Κυριακή τοῦ Παραλύτου. Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου

Κυριακή τοῦ Παραλύτου.Ἰωάν. ε΄, 1-15

  Ὁμιλία λστ΄

Ἁγίου Ἰωάννου Χρυσοστόμου

Καθάπερ ἐν τοῖς μετάλλοις τοῦ χρυσίου οὐδὲ τὴν βραχυτάτην φλέβα παριδεῖν ἄν τις ἀνάσχοιτο τῶν περὶ ταῦτα δεινῶν, ἅτε πολὺ ἐργαζομένην πλοῦτον· οὕτω καὶ ἐν ταῖς θείαις Γραφαῖς ἰῶτα ἕν ἤ μίαν κεραίνα οὐκ ἀζήμιον παραδραμεῖν·  ἀλλὰ πάντα διερευνᾶσθαι χρῆ. Πνεύματι γὰρ ἁγίῳ πάντα εἴρηται, καὶ οὐδὲν παρέλκον ἐν αὐταῖς.  Σκόπει γοῦν καὶ ἐνταῦθα τί φησιν ὁ εὐαγγελιστής· Τοῦτο πάλιν δεύτερον ἐποίησε σημεῖον ὁ Ἰησοῦς, ἐλθών ἐκ τῆς Ἰουδαίας εἰς τὴν Γαλιλαίαν. Οὐδὲ γὰρ τό, Δεύτερον, ἁπλῶς προσέθηκεν, ἀλλ’ ἔτι τὸ θαῦμα τῶν Σαμαρειτῶν ἐπαίρει, δεικνὺς ὅτι, καὶ δευτέρου σημείου γενομένου, οὐδέπω πρὸς τὸ ὕψος ἐκείνων ἔφθασαν οὗτοι οἱ τεθεαμένοι τῶν οὐδὲν ἑωρακότων.  Μετὰ ταῦτα ἦν ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων. Ποία ἑορτὴ; Ἐμοὶ δοκεῖ, ἡ τῆς Πεντηκοστῆς.  Καὶ ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυμα. Συνεχῶς ἐν ταῖς ἑορταῖς ἐπιχωριάζει τῇ πόλει·  τοῦτο μέν, ἵνα δόξη μετ’ αὐτῶν ἑορτάζειν, τοῦτο δέ, ἵνα τὸ πλῆθος ἐπισπάσηται τὸ ἄδολον.  Μάλιστα γὰρ ἐν ταῖς ἡμέραις ταύταις οἱ ἀφελέστερον διακείμενοι, συνέτρεχον. Ἔτσι δὲ ἐν τοῖ Ἱεροσολύμοις προβατικὴ κολυμβήθρα, ἐπιλεγόμενη Ἑβραϊστὶ Βηθεσδά, πέντε στοὰς ἔχουσα. Ἐν ταύταις κατέκειτο πολὺ πλῆθος τῶν ἀσθενούντων, χωλῶν, τυφλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν.  Τίς ὁ τῆς θεραπείας τρόπος οὗτος; ποῖον ἡμῖν μυστήριον αἰνίττεται; Οὐ γὰρ ἁπλῶς οὐδὲ εἰκῆ ταῦτα ἀναγέγραπται, ἀλλὰ τὰ μέλλοντα ἡμῖν ὡς ἐν εἰκόνι καὶ τύπῳ ὑπογράφει, ὥστε μὴ τὸ σφόδρα παράδοξον, ἀπροσδόκητον παραγενόμενον, λυμήνασθαι παρὰ τοῖς πολλοῖς τῇ τῆς πίστεως δυνάμει. Τί οὖν ἐστιν ὅ ὑπογράφει; Ἔμελλε βάπτισμα δίδοσθαι, πολλὴν δύναμιν ἔχον καὶ δωρεὰν μεγίστην, βάπτισμα πάσας ἁμαρτίας καθαῖρον, καὶ ἀντὶ νεκρῶν ζῶντας ποιοῦν.  Καθάπερ οὖν ἐν εἰκόνι προγράφεται ταῦτα τῇ κολυμβήθρᾳ καὶ ἑτέροις πλείοσι.  Καὶ πρῶτον μὲν δέδωμεν ὕδωρ, καθαῖρον σωμάτων κηλῖδας, καὶ μολυσμούς οὐκ ὄντας, ἀλλὰ δοκοῦντας εἶναι, οἷον τοὺς ἀπὸ κηδείας, τοὺς ἀπὸ λέπρας, τοὺς ἀπὸ τοιούτων ἑτέρων·  καὶ πολλὰ ἄν τις ἴδοι δι’ ὕδατος γεγονότα  ἐπὶ τῆς Παλαιᾶς, ταύτης ἔνεκεν τῆς προφάσεως.  Πλὴν ἀλλὰ πρὸς τὸ κατεπεῖγον ἴωμεν νῦν.  Πρῶτον μὲν οὖν, ὡς ἔφθην εἰπών, μολυσμοὺς σωμάτων, ἔπειτα δὲ καὶ ἀρρωστήματα διάφορα δι’ ὕδατος ποιεῖ λύεσθαι.  Βουλόμενος γὰρ ἡμᾶς ὁ Θεὸς ἐγγύτερον ἀγαγεῖν τῆς τοῦ βαπτίσματος δωρεᾶς, οὐκ ἔτι μολυσμοὺς ἁπλῶς μόνον, ἀλλὰ καὶ νόσους ἰᾶται. Αἱ γὰρ ἐγγύτεροι τῆς ἀληθείας εἰκόνες, καὶ ἐπὶ τοῦ βαπτίσματος, καὶ ἐπὶ τοῦ πάθους, καὶ ἐπὶ τῶν ἄλλων, τρανότεραι τῶν ἀρχαιοτέρων ἦσαν. Καθάπρ γὰρ οἱ τοῦ βασιλέως ἐγγὺς τῶν πόρρωθέν εἰσι λαμπρότεροι δορυφόρων·  οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν τύπων ἐγίνετο. Καὶ ἄγγελος καταβαίνων ἐτάραττε τὸ ὕδωρ, καὶ ἰαματικὴν ἐνετίθει δύναμιν, ἵνα μάθωσιν Ἰουδαῖοι, ὅτι πολλῷ μᾶλλον ὁ τῶν ἀγγέλων Δεσπότης πάντα τὰ νοσήματα τῆς ψυχῆς ἰᾶσθαι δύναται. Ἀλλ’ ὥσπερ ἐνταῦθα οὐχ ἁπλῶς ἰᾶτο τῶν ὑδάτων ἡ φύσις (ἤ γὰρ ἄν διαπαντὸς τοῦτο ἐγίνετο)·  ἀλλ’ ἐπὶ τῇ τοῦ ἀγγέλου ἐνεργείᾳ·  οὕτω καὶ ἐφ’ ἡμῶν οὐχ ἁπλῶς τὸ ὕδωρ ἐργάζεται, ἀλλ’ ὅταν τὴν τοῦ Πνεύματος δέξηται χάριν, τότε ἅπαντα λύει τὰ ἁμαρτήματα.  Περὶ ταύτην τὴν κολυμβήθραν Κατέκειτο πλῆθο πολὺ τῶν ἀσθενούντων, τυφλῶν, χωλῶν, ξηρῶν, ἐκδεχομένων τὴν τοῦ ὕδατος κίνησιν. Ἀλλὰ τότε μὲν ἡ ἀσθένεια κώλυμα τῷ βουλομένῳ θεραπευθῆναι ἐγίνετο·  νῦν δὲ κύριος ἕκαστός ἐστι προσελθεῖν. Οὐ γὰρ ἄγγελός ἐστιν ὁ ταράσσων, ἀλλὰ ὁ τῶν ἀγγέλων Δεσπότης ὁ τὸ πᾶν ἐργαζόμενος.  Καὶ οὐκ ἔστιν εἰπεῖν·  (Νῦν τὸν κάμνοντα ἄνθρωπον οὐκ ἔχω·  οὐκ ἔστιν εἰπεῖν)·  Ἐνὦ ἔρχομαι κατελθεῖν, ἄλλος πρὸς ἐμοῦ καταβαίνει. Ἀλλὰ κἄν ἡ οἰκουμένη πᾶσα ἔλθῃ, ἡ χάρις οὐκ ἀνακλίσκεται, οὐδὲ ἡ ἐνέργεια δαπανᾶται, ἀλλ’ ὁμοία μένει, καὶ τοιαύτη, οἵα καὶ πρὸ τούτου.  Καὶ καθάπερ αἱ ἡλιακαὶ ἀκτῖνες καθ’ ἑκάστην φωτίζουσι τὴν ἡμέραν, καὶ οὐ δαπανῶνται, οὐδὲ ἀπὸ τῆς πολλῆς χορηγίας ἔλαττον αὐταῖς γίνεται τὸ φῶς· οὕτω καὶ πολλῷ μᾶλλον ἡ τοῦ Πνεύματος ἐνέργεια οὐδὲν, ἐλαττοῦται παρὰ τὸ πλῆθος τῶν ἀπολαυόντων αὐτῆς.  Τοῦτο δὲ ἐγίνετο, ἵνα οἱ μαθόντες ὅτι ἐν ὕδατι νοσήματα σώματος ἔνι θεραπεῦσαι, καὶ τούτῳ πολὺν ἐγγυμνασθέντες χρόνον, ρᾳδίως πιστεύσωσιν, ὅτι καὶ νοσήματα ψυχῆς ἱᾶσθαι δύναται. Καὶ τί δήποτε πάντας ἀφεὶς ὁ Ἰησοῦς, ἐπὶ τὸν τριακονταοκτὼ ἔτη ἔχοντα ἦλθε; Τί δὲ καὶ ἐρωτᾷ, Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; Οὐχ ἵνα μάθῃ (τοῦτο γὰρ παρέλκον ἦν), ἀλλ’ ἵνα δείξῃ τοῦ τοιούτου τὴν καρτερίαν, καὶ ἵνα γνῶμεν ὅτι διὰ τοῦτο τοὺς ἄλλους ἀφείς, ἐπὶ τοῦτον ἦλθε. Τί οὖν ὁ ἀσθενῶν; Ἀπεκρίθη αὐτῷ καὶ λέγει,  Κύριε, ἄνθρωπον οὐκ ἔχω, ἵνα ὅταν ταραχθῇ τὸ ὕδωρ, βάλλῃ με εἰς τὴν κολυμβήθραν·  ἐν ὦ δὲ ἔρχομαι ἐγώ, ἄλλος πρὸ ἐμοῦ καταβαίνει. Διὰ τοῦτο ἠρώτησε, Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; ἵνα ταῦτα μάθωμεν.  Καὶ οὐκ εἶπεν αὐτῷ, Θέλεις σε θεραπεύσω; οὐδὲν γὰρ οὐδέπω μέγα ἐφαντάζετο περὶ αὐτοῦ· ἀλλὰ, Θέλεις ὑγιὴς γενέσθαι; Ἔκπληκτος ἡ καρτερία τοῦ παραλύτου· ἔτη τριακονταοκτὼ  ἔχων, καὶ καθ’ ἕκαστον ἐνιαυτὸν ἀπαλλαγήσεσθαι τοῦ νοσήματος παροσδοκῶν, προσήδρευέ τε καὶοὐκ ἀφίσταστο. Εἰ γὰρ μὴ τὰ παρελθόντα τὰ γοῦν μέλλοντα οὐχ ἱκανὰ ἦν  αὐτόν, εἰ μὴ καρτερικὸς ἦν, ἀπαγαγεῖν τοῦ τόπου; Ἐννόησον δὲ μοι, πῶς εἰκὸς ἦν ἐκεῖ καὶ τοὺς λοιποὺς τοὺς κάμοντας νήφειν. Οὐδὲ γὰρ δῆλος ἦν ὁ καιρὸς καθ’ ὅν ἐτινάσσετο τὸ ὕδωρ·  ἀλλ’ οἱ μὲν χωλοὶ καὶ κολλοὶ ἠδύναντο παρατηρεῖν·  οἱ δὲ τυφλοὶ πῶς ἐώρων; Ἀπὸ τοῦ γινομένου θορύβου τοῦτο ἴσως ἐμάνθανον. Αἰσχυνθῶμεν τοίνυν, αἰσχυνθῶμεν, ἀγαπητοὶ καὶ στενάξωμεν ἐπὶ τῇ πολλῇ ραθυμίᾳ. Τριακονταοκτὼ ἔτη εἶχε προσεδρεύων ἐκεῖνος, καὶ οὐκ ἐτύγχανε ὦν ἐβούλετο, καὶ οὐκ ἀφίστατο·  καὶ οὐκ ἐτύγχανεν, οὐ παρὰ τὴν οἰκείαν ἀμέλειαν, ἀλλ’ ἐπηρεξάμενος παρ’ ἑτέρων καὶ βίαν πάσχων, καὶ οὐδὲ οὕτως ἐνάρκα.... ἡμεῖς δὲ ἐὰν δέκα ἡμέρας προσεδρεύσωμεν   σπουδαίως ὑπὲρ τινος παρακαλοῦντες, καὶ μὴ τύχωμεν, ὀκνοῦμεν λοιπὸν τῇ αὐτῇ κεχρῆσθαι σπουδῇ.  Καὶ ἄνθρωπος μὲν τοσοῦτον προσεδρεύομεν χρόνον, στρατευόμενοι καὶ ταλαιπωρούμενοι καὶ διακονοῦντες δουλεπρεπεῖς διακονίας, καὶ πρὸς τῷ τέλει πολλάκις καὶ αὐτῆς τῆς ἐλπίδος ἐκπόπτοντες τῷ δὲ Δεσπότῃ τῷ ἡμετέρῳ ἔνθα πάντως ἔστιν ἀπολαβεῖν τὴν ἀμοιβὴν πολλῶ μείζω τῶν πόνων (Ἡ γὰρ ἐλπὶς οὐ καταισχύνει, φησίν), οὐκ ἀνεχόμεθα προσεδρεύειν μετὰ τῆς προσηκούσης σπουδῆς.  Καὶ πόσης ταῦτα κολάσεως ἄξια; Εἰ γὰρ καὶ μηδὲν λαβεῖν ἦν, αὐτὸ τῦτο τὸ συνεχῶς αὐτῷ διαλέγεσθαι, οὐχὶ μυρίων ἄξιον ἀγαθῶν ἦν ἠγεῖσθαι; Ἀλλ’ ἐπίπονον ἡ διηνεκὴς εὐχή; Καὶ τί, εἰπέ, οὐκ ἐπίπονον τῶν τῆς ἀρετῆς; Αὐτὸ γοῦν τοῦτο, φησί, πολλῆς ἀπορίας ἐστὶ μεστόν, ὅτι τῇ μὲν κακίᾳ ἡδονή, τῇ δὲ ἀρετῇ συγκεκλήρωται πόνος.  Καὶ πολλοὺς οἷμαι τοῦτο ζητεῖν.  Τὶ δήποτ’ οὖν ἐστι τὸ αἴτιον; Ἔδωκεν ἡμῖν ἐξ ἀρχῆς ὁ Θεὸς ἐλεύθερον φροντίδων βίον καὶ πόνων ἀπηλλαγμένον·  οὐκ ἐχρησάμεθα εἰς δέον τῷ δώρῳ, ἀλλὰ διεστράφημεν ὑπὸ τῆς ἁργίας, καὶ ἐξεπέσομεν τοῦ παραδείσου.  Διὰ τοῦτο ἐπίπονον ἐποίησεν ἡμῶν τὴν ζωήν λοιπόν, ὥσπερ ἀπολογούμενος τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων, καὶ λέγων·  Ἔδωκα τρυφᾷν ὑμῖν ἐξ ἀρχῆς, ἀλλ’ ἐγένεσθε χείρους τῇ ἀνέσει·  διὰ τοῦτο ἐκέλευσα λοιπὸν πόνους ὑμῖν ἐπιτεθῆναι καὶ ἱδρῶτας. Ἐπειδὴ δὲ οὐδὲ ἐκεῖνος κατεῖχεν ὁ πόνος, ἔδωκε πάλιν νόμον πολλὰς ἔχοντα ἐντολάς, καθάπερ τινὶ ἵππῳ δυσηνίῳ ψέλλια καὶ πέδα ἐπιτιθείς, ὥστε αὐτοῦ τὰ σκιρτήματα ἐπιχεῖν· οὕτω καὶ οἱ πωλοδάμναι ποιοῦσι.  Διὰ τοῦτο ἐπίπονος ὁ βίος, ἐπειδὴ τὸ μὴ πονεῖν διαφθείρειν ἡμᾶς εἴωθεν. Ἡ γὰρ φύσις ἡμῶν ἀργεῖν οὐκ ἀνέρχεται, ἀλλὰ πρὸς κακία ἀποκλίνει ρᾳδίως.  Θῶμεν γὰρ μὴ δεῖσθαι πόνων τὸν σωφρονοῦντα, μηδὲ τὸν τὴν ἄλλην ἀρετὴν κατορθοῦντα, ἀλλὰ καθεύδοντας πάντα ἀνύειν· ποὺ ἄν ἐχησάμεθα τῇ ἀνέσει; ἆρα οὐκ ἄν πρὸς ἀπόπνοιαν καὶ ἀλαζονείαν; Ἀλλὰ διατί, φησί, πολλὴ μὲν ἡ ἡδονὴ τῇ κακίᾳ πολὺς δὲ τῇ ἀρετῇ συνέζευκται ὁ πόνος καὶ ὁ ἱδρως; Καὶ ποία σοι χάρις ἄν ἦν, ἤ τίνος δ’ ἄν ἔλαβες μισθόν; εἰ μὴ ἐπίπονον τὸ πρᾶγμα ἦν; Καὶ γὰρ νῦν πολλοὺς ἔχω δεῖξαι, φύσει ὸ μίγνυσθαι γυναιξὶ μισοῦντας, καὶ φεύγοντας ὡς βδελυρὰν τὴν πρὸς ἐκείνας ὁμιλίαν·  τούτους οὖν σώφρονος καλέσομεν, ἤ στεφανώσομεν, εἰπὲ μοι, καὶ ἀνακηρύξαμεν; Οὐδαμῶς.  Σωφροσύνη γάρ ἐστιν ἐγκράτεια καὶ τὸ μαχομένων περιγενέσθαι τῶν ἡδονῶν. Καὶ ἐν τοῖς πολέμοις δέ, ὅταν σφοδροὶ ὦσι οἱ ἀγῶνες, τότε τὰ τρόπαια λαμπρότερα γίνεται, οὐχ ὅταν μηδεὶς ἀνταίρῃ τὰς χεῖρας.  Εἰσὶ πολλοὶ καὶ νωθεῖς ἀπὸ φύσεως·  τοτύους οὖν ἐπιεικεῖς προσεροῦμεν;  Οὐδαμῶς.  διὰ τοῦτο ὁ Χριστὸς τρεῖς τρόπους εὐνουχισμοῦ λέγων, τοὺς μὲν δύο ἀφίησιν ἀστεφανώτους, τὸν δὲ ἕνα εἰς τὴν βασιλεία εἰσάγει. Καὶ τί ἔδει κακίας φησί; Καὶ ἐγὼ τοῦτο λέγω. Τὶς οὖν ὁ τῆς κακίας δημιουργός; Τίς δὲ ἄλλος, ἀλλ’ ἤ ἠ ρᾳθυμία ἡ ἐκ τῆς προαιρέσεως; Ἀλλ’ ἔδει, φησὶν ἀγαθοὺς εἶναι μόνον.  Καὶ τὶ ἴδιον ἀγαθοῦ; νήφειν καὶ ἐγρηγορέναι, ἤ καθεύδειν καὶ ρέγχειν;  Καὶ διατὶ φησί, μὴ τοῦτο ἐδόκει εἶναι ἀγαθὸν, τὸ μὴ πονοῦντα κατορθοῦν; Βοσκημάτων μοι ρήματα λέγεις καὶ γαστριζομένων, καὶ θεὸν τὴν κοιλίαν ἡγουμένων. Ὅτι γὰρ νωθείας ταῦτα τὰ ρήματα, ἀπόκρινάι μοι· Εἰ βασιλέως ὄντος καὶ στρατηγοῦ  καὶ καθεύδοντος καὶ μεθύοντος, ταλαιπωρούμενος ὁ στρατηγὸς τὰ τρόπαια ἔστησε, τίνι ἄν ἐλογίσω τὴν νίκην; Τίς δὲ ἐκαρπώσατο τῶν γινομένων τὴν ἡδονήν; Ὁρᾷς ὅτι περὶ ἐκεῖνα μᾶλλον ἡ ψυχὴ διάκειται, ὑπὲρ ὦν ἔκαμε; Διὰ τοῦτο καὶ πόνους ἀνέμιξε τῇ ἀρετῇ, οἰκεῶσαι αὐτῇ ταύτη βουλόμενος. Διὰ δὴ τοῦτο τὴν μὲν ἀρετήν, ἄν μὴ κατορθώσωμεν, θαυμάζομεν·  τῆς δὲ κακίας, καὶ ἡδίστης οὔσης, καταγινώσκομεν. Εἰ δὲ λέγεις· Διατὶ τοὺς φύσει καλοὺς μὴ  θαυμάζομεν μᾶλλον τῶν προαιρέσει τοῦτο ὄντων; Ὅτι δίκαιον τὸν ποιοῦντα τοῦ μὴ πονοῦντος προτιθέναι.  Καὶ τινος, φησίν, ἕνεκεν νῦν πονοῦμεν; Ἐπειδὴ τὸ μὴ πονεῖν οὐκ ἤνεγκας μετρίως μᾶλλον δὲ εἴ τις μετὰ ἀκρίβείας ἐξετάσειε, καὶ ἄλλως ἡ ἀργία διαφθρείρειν ἠμᾶς εἴωθε, καὶ πολὺν παρέχει τὸν πόνον.  Καὶ εἰ βούλει, συγκλείσωμεν ἄνδρα, τρέφοντες αὐτὸν μόνον, καὶ γαστρίζοντες, μήτε βαδίζειν αὐτὸν ἐῶντες, μηδὲ εἰς ἔργον ἐξάγοντες· ἀλλ’ ἀπολαυέτω τραπε΄ζης καὶ κλίνης, καὶ τρυφάτω διηνεκῶς· καὶ τί ταύτης τῆς ζωῆς ἀθλιώτερον γένοιτ’ ἄν; Ἀλλ’ ἕτερον τὸ ἐργάζεσθαι, φησί, καὶ ἕτερον τὸ πονεῖν. Ἀλλ’ ἦν τότε ἐργάζεσθαι χωρὶς πόνων. Καὶ ἔνι, φησί, τοῦτο; Ναί, ἔνι· τοῦτο καὶ ὁ Θεὸς ἠθέλησεν, ἀλλὰ σὺ οὐκ ἠνέσχου.  Διὰ τοῦτο ἔθηκε, γοῦν σε ἐργάζεσθαι τὸν παράδεισον, ἐργασίαν μὲν ὁρίσας, πόνον δὲ οὐκ ἀναμίξας. Οὐ γὰρ ἄν, εἴπερ ἐπόνει παρὰ τὴν ἀρχὴν  ὁ ἄνθρωπος, τοῦτο ἐν ἐπιτμίου μέρει μετὰ ταῦτα ἔθηκεν. Ἔτσι γὰρ καὶ ἐργάζεσθαι, καὶ μὴ ταλαιπωρεῖσθαι, ὥσπερ οἱ ἄγγελοι. Ὅτι γὰρ ἐργάζονται, ἄκουσον τί φησιν·  Δυνατοὶ ἰσχύϊ, ποιοῦντες τὸν λόγον αὐτοῦ. Νῦν μὲν γὰρ ἡ τῆς ἰσχύος ἔνδεια πολὺν τὸν πόνον ποιεῖ· τότε δὲ οὐκέτι τοῦτο ἦν, Ὁ γὰρ εἰσλθὼν εἰς τὴν κατάπαυσιν αὐτοῦ, Κατέπαυσε, φησί, ὡς ἀπὸ τῶν ἔργων αὐτοῦ, ὥσπερ ἀπὸ τῶν ἰδίων ὁ Θεός·  οὐκ ἀργίαν λέγων ἐνταῦθα, ἀλλὰ τὸ μὴ πονεῖν. Ὁ γὰρ Θεὸς ἔτι καὶ νῦν ἐργάζεται, καθὼς ὁ Χριστὸς φησιν· Ὁ Πατὴρ μου ἕως ἄρτι ἐργάζεται, κἀγὼ ἐργάζομαι, Διὰ τοῦτο παραινῶ, πάντα ἀποθεμένους τὰ τῆς ὁλιγωρίας, ζηλοῦν τὴν ἀρετήν. Τῆς μὲν γὰρ κακίας ἡ ἡδονὴ βραχεῖα, ἡ δὲ λύπη διηνεκὴς· τῆς δὲ ἀρετῆς τοὐναντίον ἀγήρως ἡ χαρά, καὶ πρόσκαιρος ὁ πόνος. Κἀκείνη μὲν καὶ πρὸ τὼν στεφάνων τὸν ἐργάτην ἀνίησι τὸν ἑαυτῆς, ταῖς ἐλπίσι τρέφουσα· αὕτη δὲ καὶ πρὸ τῆς κολάσεως τιμωρεῖται τὸν ἑαυτῆς ἐργάτην, τὸ συνειδὸς ἄγχουσα καὶ ἐκδειματοῦσα, καὶ πάντα ὑποπτεύειν παρασκευάζουσα. Καίτοι πόσων ταῦτα πόνων, πόσων ἱδρώτων χείρονα!  Εἱ δὲ μὴ ταὐτα ἦν, ἡδονή δὲ ἦν· τὶ τῆς ἠδονῆς ἐκίνη εὐτελέστερον; Ὁμοῦ τε γὰρ φαίνεται, καὶ ἀφίπταται μαραινομένη, καὶ φεύγουσα πρὸ τοῦ κατασχεθῆναι κἄν τῆς τῶν σωμάτων εἴπῃς, κἄν τὴν τῆς τρυφῆς, κἄν τὴν τῶν χρημάτων· οὐ παύσονται γὰρ καθ’ ἡμέραν γηρῶσαι. Ὅταν δὲ καὶ κόλασις ἤ καὶ τιμωρία, τὶ γένοιτ’ ἄν ἀθλιώτερον τῶν ταύτην μετιόντων; Ταῦτα οὖν εἰδότες, ἅπαντα ὑπὲρ τῆς ἀρετῆς ὑπομένων. Οὕτω γὰρ καὶ τῆς ἀληθοῦς ἡδονῆς ἀπολαύσωμεν, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, μεθ’ οὐ τῷ Πατρί ἡ δόξα, ἅμα τῷ ἅγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Στὸ χρυσορωχεῖο οὔτε τὴν πιὸ ἀσήμαντη φλέβα δὲ θὰ δεχόταν νὰ περιφρονήση κανένας κι ἄς προξενῆ πολὺν κόπο ἡ ἔρευνά της. Ἔτσι καὶ στὶς θεῖες Γραφὲς δὲν εἶναι χωρὶς βλάβη νὰ προσπεράσης ἕνα γιῶτα ἤ μὰ κεραία. Ὅλα πρέπει νὰ ἐξετάζωνται. Τὸ ἅγιο Πνεῦμα τὰ ἔχει πεῖ ὅλα καὶ τίποτα δὲν εἶναι ἀνάξιο σ’αὐτές.  