Τὸ Ἀστέρι τῆς Γεννήσεως
Ἁγίου Ἰωάννου, ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου
Μᾶς χρειάζεται, ἀδελφοί μου, πολλὴ ἀγρυπνία, πολλὲς προσευχές, ὥστε νὰ μπορέσουμε νὰ ἐξετάσουμε ἱκανοποιητικὰ αὐτὸ τὸ χωρίο καὶ νὰ μάθουμε ποιοί εἶναι αὐτοὶ οἱ μάγοι καὶ ἀπὸ ποῦ ἦλθαν καὶ πῶς καὶ ποιός τοὺς ἔπεισε καὶ τί ἦταν αὐτὸ τὸ ἀστέρι.
Καλύτερα ὅμως, ἐὰν θέλετε, ἂς ἀναφέρουμε πρῶτα ὅσα λέγουν οἱ ἐχθροὶ τῆς ἀλήθειας· διότι Τοῦ ἐπιτέθηκε μὲ τόση σφοδρότητα ὁ διάβολος, ὥστε τόλμησε νὰ ἐξοπλίσει αὐτοὺς καὶ ἀπὸ τὸ χωρίο τοῦτο ἐναντίον τῶν λόγων τῆς ἀληθείας.
Τί λέγουν λοιπόν; Ἰσχυρίζονται τάχα τὸ ἑξῆς: «Ἰδού, τὸ γεγονὸς ὅτι φάνηκε ἀστέρι καὶ ὅταν γεννήθηκε ὁ Χριστός, μαρτυρεῖ ὅτι ἡ ἀστρολογία γνωρίζει τὴν ἀλήθεια».
Ἀφοῦ γεννήθηκε λοιπὸν κατὰ τὰ ἀστρολογικὰ δεδομένα, πῶς ἀπέδειξε τὴν ἀστρολογία ἀνάξια λόγου, πῶς κατήργησε τὴν πίστη στὴν μοῖρα, πῶς ἀποστόμωσε τοὺς δαίμονες, πῶς ἐξαφάνισε τὴν πλάνη καὶ ἐξουδετέρωσε κάθε εἴδους μαγεία;
Τί ἔμαθαν ὅμως οἱ μάγοι ἀπὸ τὸ ἀστέρι ἐκεῖνο; Ὅτι ἦταν βασιλέας τῶν Ἰουδαίων; Ἀλλά, ὅπως εἶπε στὸν Πιλάτο, δὲν ἦταν βασιλέας σὲ ἐγκόσμιο βασίλειο: «ἡ βασιλεία ἡ ἐμὴ οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου (: ἡ βασιλεία ἡ δική μου δὲν προέρχεται ἀπὸ τὸν κόσμο τοῦτο, οὔτε στηρίζεται πάνω σὲ κάποια ἀνθρώπινη θέληση ἢ κοσμικὴ δύναμη)» (Ιω. 18,36).
Καὶ πράγματι δὲν παρουσίασε τίποτε σχετικό. Δὲν εἶχε κοντά Του οὔτε σωματοφύλακες, οὔτε ὑπασπιστές, οὔτε ἄλογα, οὔτε ζεῦγος ἡμιόνων οὔτε ἄλλο τίποτε παρόμοιο, ἀλλὰ ζοῦσε ὡς ἀσήμαντος καὶ πτωχὸς καὶ εἶχε μαζί του δώδεκα ἁπλοὺς ἀνθρώπους.
Ἀλλὰ καὶ ἂν γνώριζαν ὅτι εἶναι βασιλέας, γιατί πῆγαν νὰ Τὸν συναντήσουν;
Διότι δὲν εἶναι βέβαια ἔργο τῆς ἀστρολογίας νὰ γνωρίζει ἀπὸ τὰ ἄστρα ποιοί γεννήθηκαν, ἀλλά, ὅπως λέγουν, νὰ προφητεύει διὰ τῶν ἄστρων τὰ μέλλοντα.
Αὐτοὶ ὅμως δὲν παρευρέθησαν ὅταν γεννοῦσε ἡ μητέρα, οὔτε γνώριζαν τὸν χρόνο, κατὰ τὸν ὁποῖο γεννήθηκε ὁ Χριστός, οὔτε στηρίχτηκαν στὸν χρόνο τῆς γεννήσεως γιὰ νὰ ὑπολογίσουν ἀπὸ τὴν κίνηση τῶν ἀστέρων τὰ μέλλοντα νὰ συμβοῦν.
