότης τῶν ὅλων δὲν εἶναι σκληρός, οὔτε ἄσπλαχνος, ἀλλὰ μᾶλλον καὶ φιλεύσπλαχνος, καὶ ἀγαθὸς καὶ γνωρίζει τὴ φύση μας.
Γιατί εἶναι μεγάλο πρᾶγμα καὶ ἡ ὁμολογία καὶ ἡ ἀποφυγὴ τοῦ κακοῦ. Ἔτσι ἔγινε δεκτὸς ὁ ἄσωτος.
Ἀλλὰ ποιός εἶναι ὁ μόσχος ὁ σιτευτὸς παρὰ ὁπωσδήποτε ὁ Χριστός, τὸ ἄμεμπτο σφάγιο, Αὐτὸς ποὺ σηκώνει τὴν ἁμαρτία τοῦ κόσμου, αὐτὸς ποὺ θυσιάζεται καὶ τρώγεται; Κατὰ τὸ ὅτι δηλαδὴ ἔλαβε τὴν ἄλογη φύση καὶ τὴν κτηνώδη σάρκα, ἂν καὶ τὴ γέμισε μὲ τὰ δικά Του καυχήματα, θεωρεῖται μόσχος, ποὺ δὲν γνώρισε βέβαια τὸν ζυγὸ τοῦ νόμου τῆς ἁμαρτίας, ἀλλὰ ἦταν σιτευτός, γιατί πρὶν ἀπὸ τὴ δημιουργία τοῦ κόσμου εἶχε προορισθεῖ τὸ μυστήριο τοῦ Χριστοῦ, ἡ γεμάτη φρίκη καὶ μεγάλη θυσία, στὴν ὁποία ἐπιθυμεῖ νὰ λάβουν μέρος ὅσοι ἐπιστρέφουν ἀπὸ τὴν ἁμαρτία.
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
Ἐπιμέλεια πολυτονισμοῦ: Ἄκτιστον
ἐπιμέλεια: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
Ἐπιμέλεια πολυτονισμοῦ: Ἄκτιστον
ΠΗΓΕΣ:
• Ἁγίου Κυρίλλου, ἀρχιεπισκόπου Ἀλεξανδρείας, Ἐξήγησις ὑπομνηματικὴ εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Εὐαγγέλιον, Πανεπιστήμιο Αἰγαίου, ἐρευνητικὸ ἔργο «Οἱ δρόμοι τῆς πίστης: Ψηφιακὴ Πατρολογία».
(https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/commentarii-in-lucam .pdf)
• Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας Ἅπαντα τὰ ἔργα, πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμᾶς», ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 2005, «Ὑπόμνημα εἰς τὸ κατὰ Λουκᾶν Β΄», κεφάλαιο 15ο, σελ. 79-91.
• Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
• Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
• Παν. Τρεμπέλα,Το Ψαλτήριον μὲ σύντομη ἑρμηνεία(απόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθήνα 2016
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου