Ἐπιστολὴ π. Θεοδώρου Ζήση πρὸς π. Ματθαῖο Βουλκανέσκου γιὰ τὴν Ἀποτείχισή του ἐκ τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης
Ὁμότιμος Καθηγητὴς Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
Θεσσαλονίκη

Αἰδεσιμολογιώτατον Πρωτοπρεσβύτερον π. Ματθαῖον Vulcănescu
Ὀρθόδοξη Ἐνορία Ἁγίου Ἐδουάρδου τοῦ Μάρτυρα καὶ Ἁγίας Παρασκευῆς τῆς Ρωμαίας
Λίβερπουλ
Θεσσαλονίκη 31.3.2025

Ἀγαπητὲ ἐν Χριστῷ ἀδελφὲ καὶ συλλειτουργὲ π. Ματθαῖε, Σᾶς εὐχαριστῶ θερμά, γιατὶ μὲ ἐνημερώσατε ἀδελφικά, στέλνοντας τὰ σχετικὰ ἔγγραφα, γιὰ τὶς διώξεις ποὺ ὑφίστασθε, ἐπειδὴ προχωρήσατε στὴν κατὰ πάντα δικαιολογημένη ἱεροκανονικὴ ἐνέργεια νὰ διακόψετε τὴν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ οἰκείου μητροπολίτη Σιλουανοῦ, τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας.

Ὑποστηρίζω καὶ ἐπαινῶ τὸ θάρρος σας νὰ ὁμολογήσετε τὴν Ὀρθόδοξη Πίστη καὶ Παράδοση, ἀκολουθώντας τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο καὶ τοὺς Ἁγίους Πατέρες, ἐναντίον ὅλων τῶν αἱρέσεων, παλαιῶν καὶ νέων, μεταξὺ τῶν ὁποίων συγκαταλέγονται οἱ ἀντιχαλκηδόνιοι Μονοφυσίτες, μὲ τοὺς ὁποίους δυστυχῶς τὸ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας εὑρίσκεται σὲ κοινωνία ἐδῶ καὶ πολλὰ χρόνια, ἀναμειγνύοντας ἔτσι τὰ ἄμικτα, Ὀρθοδοξία καὶ αἵρεση, Ἀλήθεια καὶ πλάνη.

Εἰδικότερα τὴν διακοπὴ μνημόνευσης τοῦ ὀνόματος τοῦ αἱρετίζοντος ἐπισκόπου συνιστοῦν καὶ προβάλλουν ὁ 31ος Ἀποστολικὸς Κανόνας καὶ ὁ 15ος τῆς Πρωτοδευτέρας (ΑΒ) Συνόδου τοῦ Μεγάλου Φωτίου (861).
Ἡ τελευταία χαρακτηρίζει τοὺς αἱρετίζοντες ἐπισκόπους ὡς ψευδεπισκόπους, καὶ αὐτὸ δὲν ἀποτελεῖ ὕβρη, ὅπως ἰσχυρίζεται γιὰ σένα ὅτι τὸν ὑβρίζεις ὁ μητροπολίτης Σιλουανός, ἀλλὰ ἔλεγχο τῆς αἵρεσης. Στὴν Καινὴ Διαθήκη καὶ στὰ συγγράμματα τῶν Ἁγίων Πατέρων πολὺ συχνὰ γίνεται λόγος γιὰ ψευδοπροφῆτες, ψευδαποστόλους καὶ ψευδοδιδασκάλους. Αὐτὸ δὲν εἶναι ὕβρις, ἀλλὰ ἔλεγχος πρὸς ἐπιστροφὴν τῶν κακοδόξων καὶ προστασίαν τῶν  Ὀρθοδόξων.

Ἀρχικὰ ἀντέδρασε μὲ ὀργὴ καὶ θυμὸ ὁ μητροπολίτης καὶ ὄχι μὲ πατρικὴ κατανόηση. Βιάσθηκε καὶ ἀποφάσισε μόνος τὴν καθαίρεσή σου, ἐνῶ αὐτὸ ἀπαγορεύεται ἀπὸ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνες, ἀλλὰ ἀκόμη καὶ ἀπὸ τοὺς πολιτικοὺς νόμους, διότι δὲν εἶναι δυνατὸν ὁ κατηγορούμενος νὰ ἀποφασίζει γιὰ τὴν κατηγορία, νὰ δικάζει ὁ κατηγορούμενος τὸν ἑαυτό του, αὐτὸς ποὺ κατηγορεῖται νὰ δικάζει αὐτὸν ποὺ τὸν κατηγορεῖ.
 