Ἀντιθέτως, ἐπειδὴ εἶδαν πρὶν ἀπὸ πολὺ καιρὸ ἕνα ἀστέρι ποὺ παρουσιάστηκε ἐπάνω ἀπὸ τὴν πατρίδα τους, ἦλθαν γιὰ νὰ δοῦν τὸν Νεογέννητο, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο δημιουργεῖ πολὺ μεγαλύτερες ἀπορίες ἀπὸ τὸ πρῶτο· διότι τὶ τοὺς ἔπεισε, ποιά ὠφέλεια περίμεναν, ὥστε νὰ ἔλθουν ἀπὸ τόση ἀπόσταση νὰ προσκυνήσουν τὸν βασιλέα;
Καὶ ἂν ἀκόμη ἐπρόκειτο νὰ εἶναι δικός τους βασιλέας καὶ πάλι δὲν ἦταν λογικὸ αὐτὸ ποὺ ἔκαναν. Διότι, ἐὰν γεννιόταν σὲ κάποια βασιλικὴ αὐλὴ καὶ ἦταν βασιλέας ὁ πατέρας του, θὰ ἔλεγε κανεὶς ὅτι ἔκαναν καλὰ ποὺ ἦλθαν νὰ προσκυνήσουν τὸ νεογέννητο, γιὰ νὰ κολακεύσουν τὸν πατέρα, καὶ ὅτι μὲ αὐτὴ τὴν ἐνέργειά τους ἐξασφάλισαν ἐκ τῶν προτέρων μεγάλες πιθανότητες γιὰ μελλοντικὴ εὔνοια.
Τώρα ὅμως γιατί ξεκίνησαν γιὰ τόσο μακρινὸ ταξίδι καὶ πρόσφεραν δῶρα, ἀφοῦ δὲν ἀνέμεναν νὰ γίνει δικός τους βασιλέας, ἀλλὰ ἑνὸς παράξενου λαοῦ, ποὺ κατοικοῦσε σὲ πολὺ μεγάλη ἀπόσταση ἀπὸ τὴν πατρίδα τους;
Καὶ ἀφοῦ μάλιστα ἐπρόκειτο νὰ εἶναι ἐπικίνδυνη ἡ ὅλη ἐνέργειά τους; Διότι καὶ ὁ Ἡρώδης ταράχθηκε πάρα πολὺ ὅταν τὸ ἄκουσε καὶ ὅλος ὁ λαὸς ἀνησύχησε, ὅταν ἄκουσε ὅλα ὅσα ἔλεγαν αὐτοί.
«Ἀλλὰ δὲν τὰ προέβλεψαν», θὰ ἔλεγε κάποιος, «αὐτά». Αὐτὸ ὅμως δὲν εἶναι λογικὸ· διότι, καὶ πολὺ ἀνόητοι ἂν ἦσαν, δὲν ἔπρεπε νὰ ἀγνοοῦν τοῦτο, ὅτι, ἂν φθάσουν σὲ χώρα ποὺ ἔχει βασιλέα καὶ ἀνακοινώσουν ὅσα γνωρίζουν καὶ ποῦν ὅτι ὑπάρχει κάποιος ἄλλος βασιλέας ποὺ μόλις γεννήθηκε καὶ ὄχι ὁ κάτοχος τοῦ θρόνου, δὲν θὰ ἐπέσυραν ἄπειρες φορὲς ἐναντίον τους τὸν θάνατο;
Καὶ γενικῶς, γιατί ἦλθαν καὶ προσκύνησαν ἕνα παιδὶ ποὺ βρισκόταν στὰ σπάργανα;
Διότι, ἂν βρισκόταν στὴν ἀνδρικὴ ἡλικία, θὰ μποροῦσε νὰ ἰσχυρισθεῖ κανεὶς ὅτι ἐξέθεσαν τοὺς ἑαυτούς τους σὲ φανερὸ κίνδυνο, διότι ἀνέμεναν νὰ εὐεργετηθοῦν ἀπὸ Αὐτόν, ἂν καὶ θὰ ἦταν πολὺ παράλογο, Πέρσες αὐτοί, ἀλλόθρησκοι, ποὺ δὲν εἶχαν τίποτε κοινὸ μὲ τοὺς Ἰουδαίους, νὰ θέλουν νὰ ἀφήσουν τὰ σπίτια τους καὶ τὴν πατρίδα καὶ τοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς δικούς τους καὶ νὰ γίνουν οἰκειοθελῶς ὑπήκοοι ξένου βασιλέως.
Καὶ ἂν αὐτὸ εἶναι παράλογο, ἀκόμη περισσότερο παράλογα εἶναι τὰ ὑπόλοιπα. Ποιά εἶναι λοιπὸν αὐτά; Τὸ ὅτι ἐπέστρεψαν ἀμέσως, ἀφοῦ ἦλθαν τόσο μακριὰ ἀπὸ τὴν πατρίδα τους καὶ προσκύνησαν καὶ ἀνησύχησαν τοὺς πάντες.
