Ἡ Μοναχικὴ ζωὴ κατὰ τὸν Ἁγιορειτικό Τόμο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Π. Γεώργιος Καψάνης Μέρος Γ'

Ἡ Μοναχικὴ ζωὴ κατὰ τὸν Ἁγιορειτικό Τόμο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Μέρος Γ' 

Μέρος Α'   Μέρος Β' 

Τό δεύτερο «ὅστις» ἀναφέρεται σέ ὅσους πιστεύουν ὅτι ἡ τελεία ἕνωσις μέ τόν Θεόν εἶναι ἀποτέλεσμα μιμήσεως τοῦ Θεοῦ ἤ ἐξωτερικῆς σχέσεως μέ Αὐτόν, ὅπως εἶναι ἡ ἕνωσις δύο ἀγαπωμένων καί ὁμοψύχων ἀνθρώπων, καί πού ἐπίσης πιστεύουν ὅτι ἡ θεοποιός Χάρις του Θεοῦ εἶναι ἕξις -ἱκανότης ἀποκτηθεῖσα διά συνηθείας- τῆς λογικῆς φύσεως, πού ἐπιτυγχάνεται μέ μόνη τήν μίμησι, καί ὄχι ὑπερφυής ἔλλαμψις καί ἀπόρρητος καί θεία ἐνέργεια, ἡ ὁποία «ὁρᾶται ἀοράτως» ἀπό τούς ἀξίους καί «νοεῖται ἀπερινοήτως».
Ὁ φρονῶν τά ἀνωτέρω ἔχιε περιπέσει στήν ἀπάτη τῶν Μασσαλιανῶν9.
Ἡ θεώσις, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο, δέν εἶναι ἀποτέλεσμα φυσικῆς δυνάμεως, διότι ὡς φυσικό κατόρθωμα δέν θά ἦτο δῶρο Θεοῦ καί δέν θά ἔκανε τόν θεούμενο ἄνθρωπο ἀνώτερο τῶν φυσικῶν του ὁρίων. Ἡ χάρις ὅμως τῆς θεώσεως ὑπερβαίνει τήν φύσι καί τήν ἀρετή καί τήν γνῶσι, κατά τόν ἅγιο Μάξιμο.

Διότι κάθε ἀρετή καί ἡ ὅσον ἐξαρτᾶται ἀπό ἐμᾶς μίμησις τοῦ Θεοῦ κάνει τόν ἐνάρετο ἄνθρωπο κατάλληλο γιά τήν θεία ἕνωσι· τήν ἀπόρρητο ὅμως ἕνωσι πραγματοποιεῖ ἡ θεία Χάρις.
Ἡ ἀπόκτησις τῆς ἀρετῆς καί ἡ μίμησις τοῦ Θεοῦ ποτέ δέν ἠμπορεῖ νά εἶναι ὁ τελικός σκοπός τοῦ ἀσκουμένου μοναχοῦ καί χριστιανοῦ, γιατί τότε θά κατέληγε στήν φαρισαϊκή αὐτοδικαίωσι. Αὐτά εἶναι ἀπαραίτητα ὡς μέσα, ὥστε ὁ ἀγωνιζόμενος νά γίνῃ δεκτικός τῆς θείας Χάριτος.

Αὐτὸ ἐδίδαξε πολλούς αἰῶνες ἀργότερα καί ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σάρωφ στόν μαθητή του Μοτοβίλωφ.  Σκοπός τῆς χριστιανικῆς ζωῆς εἶναι νά λάβουμε τήν Χάρι τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Οἱ ἀρετές εἶναι τό μέσον.
Κάθε φορά πού λησμονοῦμε αὐτή τήν ἀλήθεια καί ἐμπιστευόμεθα στίς δικές μας δυνάμεις, παραχωρεῖ ὁ ἅγιος Θεός νά ἔχουμε κάποια πτῶσι, γιά νά ἐλπίζουμε μόνο σ’ Αὐτόν. Θά γίνουμε ἄπτωτοι, ὅταν ἐμπιστευθοῦμε τελείως στόν Θεό καί ἀπελπισθοῦμε τελείως ἀπό τόν ἑαυτό μας.
Ὅταν ὁ ἀγωνιζόμενος μοναχός καί χριστιανός ἐπιτύχουν τήν κατά Χάριν ἀπόρρητο ἕνωσι, τότε «ὅλος μέν ὅλοις τοῖς ἀξίοις ὁ Θεός περιχωρεῖ· ὅλῳ δέ ὅλοι περιχωροῦσιν ὁλικῶς οἱ ἅγιοι τῷ Θεῷ»10, κάνοντας ὅλον τόν Θεό ἰδικό τους καί κερδίζοντας τόν ἴδιο τόν Θεό ὡς ἔπαθλο τῆς ἀναβάσεώς τους πρός Αὐτόν, ἑνωμένο μαζί τους ὡς μέ ἰδικά Του μέλη, μέ τόν τρόπο πού ἡ ψυχή περιπλέκεται στό σῶμα, ἀφοῦ ὁ Ἴδιος τούς ἀξίωσε νά εἶναι μέσα σ’ Αὐτόν.
Ὅλος ὁ Θεός μέσα στόν θεωμένο ἄνθρωπο καί ὅλος ὁ ἄνθρωπος μέσα στόν Θεό.
Γι’ αὐτή τήν δόξα καί αὐτό τό ἀνυπέρβλητο μεγαλεῖο ἔχουμε βαπτισθῆ καί ἔχουμε κληθῆ στήν μοναχική πολιτεία.

_______________________________________________

9.Ἔνθ’ ἀνωτ.στίχ. 36.
10.Ἔνθ’ ἀνωτ. σελ. 190, στίχ.21.
  

 Ἐκδόσεις Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου

Ἅγιον Ὄρος
2000

σελ. 89-104

Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς - Ἀρχιμ. Γεώργιος Καψάνης