«Πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει». Κυριακὴ ΙΕ'΄ Λουκᾶ. Μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου

«Πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει»
Κυριακὴ ΙΕ΄Λουκᾶ (Α΄Τιμ.4,9-15)

(†) Μακαριστοῦ γέροντος Ἀθανασίου Μυτιληναίου

Ἐκφωνήθηκε στὴν Ἱερὰ Μονὴ Κομνηνείου Λαρίσης στὶς 24-1-1999

Καθένας, ἀγαπητοί μου, ποὺ ἀγαπᾶ καὶ τιμᾶ τὸν Θεόν, εἶναι ἕνας τιμό-θεος. Ἔτσι, τὶς δύο αὐτὲς πολύτιμες ἐπιστολὲς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου πρὸς τὸν Τιμόθεον, ὁ κάθε πιστὸς τὶς κάνει δικές του. Αἰσθάνεται ὅτι πρὸς αὐτὸν ἀποτείνονται. Καὶ ἔτσι εἶναι. Ἐξάλλου τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον «ἔγραψε», θὰ λέγαμε, ἐντὸς εἰσαγωγικῶν, «ἔγραψε» τὶς ἐπιστολὲς αὐτές, γιὰ νὰ παραδοθοῦν στὴν χρήση τῆς Ἐκκλησίας.
 Ὅποιος, λοιπόν, ἀπὸ τοὺς ἀγαπητοὺς ἀκροατάς μας, εἶναι τιμό-θεος, τιμᾶ τὸν Θεό, δηλαδή, ἂς ἔλθει νὰ δοῦμε καὶ νὰ προσέξομε τί μᾶς γράφει τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον στὴ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπὴ τοῦ Παύλου.

Γράφει στὸν Τιμόθεο: «Ἓως ἔρχομαι, πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει». Δηλαδὴ «Ἕως ὅτου ἔλθω, νὰ προσέχεις τὴν ἀνάγνωση τῶν Γραφῶν».
Ὁ Παῦλος, ὁ διδάσκαλος, γράφει στὸν μαθητή του, τὸν Τιμόθεο, νὰ καταγίνεται μὲ τὴν μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Τὴν μελέτη τῶν Γραφῶν.
Ἕως ὅτου ἔλθει. Ὁπότε, ὅταν θὰ εἶναι παρὼν ὁ διδάσκαλος, τότε ἁπλῶς θὰ ἀκούει τὴν προφορικὴ διδασκαλία ὁ Τιμόθεος ἀπὸ τὸν Παῦλον.
Γι' αὐτό λέγει: «ἓὡς ἔρχομαι». Γιατί ὁ ἀπόστολος Παῦλος συνιστᾶ τὴ μελέτη, θὰ λέγαμε, τῶν Γραφῶν, στὸν μαθητή του; Γιὰ ποιόν λόγο;
Εἶναι προφανές, διότι ἡ μελέτη θὰ εἶναι ἐκείνη ποὺ θὰ τὸν καθοδηγεῖ στὸ ποιμαντικό του ἔργον, ὥστε νὰ τοῦ γράφει:
«Τοῦτο γὰρ ποιῶν καὶ σεαυτὸν σώσεις καὶ τὸὺς ἀκούοντάς σου». «Κάνοντας», λέγει, «αὐτό, καὶ τὸν ἑαυτό σου θὰ σώσεις, ἀλλὰ καὶ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι σὲ ἀκοῦνε».
Δηλαδὴ ὅταν μελετᾶς τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, θὰ ἔχεις, θὰ προσπορίσεις στὸν ἑαυτόν σου τὴν σωτηρία, ὅπως καὶ τὴν σωτηρία τῶν ἀκροατῶν σου. Ὁ λόγος, λοιπόν, εἶναι γιὰ τὴν μελέτη, ὅπως βλέπομε ἐδῶ, τῆς Ἁγίας Γραφῆς.
 
Ἔχομε, ἄραγε, ἀγαπητοί μου, ἐκτιμήσει τὴν Ἁγίαν Γραφήν; Ἀλήθεια, τὴν ἔχομε ἐκτιμήσει; Μελετοῦμε τὴν Ἁγίαν Γραφήν;
Θὰ εὐχόμουν μὲ τὴν εὐκαιρία αὐτὴν τοῦ σημερινοῦ θέματος, νὰ ἀρχίσομε νὰ ἐκτιμοῦμε τὰ πράγματα καὶ νὰ σημειώνομε προσεγγίσεις στο πολύτιμο, αὐτό, βιβλίο τοῦ Θεοῦ.
Τί εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή; Εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Δὲν εἶναι κατ’ ἐπίνοιαν, κατὰ ἐπινόηση ἀνθρώπου, ἀλλὰ εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι δὲ ἐξ ἀποκαλύψεως ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Μάλιστα ἡ φιλοτιμία τοῦ Παύλου τὸν κάνει νὰ γράφει σὲ μιά του ἐπιστολὴ διὰ τὸ θέμα τῶν παρθένων. Λέγει: «Ἐπιταγὴν Κυρίου οὐκ ἔχω· γνώμην δίδωμι». Κοιτᾶξτε· πόσο ἀκριβὴς εἶναι ὁ Παῦλος! Πόσο ἔντιμος! «Δὲν ἔχω», λέγει, «καμίαν παραγγελίαν ἀπὸ τὸν Χριστόν. Αὐτὸ ποὺ θὰ σᾶς πῶ εἶναι δικό μου».
Εἴδατε πῶς διαχωρίζει τὸ δικό του ἀπὸ τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ; Ἀπὸ ἐκεῖνο ποὺ ἀποκαλύπτει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ;
Καὶ μάλιστα σημειώνει καὶ λέγει ὅτι «κι ἐγὼ νομίζω ὅτι ἔχω τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ποὺ μπορῶ νὰ πῶ μία γνώμη».
 
Ὥστε λοιπόν, διαχωρίζοντας τὰ πράγματα ἔτσι, ὅταν ὁ Παῦλος γράφει καὶ ὁμιλεῖ, ὁμιλεῖ καὶ γράφει τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ. Μάλιστα στὴν Β΄ πρὸς Θεσσαλονικεῖς ἐπιστολή, ἐκεῖ ποὺ ἀναφέρεται εἰς τὸ θέμα πὼς θὰ ξανάρθει ὁ Χριστὸς καὶ πὼς θὰ γίνει ἡ ἀνάστασις τῶν νεκρῶν, τί λέγει; «Αὐτὰ ποὺ θὰ σᾶς πῶ εἶναι ἐν λὸγῳ Κυρίου». «Αὐτὰ τὰ λέγει ὁ Κύριος».
Ὥστε λοιπὸν τί εἶναι ἡ Ἁγία Γραφή; Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὅ,τι λέγει ἡ φράσις. Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Καὶ σὰν λόγος τοῦ Θεοῦ, πρέπει, βεβαίως, νὰ τὸν προσεγγίζομε. Γράφει στὸν Τιμόθεο: «Πᾶσα γραφὴ θεόπνευστος καὶ ὠφέλιμος πρὸς διδασκαλίαν, πρὸς ἔλεγχον, πρὸς ἐπανόρθωσιν, πρὸς παιδείαν τὴν ἐν δικαιοσύνῃ». Δὲν λέγει «κάποιες γραφές». Ἀλλὰ «πᾶσα γραφή». Δηλαδὴ ὅλη ἡ Γραφή.
Τί εἶναι; Θεόπνευστος. Σπουδαῖο! Ὠφέλιμος, γιὰ νὰ δοθεῖ γιὰ διδασκαλία. Ἀκόμη: «νὰ ἐλέγξει», «πρὸς ἔλεγχον· πρὸς ἐπανόρθωσιν· πρὸς παιδείαν (πρός παιδαγωγίαν) τὴν ἐν δικαιοσύνῃ».

Γράφει στὸν Τιμόθεο. Ἡ Ἁγία Γραφή, ἀγαπητοί μου, εἶναι θεόπνευστη. Δὲν εἶναι ἀνθρώπινος λόγος. Εἶναι θεῖος λόγος. Καὶ καταλαβαίνετε πόσο κέρδος ἔχομε, ὅταν προσεγγίζομε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ, δηλαδὴ τὸν θεόπνευστο λόγο τοῦ Θεοῦ; Καὶ τοῦτο σημαίνει ὅτι μιλάει ὁ Θεός. Καὶ δὲν ὑπάρχει κανένα λάθος. Ναί, δὲν ὑπάρχει κανένα λάθος. Ὅ,τι εἶναι γραμμένο, εἶναι γραμμένο μὲ ἀκρίβεια καὶ εἶναι καθετὶ πολὺ ὀρθόν.
 
Λέγει ὁ ἀπόστολος Πέτρος στὴ Β΄του ἐπιστολή: «Οὐ γὰρ θελήματι ἀνθρώπου ἠνέχθη ποτὲ προφητεία, ἀλλ᾿ ὑπὸ Πνεύματος Ἁγίου φερόμενοι ἐλάλησαν ἅγιοι Θεοῦ ἄνθρωποι». «Φερόμενοι ἀπὸ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, ἐλάλησαν ἅγιοι ἄνθρωποι».
Θὰ πεῖτε... «Μά, ἄνθρωποι ἔγραψαν». Ναί. Ἀλλὰ πίσω, ὅμως, ἀπὸ τοὺς συγγραφεῖς τῶν βιβλίων αὐτῶν, 49 τῆς Παλαιᾶς, 27 τῆς Καινῆς, εἶναι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον.
Γι'αυτό ἀκριβῶς καὶ βρίσκομε μίαν καταπληκτικὴν συμφωνία. Μᾶς ἐκπλήσσει. Καὶ νὰ φαντασθεῖτε ὅτι τὸ πρῶτο βιβλίο γράφτηκε τὸν 15ον αἰῶνα πρὸ Χριστοῦ! Καὶ τὸ τελευταῖο στὸ τέλος τοῦ 1ου αἰῶνος μετὰ Χριστόν! Καὶ σὲ διαφορετικοὺς τόπους. Κάτω ἀπὸ διαφορετικὲς συνθῆκες. Καὶ ποικίλοι συγγραφείς. Ἐν τούτοις, Ἕνας εἶναι ὁ συγγραφεύς. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. Καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον σίγουρα δὲν κάνει λάθος.
 
Μὲ τέτοιες, λοιπόν, προϋποθέσεις θὰ προσεγγίσομε τὴν Ἁγία Γραφή. Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ἐντρυφοῦσε εἰς τὶς Γραφές. Θὰ μοῦ πεῖτε: «Ἦταν θεόπνευστος». Δὲν ἔχει σημασία. Ἐντρυφοῦσε εἰς τὶς Γραφές. Πῶς μποροῦσε νὰ σχολιάζει τὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἐὰν δὲν ἐντρυφοῦσε στὴν Παλαιὰ Διαθήκη;
Μάλιστα ἐγνώριζε, μετὰ τὴν κλήση του ἀπὸ τὸν Χριστόν, νὰ ἑρμηνεύει πάρα πολὺ σωστὰ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Κάτι ποὺ δὲν τὸ εἶχε πρῶτα, πρὶν γνωρίσει τὸν Χριστό. Καὶ παρ' ὅτι ἦτο καὶ αὐτὸς θεόπνευστος καὶ γίνεται ὄργανο θεοπνεύστων βιβλίων, εἶναι οἱ δεκατέσσερις ἐπιστολές του, δὲν παραλείπει διαρκῶς νὰ μελετᾶ.
 
Σ΄ αὐτὸ τὸ σημεῖο γράφει εἰς τὸν Τιμόθεον: «Τὸν φαιλόνην, ὃν ἀπέλιπον ἐν Τρῳάδι παρὰ Κάρπῳ- ὁ «φαιλόνης» ἦταν ἕνα εἶδος κοντόπαλτο, σὰν κοντογούνι, ἕνα παλτουδάκι ἦταν. Καὶ τοῦ γράφει λοιπόν:- «Ὅταν θὰ ἔρθεις, ἐρχόμενος φέρε, καὶ τὰ βιβλία, μάλιστα τὰς μεμβάνας».
«Πὰρ’ τὸν αὐτόν τον φαιλόνην, τὸν ἄφησα εἰς τὴν Τρωάδα, στὸν Κάρπον -κάποιος Χριστιανός-.
Ἐρχόμενος, λοιπόν, φέρ’ τον μαζί σου, τὸν φαιλόνην. Καὶ ἰδιαιτέρως νὰ μοῦ φέρεις τὰ βιβλία. Καὶ πιὸ ἰδιαίτατα τὶς μεμβρᾶνες».
Ποὺ ἔγραφαν ἐπάνω σὲ παπύρους καὶ σὲ μεμβρᾶνες. Γιατί; Γιατί ὁ Παῦλος διαρκῶς μελετοῦσε. Σὰν μελετητὴς τῶν Γραφῶν, συνιστᾶ στὸν Τιμόθεο τώρα μὲ τὴ σειρά του νὰ προσέχει τὶς Γραφές.
Ἀγαπητοί μου, πρέπει συνεχῶς νὰ μελετοῦμε τὴν Ἁγία Γραφή. Σήμερα δὲν ἔχομε οὔτε μεμβρᾶνες, οὔτε παπύρους, ποὺ τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἕνα βιβλίο κόστιζε πάρα πολλὰ χρήματα. Ἀρκεῖ νὰ φανταστεῖτε, ἡ μεμβράνη ξέρετε πῶς τύχαινε ἐπεξεργασίας;
Ἤτανε κατσικίσιο δέρμα, νὰ σᾶς τὸ πῶ κι αὐτό, ἀλλὰ ἔσφαζαν τὴν κατσίκα ποὺ ἐγκυμονοῦσε, παίρναν τὰ μικρὰ κατσικάκια πρὶν γεννηθοῦν, παίρναν τὸ δέρμα τους, ποὺ ἦταν πολὺ τρυφερό, τὸ ἐπεξεργάζονταν καὶ ἔκαναν τὰ γνωστὰ φύλλα ἑνὸς βιβλίου ἀπὸ περγαμηνή.
Ναί. Λέγεται «περγαμηνή», γιατί ἐπενοήθη αὐτὸς ὁ τρόπος εἰς τὴν Πέργαμον τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Ἔχομε, λοιπόν, δύο γραφικὲς ὗλες. Τὸν «πάπυρον» καὶ τὴν «μεμβράνη», τὴν περγαμηνή. Καταλαβαίνετε λοιπόν, γιὰ νὰ γίνει ἕνα ὁλόκληρο βιβλίο, πόσες κατσίκες ἔπρεπε νὰ σφαγοῦν;
Γι'αυτό ἦταν πανάκριβο τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ἕνα βιβλίο. Καὶ δὲν ἦταν μόνον ἡ γραφικὴ ὕλη. Ἤτανε καὶ ἐκεῖνος ποὺ θὰ τὸ ἔγραφε. Μὲ καλλιγραφικὰ γράμματα, μέ, μέ, μέ...

Ὡραιότατα, ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος στὸ προοίμιο τοῦ ὑπομνήματός του στὸ «κατὰ Ματθαῖον» Εὐαγγέλιον μᾶς λέει τὰ ἑξῆς- σὲ ἀπόδοση θὰ σᾶς τὸ πῶ.
 «Ὅτι ἐμεῖς ἔπρεπε νὰ μὴν ἔχομε ἀνάγκη ἀπὸ τὴν βοήθεια τῶν γραμμάτων, ἀλλὰ νὰ παρουσιάζομε τόσο καθαρὸν βίο, ὥστε ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος νὰ παίρνει τὴν θέση βιβλίων στὶς ψυχές μας.
Ἀφοῦ ὅμως ἀποκρούσαμε τὴν χάρη, τουλάχιστον νὰ μελετοῦμε ὅ,τι ἔχει γραφεῖ. Ὁ Θεὸς δὲν ἐπικοινωνοῦσε μὲ τὸν Νῶε, τὸν Ἀβραάμ, τὸν Ἰὼβ ἢ τὸν Μωυσῆ μὲ γράμματα, δηλαδὴ μὲ βιβλία. Ἀλλὰ μιλοῦσε ὁ Ἴδιος αὐτοπροσώπως. Ἀκόμη καὶ στοὺς Ἀποστόλους ὁ Χριστός, δὲν ἔδωσε τίποτε γραπτό.
Τοὺς ὑπεσχέθη, ὅμως, ὅτι θὰ ἔστελνε τὸ Πνεῦμα Του τὸ Ἅγιο γιὰ νὰ τοὺς διδάξει κάτι καινούριο καὶ νὰ τοὺς ὑπενθυμίσει ὅ,τι Ἐκεῖνος τοὺς εἶχε διδάξει.
 Μὲ τὸ πέρασμα, ὅμως, τοῦ χρόνου, ποὺ οἱ ἀνθρώπινες καρδιὲς δὲν ἦσαν καθαρές, χρειάστηκε πάλι ἡ ὑπόμνηση μὲ τὰ γράμματα.
Στοχάσου τώρα -συνεχίζει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος- τί χάσαμε μὲ τὸ νὰ μὴν ἔχομε καθαρὴ καρδιά. Δὲν θὰ πρέπει τώρα νὰ χρησιμοποιοῦμε τὸ δεύτερο φάρμακο, ποὺ εἶναι ἡ μελέτη καὶ τὰ βιβλία;
Καὶ πόση θὰ εἶναι ἡ κατηγορία μας ἂν δὲν μελετοῦμε; Ὃπερ -τὸ ἀρχαῖο κείμενο- ἵνα μὴ γένηται –δηλαδή, γιὰ νὰ μὴν ἔρθει ἡ τιμωρία ἀπὸ τὸν Θεό- προσέχωμεν- δηλαδή: ἂς προσέχομε- μετὰ ἀκριβείας τοῖς γεγραμμένοις (νὰ προσέχομε μὲ ἀκρίβεια ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα εἶναι γραμμένα)».
Αὐτὰ λέγει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος.

Ἐάν, ἀγαπητοί μου, ὁ Μέγας Ἀλέξανδρος εἶχε κάτω ἀπὸ τὸ μαξιλάρι του την «Ἰλιάδα» καὶ τὸν ἐνέπνεε στὰ μεγαλεπήβολα σχέδιά του καὶ στὶς μεθόδους τοῦ πολέμου, πόσο περισσότερο ἐμεῖς πρέπει νὰ ἔχομε τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ πρόχειρο στὰ χέρια μας καὶ στὰ μάτια μας;
Ἡ Ἁγία Γραφὴ εἶναι τὸ λυχνάρι ποὺ φωτίζει τὸν σκοτεινὸ καὶ κακοτράχαλο δρόμο τῆς ζωῆς. Τὸν γεμᾶτο ἀπὸ παγίδες τοῦ πονηροῦ. Καὶ μᾶς ἀπαλλάσσει ἀπὸ ἀνθρώπινες ἰδέες καὶ κατευθύνσεις στὴ ζωή.
Εἶχα μία εὐλογία ἐγὼ ἀπὸ τὸν Θεό. Ὅταν ἄρχισαν νὰ ἀναφύονται τὰ γνωστὰ ἐφηβικὰ προβλήματα, ἤμουν 16 ἐτῶν. Ἦταν Κατοχή.
Ἔκανα μία πολὺ ἁπλῆ σκέψη: Θὰ πάρω τὴν Ἁγία Γραφή, θὰ ἀρχίσω νὰ διαβάζω, τὴν Καινὴ Διαθήκη -τότε δὲν ὑπῆρχε ἡ Παλαιὰ Διαθήκη στὸ σπίτι μας- καὶ κάπου θὰ βρῶ τὴν ἀπάντηση. Καὶ τὰ Ἀρχαῖα μου ἦταν πανάθλια.
Κατοχὴ καὶ μικρή, ὅπως σᾶς εἶπα, τάξη, ἤμουν συνεπῶς. Ἀλλὰ διάβαζα. Διάβαζα, διάβαζα, διάβαζα, βρῆκα. Ἔφθασα στὴν πρὸς Ἑβραίους ἐπιστολήν, ἐκεῖ ποὺ λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος ὅτι «ἡ κοίτη ἀμίαντος» κ.τ.λ. «πόρνους δὲ καὶ μοιχούς, τίμιος ὁ γάμος καὶ ἡ κοίτη ἀμίαντος, πόρνους δὲ καὶ μοιχοὺς κρινεῖ ὁ Θεός». «Δόξα τῷ Θεῷ», εἶπα. «Τὸ βρῆκα. Τὸ βρῆκα!».
Ἡ ὥρα ἦταν 3 τὸ πρωί. Ξημέρωνε. Ξημερωνόμουνα στὴ μελέτη τῆς Ἁγίας Γραφῆς! Ναί. Καὶ εἶπα: «Ὅποιος μοῦ πεῖ, ὅ,τι μοῦ πεῖ, μόνο ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ θὰ εἶναι ὁ γνήσιος καὶ ὁ σωστός».
Εἶχα μία εἰλικρινὰ σοβαρὴ συζήτηση μὲ ἕναν συμμαθητή μου. Τί θὰ ἔπρεπε νὰ κάνομε. Ἤμασταν 16 χρονῶν. Τί θὰ ἔπρεπε νὰ κάνομε; Τὴν ἀπάντηση, ὅμως, τὴν βρῆκα στὴν Ἁγία Γραφή. Καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ μὲ φύλαξε. Κυριολεκτικά. Καὶ μὲ πληροφόρησε. Βέβαια ἀργότερα βρῆκα καὶ πολλὰ ἄλλα χωρία ποὺ ἦταν σχετικά, μάλιστα, μὲ τὸ γενετήσιο θέμα.

Τί πρέπει νὰ μελετοῦμε; Ὁλόκληρη τὴν Ἁγία Γραφή. Κι ἅμα λέμε Ἁγία Γραφή, ἐννοοῦμε καὶ τὴν Καινὴ καὶ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Μερικοὶ ὑποτιμοῦν τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Γιατί νομίζουν ὅτι ὁ Θεὸς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης εἶναι ἐκδικητικός, εἶναι ζηλωτής, εἶναι τιμωρός. Ἐνῷ στὴν Καινὴ Διαθήκη ἔχομε συμπεριφορὰ τοῦ Θεοῦ... ἢ ἄλλη συμπεριφορὰ τοῦ Θεοῦ ἢ ἄλλον Θεό!
Εἴδατε πῶς πλανᾶται ὁ ἄνθρωπος; Ἕνας εἶναι ὁ Θεός. Καὶ τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὁ Ἅγιος Τριαδικὸς Θεός.
Καὶ στὴν Παλαιὰ Διαθήκη, ἂν τὸ θέλετε, κυριότατα ὁμιλεῖ ὁ Θεὸς Λόγος. Καὶ τὸ βρίσκομε κατατεθειμένο αὐτό, ποῦ παρακαλῶ;
Εἰς αὐτὴν τὴν Παλαιὰ Διαθήκη. Σ’ ἕνα σωρὸ σημεῖα. Στὸ Σινᾶ Ποιός ἔδωσε τὸν Νόμο; Ὁ Θεὸς Λόγος. Αὐτὸς ποὺ ἀργότερα Ἐνηνθρώπησε.
Ἕνας εἶναι ὁ Θεός. Καὶ τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Στὶς ἡμέρες μας, πρέπει νὰ ποῦμε, καὶ μάλιστα στὴν Ἐκπαίδευση, τείνουν νὰ παραμερίσουν τὴν Παλαιὰ Διαθήκη μὲ τὸ ἀνόητο σκεπτικὸν ὅτι «δὲν μᾶς ἐνδιαφέρει ἡ ἱστορία τῶν Ἑβραίων».
Ἀκοῦτε τί λένε; Δὲν τοὺς ἐνδιαφέρει, λένε, ἡ ἱστορία τῶν Ἑβραίων. Χωρὶς νὰ καταλαβαίνουν ὅτι ἡ ἱστορία τῶν Ἑβραίων εἶναι μία ἱστορία ἑνὸς λαοῦ, τυ-πι-κή.
Καὶ ὅταν λέω τυπική, ἐννοῶ πρότυπος. Βάσει τῆς ὁποίας ἱστορίας κρίνεται καὶ καθοδηγεῖται κάθε λαὸς τῆς Γῆς!
Αὐτὸ δὲν τὸ καταλαβαίνουν. Κι ἔτσι τὴν ἔχουν παραμερίσει κατὰ κάποιον τρόπο τὴν Παλαιὰ Διαθήκη καὶ δὲν δίνουν σημασία.
Καὶ μάλιστα στὴν Ἐκπαίδευση. Δὲν εἶναι λίγοι ἐκεῖνοι -καὶ ἱεροκήρυκες ἀκόμη, ποὺ σοῦ λέει: «Τί, ἀπ’ τὴν Παλαιὰ Διαθήκη θὰ παίρνομε θέματα;».
Ξέρετε τί ἔχει ἡ Παλαιὰ Διαθήκη; Καὶ τί δὲν ἔχει! Καὶ τί δὲν ἔχει... Ἀρκεῖ κανεὶς νὰ ἀρχίσει νὰ ἀνακαλύπτει τὸ τί θησαυρὸ ἐγκρύπτει ἡ Παλαιὰ Διαθήκη.
Ὁ Θεὸς εἶναι Ἕνας. Ξαναλέγω, καὶ τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης.

Γράφει ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἱεροσολύμων: «Μηδεὶς χωριζέτω τὴν Παλαιὰν ἀπὸ τῆς Καινῆς Διαθήκης (Κανείς -λέει- νὰ μὴν τὰ χωρίζει αὐτὰ τὰ δύο βιβλία). Μηδεὶς λεγέτω ὅτι ἄλλο τὸ Πνεῦμα ἐκεῖ καὶ ἄλλο ὦδε. Ἐπεὶ προσκρούει αὐτὸ τῷ Ἁγὶῳ Πνεύματι, τὸ μετὰ Πατρὸς καὶ Υἱοῦ τετιμημένον (Ἀν κάνεις τὸν διαχωρισμό, ἄνθρωπε, προσκρούεις στὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον. Γιατί τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐφώτισε νὰ γραφτεῖ ἡ Παλαιὰ Διαθήκη. Ὅπως καὶ ἡ Καινὴ Διαθήκη. Προσκρούεις, λοιπόν, εἰς τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον).
Εἷς Θέὸς –λέγει ὁ ἅγιος Κύριλλος- ὁ Πατήρ, Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης δεσπότης. Καὶ εἷς Κύριος Ἰησοῦς Χριστός, ὁ ἐν Παλαιᾷ προφητευθεὶς καὶ εἰς Καινὴν παραγενόμενος (ἐρχόμενος).
Καὶ ἕν Πνεῦμᾳ Ἅγιον, διὰ προφητῶν μὲν περὶ τοῦ Χριστοῦ κηρῦξαν, ἐλθόντος δὲ τοῦ Χριστοῦ καταβὰν καὶ ἐπιδεῖξαν Αὐτόν -ὅπως στὴν Βάπτιση: «Αὐτὸς εἶναι ὁ Υἱός μου ὁ Ἀγαπητός»-». Τί εἶναι τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον; Ὁ δάκτυλος τοῦ Πατρός.

Πρέπει ἀκόμη νὰ μελετοῦμε, ἀγαπητοί μου, καὶ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας. Προσέξτε αὐτὸ τὸ σημεῖο. Ξέρετε γιατί; Διότι τὰ συγγράμματά των δὲν εἶναι τίποτε ἄλλο παρὰ ἡ ὀρθὴ ἑρμηνεία τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Γι' αὐτὸ ἐκεῖνοι ποὺ ἀπέρριψαν τοὺς Πατέρες, ὅπως εἶναι οἱ Προτεστάνται, πελαγοδρομοὺν καὶ θὰ πελαγοδρομούν!
Καὶ θὰ ἀποδίδουν ἑρμηνεῖες ὅποιες τοὺς κατέβει στὸ κεφάλι. Οἱ Πατέρες θεοπνεύστως ἑρμήνευσαν τὴν Ἁγίαν Γραφήν. Καὶ ἔτσι εἶναι οἱ Πατέρες ἀπλανεῖς.
Θὰ μελετῶ τὸ πρωτότυπον· τὴν Ἁγία Γραφή. Καὶ θὰ χρησιμοποιῶ καὶ τοὺς Πατέρες: «Γιὰ νὰ δῶ ἐδῶ, πῶς ἑρμηνεύει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος; Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος; Ὁ Μέγας Βασίλειος;». Κ.ο.κ. Ποὺ εἶναι τὰ συγγράμματά τους ἀπὸ ἑρμηνευτικῆς πλευρᾶς, ἑρμηνευτικῆς πλευρᾶς, θησαυρός.
Ἔτσι ποὺ νὰ λέει κανείς, ἐγὼ τὸ ἔχω πεῖ πάρα πολλὲς φορές: «Τί μάτια εἶχαν αὐτοὶ οἱ Πατέρες; Τί μάτια; Ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα ἐγὼ δὲν βλέπω, ἐκεῖνοι τὰ ἔβλεπαν. Καὶ ἐνεβάθυναν». Συνεπῶς; «Ἄ», λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος, «τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐστὶν τὸ ποιοῦν ἑτέρους ὀφθαλμούς».
«Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον εἶναι Ἐκεῖνο ποὺ κάνει τὰ κάποια ‘’ἄλλα’’ μάτια». Καὶ ἐπειδὴ ἦταν θεοφόροι οἱ Πατέρες, γι' αὐτό ἀκριβῶς ἔβλεπαν μὲ τὰ μάτια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὴν Ἁγίαν Γραφήν. Γι’ αὐτὸ θὰ χρησιμοποιοῦμε, σᾶς εἶπα, καὶ τοὺς Πατέρες.
 
Πῶς πρέπει νὰ μελετοῦμε τὴν Ἁγία Γραφή; Κάποτε ρώτησε ὁ διάκονος Φίλιππος τὸν εὐνοῦχο της Κανδάκης: «Γινώσκεις ἅ ἀναγινώσκεις;».
«Καταλαβαίνεις αὐτὰ ποὺ διαβάζεις;». Γιὰ νὰ εἶναι γόνιμη ἡ μελέτη μας, πρέπει νὰ προηγεῖται προσευχὴ φωτισμοῦ.
Τὰ δυσνόητα καὶ ἡ πλάνη, ὅταν μελετοῦμε τὴν Ἁγία Γραφή, εἶναι πλάϊ μας. Γι΄αυτό, λοιπόν, πρέπει νὰ προσευχόμεθα καὶ τὰ δυσνόητα νὰ κατανοοῦνται ἀλλὰ καὶ νὰ μὴν πέσομε σὲ πλάνη.
Οἱ Πατέρες λένε: «Ποτὲ μὴ μελετήσεις τὴν Ἁγία Γραφὴ χωρὶς προσευχή. Ποτέ!». Σημειώνει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος ὅτι γιὰ νὰ κατέβει ὁ Θεὸς στὸ Σινᾶ, ἔπρεπε νὰ ἀνεβεῖ ὁ Μωυσῆς στὸ Σινᾶ. Ὁ Θεὸς κατεβαίνει καὶ ὁ ἄνθρωπος, ὁ Μωυσῆς ἀνεβαίνει. Ὅταν ἡ δική μας φύση ἀνυψωθεῖ μὲ τὴν προσευχή, τότε κατέρχεται τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον γιὰ νὰ μᾶς φωτίσει. Καὶ νὰ μᾶς διδάξει, ὅπως εἶπε καὶ ὁ Κύριος.

Ἀκόμη ἐκεῖνο τὸ «Πρόσεχε τῇ ἀναγνώσει» σημαίνει τὴν ἀνάγκη καταβολῆς πολλῆς προσοχῆς. Κάποτε σήκωσε ὁ καθηγητής μας, Θεὸς σχωρέσ ‘τον, νὰ ποῦν τέσσερις-πέντε μαθηταί, Ἀρχαία. Ἀνάγνωσις-μετάφρασις.
Ἕνας λοιπόν, μπούρ, μπούρ, μποὺρ τὴν μετάφραση. «Στάσου, στάσου, στάσου», τοῦ λέει. «Ξέρεις τί διαβάζεις; Τὰ ἀρχαῖα κείμενα τὰ ἑλληνικὰ καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ δὲν διαβάζονται ἔτσι». Δὲν θὰ τὸ ξεχάσω ποτὲ τὸν λόγο τοῦ ἀειμνήστου ἐκείνου καθηγητοῦ μου.

Ἀκόμη, ἡ μελέτη θὰ εἶναι συστηματική. Θὰ εἶναι ὀργανωμένη. Ὄχι τυχαία. Μὲ σημειώσεις, ὑπογραμμίσεις, ἀναζητήσεις παραλλήλων χωρίων, ἀγνώστων λέξεων στὰ λεξικὰ ἀλλὰ καὶ σὲ ἄλλα βοηθήματα. «Προσέχομεν» –λέει ὁ Ἱερὸς Χρυσόστομος- «μετ' ἀκριβείας τοῖς γεγραμμένοις». «Νὰ προσέχομε μὲ ἀκρίβεια σὲ αὐτὰ ποὺ εἶναι γραμμένα».
Ἀκόμη, κατὰ τὸν αὐτὸν Πατέρα: «Πολὺς ὁ ἐγκρυπτόμενος πλοῦτος καὶ θησαυρὸς ἐν μιᾷ συλλαβῇ». Μόνο σὲ μιὰ συλλαβή.
Ἢ ἀκόμη ὁ χρόνος ποὺ εἶναι. Μέλλων εἶναι; Ἀόριστος εἶναι; Παρατατικὸς εἶναι; Ἔχει πολλὴ σημασία. Πάντοτε στὴ σκέψη μας νὰ ὑπάρχει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ. Ὅλη τὴν ἡμέρα.
Ξέρετε τί πρέπει νὰ κάνομε; Νὰ τὸν μηρυκάζομε. Τὰ μηρυκαστικὰ ζῶα, κατσίκες, πρόβατα κ.τ.λ. τί κάνουν;
Βγάζουν τὴν τροφὴ ἀπὸ τὸ πρῶτο στομάχι, ὅπως λέμε καὶ ἀρχίζουν νὰ τελειοποιοῦν τὸ μάσημα, ἐκεῖνο ποὺ μάζεψαν ὡς τροφὴ καὶ ἦταν γρήγορο-γρήγορο.
Αὐτὸ σημαίνει ὅτι πρέπει νὰ ἔχομε «θεωρία». «Θεωρία», ἀπὸ τὸ «θεωρῶ», τὸ «βλέπω».
Καὶ τὸ κέρδος εἶναι παμμέγιστο. Αὐτὸ σημαίνει ἀκόμη ὅτι θεολογῶ. «Βλέπω» -ἐντὸς εἰσαγωγικῶν- καὶ ὁμιλῶ τὰ μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ. Καὶ τί μεγαλεῖα ἔχει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ!

Ἀκόμα ἡ συζήτηση τῶν ὅσων διαβάσαμε, ἐνισχύει καὶ ἑδραιώνει ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα διαβάσαμε. Γι'αυτό πρέπει νὰ συζητοῦμε ἐκεῖνα τὰ ὁποῖα μελετοῦμε.
Σὲ δυσνόητα σημεῖα νὰ χρησιμοποιοῦμε τὴν μέθοδο- ἐγὼ τὴν ὀνόμασα ἔτσι- τῆς Ἰεριχοῦς.
Σιωπηλά, γύρω γύρω, γύρω γύρω, γύρω γύρω ἡ Ἰεριχὼ καὶ τὰ τείχη ἔπεσαν. Θὰ πολιορκῶ μίαν ἔννοια. Καὶ ξανά! Καὶ αὔριο! Καὶ μεθαύριο! Καὶ ὅταν ἀνακαλύψω, θὰ πέσουν τὰ τείχη, ἀνακαλύψω τὴν ἔννοια, τότε, ὅπως καὶ οἱ Ἑβραῖοι στὸν 7ο κύκλο, θὰ ἀλαλάξομε. «Τὸ βρήκαμε! Δόξα τῷ Θεῷ!», θὰ ποῦμε.
Ἀκόμη, πρέπει νὰ ἔχομε πνεῦμα μαθητείας καὶ ταπεινώσεως. Δὲν θὰ κάνομε τὸν ἔξυπνο ἅμα μελετοῦμε τὴν Ἁγία Γραφή. Κατὰ καιροὺς θὰ ἐπανερχόμεθα στὰ ἴδια καὶ στὰ ἴδια σημεῖα.

Καὶ τέλος, θὰ τελειώνομε, ἀγαπητοί, μὲ μίαν εὐχαριστήριον προσευχήν. «Κύριε, Σὲ εὐχαριστῶ. Μελέτησα, πῆρα, κατάλαβα. Σὲ εὐχαριστῶ. Βοήθησε ὅλα αὐτὰ νὰ γίνουν κτῆμα μου».
Ἀπὸ ποιά ἡλικία πρέπει; Ἀπὸ νήπια. Τί λέγει ὁ Ἀπόστολος στὸν Τιμόθεο; Τί τοῦ γράφει; Ὅτι «ἀπὸ βρέφους τὰ ἱερὰ γράμματα οἶδας». «Γνωρίζεις», λέει, «τὰ ἱερὰ γράμματα ἀπὸ βρέφους».
«Τὰ δυνάμενά σε σοφῖσαι εἰς σωτηρίαν». Πρέπει νὰ σᾶς πῶ, τὰ θηλάζοντα ἦταν ἀπὸ 1-3 χρονῶν. Τὰ βρέφη ἦταν ἄνω τῶν 3 ἐτῶν. Ἡ καλὴ ἡ μαμά, θὰ πάρει τὸ παιδάκι- ὑπάρχει καὶ ἡ Ἁγία Γραφὴ εἰκονογραφημένη, στὸ τραπέζι- «Ἔλα ἐδῶ, παιδάκι μου...»
Ἀκοῦτε; Ἀπὸ 3 χρονῶν. Καὶ θὰ δείχνομε τὶς εἰκόνες κ.τ.λ., τὸ παιδὶ νὰ μυηθεῖ εἰς τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ.
 
Ἀγαπητοί μου, τί λέει μετὰ ὁ Ἀπόστολος στὸν Τιμόθεο; «Ὅταν ἔτσι μελετᾶς, πρόσεξε ἵνα σοῦ ἡ προκοπὴ φανερὰ ᾖ ἐν πᾶσιν».
Γιὰ νὰ γίνει ἡ προκοπή σου φανερή. Σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς ἔχει προκοπὴ ὁ ἄνθρωπος, προπαντὸς στὴν ἑρμηνεία τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ
καὶ μὲ ἀπροσμέτρητη εὐγνωμοσύνη στὸν πνευματικό μας καθοδηγητή
μακαριστὸ γέροντα Ἀθανάσιο Μυτιληναῖο,
ψηφιοποίηση καὶ ἐπιμέλεια τῆς ἀπομαγνητοφωνημένης ὁμιλίας
Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
Ἐπιμέλεια πολυτονισμοῦ: Ἄκτιστον

ΠΗΓΕΣ:

•    Ἀπομαγνητοφώνηση ὁμιλίας διὰ χειρὸς τοῦ ἀξιοτίμου κ. Ἀθανασίου Κ.
•    https://www.arnion.gr/mp3/omilies/p_athanasios/omiliai_kyriakvn/omiliai_kyriakvn_787.mp3