Ὁ Κανὼν 107 (ΡΖ´) τῆς ἐν Καρθαγένῃ Συνόδου ὁρίζει: «Ἤρεσεν ὥστε ἕνα ἐπίσκοπον μὴ ἐκδικεῖν ἑαυτοῦ διάγνωσιν».
Καὶ ὁ Ἅγιος Νικόδημος Ἁγιορείτης στὸ Πηδάλιο ἑρμηνεύοντας τὸν Κανόνα λέγει: «Ὁ παρὼν κανὼν διορίζει, ὅτι ἕνας Ἐπίσκοπος οὔτε Ἐπίσκοπον ἄλλον δύναται νὰ κρίνῃ, ἔχοντα πρὸς ἄλλον τινα κρίσιν, οὔτε Πρεσβύτερον ἔχοντα κατ᾽ αὐτοῦ τοῦ ἰδίου διαφοράν τινα, οὔτε ἄλλον τινα κληρικόν, κατὰ τὸν θ´ τῆς δ´, ἀλλὰ οὔτε Πρεσβύτερον κατηγορούμενον παρ᾽ ἄλλου, ἤ διάκονον, δύναται νὰ καθάρῃ εἷς μόνος Ἐπίσκοπος, κατὰ τὸν ιβ´ τῆς παρούσης».

Τώρα βέβαια μὲ νεώτερη ἀπόφασή του, ὅπως σοῦ ἀνακοίνωσε μὲ ἐπιστολή (16.3.2025, ἀριθμὸς ὑποθέσεως 2024-02) σὲ παραπέμπει στὸ δικό του ἐπισκοπικὸ δικαστήριο, τοῦ ὁποίου τὰ μέλη διορίζονται ἀπὸ τὸν ἴδιο καὶ δέχονται ὅ,τι ὁ ἐπίσκοπος ἀποφασίσει. Ἑπομένως δὲν ἀλλάζει τίποτε οὐσιαστικά.
Ἀντὶ νὰ δικάσει ὁ ἴδιος δικάζουν αὐτοὶ ποὺ αὐτὸς διόρισε καὶ ἀβασάνιστα ἀποφαίνονται ὅτι ἀποδείχθηκε ἡ παράβαση τῶν Ἱερῶν Κανόνων, ἐνῶ δὲν ἀποδείχθηκε τίποτε. Ὅσα ἐσὺ καταλογίζεις στὸ Πατριαρχεῖο Ἀντιοχείας γιὰ τὴν κοινωνία μὲ τοὺς Μονοφυσίτες καὶ τὴν βαπτισματικὴ θεολογία εἶναι ὄντως κακόδοξα καὶ αἱρετίζοντα, καὶ θὰ πρέπει νὰ διορθωθοῦν καὶ ὄχι νὰ θεωροῦνται ὡς ὕβρεις.

Ὡς πρὸς τὴν πρόταση τοῦ μητροπολίτη γιὰ ἔφεση ἐντὸς τριάκοντα (30) ἡμερῶν πρὸς τὸ Πατριαρχεῖο, θὰ πρέπει ὁ μητροπολίτης νὰ διαβιβάσει τὸν φάκελλο στὸν Πατριάρχη, ὥστε νὰ ἀποφασίσει σχετικὰ ἡ Σύνοδος, τὸ συνοδικὸ δικαστήριο.
Ὁ Πατριάρχης ἔχει ἤδη ἐνημερωθῆ γιὰ τὶς θέσεις σου μὲ ἐκτενὲς κείμενο ποὺ τοῦ ἔστειλες στὶς 20 Νοεμβρίου τοῦ 2023. Ἄλλωστε ὁποιαδήποτε καὶ ἂν εἶναι ἡ ἀπόφαση τοῦ συνοδικοῦ δικαστηρίου, ἀκόμη καὶ ἡ καθαίρεσή σου, ἐπειδὴ δὲν πρόκειται γιὰ διοικητικὸ ἤ ἠθικὸ θέμα, ἀλλὰ γιὰ θέμα Πίστεως καὶ δόγματος, δὲν θὰ ἀποδεχθεῖς τὴν ἀπόφαση, καὶ θὰ ἐξακολουθήσεις τὰ ἱερατικά σου καθήκοντα, ὅπως ἄλλωστε τὸ ἔχεις δηλώσει.

Ἀλλοίμονο ἂν οἱ Ὀρθόδοξοι ὑπάκουαν σὲ ἀποφάσεις αἱρετικῶν ἤ αἱρετιζόντων ἐπισκόπων καὶ συνόδων, δὲν θὰ ὑπῆρχε τώρα ἡ Ὀρθοδοξία.
Αὐτὸ ἐδίδαξαν καὶ ἔπραξαν πολλοὶ Ἅγιοι, ὅπως ὁ Μέγας Ἀθανάσιος δὲν δέχθηκε τὴν καθαίρεσή του ἀπὸ συνόδους Ἀρειανῶν, ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς ὡς ἱερομόναχος ἀπὸ τὸν βαρλααμίτη πατριάρχη Ἰωάννη Καλέκα, ὁ Ἅγιος Θεόδωρος Στουδίτης ἀπὸ τοὺς εἰκονομάχους, ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος καὶ πολλοὶ ἄλλοι. Ἐξακολούθησαν νὰ λειτουργοῦν καὶ μετὰ τὴν ἄδικη καὶ ἀντικανονικὴ καθαίρεσή τους. Ὁ Ἅγιος Ἰσίδωρος ὁ Πηλουσιώτης σὲ ἐπιστολή του γράφει ὅτι εἶναι καλύτερα νὰ καθαιρεθεῖ κανείς, παρὰ νὰ εἶναι μαζὶ μὲ σκανδαλοποιοὺς κληρικούς:
«Κρεῖττον γὰρ τὸ ἐπιβουλευθῆναι καὶ ἀποχειροτονηθῆναι, τοῦ μετὰ τοιούτων ἀνδρῶν τετάχθαι» (PG 78, 1608B´).

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος, τὸ καύχημα τῆς Ἀντιοχείας, στὸν τρίτο Λόγο τοῦ κλασικοῦ ἔργου του Περὶ Ἱερωσύνης λέγει ὅτι πρέπει ὁ ἄξιος ἱερεὺς νὰ εἶναι πάντοτε ἕτοιμος, ὅπως ἁρμόζει σὲ Χριστιανοὺς ἄνδρες, νὰ τοῦ ἀφαιρεθεῖ ἡ ἱερωσύνη, γνωρίζοντας ὅτι ἡ ἄδικη καθαίρεση δὲν ἔχει μικρότερο στεφάνι ἀπὸ τὴν ἴδια τὴν ἱερωσύνη:
«Ἡ τοιαύτη καθαίρεσις οὐκ ἐλάττονα φέρει τῆς ἀρχῆς τὸν στέφανον». Ὅταν μάλιστα κάποιος καθαιρεθεῖ, γιατὶ δὲν ἔπραξε κάτι ἀνάξιο τῆς ἱερωσύνης, τότε αὐτὸ προξενεῖ τὴν κόλαση εἰς αὐτοὺς ποὺ τὸν καθήρεσαν ἀδίκως καὶ στὸν ἴδιο ἀποφέρει μεγαλύτερο μισθό (Περὶ Ἱερωσύνης 3, 11, PG 48, 648).

Ἡ διακοπὴ μνημόνευσης τοῦ ὀνόματος τῶν ἐπισκόπων, δηλαδὴ ἡ Ἀποτείχιση, ὅπως πολὺ καλὰ γνωρίζεις, ἀγαπητὲ π. Ματθαῖε, ὅταν αὐτοὶ αἱρετίζουν καὶ ἔχουν κοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικοὺς, εἶναι Θεοπαράδοτη καὶ Ἁγιοπαράδοτη πράξη, τὴν ὁποία ἐφήρμοσαν πολλοὶ Ἅγιοι Πατέρες καὶ σύγχρονοι Ἅγιοι, τοὺς ὁποίους μὲ ἀσφάλεια καὶ βεβαιότητα ἀκολουθοῦμε ὅσοι κληρικοὶ ἀνησυχοῦμε γιὰ τὴν δική μας σωτηρία καὶ γιὰ τὰ μικρὰ ποίμνια τὰ ὁποῖα διαποιμαίνουμε. Ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἀντιοχείας, ἡ ὁποία
προσέφερε στὸν Χριστιανισμὸ ἀπὸ τὴν ἀποστολικὴ ἐποχὴ πολλοὺς πνευματικοὺς θησαυροὺς καὶ μεγάλες μορφὲς Πατέρων καὶ Διδασκάλων, δυστυχῶς ἐδῶ καὶ λίγες δεκαετίες ἀμαύρωσε τὴν Ὀρθόδοξη φυσιογνωμία της μὲ τὴν ἀπόφαση τῆς διακοινωνίας μὲ τοὺς αἱρετικοὺς Μονοφυσίτες.

Ἦταν μονόδρομος γιὰ σένα ἡ Ἀποτείχιση, ὁ μόνος ὀρθόδοξος δρόμος, ἀφοῦ ὁ μητροπολίτης Σιλουανὸς δικαιολογεῖ αὐτὴν τὴν ἀπόφαση.
Κατὰ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνες ἀποφεύγουμε τὴν κοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικούς. Ἀντίθετα ὁ ἐπίσκοπος πρέπει νὰ φροντίζει μὲ κάθε τρόπο νὰ τοὺς ἐπιστρέψει στὴν Ὀρθοδοξία.

Ὁ Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἑρμηνεύοντας τὸν 122ο (ΡΚΒ´) Κανόνα τῆς ἐν Καρθαγένῃ Συνόδου γράφει: «Δὲν πρέπει νὰ ἀμελῶσιν οἱ Ἐπίσκοποι τοὺς ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ αὐτῶν εὑρισκομένους αἱρετικούς, ὡς λόγον ἀποδώσοντες περὶ αὐτῶν, ἀλλὰ νὰ σπουδάζουν μὲ κάθε τρόπον νὰ τοὺς κερδίσουν καὶ νὰ τοὺς ἐπιστρέψουν εἰς τὴν καθολικὴν ἑνότητα, ἤτοι τὴν Ἐκκλησίαν».
Καὶ γενικῶς ὁ ἐπίσκοπος καὶ ὁ πρεσβύτερος ὀφείλουν νὰ διδάσκουν τὰ εὐσεβῆ, τὰ ὀρθόδοξα, δόγματα στὸν κλῆρο καὶ στὸ λαό, ἐναντίον τῶν αἱρέσεων. Διαφορετικὰ νὰ ἀφορίζονται καὶ νὰ καθαιροῦνται, καὶ ὄχι νὰ καθαιροῦν ὅσους διδάσκουν τὰ ὀρθόδοξα δόγματα.
Λέγει ὁ 58ος (ΝΗ´) Κανὼν τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων: «Ἐπίσκοπος ἤ Πρεσβύτερος ἀμελῶν τοῦ Κλήρου ἤ τοῦ λαοῦ, καὶ μὴ παιδεύων αὐτοὺς τὴν εὐσέβειαν, ἀφοριζέσθω· ἐπιμένων δὲ τῇ ἀμελείᾳ καὶ ραθυμίᾳ καθαιρείσθω».

Ἐπειδὴ πάντως δὲν ἀποκλείεται ὁ μητροπολίτης Σιλουανός νὰ εἶναι καλόγνωμος καὶ νὰ συμπεριφέρθηκε ἀπέναντί σου αὐστηρὰ ἀπὸ ἄγνοια, ἂς διαβάσει δύο μικρὰ δικά μου πονήματα σχετικὰ μὲ τὰ συζητούμενα θέματα:
Τὸ ἕνα μὲ τίτλο: «Δὲν εἶναι σχίσμα ἡ Ἀποτείχιση. Ὀφειλόμενες ἐξηγήσεις», καὶ τὸ ἄλλο «Ἡ Ὀρθοδοξία τῶν Ἀντιχαλκηδονίων Μονοφυσιτῶν».
Ἠμπορεῖς νὰ τοῦ τὰ στείλεις γιὰ ἐνημέρωση. Νομίζω ὅτι γνωρίζει ἑλληνικά, γιατὶ ἐσπούδασε στὴν Θεσσαλονίκη.

Ἐμεῖς, ἀγαπητέ μου π. Ματθαῖε, διακόψαμε τὴν κοινωνία καὶ τὴν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τῶν ἐπισκόπων, γιὰ νὰ εἴμαστε σὲ ἑνότητα μὲ τοὺς Ἁγίους Ἀποστόλους καὶ τοὺς Ἁγίους Πατέρες, διότι ὅπως λέγει ὁ μεγάλος ὁμολογητὴς καὶ ἄτλας τῆς Ὀρθοδοξίας, ποὺ ἀποτειχίσθηκε ἀπὸ τὸν φιλοπαπικὸ πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη, ὅλοι οἱ διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας, ὅλες οἱ σύνοδοι καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ μᾶς συμβουλεύουν νὰ ἀποφύγουμε τοὺς ἑτερόφρονες καὶ νὰ μὴν ἔχουμε κοινωνία μαζί τους:
«Ἅπαντες οἱ τῆς Ἐκκλησίας διδάσκαλοι, πᾶσαι αἱ σύνοδοι καὶ πᾶσαι αἱ Θεῖαι Γραφαὶ φεύγειν τοὺς ἑτερόφρονας παραινοῦσι καὶ τῆς αὐτῶν κοινωνίας διΐστασθαι». Εἴμαστε βέβαιοι, ὅπως λέγει ὁ ἴδιος μέγας ἀγωνιστής, ὅτι ὅσο ἀπομακρυνόμαστε ἀπὸ αὐτούς, τόσο πλησιάζουμε στὸν Θεὸ καὶ σὲ ὅλους τοὺς Ἁγίους καί, ὅταν χωριζόμαστε ἀπὸ αὐτούς, τότε ἑνωνόμαστε μὲ τὴν ἀλήθεια καὶ μὲ τοὺς Ἁγίους Πατέρες, τοὺς Θεολόγους τῆς Ἐκκλησίας.  
Ἔδωσε ἐντολὴ ὁ Ἅγιος Μᾶρκος, λίγο πρὶν ἀποθάνει, νὰ μὴν παραστοῦν στὴν κηδεία του οὔτε ὁ πατριάρχης, οὔτε ἄλλοι φιλοπαπικοί:
«Πέπεισμαι γὰρ ἀκριβῶς ὅτι ὅσον ἀποδιΐσταμαι τούτου καὶ ἐκ τῶν τοιούτων, ἐγγίζω τῷ Θεῷ καὶ πᾶσι τοῖς Ἁγίοις, καὶ ὥσπερ τούτων χωρίζομαι, οὕτως ἑνοῦμαι τῇ ἀληθείᾳ καὶ τοῖς Ἁγίοις Πατράσι, τοῖς Θεολόγοις τῆς Ἐκκλησίας».

Εὔχομαι ὁ Χριστός, ἡ πηγὴ τῆς Ἀλήθειας, μὲ τὶς πρεσβεῖες τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καὶ ὅλων τῶν Ἁγίων νὰ μᾶς στηρίζουν καὶ νὰ μᾶς ἐνισχύουν στὸν μόνο Ὀρθόδοξο δρόμο, στὴν ἀποφυγὴ τῆς πλάνης τῶν ἄλλων θρησκειῶν καὶ τῶν αἱρέσεων, διότι μόνον ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ Ζωὴ καὶ ἡ Ἀλήθεια, τὸ μόνον ἀληθινὸν Φῶς, καὶ μόνον ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία εἶναι ἡ Μία, Ἁγία, Καθολικὴ καὶ Ἀποστολικὴ Ἐκκλησία.

Μὲ πολλὴ ἀγάπη καὶ ἐκτίμηση γιὰ τοὺς κοινούς μας ἀγῶνες καὶ ὁλόθερμες εὐχὲς γιὰ καλὴ πορεία μέχρι τὸ Πάσχα

Πρωτοπρεσβύτερος Θεόδωρος Ζήσης