Καὶ μὲ δυὸ λέξεις, ποιό βασιλικὸ σύμβολο εἶδαν, ἀφοῦ εἶδαν μιὰ καλύβα μὲ φάτνη καὶ ἕνα παιδὶ στὰ σπάργανα καὶ μιὰ πτωχὴ μητέρα;
Σὲ ποιόν πρόσφεραν τὰ δῶρα καὶ γιατί; Μήπως ὑπῆρχε νόμος καὶ ἔθιμο νὰ προσκυνοῦν τοὺς νεογέννητους βασιλεῖς, ὅπου καὶ ἂν γεννήθηκαν;
Μήπως γύριζαν συνεχῶς ὅλη τὴν οἰκουμένη καὶ προσκυνοῦσαν πρὶν ἀκόμη νὰ ἀνέβουν στὸν θρόνο, ἐκείνους ποὺ γνώριζαν ὅτι ἀπὸ μικροὶ καὶ ἀσήμαντοι θὰ γίνουν βασιλεῖς; Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ προβάλλει παρόμοιο ἰσχυρισμό.
Τότε γιατί Τὸν προσκύνησαν; Ἐὰν γιὰ τὸ παρόν, τί περίμεναν νὰ κερδίσουν ἀπὸ ἕνα νήπιο καὶ μία πτωχὴ μητέρα;
Ἐὰν γιὰ τὸ μέλλον, πῶς γνώριζαν ὅτι θὰ συγκρατήσει στὴ μνήμη του τὸ παιδί, ποὺ τὸ προσκύνησαν ὅταν βρισκόταν στὰ σπάργανα, ὅσα ἔγιναν τότε;
Καὶ ἐὰν ἐπρόκειτο νὰ τοῦ τὸ ὑπενθυμίσει ἡ μητέρα Του, καὶ πάλι δὲν πρέπει νὰ τιμηθοῦν, ἀλλὰ νὰ τιμωρηθοῦν, διότι ἔριξαν τὸ νήπιο σὲ φανερὸ κίνδυνο.
Ἐξ αἰτίας τοὺς ταράχθηκε ὁ Ἡρώδης καὶ τὸ ἀναζητοῦσε καὶ ἐρευνοῦσε καὶ προσπαθοῦσε νὰ τὸ ἐξοντώσει.
Καὶ σὲ κάθε περίπτωση ἐκεῖνος ποὺ ἀποκαλύπτει ὅτι ἕνας κοινὸς ἄνθρωπος μικρῆς ἡλικίας πρόκειται νὰ γίνει βασιλέας, δὲν κάνει τίποτε ἄλλο παρὰ τὸν παραδίδει στὴ σφαγὴ καὶ τοῦ ἀνάπτει μυρίους πολέμους.
Εἶδες πόσα παράλογα παρουσιάζονται, ἂν ἐξετάσουμε τὸ εὐαγγελικὸ χωρίο μὲ τὰ ἀνθρώπινα μέτρα καὶ κατὰ τὸν συνηθισμένο τρόπο;
Καὶ δὲν εἶναι μόνο αὐτά, ἀλλὰ θὰ ἦταν δυνατὸ νὰ ἀναφέρω περισσότερα, τὰ ὁποῖα ἀπαιτοῦν περισσότερη συζήτηση, ἀπὸ ὅση ἀπαιτοῦν ὅσα ἀνέφερα.
Ἀλλὰ γιὰ νὰ μὴν σᾶς κάνουμε, μὲ τὴν ἔκφραση τῆς μιᾶς ἀπορίας κατόπιν τῆς ἄλλης, νὰ αἰσθάνεστε ἰλίγγους, ἂς προχωρήσουμε τώρα στὴ λύση τῶν ἀποριῶν.
Ἂς προσπαθήσουμε νὰ λύσουμε πρῶτα τὸ ζήτημα τοῦ ἀστέρος· διότι ἂν μάθουμε τί ἦταν τὸ ἀστέρι καὶ ποιά ἡ προέλευσή του καὶ ἂν ἦταν καὶ αὐτὸ ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ ἢ διαφορετικὸ ἀπὸ τὰ ἄλλα καὶ ἂν ἦταν πράγματι ἀστέρι ἢ μόνον φαινομενικῶς ἀστέρι, θὰ κατανοήσουμε εὔκολα καὶ ὅλα τὰ ἄλλα.
Ἀπὸ ποῦ ὅμως θὰ τὰ μάθουμε αὐτά; Ἀπὸ τὸ ἴδιο τὸ κείμενο.
Εἶναι βεβαίως φανερὸ ἀπὸ τὴν πορεία του κατ' ἀρχὴν ὅτι τὸ ἀστέρι αὐτὸ δὲν ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ ἢ καλύτερα δὲν ἦταν, κατὰ τὴν γνώμη μου τοὐλάχιστον, ἀστέρι, ἀλλὰ κάποια ἀόρατη δύναμη ποὺ ἔλαβε μορφὴ ἄστρου· διότι, εἶναι βεβαιότατο, δὲν ὑπάρχει ἀστέρι ποὺ νὰ ἀκολουθεῖ αὐτὴν τὴν πορεία, ἀλλὰ καὶ ὁ ἥλιος καὶ ἡ σελήνη καὶ ὅλα τὰ ἄλλα ἀστέρια τὰ βλέπουμε νὰ προχωροῦν ἀπὸ τὴν ἀνατολὴ πρὸς τὴν δύση.
