Ὁ ἀγῶνας τοῦ ’55-59 τῶν Ἑλλήνων τῆς Κύπρου... καὶ ἄλλα τὰ ὁποῖα πληγώνουν. Βασιλείου Χαραλάμπους

Ὁ ἀγῶνας τοῦ ’55-’59 τῶν Ἑλλήνων τῆς Κύπρου... καὶ ἄλλα τὰ ὁποῖα πληγώνουν

Βασιλείου Χαραλάμπους, θεολόγου

Πρὶν χρόνια εἶχα ἀκούσει γιὰ ἕναν ἀσήμαντο γιὰ τοὺς πολλοὺς γεροντάκο, στὰ ὀρεινά της χωριά της Πιτσιλιάς, μιᾶς περιοχῆς ἡ ὁποία ἔδωσε πολλοὺς ἀγωνιστὲς τῆς ΕΟΚΑ.
Ἡ παλικαριὰ καὶ ἀνιδιοτέλεια τοῦ γεροντάκου αὐτοῦ, δὲν ἔφτανε μόνο μέχρι τὸ 1960 μὲ τὶς ἀπαράδεκτες συμφωνίες, ἀλλὰ τὸν συνόδεψε μέχρι τὸ τέλος τῆς ζωῆς του.
Ὁ παπποῦς αὐτὸς μὲ τὴν χαρακτηριστικὴ κυπριακὴ προφορά του, ἔλεγε καὶ ξανάλεγε ‘’ἕν θέλω τίποτε γιε μου... ότι ἔκαμα ἦταν γιὰ τὴν Κύπρο μας καὶ γιὰ τὴν Ἑλλάδα’’. Ἡ περίπτωση τοῦ παπποῦ αὐτοῦ ἀπὸ τὴν Πιτσιλιὰ ἦταν ἡ ἐλάχιστη περίπτωση ἀνάμεσα στὶς πάμπολλες περιπτώσεις.

Ἔχω βέβαιη τὴν πεποίθηση ὅτι ἂν ζοῦσε ὁ ἥρωας Γρηγόρης Αὐξεντίου τὰ ἴδια θά’κανε. Δὲν εἶναι εὔκολο νὰ θυσιαστεῖ κανεὶς γιὰ τὸν ἄλλο, χωρὶς κανένα ἀντάλλαγμα. Ὁ ἥρωας Γρηγόρης Αὐξεντίου γιὰ παράδειγμα, ἔδειχνε ὅτι ἦταν ἄνθρωπος τῆς θυσίας καὶ τῆς προσφορᾶς. Μιὰ χρονιὰ ποὺ τοῦ ἔστειλε ἡ μητέρα του παστὰ κρέατα στὴν Ἀμμόχωστο ὅπου ἔμενε, τὰ χάρισε ὅλα σὲ κάποιο τυφλό.
Μιὰ ἄλλη φορὰ ποὺ κυνήγησε στὸ βουνὸ ποὺ ἦταν τὸ κρυσφήγετό του μπεκάτσες, τὶς ἔψησε καὶ τὶς ἔβαλε ὅλες νὰ τὶς φᾶνε τὰ παλληκάρια του, χωρὶς τίποτα νὰ φάει αὐτός.

Ἐνθυμοῦμαι κοντὰ στὸ 1989-90, τὴν προσπάθεια ἑνὸς συναδέλφου νὰ βάλει ἔστω καὶ σὲ μιὰ θέση καθαρίστριας, ἂν ἦταν ἀδύνατο, τὴν κόρη ἑνὸς ἀπαγχονισθέντος ἥρωα, ὁ ὁποῖος εἶναι θαμμένος στὰ φυλακισμένα μνήματα.
Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση ἡ ἀνιδιοτελὴς ἐπιμονὴ τοῦ συναδέλφου αὐτοῦ. Τελικὰ μὲ χίλια δύο βάσανα κατάφερε καὶ ἔβαλε τὴν κόρη τοῦ ἥρωα, σὲ θέση καθαρίστριας στὸ Γενικὸ Νοσοκομεῖο.

