«Ενδυμασία» απλώς ηθικισμός ή αναγκαία προϋπόθεση; Αρχιμ. Ιωήλ Κωνστάνταρος

Ευαγγελικό ανάγνωσμα

Κυριακής ΣΤ' Λουκά. (Λουκά Η' 27-39)

 Αρχ. Ιωήλ Κωνστάνταρος, Ιεροκήρυξ Ι. Μ. Δρ. Πωγ. & Κονίτσης 

Δεν υπάρχει χειρότερο και φρικτότερο θέαμα από το να βλέπεις έναν άνθρωπο να βασανίζεται και να σπαράσσει από τα δαιμόνια. Όσοι έχουν γνωρίσει τέτοιου είδους καταστάσεις δεν θέλουν ούτε να τις σκέπτονται.  Και δικαίως, αφού το πανέμορφο δημιούργημα, η εικόνα του Θεού, καταντά ένα σωματικό και ψυχικό ερείπιο στο άσπονδο μίσος τού διαβόλου.

Αυτό βλέπουμε και στην έκτη ευαγγελική περικοπή που μας περιγράφει με τον τέλειο ελληνικό του λόγο ο θεόπνευστος Ευαγγελιστής Λουκάς.
Πράγματι ο δαιμονισμένος  άνδρας των Γαδαρηνών είχε καταστεί ο φόβος και ο τρόμος αλλά και ο αποτροπιασμός των κατοίκων ολοκλήρου της περιοχής. Η περιγραφή του συγκλονίζει: “Πολλοίς γαρ χρόνοις συνηρπάκει αυτόν, και εδεσμείτο αλύσεσι και πέδαις φυλασσόμενος, και διαρρήσσων τα δεσμά ηλαύνετο υπό του δαίμονος εις τας ερήμους” (Λουκ. Η' 29). Δηλ. από πολλά χρόνια τον είχε κυριεύσει το ακάθαρτο δαιμόνιο και του δημιουργούσε άγρια έξαψη. Γι' αυτό τον έδεναν με αλυσίδες και με σιδερένια δεσμά στα πόδια και τον φύλαγαν για να μην κάνει κανένα κακό ή βλάψει κανέναν. Αλλά αυτός έσπαζε τα δεσμά και συρόταν βίαια από τον δαίμονα στις ερημιές.

Φυσικά ουδεμία αρνητική δύναμις και ουδένα ακάθαρτο δαιμόνιο μπορεί να σταθεί εμπρός στη μορφή τού Θεανθρώπου. Γι' αυτό και όταν ο Χριστός επέτρεψε στην λεγεώνα των δαιμονίων να εισέλθει στην αγέλη των παράνομων χοίρων, αμέσως ο άνθρωπος ελευθερώθηκε και η μανία των δαιμόνων ξέσπασε στα ζωντανά τα οποία γκρέμισαν και κατέπνιξαν μέσα στα νερά τής λίμνης.

Ο ταλαίπωρος άνθρωπος ελευθερώθηκε. Μια νέα ύπαρξις εμφανίζεται που όχι απλώς δοξάζει τον Θεό, αλλά “εδέετο, είναι συν αυτώ”. Παρακαλούσε από ευγνωμοσύνη και ανείπωτη χαρά να βρίσκεται πάντοτε κοντά στον Κύριο.

Εκείνο όμως που αμέσως μετά το θαύμα τής θεραπείας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση και θα μας απασχολήσει στην συνέχεια είναι το εξής. Όταν οι κάτοικοι της περιοχής έσπευσαν να δουν το γεγονός “ήλθον προς τον Ιησούν και εύρον καθήμενον τον άνθρωπον, αφ' ου τα δαιμόνια εξεληλύθει, ιματισμένον και σωφρονούντα παρά τους πόδας τού Ιησού”.