Αὐτὸ ὅμως πήγαινε ἀπὸ τὸν βορρᾶ πρὸς τὸν νότο· διότι αὐτὸς εἶναι ὁ προσανατολισμὸς τῆς Παλαιστίνης ἀπὸ τὴν Περσία.
Στὸ ἴδιο συμπέρασμα ὁδηγεῖ καὶ ἡ ἐξέταση τῆς ὥρας· διότι δὲν φάνηκε τὴ νύχτα, ἀλλὰ τὸ μεσημέρι, ὅταν ὁ ἥλιος ἦταν ὁλόλαμπρος.
Τοῦτο δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ συμβεῖ ὄχι μόνον μὲ τὰ ἀστέρια, ἀλλὰ οὔτε μὲ τὴ σελήνη· διότι καὶ αὐτή, ἂν καὶ εἶναι πολὺ μεγαλύτερη ἀπὸ ὅλα, κρύπτεται καὶ ἐξαφανίζεται ἀμέσως, μόλις φανοῦν οἱ ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου.
Αὐτὸ τὸ ἀστέρι ὅμως νίκησε μὲ τὴν ὑπερβολικὴ λαμπρότητά του τὶς ἀκτῖνες τοῦ ἥλιου καὶ ἀπεδείχθη φωτεινότερο ἀπὸ ἐκεῖνες καὶ ἔλαμψε περισσότερο μέσα στὸ τόσο φῶς.
Τρίτο ἀποδεικτικὸ στοιχεῖο εἶναι ὅτι κρυβόταν καὶ ἐπανεμφανιζόταν πάλι· διότι φαινόταν καὶ ὁδηγοῦσε τοὺς μάγους κατὰ τὴν πορεία τους μέχρι τὴν Παλαιστίνη. Ὅταν ἔφθασαν ὅμως στὰ Ἱεροσόλυμα, κρύφτηκε. Ἔπειτα φανερώθηκε πάλι, ὅταν ἐπρόκειτο νὰ ἀναχωρήσουν, ἀφοῦ ἀνακοίνωσαν στὸν Ἡρώδη τὴν αἰτία τῆς ἀφίξεώς τους καὶ τὸν ἀποχαιρέτησαν.
Αὐτὰ ἀποδεικνύουν ὅτι δὲν πρόκειται γιὰ κίνηση ἄστρου, ἀλλὰ γιὰ κίνηση κάποιας πολὺ λογικῆς δυνάμεως· διότι δὲν εἶχε κάποια μόνιμη πορεία, ἀλλὰ κινιόταν ὅταν ἔπρεπε νὰ κινεῖται, σταματοῦσε ὅταν ἔπρεπε νὰ σταματᾶ καὶ ρύθμιζε τὰ πάντα ὅπως ἔπρεπε, ὅπως ἡ στήλη τῆς νεφέλης, ποὺ σταματοῦσε ἢ ἔκανε τὸ στρατόπεδο τῶν Ἰουδαίων νὰ ξεκινήσει ὅποτε χρειαζόταν.
Τέταρτο στοιχεῖο, ἀπὸ τὸ ὁποῖο μπορεῖ κανεὶς νὰ γνωρίσει καλῶς τὰ πράγματα, εἶναι ὁ τρόπος, μὲ τὸν ὁποῖο τοὺς ὁδηγοῦσε· διότι δὲν τοὺς ὁδηγοῦσε ἀπὸ τὸν οὐρανό. Διότι δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ κατατοπίζονται αὐτοὶ μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο. Ἀλλὰ κατέβαινε χαμηλὰ καὶ τοὺς ὁδηγοῦσε· διότι γνωρίζετε καλῶς ὅτι δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ κάνει ἕνα ἀστέρι γνωστὸ ἕνα τόπο τόσο μικρό, ὅσο εἶναι ὀρθὸ νὰ κατέχει μία καλύβα ἢ μᾶλλον ὅσο εἶναι λογικὸ νὰ κατέχει τὸ σῶμα ἑνὸς νηπίου.
Ἐπειδὴ λοιπὸν τὸ ὕψος τοῦ ἀστέρος εἶναι πολὺ μεγάλο, δὲν ἦταν δυνατὸ νὰ ἐπισημάνει καὶ νὰ κάνει γνωστὸ στοὺς ἐπιθυμοῦντες νὰ δοῦν ἕνα τόσο μικρὸ τόπο.
