5 Δεκεμβρίου Συναξαριστής

Σάββα Ἠγιασμένου, Ἀναστασίου, Γράτου Ὁσίου, Διογένους, Ἀβερκίου, Νόννου Ὁσίου, Νεκταρίου Ἀθωνίτη, Φιλοθέου Καρεώτη, Κοσμά Βατοπαιδινοῦ καὶ τῶν Ἁγίων Ὁσιομαρτύρων τοῦ Ἁγίου Ὅρους, Νιζερίου.

Ὁ Ἅγιος Σάββας 

Ἔζησε τὴν ἐποχὴ τοῦ αὐτοκράτορα Θεοδοσίου τοῦ Β’ τοῦ Μικροῦ. Καταγόταν ἀπὸ τὴν Καππαδοκία καὶ ἦταν γόνος ἐπιφανοῦς καὶ εὐσεβοῦς οἰκογενείας. Ἀπὸ πολὺ νωρὶς γνώρισε τὶς θεῖες βουλὲς καὶ ἀποφάσισε νὰ ἀφιερωθεῖ στὸ μοναστικὸ βίο.
 Εἶχε τόση πίστη ποὺ κάποτε μπῆκε σὲ ἕνα κλίβανο πυρὸς ἀπὸ τὸν ὁποῖο βγῆκε ἀβλαβὴς μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ.
Ὅταν ἦταν δεκαοχτὼ ἐτῶν ἔφυγε ἀπὸ τὸ μοναστήρι τῶν Φλαβιανῶν καὶ πῆγε στὰ Ἱεροσόλυμα. Ἀπὸ ἐκεῖ κατευθύνθηκε πρὸς τὴν ἔρημο τῆς Ἀνατολῆς γιὰ νὰ συναντήσει τὸν Μέγα Εὐθύμιο. Ὁ Εὐθύμιος τὸν ἔστειλε σὲ ἕνα κοινόβιο, τὸ ὁποῖο διηύθυνε ὁ Ὅσιος Θεόκτιστος. Ὁ Σάββας κατὰ τὴν παραμονή του στὸ κοινόβιο ἔλαμψε λόγω τοῦ χαρακτῆρά του καὶ τῶν ἀρετῶν του. Μάλιστα ἦταν τόσο σοβαρὸς καὶ ἠθικὸς – παρὰ τὸ νεαρὸν τῆς ἡλικίας – ποὺ προσαγορεύτηκε παιδαριογέροντας ἀπὸ τὸν Μ. Εὐθύμιο.
Ὁ Σάββας ὅσο μεγάλωνε τροφοδοτοῦσε ὅλο καὶ περισσότερο τὸ πνεῦμα του, γι’ αὐτὸ καὶ τιμήθηκε μὲ τὸ χάρισμα τῆς θαυματουργίας. Τὸ χάρισμα αὐτὸ τὸ ἐπιστράτευσε στὴν ὑπηρεσία τῶν φτωχῶν καὶ τῶν ἀσθενῶν καὶ ἔτσι ἐπιτέλεσε σημαντικότατα ἔργα.
Σὲ ἡλικία ἐνενήντα τεσσάρων ἐτῶν ἀνῆλθε πρὸς Κύριον ἐν εἰρήνῃ.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῶν Ὁσίων ἀκρότης καὶ Ἀγγέλοις ἐφάμιλλος, ὡς ἡγιασμένος ἐδείχθης, ἐκ παιδὸς Σάββα Ὅσιε· οὐράνιον γὰρ βίον ὑπελθών, πρὸς ἔνθεον ζωὴν χειραγωγεῖς, διὰ λόγου τε καὶ πράξεως ἀληθοῦς, τοὺς πίστει ἐκβοῶντάς σοι· δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διὰ σοῦ, πᾶσιν ἰάματα.



Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ’. Τῇ ὑπερμάχῳ.
Ὡς ἀπὸ βρέφους τῷ Θεῷ θυσία ἄμωμος
Προσενεχθεῖς δι’ ἀρετῆς, Σάββα μακάριε
Τῷ σὲ πρὶν γεννηθῆναι ἐπισταμένω
Ἐχρημάτισας Ὁσίων ἐγκαλλώπισμα
Πολιστὴς τε τῆς ἐρήμου ἀξιέπαινος·
Διὸ κράζω σοι, χαίροις Πάτερ ἀοίδιμε.

Μεγαλυνάριον.
Ὤφθης ὑποτύπωσις καὶ κανών, θεοφόρε Σάββα, ὡς τοῦ Πνεύματος θησαυρός, ὁσίων πατέρων, ῥυθμίζων καὶ ἰθύνων, πρὸς κλῆρον ἀφθαρσίας, τοὺς πειθομένους σοι.





Ὁ Ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Μάρτυρας

Ὁ Ἅγιος Ἀναστάσιος ἀφιερώθηκε στὴν ὑπηρεσία τῶν μαρτύρων τῆς πίστης. Τοὺς ἐπισκεπτόταν στὶς φυλακές, τοὺς ἔφερνε τροφὲς καὶ περιποιοῦνταν τὰ τραύματά τους. Ἐπίσης τοὺς παρακολουθοῦσε καὶ τοὺς ἐμψύχωνε κατὰ τὴν δίκη, τὰ μαρτύρια καὶ τὴν θανατικὴ ἐκτέλεση, προσευχόμενος γι’ αὐτοὺς καὶ τοὺς παρακαλοῦσε νὰ εὔχονται γι’ αὐτὸν στὸν Κύριο, ὥστε νὰ τὸν ἀξιώσει μὲ τὸ ἴδιο τέλος.
Μ’ αὐτὸν τὸν πόθο θερμαινόμενος, παρουσιάστηκε κάποια μέρα μὲ τὴν θέλησή του καὶ δήλωσε στὸν δικαστή, ποὺ εἶχε διατάξει νὰ βασανιστοῦν μερικοὶ χριστιανοί, ὅτι μάταια κοπιάζει μὲ τέτοια μέσα νὰ καταπνίξει τὸ ἔργο τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτὸ βασανίστηκε ἀνελέητα, καὶ τέλος ἀποκεφαλίστηκε. Στὴν συνέχεια πῆραν τὸ σῶμά του καὶ τὸ ἔριξαν στὴν θάλασσα.





Ὁ Ὅσιος Γράτος

Ἀπεβίωσε εἰρηνικά. Σὲ ὁρισμένους Συναξαριστὲς ἀναφέρεται σὰν ἐπίσκοπος Ἐφέσου καὶ μαζὶ μὲ τὸν Ὅσιο Νόννο.





Ὁ Ἅγιος Διογένης ὁ Μάρτυρας

Μαρτύρησε διὰ λιθοβολισμοῦ.
Δὲν ἔχουμε περισσότερες λεπτομέρειες γιὰ τὸν βίο τοῦ Ἁγίου.





Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α ́. Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Τὸν λιθόλευστον πάντες Κυρίου μάρτυρα,
πανευσθενῆ Διογένη, ἰσχύϊ θείᾳ βολὰς τὰς τῶν λίθων
ὑπομείναντα καὶ λάϊνον ἀμφιεσάμενον λαμπρῶς
δι’ ἀγώνων ἀνδρικῶν ἱμάτιον ἐν σταδίῳ
ἐγκωμιάσωμεν πόθῳ αὐτοῦ πρεσβείας ἐξαιτούμενοι.


Κοντάκιον. Ἦχος πλ. δ ́. Τῇ Ὑπερμάχῳ.

Τὸν ἐν σταδίῳ Ἰησοῦν ὁμολογήσαντα
καὶ δι’ Αὐτὸν καρτεροψύχως ὑπομείναντα
τὰς βολὰς τῶν λίθων δρόσον ὡς οὐρανόθεν
πεμπομένην πρὸς πιστῶν ψυχῶν ἀνάψυξιν
καλλιμάρτυρα στεῤῥὸν ἐγκωμιάσωμεν
πόθῳ κράζοντες· Χαίροις, μάρτυς Διόγενες.


Μεγαλυνάριον.
Ὥσπερ δρόσον, μάρτυς, ἐξ οὐρανοῦ
τὰς βολὰς ἐδέξω λίθων χαίρων καὶ τῶν ἐχθρῶν
ᾔσχυνας τὰ στίφη τῇ σῇ στεῤῥᾷ ἀθλήσει,
ὁμόζηλε Στεφάνου, μάκαρ Διόγενες.

Ὁ Οἶκος
Ἄριστε καλλιμάρτυς, τὰς βολὰς ὁ τῶν λίθων, Διόγενες, καλῶς ὑπομείνας ἐν σταδίῳ καὶ στέφος λαβὼν ἐκ χειρῶν Κυρίου, τῆς χαρᾶς μέτοχος Ἀγγέλων, μάκαρ, γέγονας· διό σοι ἐν χαρᾷ βοῶμεν·

Χαῖρε, λιθόλευστος χριστομάρτυς·
χαῖρε, ὁ ἔνδοξος καλλιμάρτυς.

Χαῖρε, τῶν ἀψύχων εἰδώλων τὸ σύντριμμα·
χαῖρε, τῶν ἀπίστων καὶ πλάνων κατάπτωμα.

Χαῖρε, ὅτι καθυπέμεινας χαίρων λίθων τὰς βολάς·
χαῖρε, ὅτι διεκόσμησας ἄθλοις σου Ἐδὲμ αὐλάς.

Χαῖρε, μέσον τῶν λίθων συνθλιβεὶς ὥσπερ σῖτος·
χαῖρε, τῶν ἀθλοφόρων ἡ τιμὴ καὶ τὸ νῖκος.

Χαῖρε, εὐφράνας δῆμον χριστώνυμον·
χαῖρε, αἰσχύνας στῖφος τὸ ἄνομον.

Χαῖρε, μαρτύρων ὑπέρτιμος δόξα·
χαῖρε, εἰδώλων ἀψύχων ἡ ἧττα·

Χαίροις, μάρτυς Διόγενες.





 Ὁ Ἅγιος Ἀβέρκιος ὁ Μάρτυρας

Μαρτύρησε διὰ ξίφους.





 Ὁ Ὅσιος Νόννος

Ἀπεβίωσε εἰρηνικά.





Ὁ Ὅσιος Νεκτάριος ὁ Ἀθωνίτης

Πατρίδα του ἦταν τὸ Μοναστήρι τῆς Μακεδονίας καὶ γεννήθηκε τὸ 1406. Σὲ κάποια ἐπιδρομὴ τῶν Ἀγαρηνῶν, γιὰ νὰ ἀποφύγουν οἱ γονεῖς του τὴν σύλληψη, κατέφυγαν σὲ κάποιο βουνό. Κατόπιν ὁ πατέρας τοῦ Νεκταρίου, μὲ τὴ συγκατάθεση τῆς γυναίκας του, πῆρε τὰ δυὸ ἀγόρια του καὶ ἔγινε μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Παχώμιος, στὸ μοναστήρι τῶν Ἁγίων Ἀναργύρων, ποὺ βρισκόταν στοὺς πρόποδες τοῦ βουνοῦ ποὺ εἶχαν κρυφτεῖ.
Κατόπιν ὅμως, κάποιος μοναχὸς Διονύσιος Ἰάγαρις, ποὺ ἀνῆκε στὸ κελὶ τῶν Ἀρχαγγέλων, κοντὰ στὶς Καρυὲς τοῦ Ἅγιου Ὄρους, πῆρε τὸν Νικόλαο – αὐτὸ ἦταν τὸ βαπτιστικό του ὄνομα – καὶ τὸν πῆγε στὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἐκεῖ ἔγινε μοναχὸς μὲ τὸν ὄνομα Νεκτάριος (1470) καὶ προσκολλήθηκε στὸν Πνευματικὸ Γέροντα Φιλόθεο, ποὺ εἶχε διορατικὸ χάρισμα.
Ἀπὸ τότε ὁ Νεκτάριος ἀρχίζει μία ἀξιοζήλευτη ἀσκητικὴ ζωή, ποὺ οἱ σπάνιες ἀρετές του ἔγιναν γνωστὲς σ’ ὅλο τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ὁ σατανᾶς πολλὲς φορὲς θέλησε καὶ μέσω τῶν συνασκητῶν του, νὰ τὸν ρίξει στὴν ἁμαρτία, ἀλλὰ ὁ Νεκτάριος μὲ τὴν χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν μεγάλη του ταπεινοφροσύνη, κατόρθωνε καὶ ἀντιμετώπιζε τὶς δοκιμασίες αὐτές.
Ἀπεβίωσε εἰρηνικὰ στὶς 5 Δεκεμβρίου τοῦ 1500 μ.Χ.