Μετά από το σπαρακτικό θέαμα της δαιμονοπληξίας και την ταραχή που αυτό προξενεί, με πόση τώρα ηρεμία, ησυχία και χάρη παρακολουθούμε την όμορφη σκηνή που ακολουθεί. “Ιματισμένος και σωφρονών” ο άνθρωπος. Ευρισκόμενη η ύπαρξις μέσα στο κλίμα τής χάριτος και τοποθετημένη η εικόνα τού Θεού στο βάθρο που της αξίζει. Στην κορυφή της Θεοκοινωνίας, για την οποία και εξ' αρχής δημιουργήθηκε. Και όπως όλοι κατανοούμε, μόνο τυχαίες δεν είναι οι δύο λέξεις “ιματισμένον και σωφρονούντα” που επιλέγει να γράψει ο θεόπνευστος ευαγγελιστής.

Αυτή όμως η όμορφη περιγραφή που αναπαύει τον φυσιολογικό άνθρωπο και τον συνειδητό πιστό, ταυτοχρόνως μεταφέρει τόσο στην κοινωνία μας όσο και στον χώρο τής ίδιας τής Εκκλησίας έναν έλεγχο. Έναν αφυπνιστικό βεβαίως έλεγχο που αποκόπτει στην εφαρμογή του οποιοδήποτε καρκίνωμα που μπορεί να έχει σχέση ακόμα και με την εξωτερική εμφάνιση. Μάλιστα, με την εμφάνιση, καθ' όσον “είναι δυνατόν να ίδης πολλούς τέτοιους κατοίκους των μνημείων τής αμαρτίας, την μανίαν των οποίων δεν συγκρατεί... ούτε πλήθος ανθρώπων, ούτε νουθεσία, ούτε φόβος, ούτε απειλή... Όταν μάλιστα, ένας είναι ανήθικος και ακόλαστος, δεν διαφέρει καθόλου από τον δαιμονιζόμενον, αλλά περιέρχεται γυμνός, όπως εκείνος”, θα τονίσει ο ιερός Χρυσόστομος.

Όντως, θα πρέπει να παραδεχθούμε ότι δυστυχώς η κοινωνία μας κατάντησε στην περιγραφή αυτή του ιερού πατρός. Και τούτο διότι η περιρέουσα ατμόσφαιρα, καθ' όλην την διάρκειαν του έτους, ιδίως όμως τους θερινούς μήνες, κάνει “τοις νουν έχουσιν” να ντρέπονται και τον ίδιο τους τον εαυτό. Σε όσους δε ο “ηγεμόνας νους” έχει τυφλωθεί, εκουσίως μεταβάλλονται σε σάρκες “κτηνώδεις και δαιμονιώδεις”. Όμως, ας μη σταθούμε σε περιγραφές που θα μολύνουν την ιερά ευαγγελική ατμόσφαιρα και που θα δώσουν πάτημα στον πειρασμό. Ας απομακρυνθούμε ευθύς αμέσως ως άλλος Λωτ από την περιοχή τής αμαρτίας που παροργίζει τον Θεό και ας περάσουμε στον χώρο τής αγιότητος ώστε να μελετήσουμε βαθύτερα το θέμα τής ενδυμασίας και της εν γένει χριστιανοπρεπούς συμπεριφοράς.

Η εξέτασις λοιπόν έγινε και η διαπίστωσις της κοινωνικής ασθένειας και στον τομέα αυτό είναι καταλυτική. Δεν μένει τώρα παρά να ξεκινήσει η θεραπεία. Η θεραπεία που προσφέρεται στο μεγάλο πνευματικό ιατρείο που ονομάζεται Ορθόδοξος Εκκλησία. Αλλ' εδώ ανακύπτει ένα θέμα που έως και πριν λίγα έτη δεν υφίστατο. Και το θέμα είναι το εξής: “Με βάση το ζήτημα που εξετάζουμε, μπορεί ένας άνθρωπος εισερχόμενος μέσα σε ένα ναό να ηρεμήσει και να προσευχηθεί;”  Λυπούμεθα για τα όσα θα αναφέρουμε. Δυστυχώς οι ποιμένες μας, σήμερα, όχι βεβαίως όλοι, έπαυσαν δυστυχώς να προσέχουν και να μεριμνούν. Έπαυσαν να δίνουν και την δέουσα προσοχή στο θέμα τής ενδυμασίας των εισερχομένων. Το θέμα εν πολλοίς καταντά σκανδαλώδες και αποκρουστικό, έως και άκρως εκνευριστικό. Εάν μάλιστα προστεθεί και ο μεικτός εκκλησιασμός που δυστυχώς σε πολλές των περιπτώσεων καθιερώθηκε, συν τα κοσμικά αρώματα που τείνουν να καλύψουν και αυτή την ευωδία τού θυμιάματος εντός τού Ιερού ναού, τότε κατανοεί κανείς ότι όχι πνευματική θεραπεία δεν είναι δυνατόν να απολαύσει κανείς, αλλά δυστυχώς η ηθική δυσωδία των “βρωμερών χοίρων των Γεργεσηνών”, περνά από του “παραπετάσματος” του ναού εις αυτά “τα άγια των αγίων”.

Δεν είναι της παρούσης αναπτύξεως να αναλύσουμε διεξοδικώς για ποίους λόγους φθάσαμε σε αυτό το κατάντημα μέσα στους ναούς μας. Όχι, δεν θα τονίζουμε τώρα ότι ο κλήρος συμβιβάστηκε με το κοσμικό φρόνημα, αφού οι ίδιοι οι κληρικοί αποβάλλουν την τιμημένη ενδυμασία τού ράσου και τούτο για να υποστηρίξουν την λαϊκή ρήση: “παπάς αράσωτος, άρα άσωτος”. Ούτε θα αγγίξουμε σήμερα τα άλλα ενδιαφέροντα και τους “φόβους” αρκετών εκ των συγχρόνων ποιμένων, συμπεριφορές δηλαδή που παραπέμπουν στην εποχή τού προφήτη Ηλία τού Θεσβίτη. Θα τονίζουμε όμως τον λόγο του ίδιου του Χριστού: “Ει ουν το φως το εν σοι σκότος εστί, το σκότος πόσον;” (Ματθ. ΣΤ' 23). Δηλαδή εάν εκείνο που σου δόθηκε για να σου μεταδίδει φως (ο ποιμένας, ο ναός κ.τ.λ.) γίνει σκοτάδι, σε πόσο σκοτάδι θα βυθισθείς;

Δυστυχώς το επίπεδο της κοινωνίας μας έχει πέσει σε αφάνταστο βαθμό και συν τοις άλλοις τρανωτάτη απόδειξις τούτου αποτελεί η ενδυμασία των ανθρώπων. Δεν αποκλείεται μάλιστα, όσο παράδοξος και ακραίος εάν ακούγεται ο λόγος, σε λίγο καιρό όσοι θέλουν να ενδύονται σεμνώς, και όσοι κληρικοί θα επιμένουν με πατερικό φρόνημα να ενδύονται το τιμημένο ράσο τής Ορθοδοξίας, να πληρώνουν ειδικό φόρο! Όπως δηλαδή συνέβη και επί Μ. Πέτρου. Όσοι Ρώσοι ήθελαν να κρατούν τα γένια τους, έπρεπε να πληρώνουν στο κράτος ειδική φορολογία. (Το τι γινόταν επί κομμουνιστικού καθεστώτος στον τομέα αυτό, είναι γνωστό τοις πάσι). Το δε παράδοξο στην όλη κατάσταση, και το αδυσώπητο ερώτημα που ανακύπτει είναι το εξής: Πώς οι γονείς ανέχονται τέτοιες φαιδρότητες, ξετσιπωσιές και προκλητικές αισχρότητες στα τέκνα τους; Ή μήπως αλλοίμονο αποτελεί αλήθεια, αυτό που υποστήριξε σύγχρονος γέροντας, ότι τηρουμένων των αναλογιών οι γονείς είναι χειρότεροι των τέκνων τους;

Όπως και να 'χει το πράγμα θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι μια κοινωνία όπως η δική μας ήδη έχει ξεκινήσει το δρόμο τού εκφυλισμού και άρα αυτού τού αφανισμού.

Αλλά και πάλι μπροστά μας παρουσιάζεται ο θεραπευμένος άνθρωπος. