Ἀρχίμ. Ἀθανασίου Μυτιληναίου. Περὶ τοῦ ὑπολογισμοῦ τῆς Γεννήσεως καὶ τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου ἀπὸ τοὺς Ἅγιους Πατέρες μας

«Πῶς κατέληξαν καὶ μὲ ποιόν τρόπο οἱ Πατέρες ὑπελόγισαν ὅτι ἡ Γέννησις τοῦ Χριστοῦ ἔγινε τὴν 25η Δεκεμβρίου καὶ ἡ Βάπτισή Του τὴν 6η Ἰανουαρίου;»
Ἀπαντήσεις ἐπὶ ἀποριῶν ἀνδρῶν- γυναικῶν. Ἀπορία 251η

Μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου

Μάλιστα. Προσέξτε. Κατ' ἀρχὰς νὰ μιλήσω ἀπὸ τὸ τελευταῖο σημεῖον, μὲ τὴν 25η ποὺ γιορτάζουμε τὴν Γέννησιν, τοῦ Δεκεμβρίου καὶ τὴν 6η Ἰανουαρίου ποὺ γιορτάζομε τὴν Βάπτισιν τοῦ Χριστοῦ.
Φυσικά, πότε ὁ Χριστὸς ἐβαπτίσθη δὲν τὸ γνωρίζομε. Ἀναμφισβήτητα. Εἶναι ὅμως στὴ δικαιοδοσία τῆς Ἐκκλησίας νὰ κάνει τὶς γιορτές της.
Ἂν μὲν ἔχει κάποιους λόγους ποὺ νὰ στηρίζεται στὸν χρόνο, στὸν χρόνο ποὺ ὁρίζεται· ἂν ὄχι, τότε ἐκείνη κρίνει πῶς θὰ τοποθετήσει τὶς γιορτές. Ἔτσι ἔχει ἕνα κύκλο ἑορτῶν.
Προσέξτε τί εἶπα. Κύκλο ἑορτῶν· ποὺ ἀρχίζομε μὲ τὴν Γέννηση καὶ καταλήγομε στὰ Θεοφάνεια.
Κι αὐτὸς ὁ κύκλος εἶναι δώδεκα ἡμέρες. Ὅπως ἔχομε καὶ τὸν κύκλο τοῦ Πάσχα. Ἔτσι τοποθετοῦν οἱ Πατέρες στὶς 6 Ἰανουαρίου τὴν Βάπτισιν τοῦ Χριστοῦ, χωρὶς αὐτὸ νὰ εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἤτανε στὶς 6 Ἰανουαρίου.
Κι ἀκόμη, πιστεύω αὐτὸ τὸ καταλαβαίνει κανείς, μπορεῖ, ἂς ποῦμε, 15 Αὐγούστου νὰ γιορτάσομε τὴν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου καὶ εἰς τὶς 20 Αὐγούστου νὰ γιορτάσομε τὴν Γέννηση τῆς Θεοτόκου.
Θά ΄λεγε κανένας: «Μὰ ποῦ, πῶς;». Εἶναι πολὺ ἁπλό, εἶναι πάρα πολὺ ἁπλό. Πόσο ἁπλό; Ἂν ἐγὼ γεννήθηκα 15 Αὐγούστου, πέθανα στὶς 20 Αὐγούστου. Ἢ ἂν πέθανα στὶς 15 Αὐγούστου, γεννήθηκα στὶς 20 Αὐγούστου, ὕστερα ἀπὸ κάποιους ἐτησίους κύκλους, εἶναι πάρα πολὺ φυσικό.
Πάντως, μὴν πεῖ κανένας ὅτι ὁ Χριστὸς γεννήθηκε 25η Δεκεμβρίου... πότε μεγάλωσε; Λέει ἕνα τροπάριο τῶν ἡμερῶν τῆς Βαπτίσεως: «Πότε», λέει, «Κύριε σὲ εἴδαμεν νὰ γεννᾶσαι, νήπιον καὶ τώρα Σὲ βλέπομεν τέλειον ἄνδρα νὰ βαπτίζεσαι;».
Μὴν πάει τὸ μυαλό σας ὅτι ξαφνικὰ μεγάλωσε καὶ μέσα στὸ δωδεκαήμερο βαφτίστηκε κιόλας.
Ὄχι. Πέρασαν 30 χρόνια, ἂν τὸ θέλετε. Γιατί ὁ Ἰησοῦς ἦτο «ὡσεὶ ἐτῶν τριάκοντα» ὅταν ἐβαπτίσθη. Τὸ ἀντιλαμβανόμεθα αὐτό. Αὐτὰ γιὰ τὸ δεύτερο μέρος τῆς ἀπορίας.
Γιὰ τὸ πρῶτο μέρος, ἀλήθεια, πότε γεννήθηκε ὁ Χριστός; Χειμῶνας; Καλοκαίρι; 25 Δεκεμβρίου εἶναι μία ἡμερομηνία αὐθαίρετη;
Μήπως, ὅπως λέγεται, ὅτι ἐπειδὴ τότε γιόρταζαν τὰ λεγόμενα «Κρόνια» οἱ εἰδωλολάτραι;
Καὶ ξέρετε ὅτι 23 Δεκεμβρίου ἔχομε τὴν μικρότερη μέρα, ἔ; 22 Δεκεμβρίου, 23 ἀρχίζει νὰ μεγαλώνει ἡ ἡμέρα.
Κι ὅπως ἔχομε πεῖ στὰ κατὰ Δευτέραν θέματα γιὰ τὴν λατρείαν τῆς γονιμότητος, ὅτι γιόρταζαν τὰ Κρόνια πρὸς τιμὴν τοῦ Κρόνου μὲ τὸ ξεκίνημα τοῦ μεγαλώματος τῆς ἡμέρας. Δηλαδὴ καθαρὰ εἰδωλολατρικὴ γιορτή, ἑορτὴ τῆς γονιμότητος, τῆς βλαστήσεως κ.λπ.
Ἔτσι ἐγίνοντο δὲ καὶ ὀργιαστικὲς γιορτές. Λέγεται ὅτι αὐτὰ ποὺ λέμε σήμερα Καρνάβαλος, ἦσαν τοποθετημένες αὐτὲς οἱ γιορτὲς τότε, αὐτὸ ποὺ λέμε στὴν περίοδο τῶν Χριστουγέννων.
Καὶ ἡ Ἐκκλησία γιὰ νὰ φέρει ἕνα ἀντιστάθμισμα, ἔβαλε στὶς 25 Δεκεμβρίου, ἀφοῦ τελείωνε καὶ ἡ Σαρακοστή της, ἔβαλε τὴν ἑορτὴ τῆς Γεννήσεως τοῦ Χριστοῦ. Ὅλα μπορεῖ νὰ εἶναι καλά, ὅλα ἀποδεκτά, ἀλλὰ τί λέτε; Ἀκοῦστε.
Δὲν θυμοῦμαι, γιατί αὐτά, πολλὲς φορὲς δὲν ἔχω καὶ καιρὸ νὰ κοιτάξω περισσότερο, μὴν ξεχνᾶτε ὅτι ἡ ἀπάντηση σὲ μία ἀπορία, ἀποτελεῖ μία ξεχωριστὴ ὁμιλία. Ἔχετε ἀντίρρηση γι'αυτό;
Πρέπει κανεὶς νὰ ψάξει, νὰ ψάξει, νὰ ψάξει νὰ βρεῖ περισσότερα πράγματα. Καὶ καμιὰ φορὰ ἅμα ἔχῳ καιρὸ ψάχνω. Ἂν δὲν ἔχω ὅμως καιρό, ὅ,τι θυμοῦμαι.
Ἐξάλλου αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ ἔννοια τῆς λύσεως τῶν ἀποριῶν. Γιατί ἀλλιώτικα θὰ κάναμε εἰδικὰ θέματα, εἰδικὰ μαθήματα. Λοιπόν, εἶχα διαβάσει μία ὁμιλία τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου «Εἰς τὴν τοῦ Χριστοῦ Γέννησιν».
Ἂν ἔχετε τὰ Ἅπαντα τοῦ Χρυσοστόμου μπορεῖτε νὰ τὴν βρεῖτε καὶ θὰ μείνετε ἔκπληκτοι γιὰ ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα γράφει. Ἀκοῦστε πῶς:
Ἀναφέρεται εἰς τὸν Ζαχαρία καὶ στὴν Ἐλισάβετ, τοὺς γονεῖς τοῦ Ἰωάννου. Ὁ Ζαχαρίας ἦτο ἀρχιερεύς.
Βρίσκει πότε ἦταν ἡ ἐφημερία του. Ἀφοῦ λοιπὸν βρίσκει αὐτό - λεπτομέρειες ποὺ θὰ ἐκπλαγεῖτε- γεννήθηκε ὁ Ἰωάννης...
Βεβαίως ἐννέα μῆνες ἐκυοφορήθη. Ἡ διαφορὰ τοῦ Χριστοῦ ἀπὸ τὸν Ἰωάννη εἶναι τρεῖς μῆνες. Ἀφοῦ λοιπὸν βρήκαμε τὴν ἱστορία τοῦ Ἰωάννου, κατόπιν μὲ ὑπολογισμὸ βρίσκομε ὅτι πράγματι ὁ Χριστὸς γεννήθηκε 25 Δεκεμβρίου. Ὄχι Δεκέμβριο, ἀλλὰ καὶ 25 Δεκεμβρίου.
Ἀκόμη, μᾶς ἀναφέρει, σᾶς εἶπα μὲ ποιόν τρόπο, ξεκινάει ἔμμεσα ἀπὸ τὴν χρονολόγηση τοῦ Ἰωάννου ποῦ γεννήθηκε καὶ πότε ἦταν ἡ ἐφημερία τοῦ Ζαχαρίου τοῦ πατρὸς τοῦ κ.ο.κ.
Κατόπιν εἶπε καὶ τὸ ἑξῆς: Διετηροῦντο ἀρχεῖα. Τότε δὲν ἔγινε ἡ ἀπογραφή; Ἔγινε ἀπογραφή, τὸ θυμόσαστε.
Στὶς ἡμέρες τοῦ Αὐγούστου Καίσαρος καὶ ὁ Ἰωσὴφ πῆγε μὲ τὴν Θεοτόκο νὰ ἀπογραφοῦν εἰς Βηθλεέμ.
Βεβαίως ἀπεγράφη καὶ ὁ Ἰησοῦς. «Ἀπεγράφετο ποτέ...» κ.λπ. λέει ἕνα τροπάριο τῶν ἡμερῶν.
Ἀπεγράφη ὁ Ἰησοῦς. Μπῆκε μέσα εἰς τοὺς καταλόγους. Ποιούς καταλόγους; Τοὺς φορολογικούς. Διότι ὁ σκοπὸς τῆς ἀπογραφῆς ἦταν κυριότατα φορολογικός [...] [Δὲν ἔχει σωθεῖ σὲ αὐτὸ τὸ σημεῖο ἡ ὁμιλία τοῦ μακαριστοῦ γέροντος] νὰ κάνει ἀναλύσεις καὶ ἀναλύσεις.
Καὶ λέει τώρα ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος, ὅτι τὸ ἀρχεῖον τῆς ἐποχῆς στὴ Ρώμη ἐσώζετο.
Καὶ ἄνθρωποι εἰδικοί, Χριστιανοί, ἔψαξαν καὶ βρῆκαν ὅτι ὁ Χριστὸς ἐγεννήθη τὴν 25η Δεκεμβρίου.
 
Νὰ σᾶς πῶ καὶ τοῦτο. Γι’ αὐτὸν τὸν λόγο ἀκριβῶς... αὐτὴ δὲ ἡ ἔρευνα στὸ ἀρχεῖο δὲν ἔγινε τὸν 5ο αἰῶνα ποὺ εἶναι ὁ Χρυσόστομος.
Ἔγινε πολύ, πολύ, πολὺ πιὸ μπροστά. Γι' αὐτό τὸν λόγο ἡ γιορτὴ τῶν Χριστουγέννων, λίαν πρωίμως ἑορτάζετο, εἰς τὴν Ρώμην, εἰς τὴν Δῦσιν. Καὶ ἡ Γέννησις τοῦ Χριστοῦ στὴν Ἀνατολὴ δὲν ἑορτάζετο. Γιὰ πρώτη φορὰ ἑορτάστηκε στὶς ἡμέρες τοῦ Ἱεροῦ Χρυσοστόμου, 5ος αἰών.
Ὅλα αὐτὰ λοιπὸν ποὺ σᾶς εἶπα, τὰ ἀναφέρει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος καὶ συνεπῶς ὁ Χριστὸς γεννήθηκε κατὰ μῆνα Δεκέμβριον καὶ μάλιστα τονίζει, 25η Δεκεμβρίου. Διότι τότε γιόρταζαν καὶ εἰς τὴν Ρώμην 25η Δεκεμβρίου.
 
Καὶ αὐτὴ ἡ ἀπορία, ἀγαπητοί μου, δὲν ξέρω ἂν σᾶς βοηθοῦν αὐτά, ἔχουν ὅμως μία ἀξία ὅλα.
(Πέρασε ἡ ὥρα λίγο, κατέφθασε κι ὁ σεβασμιώτατος, ναί, δὲν ξέρω νὰ πρέπει νὰ συνεχίσω. Ναί, καλά).

ΠΡΟΣ Δ ΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
καὶ μὲ ἀπροσμέτρητη εὐγνωμοσύνη στὸν πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστὸ γέροντα Ἀθανάσιο Μυτιληναῖο,
ψηφιοποίηση καὶ ἐπιμέλεια τῆς ἀπομαγνητοφωνημένης ἀπαντήσεως:
Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
Ἐπιμέλεια πολυτονισμοῦ: Ἄκτιστον

ΠΗΓΕΣ:

•    Ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία διὰ χειρὸς τοῦ ἀξιοτίμου κ. Ἀθανασίου Κ.
•    http://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/apanthseis_aporivn/apanthseis_aporivn_251.mp3