Ἦταν ἁγνοὶ πατριῶτες, πιστοὶ ἄνθρωποι, οἱ ἀπαγχονισθέντες ἥρωες. ‘’Ἀγαποῦσε πολὺ τὴν Ἐκκλησία ὁ Ἰάκωβος γιὲ μου.
Κάθε Κυριακὴ πήγαινε στὴν ἐκκλησία. Κοινωνοῦσε κάθε Κυριακή’’, μοῦ εἶπε ἡ μητέρα τοῦ ἀπαγχονισθέντος ἥρωα Ἰάκωβου Πατάτσου, μιὰ Κυριακὴ ποὺ τὴν ἔπαιρνα στὴν Ἐκκλησία.
Ἡ ἐρώτηση ποὺ ἔκανε ὁ ἥρωας αὐτὸς στὸν ἱερέα τῶν φυλακῶν, μετὰ ποὺ ἐξομολογήθηκε καὶ κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων, ἦταν ἡ ἑξῆς : ‘’Ὅταν μᾶς παίρνουν (στὴν ἀγχόνη) τί νὰ ψάλλομε;’’. Αὐτὴ ἡ ἐρώτηση δὲν ἀφήνει περιθώρια ἄλλων ἐξηγήσεων.
Ὁδηγούμενος στὴν ἀγχόνη ἔψαλλε τὸν ἐθνικὸ ὕμνο, τό ‘’Τὴ Ὑπερμάχῳ’’ καὶ κατόπιν τό ‘’Ἔκστηθι φρίττων οὐρανὲ’’ καὶ τό ‘’Ὅτε ἐκ τοῦ ξύλου σὲ νεκρόν’’.

Στὴ μητέρα του ἔγραφε μεταξὺ ἄλλων τὶς τελευταῖες του στιγμὲς ἀπὸ τὶς κεντρικὲς φυλακὲς τὰ ἑξῆς : ‘’Ἡ χαρά μου εἶναι μεγάλη γιατί σύντομα αἱ δοκιμασίαι καὶ αἱ θλίψεις θὰ σβήσουν καὶ τότε θὰ μείνη «ὁ καρπὸς τοῦ Πνεύματος». Σὲ φίλο του ἔγραφε τὰ ἀκόλουθα πρὶν τὴν ἐκτέλεση : ‘’Ὁ Θεὸς μὲ κάνει νὰ χαίρω. Ἡ συναίσθησις ὅτι σύντομα ἡ ψυχή μου θὰ φτερουγίζει γύρω ἀπὸ τὸν θρόνο Του, μὲ κάνει νὰ χαίρω. Ὁ Θεὸς μὲ ἀγαπᾶ γι’ αὐτὸ θὰ μὲ πάρει κοντά του. Σὲ εὐχαριστῶ γιὰ τὸ θάρρος ποὺ μοῦ δίδεις’’.

Ὁ ἥρωας Μᾶρκος Δράκος ἄφηνε τὴν ὁμάδα του, στὴν ὁποία ἦταν ἀρχηγός, καὶ πήγαινε ὅταν μποροῦσε κάπως μακριὰ ἀπὸ τὸ κρυσφήγετό του, γιὰ νὰ προσευχηθεῖ κάτω ἀπὸ ἕνα δένδρο καὶ νὰ διαβάσει τὴν Ἁγία Γραφή.

Ἄλλη περίπτωση ξεχασμένου καὶ ἀδικημένου, εἶναι ἡ περίπτωση ἑνὸς συναγωνιστὴ τοῦ ἥρωα Κυριάκου Μάτση, ὁ ὁποῖος ἦταν μαζὶ μὲ τὸν ἥρωα λίγο πρὶν ἀνατινάξουν τὸ κρησφύγετό του καὶ βγῆκε ἔξω κατόπιν ἐντολῆς του. Αὐτὸς ἦταν ἕνας ἁγνὸς πατριώτης, ἕνας δάσκαλος ἀπὸ τοὺς παλιοὺς καὶ δὲν ἤθελε νὰ ἀσχοληθεῖ μὲ κόμματα. Δυστυχῶς εἶχε τό ‘’κώλυμα’’ τῆς μεγάλης ἀγάπης πρὸς τὴν Ἑλλάδα καὶ τὸν παρεπόμενο πόθο γιὰ ἕνωση. Παρέμεινε πεισματικὰ ξεχασμένος ἀπὸ τὸ κράτος, ἂν καὶ οὐδέποτε ἀσχολήθηκε μὲ κόμματα, οὔτε καὶ εἶχε ἐμπλακεῖ στὴν ἐγκληματικὴ ΕΟΚΑ Β΄.

Θυμοῦμαι ποὺ μοῦ διηγόταν μὲ πόνο γιὰ τὸν πόλεμο ποὺ τοῦ ἔκαναν καὶ πὼς δὲν τοῦ ἔδιναν προαγωγή.
‘’Τοὺς ἐμποδίζει ποὺ μιλῶ γιὰ ἕνωση μὲ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἐναντιώνομαι στὸ (λεγόμενο) ἐφικτό’’. ‘’Πρέπει νὰ τὸ κόψουν τὸ κεφάλι μου’’, μοῦ εἶπε ‘’γιὰ νὰ φύγει ἀγάπη μου πρὸς τὴν Ἑλλάδα καὶ ὁ πόθος μου γιὰ τὴν ἕνωση’’.
Αὐτὸς ὅταν ἦταν δάσκαλος στὸ χωριὸ Περιστερῶνα καὶ προσπάθησαν τότε μὲ τὴν τουρκοκυπριακὴ ἀνταρσία νὰ τὸ καταλάβουν οἱ Τουρκοκύπριοι, αὐτὸς μὲ ἕνα αὐτόματο ὅπλο τύπου στέν, μόνος του κράτησε τοὺς Τούρκους.
Ποιό ἦταν τὸ βραβεῖο γιὰ τὸν δάσκαλο αὐτό; Οἱ ἀσταμάτητες ἀδικίες. Ἡ πίστη του στὸν Θεὸ τὸν κράτησε.

Χαρακτηριστικὴ ἦταν καὶ ἡ περίπτωση τοῦ τομεάρχη τοῦ δασκάλου αὐτοῦ, τοῦ ἥρωα Κυριάκου Μάτση, ὁ ὁποῖος ἀντέταξε στὸν Ἄγγλο κυβερνήτη ὅταν τοῦ πρόσφερε ἑκατομμύρια γιὰ νὰ προδώσει, ἐκεῖνο τὸ ἡρωικό ‘’οὐ περὶ χρημάτων τὸν ἀγῶνα ποιούμεθα, ἀλλὰ περὶ ἀρετῆς’’. Αὐτὸ ἐφάρμοσε καὶ ὁ συναγωνιστής του.

Ἕνας ἀγωνιστὴς τῆς ΕΟΚΑ, τῆς ἐπαρχίας Ἀμμοχώστου, μιὰ χρονιὰ ποὺ ἔτυχε νὰ πάρει ἀρκετὰ ἔσοδα ἀπὸ τὴ γεωργικὴ παραγωγὴ καρπουζιῶν, διέθεσε ἕνα μεγάλο μέρος αὐτῆς καὶ ἀγόρασε σὲ πολλοὺς ἀπὸ τοὺς συγχωριανούς του τὴν Καινὴ Διαθήκη καὶ ναύλωνε τὶς Κυριακὲς λεωφορεῖο γιὰ νὰ ἔρχονται στὴν ἐκκλησία τῆς Παναγίας τῆς Φανερωμένης στὴ Λευκωσία γιὰ ἐξομολόγηση ὅσοι συγχωριανοί του ἤθελαν νὰ ἐξομολογηθοῦν.

Μὲ λύπη ἐνθυμοῦμαι καὶ τὴ διήγηση γιὰ τὴν περίπτωση μιᾶς ἡρωίδας τῆς ΕΟΚΑ, μητέρας ἐννέα παιδιῶν, ἡ ὁποία πέθανε ἀπὸ πυροβολισμοὺς Ἄγγλου στρατιώτη. Ἄφησε ἐννέα παιδιὰ ὀρφανά. Ποιός εἶδε αὐτὰ τὰ παιδιά; Τὸ κράτος τόσα χρόνια ποὺ ἦταν;
Θυμᾶμαι τὸ ἕνα παιδί της ποὺ μοῦ διηγόταν μὲ πόνο τὴν ἐγκατάλειψη ἀπὸ τὸ κράτος. Καὶ δὲν ἦταν ἡ μόνη περίπτωση.
Ἐὰν ἡ ἀπάντηση εἶναι τὸ κώλυμα τῆς ‘’ἀξιοκρατίας’’, εἶναι καλύτερα νὰ μὴν προβληθεῖ τέτοια δικαιολογία, γιατί τὸ παρεπόμενο μειδίαμα...θα μετατραπεῖ σίγουρα σὲ πικραμένο γέλωτα.