Μέγας Κωνσταντῖνος: ὁ Μεγάλος τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῆς ἱστορίας
Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητοῦ
Τόσο ὁ Μέγας Κων/νός, ὅσο καὶ ἡ ἁγία μητέρα του Ἑλένη ἀνήκουν στὶς μεγάλες προσωπικότητες τῆς Ἐκκλησίας μας, διότι ἡ συμβολή τους γιὰ τὴν κατάπαυση τῶν τριακοσίων χρόνων διωγμῶν κατὰ τῶν Χριστιανῶν καὶ τὴν ἑδραίωση τῆς Ἐκκλησίας ὑπῆρξε καθοριστική.
Ἐπίσης ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος δὲν εἶναι μεγάλος μόνο γιὰ τὴν Ἐκκλησία μας, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν παγκόσμια ἱστορία, διότι ἀνήκει στοὺς μεγάλους ἡγέτες ὅλων τῶν ἐποχῶν, ἔχοντας βάλλει τὴ δική του σφραγῖδα στὴ ροὴ τῶν ἱστορικῶν πραγμάτων, καὶ γιὰ τοῦτο δικαία τοῦ ἀπονεμήθηκε ὁ τίτλος τοῦ μεγάλου.
Ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἦταν γιὸς τοῦ ἑλληνοϊλλυρικὴς καταγωγῆς Ρωμαίου ἀξιωματούχου Κωνστάντιου Χλωροῦ, ὁ ὁποῖος κατόπιν ἀνακηρύχτηκε Καίσαρας καὶ Αὔγουστος καὶ ἀνέλαβε τὴ διοίκηση τῶν δυτικῶν ἐπαρχιῶν τῆς ἀπέραντης αὐτοκρατορίας.
Ἡ μητέρα του Ἑλένη, ἑλληνικῆς καταγωγῆς, ἀπὸ τὸ Δρέπανο τῆς Βηθυνίας τῆς Μ. Ἀσίας, στολισμένη μὲ ἐξαιρετικὸ κάλλος σώματος καὶ ψυχῆς, ἀσπάστηκε νωρὶς τὸν Χριστιανισμό, ὁ ὁποῖος βρισκόταν ἀκόμη σὲ ἀπηνῆ διωγμὸ ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες αὐτοκράτορες, τὰ σκοταδιστικὰ εἰδωλολατρικὰ ἱερατεῖα καὶ τοὺς δεισιδαίμονες ὄχλους. Τὸ 274 γέννησε τὸν Κωνσταντῖνο στὴν πόλη Ναϊσό, σημερινὴ Νίσσα της Σερβίας.
Τὸ 293 ὁ αὐτοκράτορας Διοκλητιανὸς κράτησε τὸ νεαρὸ Κωνσταντῖνο κοντά του στὴν Ἀνατολή, μαζὶ μὲ τὴ διαζευγμένη, ἀπὸ τὸν Καίσαρα πατέρα του Κωνστάντιο, μητέρα του Ἑλένη, γιὰ ἀσφάλεια καὶ ὑποταγὴ τοῦ δευτέρου στὴν ἐξουσία του, ὡς τὸ 305.
Ἐκεῖ δόθηκε ἡ εὐκαιρία στὴν ἁγία μητέρα του νὰ τὸν ἀποσπάσει ἀπὸ τὴν εἰδωλολατρία καὶ νὰ τὸν γαλουχήσει στὴ νέα πίστη.
Ὁ νεαρὸς Κωνσταντῖνος διακρινόταν γιὰ τὴν ὡραιότητα τοῦ σώματός του, τὴν εὐγένεια τῆς ψυχῆς του καὶ τὰ ἐξαιρετικά του πνευματικὰ καὶ φυσικὰ χαρίσματα. Τὸ 305 ἀνάλαβαν τὴ διοίκηση τῆς αὐτοκρατορίας, ὁ μὲν Γαλέριος στὴν Ἀνατολή, ὁ δὲ Κωνστάντιος στὴ Δύση.
Τὸ ἴδιο χρόνο ὁ Κωνσταντῖνος μετέβη στὰ Τρέβηρα τῆς Γαλατίας, ὅπου συνάντησε τὸν ἄρρωστο πατέρα του, ὁ ὁποῖος τοῦ ἀνέθεσε ἐκστρατεία στὴ Μ. Βρετανία. Στὶς 7 Ἰουλίου τοῦ 307 πέθανε ὁ Κωνστάντιος καὶ ὁ στρατὸς ἀνακήρυξε τὸν Κωνσταντῖνο αὐτοκράτορα τῆς Δύσης. Παντρεύτηκε τὴ Μινερβίνα καὶ ἀπέκτησε ἕνα γιό, τὸν Κρίσπο. Ἐγκαταστάθηκε στὴν πόλη Ἀρελάτη καὶ ἄσκησε μιὰ πρωτόγνωρη φιλολαϊκὴ ἐξουσία, καὶ γι’ αὐτὸ ἀγαπήθηκε ἀπὸ τὸ λαό.
Τὸ Σεπτέμβριο τοῦ 312 στράφηκε ἐναντίον τοῦ τυραννικοῦ συναυτοκράτορά του τῆς Δύσης Μαξεντίου. Καθ’ ὁδὸν πρὸς τὴ Ρώμη, στὶς 28 Ὀκτωβρίου τοῦ 312, εἶδε τὸ γνωστὸ καὶ μεγαλειῶδες ὅραμα τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὸν μεσημεριανὸ οὐρανὸ καὶ τὴν ἐπιγραφή: «Ἐν Τούτῳ Νίκα».
Τὴν ἑπόμενη νύχτα εἶδε στὸν ὕπνο του τὸ Χριστὸ μὲ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, παροτρύνοντάς τον νὰ κατασκευάσει λάβαρο μὲ τὸ Σταυρό, προκειμένου νὰ νικήσει τὸν ἀσεβῆ καὶ τυραννικὸ Μαξέντιο. Ὁ Κωνσταντῖνος ὑπάκουσε καὶ νίκησε τὸν ἀντίπαλό του καὶ μπῆκε θριαμβευτὴς καὶ ἐλευθερωτὴς στὴ Ρώμη.
Ἡ πρώτη του ἐνέργεια ἦταν νὰ σταματήσει τὸν συνεχιζόμενο φοβερὸ διωγμὸ τῶν Χριστιανῶν μὲ τὸ περίφημο «Διάταγμα τῶν Μεδιολάνων», τὸ ὁποῖο ὑπέγραψε στὸ Μιλάνο, μὲ τὸν συναυτοκράτορά του στὴν Ἀνατολή, Λικίνιο, τὸ 313.
Αὐτὸς ὁ μεγάλος ἄνδρας ὁραματίστηκε καὶ συνέλαβε τὸ ὕψιστο ἀγαθὸ τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας καὶ ὅρισε γιὰ πρώτη φορὰ στὴν ἱστορία τὴν ἐλευθερία τῆς θρησκευτικῆς πίστεως.
Τὸ 324 συγκρούεται μὲ τὸν αὐτοκράτορα τῆς Ἀνατολῆς Λικίνιο, τὸν ὁποῖο νικᾶ καὶ γίνεται μονοκράτορας σὲ ὅλη τὴν αὐτοκρατορία, ἀρχίζοντας τὸ μεγαλειῶδες μεταρρυθμιστικὸ καὶ κοινωνικό του ἔργο. Ὡς πολιτικὸς ἄρχοντας ὑπῆρξε πρωτοποριακός.
Μετέφερε τὸ 325 την πρωτεύουσα τῆς αὐτοκρατορίας στὸ Βυζάντιο, μετονομάζοντας τὴν σὲ Νέα Ρώμη – Κωνσταντινούπολη, κόβοντας ἔτσι κάθε δεσμὸ μὲ τὸ εἰδωλολατρικὸ παρελθὸν καὶ βάζοντας τὰ θεμέλια γιὰ τὴ νέα χριστιανικὴ αὐτοκρατορία, ἡ ὁποία θὰ ζήσει χίλια χρόνια, μοναδικὸ φαινόμενο στὴν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητας.
Θέσπισε πληθώρα διοικητικῶν, οἰκονομικῶν, κοινωνικῶν καὶ στρατιωτικῶν μεταρρυθμίσεων γιὰ τὴν ἐνίσχυση τῆς αὐτοκρατορίας καὶ τὴν εὐημερία τῶν λαῶν της. Ἀναδιάρθρωσε τὶς κυβερνητικὲς ἀρχὲς καὶ γιὰ τὴν καταπολέμηση τοῦ πληθωρισμοῦ, εἰσήγαγε τὸν σόλιδο, ἕνα νέο χρυσὸ νόμισμα ποὺ ἔγινε τὸ πρότυπο γιὰ τὰ βυζαντινὰ καὶ εὐρωπαϊκὰ νομίσματα γιὰ περισσότερα ἀπὸ χίλια χρόνια.
Ὁ ρωμαϊκὸς στρατὸς ἀναδιοργανώθηκε ὥστε νὰ ἀποτελεῖται ἀπὸ κινητὲς μονάδες πεζικοῦ καὶ μονάδες φρουρῶν ἱκανὲς νὰ ἀντιμετωπίσουν ἐσωτερικὲς ἀπειλὲς καὶ εἰσβολές.
Ἐπίσης ἐπὶ δικῆς του θητείας του σημείωσε ἐπιτυχεῖς ἐκστρατεῖες ἐναντίον τῶν βαρβαρικῶν φυλῶν στὰ ρωμαϊκὰ σύνορα, ποὺ ἔχασαν οἱ προκάτοχοί του κατὰ τὴν Κρίση τοῦ περασμένου αἰῶνα.
Ἔγινε προστάτης ὅλων τῶν πολιτῶν, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ θρησκευτική τους πίστη, γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ δὲν ἔγινε ἀκόμη Χριστιανὸς καὶ διατηροῦσε τὸν τίτλο τοῦ pontifix maximus, δηλαδὴ τοῦ ὕπατου ἀρχιερέα τῆς ἀρχαίας θρησκείας.
Ἀπελευθέρωσε ὅλους τοὺς Χριστιανοὺς ἀπὸ τὶς φυλακές, ποὺ εἶχε κλείσει ὁ Λικίνιος καὶ ἀνακάλεσε ὅσους βρισκόταν στὴν ἐξορία. Ἀπέδωσε τοὺς ναοὺς καὶ τὴν περιουσία στὴν Ἐκκλησία. Ἔκαμε πράξη στὸ κράτος, μὲ διατάγματα, τὴν κοινωνικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας.
Καθιέρωσε ὑποχρεωτικὰ τὴ ὑποχρεωτικὴ δίκη στοὺς παραβάτες. Καθιέρωσε τὴν Κυριακὴ ἀργία. Κατάργησε τὴ δουλεία.
Ἡ ἁγία Ἑλένη ἀφιερώθηκε ὁλοκληρωτικὰ στὸ ἐκκλησιαστικὸ ἔργο, ἱδρύοντας ναοὺς καὶ ἐνισχύοντας τὴν Ἐκκλησία.
Μὲ δικά της ἔξοδα πῆγε στὴν Ἱερουσαλὴμ καὶ ἀνακάλυψε τὸν Τίμιο Σταυρό.
Ὁ Μ. Κωνσταντῖνος συνέβαλλε τὰ μέγιστα νὰ ἠρεμήσει ἡ Ἐκκλησία ἀπὸ τὴν ἀρειανικὴ αἵρεση, συγκαλῶντας τὴν Α΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο τὸ 325. Ἐγκαινίασε ἔτσι ἕναν νέο τρόπο, ἀπόλυτα δημοκρατικό, διακυβέρνησης τῆς Ἐκκλησίας.
Τὸ 337 σὲ μιὰ περιοδεία του στὴ Νικομήδεια ἀρρώστησε καὶ συναισθάνθηκε τὸ τέλος του. Ζήτησε νὰ λάβει τὸ ἅγιο Βάπτισμα καὶ κοινώνησε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων. Δὲν ξαναφόρεσε τὰ αὐτοκρατορικὰ ἐνδύματα, ἀλλὰ φοροῦσε τὸ λευκὸ χιτῶνα τοῦ Βαπτίσματος ὡς τὸ θάνατό του, στὶς 22 Μαΐου τοῦ 337.
Ἡ Ἐκκλησία μας τοῦ ἀναγνώρισε τὶς πολύτιμες ὑπηρεσίες του καὶ γι’ αὐτὸ τὸν ἀνακήρυξε ἅγιο καὶ ἰσαπόστολο, μαζὶ μὲ τὴν ἁγία μητέρα του. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἱστορία ἀναγνωρίζοντας τὴ μοναδική του προσφορά τον ἀνακήρυξε μέγα.
Ἡ μνήμη του, μαζὶ μὲ αὐτὴ τῆς μητέρας τοῦ ἁγίας Ἑλένης, τιμᾶται στὶς 21 Μαΐου.
Πολλοὶ ἐμπαθεῖς καὶ ἀνιστόρητοι ἐπιχειροῦν νὰ σπιλώσουν τὴν προσωπικότητά του, χαρακτηρίζοντας τὸν ὡς «θηριώδη δολοφόνο», ἐπειδὴ ἀναγκάστηκε νὰ ἐφαρμόσει τὸ νόμο ἀπέναντι στὸν στασιαστὴ γιό του Κρίσπο καὶ τὴν δεύτερη σύζυγό του την δολοπλόκα Φαύστα γιὰ τὴν ἀποτροπὴ κρατικῆς καὶ κοινωνικῆς ἀποσταθεροποίησης καὶ τὴ διάσωση ἀθώων ζωῶν.
Πολλοὶ ἱστορικοὶ ὑποστηρίζουν πὼς ἡ θανάτωση τῶν δύο αὐτῶν στασιαστῶν καὶ δολοπλόκων ἔγινε ἐν ἀγνοίᾳ του. Ξεχνοῦν ὅμως ὅτι τότε ὁ Κωνσταντῖνος ἦταν ἀκόμη εἰδωλολάτρης, καὶ ὁ ὁποῖος γιὰ τὸ θλιβερὸ αὐτὸ συμβὰν ἔκλαιγε καὶ θρηνοῦσε σὲ ὅλη του τὴν κατοπινὴ ζωή! Ξεχνοῦν ἐπίσης πὼς ὁ χαρακτηρισμὸς ἑνὸς ἀνθρώπου δὲν πρέπει ἐξαρτᾶται ἀπό μεμονωμένα συμβάντα, ἀλλὰ ἀπὸ τὴ συνολικὴ ἀξιολόγηση τῆς ζωῆς του καὶ τοῦ ἔργου του!
Τὸν συκοφαντοῦν ὅτι δῆθεν ὑπῆρξε διώκτης τοῦ θνήσκοντος παγανισμοῦ. Ὅμως λησμονοῦν ὅτι ὁ ἴδιος ὑπῆρξε «Μέγας Ἀρχιερεὺς» καὶ προστάτης τῆς ἀρχαίας θρησκείας μέχρι λίγο πρὶν τὸ θάνατό του!
Ξεχνοῦν ὅμως τὸ σπουδαιότερο, ὅτι ἡ ἱστορία δὲν χαρίζεται σὲ κανέναν καὶ ὁ Κωνσταντῖνος κατέκτησε ἐπάξια τὸν τίτλο τοῦ Μεγάλου, τόσον ἀπὸ αὐτήν, ὅσο καὶ ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου