Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ, Λόγος ἀπολογητικὸς πρὸς ὅσους διαβάλλουν τὶς ἅγιες εἰκόνες

Τοῦ ἁγίου Πατρὸς καὶ Διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας μας, Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ

1. Θὰ ἔπρεπε βέβαια ἐμεῖς, συναισθανόμενοι πάντοτε τὴν ἀναξιότητά μας, νὰ σιωποῦμε καὶ νὰ ἐξομολογούμαστε στὸν Θεὸ τὶς ἁμαρτίες μας, ἀλλὰ ὅταν ὅλα στὸν καιρό τους εἶναι καλὰ· ἐπειδὴ ὅμως βλέπω τὴν Ἐκκλησία, τὴν ὁποία ὁ Θεὸς ἔκτισε πάνω στὸ θεμέλιο τῶν

Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ. Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως

Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως

Ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ

Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός - Εἰσαγωγὴ δογμάτων στοιχειώδης

Εἰσαγωγὴ δογμάτων στοιχειώδης ἀπὸ φωνῆς Ἰωάννου ταπεινοῦ μοναχοῦ πρὸς Ἰωάννην τὸν ὁσιώτατον ἐπίσκοπον Λαοδικείας.

Προοίμιον

Ἐν ὀνόματι τοῦ πατρὸς καὶ τοῦ υἱοῦ καὶ τοῦ ἁγίου πνεύματος, τῆς μιᾶς τρισυποστάτου καὶ προσκυνητῆς θεότητος, τῆς ὁμοουσίου καὶ ζωαρχικῆς τριάδος, τοῦ ἑνὸς θεοῦ, παρ᾿ οὗ πᾶσα δόσις ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθεν εἰς ἡμᾶς κάτεισιν, ἀνοίγω τὰ μογγίλαλα καὶ βραδύγλωσσα χείλη ὁ ἁμαρτωλὸς καὶ τάλας ἐγώ, πεποιθὼς ἐπ᾿ αὐτῷ, ὡς διὰ τὴν τῶν αἰτησάντων τὸν λόγον ταπείνωσιν καὶ τῶν ἀκουόντων ὠφέλειαν δώσει πνεῦμα σοφίας καὶ λόγον ἐν ἀνοίξει στόματός μου ὁ τῆς χάριτος κύριος καὶ πάντων τῶν ἀγαθῶν ταμιείας ὁ ὢν ἐπὶ πάντων θεὸς εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας. Ἀμήν.

1. Περὶ οὐσίας καὶ φύσεως καὶ μορφῆς

Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: ὁ μεγάλος Θεολόγος καὶ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας. Λάμπρου Σκόντζου

Ἅγιός Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός: ὁ μεγάλος Θεολόγος καὶ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου - Καθηγητοῦ

Ἁγ. Ιωάννης  Δαμασκηνός - Φ. Κόντογλου

Οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔβαλαν τὴ δική τους σφραγῖδα ὁ καθένας στὴ διατύπωση τῆς ἀποκαλυμμένης καὶ σώζουσας ἀλήθειας. Εἶναι ὄντως θαυμαστὸ τὸ γεγονὸς ὅτι οὐδέποτε ὑπῆρξε χρόνος στὴ δισχιλιόχρονη πορεία τῆς Ἐκκλησίας μας νὰ μὴν ὑπάρχουν Πατέρες καὶ διδάσκαλοι, οἱ ὁποῖοι ἐκφράζουν τὴν αὐτοσυνειδησία Της.
Μιὰ ἀπὸ τὶς μεγάλες πατερικὲς μορφὲς ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, ὁ ὁποῖος ἔζησε καὶ ἔδρασε σὲ μιὰ κρίσιμη ἐποχὴ γιὰ τὴν Ἐκκλησία, ὅπου ἡ εἰκονομαχία συγκλόνιζε τὰ θεμέλιά Της.
Γεννήθηκε στὴ Δαμασκὸ τῆς Συρίας περὶ τὸ 645 ἀπὸ εὐγενεῖς γονεῖς. Ἡ πατρίδα του, ὅπως καὶ ὅλη ἡ Μ. Ἀνατολὴ βρισκόταν στὴν ἐξουσία τῶν Ἀράβων κατακτητῶν.

Ὅσιος Ἰωάννης Δαμασκηνός - Περὶ ἀγγέλων

(Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Β´ (3) 17. Migne, PG. 94, 865-73)

Ὁ Θεὸς εἶναι κτίστης καὶ δημιουργὸς τῶν ἀγγέλων, ποὺ τοὺς δημιούργησε ἐκ τοῦ μηδενὸς καὶ τοὺς ἔκανε κατὰ τὴ δική του εἰκόνα ἀσώματη φύση, ὡσὰν κάποιον ἄνεμο καὶ ἄυλη φωτιά, ὅπως λέγει ὁ θεῖος Δαβίδ· «Ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα», περιγράφοντας τὴν εὐκινησία καὶ τὴ φλογερότητα καὶ τὴ θερμότητα καὶ τὴ διεισδυτικότητα καὶ τὴν ταχύτητά τους στὸ θεῖο πόθο καὶ τὴ θεία ὑπηρεσία, καὶ τὴν ἀνοδική τους τάση καὶ τὴν ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ κάθε ὑλικὴ σκέψη.
Ὁ ἄγγελος λοιπὸν εἶναι ὕπαρξη πνευματική, ἀεικίνητη, ἐλεύθερη, ἀσώματη, πού ὑπηρετεῖ τὸ Θεό, καὶ κατὰ χάρη ἔχει λάβει στὴ φύση της τὴν ἀθανασία, ποὺ τὸ σχῆμα καὶ τὴν κατάσταση αὐτῆς τῆς ὕπαρξης μόνον ὁ Κτίστης γνωρίζει.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός για την Μετάσταση της Θεοτόκου

Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός γράφει τα εξής στο "Β' Εγκώμιον εις την πάνσεπτον Κοίμησιν της Θεοτόκου":
«Μετακαλεσάμενοι (δηλ. ο αυτοκράτωρ Μαρκιανός και η Πουλχερία) Ιουβενάλιον τον Ιεροσολύμων Επίσκοπον, και τους από Παλαιστίνης επισκόπους τότε εν τη βασιλευούση ενδημούντας πόλει, δια την τον τηνικαύτα εν Χαλκηδόνι γενομένην σύνοδον, λέγουσιν αυτοίς.
Ακούομεν είναι εν Ιεροσολύμοις την πρώτην και εξαίρετον της παναγίας Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας Εκκλησίαν εν χωρίω καλουμένω Γεθσημανή ένθα το ζωηρόν αυτής σώμα κατετέθη εν σορώ.

Γιατί ο Θεός δημιούργησε (Αν και γνώριζε εκ των προτέρων) αυτούς που επρόκειτο να αμαρτάνουν και να μη μετανοούν;

Ο Θεός από αγαθότητα δημιουργεί εκ του μηδενός τα δημιουργήματά Του και είναι προγνώστης αυτών που θα συμβούν.

Αν βέβαια δεν επρόκειτο να υπάρχουν, ούτε θα επρόκειτο να είναι κακοί και ούτε θα τους γνώριζε εκ των προτέρων. Διότι η γνώση αναφέρεται σ’ αυτά που υπάρχουν και η πρόγνωση αναφέρεται σ’ αυτά που οπωσδήποτε θα συμβούν, προηγείται δηλαδή η ύπαρξη και μετά ακολουθεί η καλή ή κακή ύπαρξη.

Αν όμως – παρ’ όλο που επρόκειτο να δημιουργηθούν χάρη στην αγαθότητα του Θεού – τους εμπόδιζε να δημιουργηθούν το ότι επρόκειτο να γίνουν κακοί εξ αιτίας της δικής τους προαίρεσης, τότε το κακό θα νικούσε την αγαθότητα του Θεού.

Ο Θεός λοιπόν τα δημιουργεί αγαθά όλα όσα δημιουργεί, γίνεται δε ο καθένας καλός ή κακός εξ αιτίας της δικής του προαίρεσης.

Ὅσιος Ἰωάννης Δαμασκηνός - Περὶ ἀγγέλων

(Ἔκδοσις ἀκριβὴς τῆς ὀρθοδόξου πίστεως, Β´ (3) 17. Migne, PG. 94, 865-73)

Ὁ Θεὸς εἶναι κτίστης καὶ δημιουργὸς τῶν ἀγγέλων, ποὺ τοὺς δημιούργησε ἐκ τοῦ μηδενὸς καὶ τοὺς ἔκανε κατὰ τὴ δική του εἰκόνα ἀσώματη φύση, ὡσὰν κάποιον ἄνεμο καὶ ἄυλη φωτιά, ὅπως λέγει ὁ θεῖος Δαβίδ· «Ὁ ποιῶν τοὺς ἀγγέλους αὐτοῦ πνεύματα καὶ τοὺς λειτουργοὺς αὐτοῦ πυρὸς φλόγα», περιγράφοντας τὴν εὐκινησία καὶ τὴ φλογερότητα καὶ τὴ θερμότητα καὶ τὴ διεισδυτικότητα καὶ τὴν ταχύτητά τους στὸ θεῖο πόθο καὶ τὴ θεία ὑπηρεσία, καὶ τὴν ἀνοδική τους τάση καὶ τὴν ἀπομάκρυνσή τους ἀπὸ κάθε ὑλικὴ σκέψη.
Ὁ ἄγγελος λοιπὸν εἶναι ὕπαρξη πνευματική, ἀεικίνητη, ἐλεύθερη, ἀσώματη, πού ὑπηρετεῖ τὸ Θεό, καὶ κατὰ χάρη ἔχει λάβει στὴ φύση της τὴν ἀθανασία, ποὺ τὸ σχῆμα καὶ τὴν κατάσταση αὐτῆς τῆς ὕπαρξης μόνον ὁ Κτίστης γνωρίζει. Καὶ ὀνομάζεται ἀσώματη καὶ ἄυλη σὲ σχέση μὲ ἐμᾶς· διότι καθετὶ ποὺ συγκρίνεται μὲ τὸ Θεό, τὸν μόνο ἀσύγκριτο, βρίσκεται ὅτι εἶναι δυσκίνητο καὶ ὑλικό, ἐπειδὴ μόνο τὸ θεῖο εἶναι ἀληθῶς ἄυλο καὶ ἀσώματο.
Εἶναι λοιπὸν ὁ ἄγγελος φύση λογική, πνευματικὴ καὶ ἐλεύθερη, μεταβλητὴ σύμφωνα μὲ τὴν ἀπόφασή της, δηλαδὴ μεταβλητὴ μὲ τὴ θέλησή της· διότι καθετὶ ποὺ ἔχει δημιουργηθεῖ εἶναι καὶ μετάβλητο καὶ μόνο τὸ ἀδημιούργητο εἶναι ἀμετάβλητο.