Ὁ Ὅσιος Φιλόθεος ὁ Καρεώτης

Γέροντας τοῦ Λαυρεωτικοῦ Κελλίου τῶν Ἁγίων Ἀρχαγγέλων, τοῦ Ἰάγαρη, Καρυῶν τοῦ Ἁγίου Ὅρους, ποὺ μέχρι σήμερα σώζεται, καὶ τοῦ ὁσίου Νεκταρίου του Καρεώτου (βλέπε ἴδια ἡμέρα). Ἦταν «ἰδιώτης μὲν κατὰ τὸν λόγον, κατὰ δὲ τὴν ἀρετήν, ἄκρως γεγυμνασμένος». Ἀκόμη «στολισμένος μὲ τὸ διορατικὸν καὶ προγνωστικὸν χάρισμα».
«Ἀπεβίωσε εἰρηνικά ἐν γήρει βαθεῖ ὁ τωόντι θεοφιλὴς Φιλόθεος, καὶ ἀπῆλθε πρὸς τὸν ποθούμενον Χριστόν». Ἐτάφη στὸ Κελλί του. Ἀκολουθία ἐποίησε ὁ ὑμνογράφος Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης.






Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Πρῶτος ὁ Βατοπαιδινὸς ὁ Ὁσιομάρτυρας καὶ οἱ σὺν αὐτῷ Ὁσιομάρτυρες τοῦ Ἁγίου Ὅρους

Οἱ Ἅγιοι Ὁσιομάρτυρες ἦταν Ἁγιορεῖτες μοναχοί, ἀπὸ διάφορα κελιά, οἱ ὁποῖοι ἀντιστάθηκαν στὸν αὐτοκράτορα Μιχαὴλ Η΄ τὸν Παλαιολόγο καὶ τὸν λατινόφρονα Πατριάρχη Ἰωάννη Βέκκο (1275 - 1282 μ.Χ.) καὶ ὑπέστησαν μαρτυρικὸ θάνατο ὅταν Ἑνωτικοὶ λατινόφρονες ἐπισκέφτηκαν τὸ Ἅγιο Ὅρος. Ὁ μὲν Ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὅρους ἀπαγχονίστηκε, οἱ δὲ ὑπόλοιποι ἀποκεφαλίστηκαν.

Κατὰ τὴν ἀναφερθεῖσα ἐπίσκεψη τῶν Ἑνωτικῶν λατινοφρόνων μαρτύρησαν μοναχοὶ τῶν ἱερῶν μονῶν Βατοπαιδίου, Ἰβήρων, Ζωγράφου καὶ Ξενοφῶντος. Κατὰ μία παράδοση ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτορας Μιχαὴλ Η΄ ὁ Παλαιολόγος ἡγεῖτο στρατιωτικῆς ὁμάδος. «Κατέλαβε τὴν τῶν Καραιῶν κελλιωτικὴν λαύραν, ἔνθα καὶ τὸ τοῦ Ὅρους πρωτεῖον ἵδρυται· ὁ δὲ πρωτεύων καὶ οἱ σὺν αὐτῷ ἀντέστησαν αὐτῷ γενναίως, τοῖς προλαβοῦσιν ὁμοίως ἐλέγχοντες· ὁ δὲ βασιλεὺς εἰς ὀργὴν κινηθεῖς, ἐκέλευσε πάντας αὐτοὺς μαχαίρας ἔργον γενέσθαι, καὶ οὕτως ἐτελειώθησαν οἱ ἅγιοι ὁμολογηταί την δὲ ἐκκλησίαν αὐτῶν πυρπολήσας, καὶ τὰ τῶν μοναχῶν σκηνώματα ληϊσάμενος...».

Ὁ ἱεροδιάκονος Ἀρκάδιος Βατοπαιδινὸς ἀναφέρει ὅτι Πατριαρχικὴ Ἐξαρχία, ποὺ ἦλθε στὸ Ἅγιον Ὅρος λόγῳ διαφορῶν, «ἀπεφάνθη νὰ ἀποσταλῇ ὡς Πρῶτος ἐκ τῶν Μονῶν Φαλακροῦ ἡ τοῦ Πλακᾶ καὶ ἐξελέγη Κοσμᾶς ἐκ τῆς Μονῆς του Πλακέως, ἥτις ἔκειτο μεταξὺ τῶν Μονῶν Βατοπαιδίου καὶ Ἐσφιγμένου, ὅπου σήμερα ἡ τοποθεσία ὀνομάζεται Ζευγαρόσπιτα. Οὗτος ἀπεκτάνθη ὑπό των Λατινοφρόνων ὁ Μακάριος. Αὐτὰ τὰ τεκμήρια συνέλεξα ἐπὶ τριακονταετίαν περίπου τοῦ τελευταίου Πρώτου Κοσμᾶ. Θὰ ἤμουν εὐτυχὴς ἐὰν μελλοντικοὶ ἐρευνηταὶ φέρουν περισσότερα τεκμήρια εἰς φῶς χάριν τῆς Ἱστορίας ἀφ΄ ἑνὸς καὶ τῶν μεμψιμηρούντων ἀφ΄ ἑτέρου περὶ τοῦ διωγμοῦ ὑπὸ τῶν Λατινοφρόνων κατὰ τὸν 13ον αἰῶνα Ἁγιορειτῶν».

Ὅπως ἀναφέρει σύγχρονος συγγραφέας, «διέταξαν τὴ σύναξη στὶς Καρυὲς τῶν Μοναχῶν ποὺ διέμεναν στὰ γύρω ἀπὸ τὶς Καρυὲς κελλιά. Σκοπὸς τῆς συνάξεως ἦταν νὰ πεισθοῦν οἱ Ἁγιορεῖτες Μοναχοί, μὲ ἐπί κεφαλῆς τὸν Πρῶτο, νὰ συγκατατεθοῦν στὴν ἕνωση μὲ τὴν «Ἐκκλησία» τοῦ Πάπα. Νὰ «λατινοφρονήσουν» καὶ νὰ δεχθοῦν τὰ λατινικὰ δόγματα. Στὴν πρόταση ὅμως αὐτὴ τῆς προδοσίας ἀντέδρασαν ὅλοι. Καὶ ὁ Πρῶτος καὶ οἱ Μοναχοί. Μὲ ἕνα λόγο καὶ μὲ μιὰ ἀπόφαση, ἀποκρίθηκαν ὅτι εἶναι πρόθυμοι καὶ νὰ μαρτυρήσουν γιὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη, τὴ μόνη καὶ ἀληθινὴ πίστη. Μάταια οἱ λατινόφρονες ἐκπρόσωποι τοῦ αὐτοκράτορα ἀπειλοῦσαν τοὺς Μοναχοὺς μὲ κολαστήρια καὶ μὲ αὐτὸ τὸν θάνατο καὶ τὸν Πρῶτο μὲ ἀγχόνη Μὲ παρρησία καὶ μὲ τὴν ἀπόφαση τοῦ μαρτυρίου ὁμιλοῦσαν κατὰ τῆς ἑνώσεως μὲ τοὺς ἐκπροσώπους τοῦ Πάπα... Ὁ διάλογος κρίθηκε μάταιος ἀπὸ μέρους των λατινοφρόνων. Οἱ Ἁγιορεῖτες Μοναχοὶ κι ἐδῶ στὶς Καρυὲς ἀποδείχθηκαν ἀμετάπειστοι. Βράχοι ἀκλόνητοι. Γι΄ αὐτὸ καὶ οἱ ἐχθροὶ τῆς Ὀρθοδοξίας ἄρχισαν τὰ βασανιστήρια. Ἀλλὰ ὅσο βασανίζονταν οἱ Μοναχοί, τόσο καὶ πιὸ πολύ, μὲ ὅλη τους τὴ δύναμη, ὁμολογοῦσαν τὴν Ὀρθόδοξη πίστη. Γι΄ αὐτὸ καὶ διατάχθηκε ὁ θάνατος σκληρός. Ἡ ἀγχόνη καὶ ἡ σφαγή. Ἡ ἀγχόνη γιὰ τὸν Πρῶτο τοῦ Ἁγίου Ὅρους. Ἡ σφαγὴ γιὰ τοὺς μοναχούς. Κοκκίνησε τὸ ἱερὸ χῶμα των Καρυῶν. Ἄλλα τὸ αἷμα αὐτὸ ἀνέβηκε στὸν οὐρανό, μπροστὰ στὸ Θεό, μαζὶ μὲ τὶς ψυχὲς τῶν ὁσιομαρτύρων πατέρων, σὰν θυμίαμα εὐωδιαστό. Ἦταν ἡ τελευταία λατρεία τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων, ποὺ τὴν τέλεσαν στὰ ἅγια χώματα τοῦ Ἁγίου Ὅρους μὲ τὸ αἷμα τῆς καρδιᾶς τους. Ἀφοῦ πρόσφεραν στὸ Θεὸ τὰ πάντα, τελευταῖα πρόσφεραν τὸ αἷμα τους».

Οἱ λατινόφρονες «ἐλεγχόμενοι ὑπὸ τοῦ Πρώτου μετὰ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ.... πυρὶ παρέδωσαν τὸ Πρωτάτον ἅπαν σὺν τὴ ἐκκλησία... ὁ πρωτεύων καὶ οἱ σὺν αὐτῷ... πάντας ἔργον μαχαίρας γενέσθαι».

Τὸ μαρτύριο τῶν ὁσιομαρτύρων, καὶ ἰδιαίτερα ὁ ἀπαγχονισμὸς τοῦ ἁγίου Πρώτου Κοσμᾶ του Βατοπαιδινοῦ, ἐπιβεβαιώθηκε ἀπὸ τὴν ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων του, ποῦ ἔγινε ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Κοινότητα κατὰ τὸ 1981 μ.Χ. (βλέπε 18 Νοεμβρίου), στὸν τόπο ποῦ ἀνέφερε ἡ παράδοση, ὅπου καὶ ὑπῆρχε πάντοτε ἀναμμένη κανδήλα.

Πλήρη ἀσματικὴ ἀκολουθία καὶ παρακλητικὸ κανόνα πρὸς τιμὴ τοῦ ἁγίου Πρώτου Κοσμᾶ καὶ τῶν συναθλησάντων μετ’ αὐτοῦ συνέταξε ὁ ὑμνογράφος ἱερομόναχος Ἀθανάσιος Σιμωνοπετρίτης.






Ὁ Ἅγιος Νιζέριος (Λουξεμβούργιος)

Λεπτομέρειες γιὰ τὴν ζωὴ αὐτοῦ τοῦ Ἁγίου τῆς ὀρθοδοξίας, μπορεῖ νὰ βρεῖ ὁ ἀναγνώστης στὸ βιβλίο «Ἡ ἐν Ὀρθοδοξίᾳ Ἡνωμένη Εὐρώπη», τοῦ Γ.Ε. Πιπεράκη, Ἐκδόσεις Ἑπτάλοφος, Ἀθῆναι 1997.


 Πληροφορίες ἀπό saint.gr καί synaxarion.gr
Ἀπολυτίκια ἀπό youtube.com/@orthodoxmusic-8948
Ἀναδημοσίευση ἀπό Ἀναβάσεις