Αὐτὸ εἶναι δυνατὸ νὰ τὸ ἀντιληφθεῖ κανεὶς καὶ ἀπὸ τὴν σελήνη, ἡ ὁποία, ἂν καὶ εἶναι πολὺ μεγαλύτερη ἀπὸ τὰ ἄστρα, δίδει τὴν ἐντύπωση σὲ ὅλους τοὺς κατοίκους τῆς γῆς, ποὺ εἶναι διασκορπισμένοι σὲ ὅλη τὴν ἐπιφάνεια τῆς γῆς, ὅτι βρίσκεται κοντά τους.
Πές μου, λοιπόν, πῶς θὰ ἔδειχνε τὸ ἀστέρι ἕνα τόπο μικρὸ ὅσο μία φάτνη καὶ μία καλύβα, ἂν δὲν ἄφηνε τὸ ὕψος ἐκεῖνο καὶ δὲν κατέβαινε κάτω καὶ δὲν σταματοῦσε ἀκριβῶς ἐπάνω ἀπὸ τὴν κεφαλὴ τοῦ παιδιοῦ;
Τοῦτο ἀσφαλῶς ὑπονοοῦσε καὶ ὁ Εὐαγγελιστὴς ὅταν ἔλεγε: «καὶ ἰδοὺ ὁ ἀστὴρ ὃν εἶδον ἐν τῇ ἀνατολῇ προῆγεν αὐτούς, ἕως ἐλθὼν ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τὸ παιδίον (: καὶ νά , τὸ ὑπερφυσικὸ ἀστέρι ποὺ ἔλαμπε καὶ τὴν ἡμέρα, τὸ ἴδιο ἀστέρι ποὺ εἶδαν ἐξ ἀρχῆς στὴν ἀνατολή του, πήγαινε μπροστὰ ἀπὸ αὐτούς, μέχρι ποὺ ἦλθε καὶ στάθηκε πάνω ἀπὸ τὸ σπίτι ποὺ ἦταν τὸ παιδί)» (Ματθ.2,9).
Βλέπεις μὲ πόσα ἀποδεικνύεται ὅτι τὸ ἄστρο αὐτὸ δὲν ἦταν ἕνα ἀπὸ τὰ πολλὰ ποὺ ὑπάρχουν στὸν οὐρανὸ καὶ ὅτι δὲν φαινόταν νὰ ἀκολουθεῖ τὴν φυσικὴ τάξη;
Ἀλλὰ γιατί φάνηκε; Γιὰ νὰ καυτηριάσει τὴν ἀναισθησία τῶν Ἰουδαίων καὶ νὰ τοὺς ἀφαιρέσει κάθε ἴχνος δικαιολογίας γιὰ τὴν ἀπιστία τους. Ἐπειδὴ δηλαδὴ ἐπρόκειτο, Αὐτὸς ποὺ ἦλθε ἀπὸ τοὺς οὐρανοὺς νὰ δώσει τέλος στὸν παλαιὸ τρόπο ζωῆς καὶ νὰ καλέσει τὴν οἰκουμένη νὰ Τὸν προσκυνήσει καὶ νὰ Τὸν λατρεύσει σὲ ὅλη τὴν ξηρὰ καὶ τὴν θάλασσα, ἄνοιξε ἐξ ἀρχῆς τὴν θύρα γιὰ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, ἐπειδὴ ἤθελε νὰ παραδειγματίσει τοὺς δικούς του διὰ τῶν ξένων.
Ἐπειδὴ δηλαδή, ἂν καὶ ἄκουγαν συνεχῶς τοὺς προφῆτες ποὺ μιλοῦσαν γιὰ τὴν ἐνανθρώπησή Του, δὲν ἔδιδαν τὴν ἀπαιτούμενη σημασία, ἔκαμε νὰ ἔλθουν καὶ βάρβαροι ἀπὸ χώρα μακρινὴ καὶ νὰ ἀναζητοῦν τὸν βασιλέα ποὺ βρισκόταν κοντά τους καὶ πληροφορήθηκαν πρῶτα ἀπὸ περσικὴ φωνὴ ἐκεῖνα, τὰ ὁποῖα δὲν θέλησαν νὰ μάθουν ἀπὸ τοὺς προφῆτες, ὥστε ἂν Τὸν ἀκολουθήσουν, νὰ ἔχουν σοβαρότατο στοιχεῖο ὅτι πείσθηκαν γιὰ τὴν παρουσία Του.
Ἂν ἀντιθέτως Τὸν ἀντιμετωπίσουν μὲ ἐχθρότητα, νὰ μὴν ἔχουν καμία δικαιολογία· διότι ποιά δικαιολογία θὰ ἔχουν νὰ παρουσιάσουν, ἂν δὲν πιστέψουν στὸν Χριστὸ μετὰ ἀπὸ τόσες προφητεῖες, ὅταν δοῦν ὅτι οἱ μάγοι ἐπείσθησαν ἐπειδὴ εἶδαν ἕνα ἀστέρι καὶ ἦλθαν καὶ προσκύνησαν τὸν Νεογέννητο;
Ἐνήργησε λοιπὸν καὶ στὴν περίπτωση τῶν μάγων ὅπως στὴν περίπτωση τῶν Νινευιτῶν, ποὺ τοὺς ἔστειλε τὸν Ἰωνᾶ, καὶ ὅπως στὴν περίπτωση τῆς Σαμαρείτιδας καὶ τῆς Χαναναίας.
Γιὰ τοῦτο εἶπε: «ἄνδρες Νινευῖται ἀναστήσονται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινοῦσιν αὐτήν, ὅτι μετενόησαν εἰς τὸ κήρυγμα Ἰωνᾶ, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Ἰωνᾶ ὧδέ (: οἱ Νινευίτες θὰ ἀναστηθοῦν στὴν τελικὴ κρίση μαζὶ μὲ τὴ γενιὰ αὐτὴ καὶ θὰ τὴν κατακρίνουν· διότι ἐκεῖνοι ἂν καὶ ἦταν ἀλλοεθνεῖς καὶ εἰδωλολάτρες, μετανόησαν στὸ κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ, ὁ ὁποῖος ἦταν ξένος καὶ δὲν ἔκανε κανένα θαῦμα σὲ αὐτούς.
Καὶ νά, ἐδῶ πολὺ περισσότερα συντελοῦν στὸ νὰ γίνει δεκτὸ τὸ δικό μου κήρυγμα ἀπὸ ὅσα συντελοῦσαν στὸ κήρυγμα τοῦ Ἰωνᾶ.
Διότι πρὶν ἀπὸ Ἐμένα οἱ προφῆτες σᾶς γνωστοποίησαν τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ σᾶς προανήγγειλαν τὴν ἔλευσή μου· κι ἐγὼ τόσο καιρό σας κηρύττω καὶ σᾶς ἀποδεικνύω μὲ θαύματα καταπληκτικὰ ὅτι δὲν εἶμαι ἁπλὸς προφήτης)» (Ματθ.12,41).
Καί: «Βασίλισσα νότου ἐγερθήσεται ἐν τῇ κρίσει μετὰ τῆς γενεᾶς ταύτης καὶ κατακρινεῖ αὐτήν, ὅτι ἦλθεν ἐκ τῶν περάτων τῆς γῆς ἀκοῦσαι τὴν σοφίαν Σολομῶνος, καὶ ἰδοὺ πλεῖον Σολομῶνος ὧδέ (: Ἡ βασίλισσα τῆς νοτιοδυτικῆς Ἀραβίας, τῆς χώρας Σαβά, θὰ ἀναστηθεῖ τὴν ὥρα τῆς τελικῆς κρίσεως μαζὶ μὲ τὴ γενεὰ αὐτὴ καὶ θὰ τὴν κατακρίνει· διότι ἡ βασίλισσα αὐτὴ ἦλθε ἀπὸ τὴν ἄκρη τοῦ κόσμου νὰ ἀκούσει τὴ σοφία τοῦ Σολομῶντος, ἐνῷ ἦταν γυναῖκα καὶ δὲν γνώριζε τὸν ἀληθινὸ Θεό.
Καὶ νά, ἐδῶ πρόκειται γιὰ κάτι ἀνώτερο ἀπὸ τὸν Σολομῶντα, ἀφοῦ ἐγὼ δὲν εἶμαι ἁπλῶς σοφὸς ὅπως ἦταν ἐκεῖνος, ἀλλὰ εἶμαι ἡ ἴδια ἡ ἐνσάρκωση τῆς Θείας Σοφίας)» (Ματθ. 12,42).
Διότι ἐκεῖνοι μὲν πίστεψαν στὰ μικρότερα, ἐνῷ αὐτοὶ δὲν πίστεψαν οὔτε στὰ μεγαλύτερα.
«Ἀλλὰ γιατί», θὰ μποροῦσε νὰ ἀναρωτηθεῖ κάποιος, «τοὺς προσείλκυσε μὲ θέαμα αὐτοῦ τοῦ εἴδους;».
Ἀλλὰ πῶς ἔπρεπε; Νὰ τοὺς στείλει προφῆτες; Ἦσαν μάγοι καὶ δὲν θὰ παραδέχονταν τοὺς προφῆτες. Νὰ τοὺς ὁμιλήσει ἀπὸ τὸν οὐρανό; Δὲν θὰ ἔδιναν σημασία. Νὰ ἀποστείλει ἄγγελο; Καὶ αὐτὸν θὰ τὸν περιφρονοῦσαν.
Γι' αὐτὸ δὲν χρησιμοποίησε ὁ Θεὸς τίποτε ἀπὸ αὐτὰ καὶ μὲ πολλὴ συγκατάβαση τοὺς προσκάλεσε μὲ μέσο, πρὸς τὸ ὁποῖο εἶχαν ἐξοικείωση, καὶ τοὺς ἔδειξε ἕνα μεγάλο καὶ ἐντελῶς διαφορετικὸ ἀστέρι, γιὰ νὰ τοὺς προξενήσει μεγάλη ἐντύπωση καὶ μὲ τὸ μέγεθός του καὶ μὲ τὸ κάλλος του καὶ μὲ τὸν τρόπο τῆς κινήσεώς του.
Αὐτὰ μιμήθηκε καὶ ὁ Παῦλος καὶ ὁμίλησε πρὸς τοὺς Ἕλληνες ἀπὸ ἕνα βωμὸ καὶ ἄντλησε ἐπιχειρήματα ἀπὸ ποιητές. Πρὸς τοὺς Ἰουδαίους πάλι ὁμιλεῖ ἐπικαλούμενος πρὸς διαβεβαίωση τὴν περιτομὴ καὶ ἀρχίζει μὲ θυσίες τὴν διδασκαλία Του πρὸς τοὺς ζῶντες κατὰ τὸν ἰουδαϊκὸ νόμο.
Ἐπειδὴ δηλαδὴ κάθε ἄνθρωπος ἀγαπᾶ ἐκεῖνα, μὲ τὰ ὁποῖα ἔχει ἐξοικειωθεῖ, τὰ χρησιμοποιοῦν καὶ ὁ Θεὸς καὶ οἱ ἄνθρωποι ποὺ ἀπέστειλε πρὸς σωτηρία τῆς οἰκουμένης.
Μὴ νομίσεις λοιπὸν ὅτι θὰ ἔκρινε ταπεινωτικὸ νὰ τοὺς καλέσει μὲ ἀστέρι· διότι τότε θίγεις ὅλους τοὺς ἰουδαϊκοὺς θεσμούς, τὶς θυσίες, τοὺς καθαρμούς, τὴν πρωτομηνιά, τὴν κιβωτό, ἀκόμη καὶ τὸν ναὸ τὸν ἴδιο.
Διότι αὐτὰ ἔχουν τὴν ἀρχή τους στὴν εἰδωλολατρικὴ θρησκεία. Ὁ Θεὸς ὅμως, γιὰ νὰ σώσει τοὺς παραπλανημένους, δέχθηκε νὰ χρησιμοποιοῦν ὡς θεραπευτικὰ μέσα, ἀφοῦ τὰ μετέβαλε ὀλίγο, ἐκεῖνα μὲ τὰ ὁποῖα λάτρευαν τὰ εἴδωλα οἱ εἰδωλολάτρες, γιὰ νὰ τοὺς ἀπομακρύνει σταδιακῶς ἀπὸ τὶς συνήθειές τους καὶ νὰ τοὺς ὁδηγήσει στὴν ὑψηλὴ πίστη.
Αὐτὸ λοιπὸν ἔκανε καὶ στὴν περίπτωση τῶν μάγων. Ἀνέχτηκε νὰ τοὺς καλέσει μὲ τὴ θέα ἑνὸς ἄστρου, γιὰ νὰ τοὺς ὁδηγήσει κατόπιν ὑψηλότερα. Καὶ ἀφοῦ τοὺς κατηύθυνε καὶ τοὺς ὁδήγησε καὶ τοὺς ἔφερε μπροστὰ στὴ φάτνη, δὲν συνεννοεῖται πλέον μαζί τους διὰ τοῦ ἄστρου, ἀλλὰ δι' ἀγγέλου, καὶ ἔτσι ἔγιναν σιγά-σιγά καλύτεροι.
Τὸ ἴδιο ἔκανε καὶ μὲ τοὺς Ἀσκαλωνίτες καὶ τοὺς Γαζαίους. Ἐπειδὴ οἱ πέντε ἐκεῖνες πόλεις ὑπέφεραν μεγάλα δεινὰ ὅταν ἔφθασε ἐκεῖ ἡ κιβωτός, καὶ ἐπειδὴ δὲν ἔβρισκαν τρόπο νὰ ἀπαλλαγοῦν ἀπὸ τὰ βάσανα ποὺ τοὺς ταλαιπωροῦσαν, κάλεσαν τοὺς μάντεις, συγκέντρωσαν τὸν λαὸ καὶ ζητοῦσαν νὰ βροῦν ἀπαλλαγὴ ἀπὸ τὰ θεόπεμπτα ἐκεῖνα δεινά (βλ. Α΄Βασ. κέφ.5).
Ὅταν εἶπαν οἱ μάντεις ὅτι πρέπει νὰ ζεύσουν στὴν κιβωτὸ ἀγύμναστα καὶ πρωτόγεννα μοσχάρια καὶ νὰ τὰ ἀφήσουν νὰ προχωροῦν χωρὶς νὰ τὰ κατευθύνει κανείς, διότι ἔτσι θὰ ἀποδειχθεῖ πλήρως ἂν εἶναι θεόπεμπτα τὰ δεινὰ ἢ ἂν πρόκειται περὶ ἐπιδημίας (διότι, εἶπαν, ἂν συντρίψουν ἕνεκα ἀπειρίας τὸν ζυγὸ ἢ ἐπιστρέψουν πρὸς τὰ μοσχάρια τους ποὺ θὰ φωνάζουν, ὀφείλονται, ὅσα συμβαίνουν, στὴν τύχη (Α΄ Βασ. κέφ. 6)· ἂν βαδίσουν ὅμως σωστὰ καὶ δὲν ἐπηρεαστοῦν ἀπὸ τοὺς μυκηθμοὺς τῶν μοσχαριῶν τους καὶ ἂν δὲν βαδίσουν μὲ ἀταξία ἐπειδὴ στεροῦνται πείρας, εἶναι ὁλοφάνερο ὅτι ὀργίστηκε ὁ Θεὸς κατὰ τῶν πόλεων αὐτῶν).
Ἐπειδὴ λοιπὸν πείσθηκαν οἱ κάτοικοι αὐτῶν τῶν πόλεων ἀπὸ τὰ λόγια τῶν μάντεων καὶ ἐνήργησαν ὅπως τοὺς συμβούλευσαν, ὁ Θεὸς ἔδειξε πάλι τὴν συγκατάβασή Του, ἀκολούθησε τὴν γνώμη τῶν μάντεων καὶ δὲν ἔκρινε ὅτι εἶναι ἀνάξιο γι' Αὐτὸν νὰ ἀποδείξει ὀρθὲς τὶς προβλέψεις τῶν μάντεων καὶ νὰ κάνει νὰ θεωροῦνται ἀξιόπιστοι γιὰ ὅσα εἶπαν τότε· διότι, μὲ τὸ νὰ ὁμολογήσουν ἀκόμη καὶ οἱ ἀρνητὲς τοῦ Θεοῦ τὴν δύναμή Του καὶ νὰ ἐκφράσουν τὴν γνώμη τους περὶ Αὐτοῦ οἱ θρησκευτικοὶ καθοδηγητὲς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ, ἐπιτυγχανόταν κάτι τὸ σπουδαιότερο.
Εἶναι δυνατὸ νὰ δεῖ κανεὶς ὅτι ὁ Θεὸς ρυθμίζει καὶ ἄλλα πολλὰ κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο. Καὶ στὴν περίπτωση τῆς γυναίκας ποὺ προφήτευσε μὲ αὐθυποβολὴ φαίνεται ὅτι ἐνήργησε κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο, πρᾶγμα τὸ ὁποῖο θὰ μπορέσετε βεβαίως νὰ ἑρμηνεύσετε ἔπειτα ἀπὸ ὅσα ἀκούσατε[Α΄ Βασ. κέφ. 28].
Αὐτὰ λοιπὸν εἶχα νὰ πῶ ἐγὼ γιὰ τὴν αἰτία τῆς ἐμφανίσεως τοῦ ἀστέρος, ἐσεῖς ὅμως θὰ μπορούσατε νὰ πεῖτε καὶ περισσότερα.
Διότι λέγει ἡ Γραφή: «Δίδου σὸφῷ ἀφορμὴν καὶ σοφώτερος ἔσται (: Μὲ τὶς ὑποδείξεις σου δίδε στὸν σοφὸ ἀφορμὴ διορθώσεώς του καὶ βελτιώσεως καὶ θὰ γίνει σοφότερος καὶ συνετότερος)» (Παροιμ. 9,9).
ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
Ἐπιμέλεια πολυτονισμοῦ: Ἄκτιστον
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος
Ἐπιμέλεια πολυτονισμοῦ: Ἄκτιστον
ΠΗΓΕΣ:
• http://khazarzar.skeptik.net/pgm/PG Migne/John%20Chrysostom PG%2047-64/In%20Mathaeum.pdf
• Ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου Ἅπαντα τὰ ἔργα, Πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος Παλαμᾶς», ΕΠΕ, ἐκδ.οίκος «Τὸ Βυζάντιον», Ὁμιλία ΣΤ΄(επιλεγμένα ἀποσπάσματα) τόμ. 9, σελ. 188-205 ,Θεσσαλονίκη 1978.
• Βιβλιοθήκη τῶν Ἑλλήνων, Ἅπαντα τῶν ἁγίων Πατέρων, Ἰωάννου Χρυσοστόμου ἔργα, τόμος 63, σελ. 125 - 134.
Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.
• Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.
• Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.
• http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm
• http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm
• http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου