Ἀσκητικὰ ἄνθη (11ον). Πρωτοπρ. Διονυσίου Τάτση

29. Περὶ θλίψεων 

Ὅταν ὑποφέρει ὁ ἄνθρωπος, δὲν ἔχει καμιὰ διάθεση νὰ μιλήσει γιὰ τὶς θλίψεις του. Οἱ ἐπισκέψεις καὶ οἱ ἐρωτήσεις τῶν περίεργων ἀνθρώπων τὸν κουράζουν, γι᾽ αὐτὸ καὶ τὶς ἀποφεύγει. Ὅταν ὅμως περάσουν οἱ θλίψεις, ἡ ψυχική του διάθεση ἀλλάζει καὶ θέ- λει νὰ μιλήσει γιὰ ὅλα ὅσα πέρασε. Ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος ἀναφέρει σχετικά: «Ἡ διήγηση γιὰ τὴ θλίψη μετὰ τὴ θλίψη εἶναι κατὰ κάποιο τρόπο καὶ εὐχάριστη. Καὶ στὴ θάλασσα, ὅταν συμβαίνει τρικυμία, ὅλοι ὅσοι εἶναι στὸ πλοῖο ὑποφέρουν, ὅταν ὅμως περάσει ἡ θαλασσοταραχή, μὲ χαρὰ διηγοῦνται ὁ ἕνας στὸν ἄλλο τὰ συμβάντα».

30. «Οὐδὲν ἐκτὸς Θεοῦ γίνεται»  

Πολλὲς φορὲς οἱ ἄνθρωποι ἀντιμετωπίζουν τὶς διάφορες δοκιμασίες μὲ ὑπερβολικὸ τρόπο καὶ πολλοὺς προβληματισμούς. Προσπαθοῦν νὰ ἐξηγήσουν τὰ ἀνεξήγητα, γεγονὸς ποὺ ἐπιδεινώνει τὴν κατάστασή τους. Ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος, ἀναφερόμενος στὸ θέμα, λέει ὅτι «οὐδὲν ἐκτὸς Θεοῦ γίνεται» καὶ «τίποτα ἀπὸ ὅσα κάνει ὁ Θεὸς δὲν εἶναι κακό, ἀλλὰ ὅλα εἶναι καλά, καὶ μάλιστα καλὰ λίαν. Δὲν πρέπει λοιπὸν νὰ ἀθυμεῖ κανεὶς γιὰ ὅσα συμβαίνουν, ἀλλὰ νὰ ἀποδίδει τὰ πάντα στὴν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καὶ νὰ ἀναπαύεται».

31. Ἡ κατὰ Θεὸν ζωή 

Ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος λέει ὅτι «εἶναι ἀδύνατο ἡ ψυχὴ νὰ μείνει στὴν ἴδια κατάσταση. Πάντα προχωρεῖ εἴτε πρὸς τὸ καλύτερο εἴτε πρὸς τὸ χειρότερο. Γι᾽ αὐτὸ ὅποιος θέλει νὰ σωθεῖ, χρειάζεται ὄχι μόνο νὰ μὴ διαπράξει τὸ κακό, ἀλλὰ νὰ ἐπιτελέσει τὸ ἀγαθό, ὅπως λέγεται καὶ στὸν ψαλμό: «ἔκκλινε ἀπὸ τὸ κακὸ καὶ πρᾶξε τὸ ἀγαθό». Ἡ κατὰ Θεὸν ζωὴ δὲν εἶναι μόνο ἀποφυγὴ τῶν ἁμαρτιῶν, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἐργασία γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν. Ἀποφεύγει τὴν ἱκανοποίηση τῶν ἁμαρτωλῶν του παθῶν ὁ χριστιανὸς καὶ ἐργάζεται γιὰ τὴν ἀπόκτηση τῶν ἀντίστοιχων ἀρετῶν. Ἡ ἀδράνεια δὲν βοηθάει καὶ δὲν μπορεῖ νὰ διαρκέσει πολύ. Χρειάζεται ζῆλος καὶ δραστηριότητα. «Παραδείγματος χάριν, ἦταν κάποιος συνηθισμένος νὰ ἀδικεῖ; Πρέπει ὄχι μόνο νὰ μὴ ἀδικεῖ κανένα, ἀλλὰ καὶ νὰ δικαιοπραγεῖ. Ἐὰν ἦταν ἄσωτος, πρέπει ὄχι μόνο νὰ μὴ ἀσωτεύει, ἀλλὰ καὶ νὰ ἐγκρατεύεται. Ἐὰν ἦταν ὀργίλος, πρέπει ὄχι μόνο νὰ μὴ ὀργίζεται, ἀλλὰ καὶ νὰ ἀποκτήσει πραότητα. Ἐὰν κάποιος ἦταν θρασύς, τώρα πρέπει νὰ γίνει τα- πεινός. Κάθε πάθος ἔχει τὴν ἀντί- στοιχη ἀρετή. Ἡ ὑπερηφάνεια ἔχει τὴν ταπεινοφροσύνη, ἡ φιλαργυρία ἔχει τὴν ἐλεημοσύνη, ἡ ἀσωτία τὴν ἐγκράτεια, ἡ ὀλιγωρία τὴν ὑπομονή, ἡ ὀργὴ τὴν πραότητα, τὸ μῖσος τὴν ἀγάπη», συμπληρώνει τὴ σκέψη του ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος.

32. Πάντα μὲ καλὸ λογισμό 

Ἡ πνευματικὴ ὠφέλεια ἔχει ἄμεση σχέση μὲ τὴν κατάσταση, στὴν ὁποία βρίσκεται ὁ ἄνθρωπος. Δὲν ὠφελοῦνται ὅλοι ἀπὸ τὸ ἴδιο πράγμα. Ἐκεῖνο ποὺ τὸν ἕνα τὸν ὠφελεῖ, τὸν ἄλλον τὸν σκανδαλίζει καὶ τὸν ἀφήνει ἀδιάφορο. Δὲν εἶναι εὔκολο νὰ ἐξηγήσεις τί συμβαίνει ἐσωτερικὰ στὸν καθένα. Χρειάζεται μεγάλη προσοχὴ στὴ φαντασία, τὶς ὑπόνοιες καὶ τοὺς λογισμούς. Στὰ ἀσκητικὰ κείμενα διαβάζουμε δύο σχετικὰ παραδείγματα, τὰ ὁποῖα ἐνδιαφέρουν πολὺ καὶ τοὺς ἀγωνιζόμενους στὸν κόσμο χριστιανούς. Τὰ μεταφέρω ἐδῶ, ὅπως τὰ διηγήθηκε ὁ ἀββᾶς Δωρόθεος σὲ κελιῶτες μοναχούς. Ἕνα βράδυ, στεκόταν σὲ κεντρικὸ σημεῖο μιᾶς πόλης, ἕνας μοναχικὸς ἄνθρωπος καὶ πέρασαν ἀπὸ μπροστά του τρεῖς ἄνθρωποι. «Ὁ ἕνας σκέφτεται γι᾽ αὐτὸν ὅτι κάποια γυναίκα περιμένει γιὰ ἁμαρτωλὸ σκοπό, ὁ ἄλλος σκέφτεται ὅτι εἶναι κλέφτης, ἐνῶ ὁ τρίτος σκέφτεται ὅτι κάλεσε τὸ φίλο του ἀπὸ τὸ κοντινὸ σπίτι καὶ τὸν περιμένει, γιὰ νὰ πᾶνε μαζὶ νὰ προσευχηθοῦν». Καὶ τὸ δεύτερο παράδειγμα. Ἕνας μοναχός, ὅταν ἐπισκεπτόταν κάποιον ἀδελφό του καὶ ἔβλεπε τὸ κελί του νὰ εἶναι ἀκατάστατο καὶ ἀπεριποίητο, ἔλεγε μέσα του: «Μακάριος εἶναι αὐτὸς ὁ ἀδελφός. Παραμέλησε ὅλα τὰ γήινα καὶ ἔστρεψε τὸ νοῦ του πρὸς τὰ ἄνω, γι᾽ αὐτὸ δὲν εὐκαιρεῖ οὔτε τὸ κελί του νὰ τακτοποιήσει». Ὅταν πάλι ἐπήγαινε σὲ ἄλλον ἀδελφό του καὶ ἔβλεπε τὸ κελί του νὰ εἶναι τακτοποιημένο, καθαρὸ καὶ περιποιημένο, ἔλεγε μέσα του: «Ὅπως εἶναι ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου καθαρή, ἔτσι εἶναι καὶ τὸ κελί του καθαρό. Ἡ κατάσταση τοῦ κελιοῦ εἶναι ἀνάλογη μὲ τὴν κατά- σταση τῆς ψυχῆς τους». Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ ποτὲ δὲν ἔλεγε γιὰ κάποιον ὅτι αὐτὸς εἶναι ἄτακτος ἢ αὐτὸς εἶναι ἐπιπόλαιος, ἀλλὰ ἐξ αἰτίας τῆς καλῆς καταστάσεώς του ὠφελοῦνταν ἀπὸ ὅλους.

Πρεσβ. Διονύσιος Τάτσης

  Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 2006 17 Ἰανουαρίου 2014