Πρόσεξε λοιπὸν τί λέει ὁ Εὐαγγελιστὴς κι ἐδῶ: Αὐτὸ πάλι ἦταν τὸ δεύτερο σημεῖο ποὺ ἔκανε ὁ Ἰησοῦς, πηγαίνοντας ἀπὸ τὴν Ἰουδαία στὴν Γαλιλαία.  Καὶ δὲν πρόσθεσε βέβαι ἔτσι ἁπλᾶ τὴ λέξη «δεύτερο». Ἀλλὰ τονίζει ἀκόμα περισσότερο τὸ θαῦμα τῶν Σαμαρειτῶν.  Δείχνει ὅτι, μόλο ποὺ ἔγινε καὶ δεύτερο σημεῖο, δὲν εἶχαν φτάσει ἀκόμα στὸ ὕψος ἐκείνων ποὺ τίποτα δὲν εἶδαν (τῶν Σαμαρειτῶν) αὐτοὶ ποὺ ἔχουν δεῖ πολλὰ καὶ θαυμάσει. Ὕστερ’ ἀπ’ αὐτὰ ἦταν ἑορτὴ τῶν Ἰουδαίων. Ἡ ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς, νομίζω, καὶ ἀνέβηκε ὁ Ἰησοῦς στὰ Ἱεροσόλυμα. Συστηματικὰ τὶς γιορτὲς βρίσκεται στὴν πόλη. Ἀπ’ τὴ μιὰ γιὰ νὰ φανῆ πὼς ἑορτάζει μαζί τους, ἀπ’ τὴν ἄλλη, γιὰ νὰ τραβήξη κοντά του τὸν ἁπλὸ λαό.  Γιατὶ αὐτὲς τὶς ἡμέρες γινόταν περισσότερη συρροὴ τῶν πιὸ ἁπλῶν. Ὑπάρχει στὰ Ἱεροσόλυμα ἡ προβατικὴ κολυμβήθρα, Βηθεσδὰ μὲ τὸ Ἑβραϊκὸ ὄνομά της, μὲ πέντε στοές.  Σ’ αὐτὲς ἦσαν πεσμένοι ἄρρωστοι πλῆθος –κουτσοί, τυφλοί, ξηροί, ποὺ περίμεναν τὴν ταραχὴ τοῦ νεροῦ.  Τί σημαίνει αὐτὸς ὁ τρόπος θεραπείας; Τίνος μυστηρίου κάνει ὑπαινιγμό; Αὐτὰ δὲν ἔχουν γραφῆ ἁπλᾶ καὶ τυχαῖα ἀλλὰ εἰκονίζει καὶ ὑποτυπώνει ὅσα ἀνάγονται στὸ μέλλον.  Μ’ αὐτὸν τὸ τρόπο, τὸ ὑπερβολικὸ παράδοξο, ὅταν συνέβαινε ὁλότελα ἁπροσδόκητα, δὲ θὰ κατάστρεφε μέσα στὶς ψυχὲς τῶν πολλῶν τὴ δύναμη τῆς πίστης.  Ποιὸ εἶναι λοιπὸν αὐτὸ ποὺ εἰκονίζει; Σκόπευε νὰ δώση τὸ βάπτισμα ποὺ ἔχει πολλὴ δύναμη καὶ μεγάλη χάρη·  τὸ βάπτισμα ποὺ ἀποπλύνει ὅλες τὶς ἁμαρτίες καὶ ζωοποιεῖ τοὺς νεκρούς.  Ὅπως λοιπὸν σὲ εἰκόνα, προδιαγράφονται αὐτὰ στὴν κολυμβήθρα καὶ σὲ πολλὰ ἄλλα. Καὶ πρῶτα ἔδωσε τὸ νερὸ ποὺ βγάζει τὰ στίγματα τῶν σωμάτων καὶ ποὺ δὲν εἶναι μιάσματα ἀλλὰ φαίνονται, ὅπως τὰ μολύσματα ἀπὸ κηδεῖες, ἀπὸ λέπρα καὶ ἄλλα τέτοια. Καὶ πολλὲς ἄλλες θεραπείες στὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ δῆ ποὺ πραγματοποιήθησαν μὲ νερό,γι’ αὐτὸ τὸ λόγο. Ἀλλὰ ἄς μποῦμε στὸ θέμα μας. Πρῶτα λοιπὸν ὅπως εἶπα πρωτύτερα, μολυσμοὺς σωματικοὺς κι ἔπειται διάφορες ἄλλες ἀσθένειες κάνει νὰ θεραπεύονται μὲ νερό.  Γιατὶ θέλοντας ὁ Θεὸς νὰ μᾶς ὁδηγήση κοντύτερα στὴ δωρεὰ τοῦ βαπτίσματος δὲν θεραπεύει τοὺς μολυσμοὺς μονάχα ἀλλὰ καὶ τὶς ἀσθένειες.  Γιατὶ οἱ πλησιέστερες πρὸς τὴν ἀλήθεια εἰκόνες καὶ σχετικὰ μὲ τὸ βάπτισμα καὶ τὸ πάθος καὶ τὰ ἄλλα ἦσαν καθαρώτερες ἀπὸ τὶς παλαιότερες.  Γιατὶ ὅπως οἱ κοντινοὶ τοῦ βασιλιᾶ δορυφόροι εἶναι λαμπρότεροι ἀπὸ τοὺς πιὸ μακρινούς, ἔτσι γίνεται καὶ σχετικὰ μὲ τοὺς τύπους. Κι ὁ ἄγγελος κατεβαίνοντας ἀνατάραζε τὸ νερὸ καὶ τοῦ ἔδινε θεραπευτικὴ δύναμη, γιὰ νὰ μάθουν οἱ Ἰουδαῖοι ὅτι πολὺ περισσότερο ὁ Κύριος τῶν ἀγγέλων μπορεῖ νὰ θεραπεύση ὅλα τὰ νοσήματα τῆς ψυχῆς. Ἀλλὰ ὅπως ἐδῶ ἡ θεραπευτικὴ δύναμη δὲν ἦταν φυσικὴ ἰδιότητα τοῦ νεροῦ, γιατὶ τότε θὰ ἐκδηλωνόταν ἀδιάλειπτα, ἀλλὰ παρουσιαζόταν μὲ τὴν ἐνέργεια τοῦ ἀγγέλου, ἔτσι καὶ πάνω σ’ ἐμᾶς δὲν ἐνεργεῖ ἁπλᾶ τὸ νερὸ ἀλλὰ ὅταν δεχτῆ τὴ χάρη τοῦ Πνεύματος τότε διαλύει ὅλες τὶς ἁμαρτίες.  Γύρω ἀπ’ αὐτὴ τὴν κολυμβήθρα κοίτονταν ἕνα μεγάλο πλῆθος ἅρρωστοι τυφλοί, κουτσοί, λεπροί ποὺ περίμεναν τὴν ταραχὴ τοῦ νεροῦ καὶ τότε ἡ ἀσθένεια γινόταν ἐμπόδιο σ’ ἐκεῖνον ποὺ ἤθελε   νὰ θεραπευτῆ.  Μὰ τώρα εἶναι κύριος ὁ καθένας νὰ προσέλθη.  Γιατὶ δὲν ἀναταράζει κάποιος ἄγγελος ἀλλὰ εἶναι τῶν πάντων ὁ Κύριος αὐτὸς ποὺ τὰ ἐκτελεῖ ὅλα καὶ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ πῆ ὁ ἀσθενὴς «μόλις πάω νὰ κατεβῶ, ἄλλος κατεβαίνει πρὶν ἀπὸ μένα».  Ἀλλά, κι ἄν ἔρθη ὅλη ἡ οἰκουμένη, ἡ χάρη δὲ ξοδεύεται, οὔτε ἡ ἐνέργεια δαπανᾶται ἀλλὰ ἴδια καὶ ἀπαράλλακτη μένει ὅπως πρῶτα. Κι ὅπως οἱ ἡλιακὲς ἀκτῖνες καθημερινὰ δίνουν τὸ φῶς τους καὶ δὲν δαπανῶνται οὔτε λιγοστεύει ἡ λάμψη τους ἀπὸ τὴν ἄφθονη παροχή των, ἔτσι καὶ πολὺ περισσότερον ἡ ἐνέργεια τοῦ Πνεύματος δὲν ἐλαττώνεται μ’ ὅλο τὸ πλῆθος ποὺ τὴν ἀπολαμβάνει.  Αὑτὸ συνέβαινε, μὲ τὸ σκοπὸ ἐκεῖνοι ποὺ ἔμαθαν ὅτι εἶναι δυαντὸ μὲ τὸ νερὸ νὰ θερπαυετοῦν πολλὰ σωματικὰ νοσήματα καὶ ἀσκήθηκαν στὴ γνώση αὐτὴ πολὺν καιρό, νὰ πιστέψουν εὔκολα ὅτι μπορεῖ νὰ θεραπεύση καὶ νοσήματα τῆς ψυχῆς.  Καὶ γιατὶ τέλος πάντων ὁ Ἰησοῦς ἄφησε ὅλους τοὺς ἄλλους κι ἦρθε σ’ αὐτόν, ποὺ εἶχε τριάντω ὀκτῶ χρόνια καὶ γιατὶ τὸν ρώτησε ἄν θέλη νὰ γίνη ὑγιής. Ὄχι γιὰ νὰ μάθη, αὐτὸ ἦταν περιττό, ἀλλὰ γιὰ νὰ δείξη τὴ ὑπομονὴ τοῦ παραλυτικοῦ καὶ γιὰ νὰ καταλάβωμε ὅτι γι’ αὐτὸ ἄφησε τοὺς ἄλλους καὶ πῆγε σ’ αὐτόν.  Κι ὁ ἀσθενὴς τοῦ ἀποκρίθηκε καὶ τοῦ εἶπε: «Κύριε δὲν ἔχω κάποιον νὰ μὲ βάλη στὴν κολυμβήθρα, ὅταν ταραχθῆ τὸ νερὸ. Κι ἐνῶ πηγαίνω ἐγώ, κατεβαίνει ἄλλος πρὶν ἀπὸ μένα».  Γι’ αὐτὸ ρώτησε, ἄν θέλη νὰ γίνη γερός.  Γιὰ νὰ πληροφορηθοῦμε αὐτὰ τὰ πράγματα. Δὲν τοῦ εἶπε, θέλεις νὰ σὲ κάμω καλά; -Γιατὶ δὲν φανταζόταν ἀκόμα τίποτα σπουδαῖο γι’ αὐτὸν-ἀλλὰ θέλεις νὰ γίνης καλά; Ξαφνιάζεται ὁ καρτερικὸς παράλυ τος. Ἔχοντας τριάντα ὀκτὼ ἔτη τὴ ἀσθένεια καὶ κάθε χρόνο ἐλπίζοντας ὅτι θὰ γλύτωνε ἀπ’ αὐτή, ἔμενε μόνιμα ἐκεῖ καὶ δὲν ἀπομακρυνόταν.  Χωρὶς τὴν καρτερία του ἄν ὄχι τὰ περασμένα, δὲν θὰ ἦσαν ἱκανὰ τὰ μέλλοντα νὰ τὸν ἀπομακρύνουν ἀπὸ κεί; Σκέψου σὲ παρακαλῶ πῶς ἦταν φυσικὸ καὶ οἱ ἄλλοι ἄρρωστοι νὰ εἶναι ἥσυχοι.  Γιατὶ μήτε ἡ ὥρα δὲν ἦταν φανερὴ ποὺ ταραζόταν τὸ νερό.  Καὶ ἀπὸ κάτω-κάτω οἱ κουτσοὶ καὶ οἱ κουλλοὶ μποροῦσαν νὰ παρατηρήσουν.  Οἱ τυφλοὶ ὅμως δὲν ἔβλεπαν; Ἴσως τὸ καταλάβαιναν ἀπὸ τὸ θόρυβο.  Ἄς νιώσουμε λοιπόν, ἀγαπητοί μου, ντροπὴ κι ἄς στενάξουμε γιὰ τὴν πολλὴ ἀδιαφορία μας. Τριάντα ὀκτὼ χρόνια ἔμεινε στὸ ἴδιο μέρος ἐκεῖνος καὶ, μ’ ὅλο ποὺ δὲν πετύχαινε ὅ,τι ἤθελε, δὲν ἀπομακρυνόταν.  Καὶ δὲν πετύχαινε ὄχι ἀπὸ ἀδιαφορία δικὴ του ἀλλὰ γιατὶ τὸν ἐμπόδιζαν καὶ τὸν παραμέριζαν οἱ ἄλλοι. Κι ὅμως δὲν ἀπογοητευόταν.  Ἐμεῖς ὅμως δέκα μέρες, ἄν μείνωμε κάπου καὶ παρακαλέσωμε γιὰ κάτι χωρὶς νὰ πετύχουμε στὸ τέλος βαρυόμαστε νὰ δείξωμε τὸν ἴδιο ζῆλο.  Καὶ στοὺς ἀνθρώπους κάποτε μένουμε κοντὰ τὸσο διάτημα ὑποφέροντας τὶς ταλαιπωρίες τῆς ἐκστρατείας καὶ ἐκτελῶντας ἐργασίες δουλοπρεπεῖς, χωρὶς νὰ ἐκπληρώνεται πολλὲς φορὲς ἡ ἐλπίδα μας.  Στὸν Κύριο ὅμως τὸ δικό μας, ὅπου θὰ πάρωμε ὁπωσδήποτε μεγαλύτερη ἀπὸ τοὺς κόπους μας ἀμοιβὴ - ἡ ἐλπίδα γράφει, δὲν ἀπογοητεύει- δὲν θέλομε νὰ μείνωμε κοντά του μὲ τὸ ζῆλο ποὺ πρέπει.  Πόση τιμωρία ἁρμόζει σ’ αὐτὴ τὴ στάση; Ἀλλὰ κι ἄν δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ πάρουμε τίποτα, αὐτὴν τὴν ἀδιάκοπη συνομιλία μαζί του δὲν ἔπρεπε νὰ τὴ θεωροῦμε ἄξια ἄπειρων ἀγαθῶν; Ἀλλὰ εἶναι κουραστικὴ ἡ ἀδιάκοπη προσευχή; Ἀλλὰ καὶ ποιά ἀρετὴ δὲν εἶναι κοπιαστική; Κι αὐτὴ εἶναι ἡ μεγάλη ἀπορία: ὅτι μαζὶ μὲ τὴν κακία κληρώθηκε ἡ εὐχαρίστηση, ἐνῶ μὲ τὴν ἀρετὴ ὁ πόνος. Πολλοὶ ἀναζητοῦν τὴν αἰτία.  Μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς ἀπ’ τὴν ἀρχὴ ζωὴ ἐλεύθερη ἀπὸ φροντίδες καὶ κόπους. Ἡ ἀργία ὡδήγησε στὴ διαστροφὴ καὶ χάσαμε τὸν παράδεισο.  Γι’ αὐτὸ ἔκαμε ἐπίπονη τὴ ζωή μας, σὰν νὰ δικαιολογοῦνταν στὸ γένος τῶν ἀνθρώπων λέγοντας·  σᾶς ἔβαλα μέσα στὴ τρυφή, ἀλλὰ ἡ ἀπιστία σᾶς ἔκαμε χειρότερους.  Γι’ αὐτὸ διέταξα νὰ δοκιμάζετε τὸν πόνο καὶ τὸν ἱδρῶτα. Ἐπειδὴ ὅμως οὔτε αὐτὸς ὁ πόνος δὲν συγκράτησε τὸν ἄνθρωπο, μᾶς ἔδωσε νόμο μὲ πολλὲς ἐντολὲς βάζοντάς μας, ὅπως στὸ δύσκολο ἄλογο, δεσμὰ καὶ χαλινάρια.  Τὸ ἴδιο κάνουν κι οἱ ἀλογοδαμστές.  Γι’ αὐτὸ εἶναι ἐπίπονη ἡ ζωή μας.  Ἡ ζωὴ ἡ χωρὶς κόπος συνήθως διαφθείρει. Ἡ φύση μας δὲν δέχεται τὴν ἀργία, εὔκολα κλίνει στὴν κακία. Ἄς ὑποθέσουμε ὅτι δὲν ἔχει ἀνάγκη ἁπὸ κόπους ὁ φρόνιμος καὶ ἐνάρετος γενικά, ἀλλὰ ἐπιτυγχάνουν τὸ κάθε τι ἀκόμα καὶ κοιμισμένοι. Τὴν ἄνεση ποὺ θὰ προέκυπτε ποὺ θὰ τὴν χρησιμοποιούσαμε; Ὄχι στὴν ἀνοησία καὶ τὴν ὑπερηφάνεια; Ἀλλὰ γιατὶ ἔχει συζευχθῆ μὲ τὴν κακία πολλὴ εὐχαρίστηση καὶ μὲ τὴν ἀρετὴ πολὺ κόπος καὶ ἱδρῶτας; Καὶ τὶ χάρη θὰ εἶχε καὶ τὶ μισθὸ θὰ ἔπαιρνε, ἄν τὸ πρᾶγμα δὲν ἦταν κοπιαστικό; Ἔχω νὰ σᾶς δείξω πολλοὺς ποὺ ἀποστρέφονται ἐκ φύσεως τὸ γάμο καὶ τὸν ἀποφευγουν μὲ σιχαμάρα.  Αὐτοὺς θὰ τοὺς ποῦμε φρόνιμους καὶ θὰ τοὺς στεφανώσωμε καὶ θὰ τοὺς ἀνακηρύξωμε πανηγυρικά;  Καθόλου.  Γιατὶ ἡ σωφροσύνη εἶναι ἐγκράτεια καὶ ὑπερίσχυση πάνω στὶς ἡδονὲς ὕστερα ἀπὸ μάχη.  Καὶ τὰ πολεμικὰ τρόπαια εἶναι λαμπρότερα, ὅταν οἱ ἀγῶνες εἶναιι  σκληροὶ, ὄχι ὅταν οἱ ἀντίπαλοι δὲν ἀντιστέκονται. Εἶναι πολλοὶ νωθροὶ ἀπὸ τὴ φύση. Αὐτοὺς δὲ θὰ τοὺς ποῦμε ἐνάρετους.  Γι’ αὐτὸ ὁ Χριστὸς ἀναφέροντας τρεῖς τρόπους εὐνουχισμοῦ τοὺς δύο τοὺς ἀφήνει ἀβράβευτους καὶ τὸν ἕναν μόνο βραβεύει μὲ τὴ βασιλεία.  Σᾶς λέω καὶ γιατὶ χρειάζεται ἡ κακία.  Ποιός ἄλλος εἶναι ὁ δημιουργὸς τῆς κακίας ἀπὸ τὴ θεληματικὴ ἀδιαφορία; Κι οἱ ἀγαθοὶ ἔπρεπε νὰ εἶναι μόνοι. Ποιό εἶναι τὸ γνώρισμα τοῦ ἀγαθοῦ, ἡ νηφαλιότητα καὶ ἡ ἀγρυπνία ἤ ὁ ὕπνος καὶ τὸ ροχαλητό; Καὶ γιατὶ φαινόταν γιὰ ἀγαθὸ τὸ νὰ ἐπιτυγχάνης χωρὶς κόπο; Φέρνεις ἐνστάσεις  ποὺ θὰ ἔφερναν ζωντανὰ καὶ λαίμαργοι ἄνθρωποι ποὺ νομίζουν Θεὸ τὴν κοιλιὰ τους. Ἀποκρίσου μου ὅτι αὐτοὶ εἶναι λόγοι ἀδιαφορίας. Ἄν ὑπάρχη βασιλέας  καὶ στρατηγός, κι ἐνῶ ὁ βασιλιὰς κοιμᾶται καὶ μεθᾶ, ὁ στρατηγὸς μὲ ταλαιπωρίες τὴν ἕκτη ὥρα στήνει τὰ τρόπαια, σὲ ποιὸν θὰ ἀπέδιδες τὴν νίκη; Βλέπεις ὅτι ἡ ψυχὴ κλίνει σ’ ἐκεῖνον μὲ τὸν ὁποῖον κοπίασε; Γι’ αὐτὸ καὶ τὴν ἀπόκτηση τῆς ἀρετῆς τὴ συνώδεψε μὲ κόπους, ἐπειδὴ ἤθελε νὰ ἐξοικειώση τὴν ψυχὴ μ’ αὐτή.  Γι’ αὐτὸ τὴν ἀρετὴ κι ἄν ἀκόμα δὲν τὴν πραγματοποιήσωμε τὴ θαυμάζομε, ἐνῶ τὴν κακία μ’ ὅλη τὴ γλυκύτητα τὴν καταδικάζουμε.  Κι ἄν ἐρωτήσης, γιατὶ δὲ θαυμάζομε πιὸ πολὺ τοὺς ἐκ φύσεως ἀγαθοὺς ἀπὸ ἐκείνους ποὺ εἶναι ἀγαθοὶ μὲ τὴν θέλησή τους; Ἐπειδὴ εἶναι δίκαιο νὰ προτιμᾶται αὐτὸς ποὺ κοπιάζει. Καὶ γιὰ ποιὸ λόγο τώρα κοπιάζομε; Ἐπειδὴ τὴν ἔλλειψη τοῦ κόπου δὲν τὴν ἐκρατήσαμε ὅπως ἔπρεπε.  Κι ἄν τὸ καλοεξετάση κανένας, ἡ ἀργία πάντα μᾶς ἔβλαψε καὶ δημιούργησε πολὺν κόπο.  Κι ἄν θέλης, ἄς κλείσσουμε κάποιον σ’ ἕνα σπίτι  κι ἄς ἱκανοποιοῦμε μόνο τὴ λαιμαργία του, χωρὶς νὰ τὸν ἀφήσουμε οὔτε νὰ βαδίζη οὔτε στὴν ἐργασία νὰ τὸν βγάζουμε. Ἀλλὰ ἄς χαίρεται τὸ φαγητὸ καὶ τὸν ὕπνο κι ἄς γλεντᾶ ἀδιάκοπα. Ὑπάρχει ἀθλιώτερη ζωὴ ἀπ’ αὐτὴν; Εἶναι ἄλλο ὅμως νὰ ἐργάζεσαι καὶ ἄλλο νὰ κοπιάζης. Ἦταν στὸ χέρι μας τότε νὰ ἐργαζώμαστε χωρὶς κόπους. Μὰ εἶναι δυνατό; Βέβαια εἶναι, κι αὐτὸ θέλησε ὁ Θεός, ἀλλὰ δὲν τὸ ἐβαστάξαμε ἐμεῖς. Γι’ αὐτὸ μᾶς ἔβαλε νὰ καλλιεργοῦμε τὸν Παράδεισο, ὁριζοντάς μας τὴν ἐργασία χωρὶς νὰ ἀναμείξη τὸν κόπο.  Γιατὶ βέβαια ἄν ὁ ἄνθρωπος κοπίαζε ἀπὸ τὴν ἀρχὴ δὲν θὰ πρόσθετε ἔπειτα τὸν κόπο σὰν τιμωρία. Γιατὶ εἶναι δυνατὸν νὰ ἐργάζεται κανεὶς καὶ νὰ μὴν κοπιάζει, ὅπως οἱ ἄγγελοι; Γιὰ νὰ πεισθῆτε ὅτι ἐργάζονται, ἀκοῦστε τί λέγει: Μποροῦν μὲ τὴ δύναμή τους νὰ ἐκτελέσουν τὸ λόγο του. Τώρα ἡ ἔλλειψη τῆς δυνάμεως προξενεῖ πολλὴ κούραση·  τότε ὅμως αὐτὸ δὲ γινόταν. Αὐτὸς ποὺ μπῆκε στὴν περίοδο τῆς ἀναπαύσεως του, ἀναπαύθηκε λέει, ἀπὸ τὰ ἔργα του, ὅπως ἀπὸ τὰ δικὰ του ὁ Θεός. Ἐδῶ δὲν ἐννοεῖ ἀργία ἀλλὰ ἔλλειψη κόπου. Γιατὶ ὁ Θεὸς καὶ τώρα ἀκόμη ἐργάζεται καθὼς λέγει ὁ Χριστός·  Ὁ Πατέρας μου ὡς τώρα ἐργάζεται κι ἐργάζομαι κι ἐγώ.  Γι’ αὐτὸ συμβουλεύω ἀφοῦ ἐγκαταλείψετε κάθε ἀδιαφορία νὰ ζηλέψετε τὴν ἀρετή. Γιατὶ ἡ εὐχαρίστηση τῆς κακίας εἶναι σύνοτομη ἐνῶ ἡ λύπη παντοτινή· τῆς ἀρετῆς ἀντίθετα, ἀγέραστη εἶναι ἡ χαρὰ καὶ πρόσκαιρος ὁ κόπος. Ἡ ἀρετὴ ξεκουράζει τὸν ἐργάτη της καὶ πρὶν ἀπὸ τὴ βράβευσή του, συντηρῶντας τον μὲ τὶς ἐλπίδες, ἐνῶ ἡ κακία τιμωρεῖ τὸν δικὸ της ἐργάτη, πιέζοντας τὴ συνείδηση καὶ τρομοκρατῶντας την καὶ προδιαθέτοντας σὲ ὑποψία ἐναντίον ὅλων. Κι αὐτὰ βέβαια ἀπὸ πόσους κόπους καὶ ἱδρῶτες εἶναι χειρότερα. Κι ἄν στὴ θέση τους ὑπῆρχε μόνο εὐχαρίστηση, τί χειρότερο ὑπάρχει ἀπὸ τὴν εὐχαρίστηση αὐτή; Τὴν ἴδια ὥρα φανερώνεται καὶ μαραμένη χάνεται καὶ φεύγει πρὶν τὴν πιάση κανένας, κι ἄν πῆς τὴν ἀπόλαυση τῶν σωμάτων ἤ τοῦ γλεντιοῦ ἤ τῶν χρημάτων·  δὲν παύουν νὰ γερνοῦν καθημερινά. Κι ὅταν ἡ ἡδονὴ συνεπάγεται κόλαση καὶ τιμωρία ποιὸς θὰ ἦταν πιὸ ἀξιολύπητος ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ τὴν ἐπιδιώκουν; Ἄς τὰ ξέρωμε αὐτὰ κι ἄς ὐποφέρωμε τὰ πάντα γιὰ χάρη τῆς ἀρετῆς. Γιατὶ ἔτσι θὰ χαροῦμε καὶ τὴν ἀληθινὴ ἀπόλαυση μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ.  Μαζὶ μ’ ἐκεῖνον καὶ στὸν Πατέρα καὶ στὸ ἅγιο Πνεῦμα ἄς εἶναι ἡ δόξα στοὺς αἰῶνες. Ἀμήν.

Μητροπολίτου Τρίκκης καὶ Σταγῶν Διονυσίου
Πατερικὸν Κυριακοδρόμιον
Τόμος Δεύτερος
Ἀθῆναι 1969

σελ.36-42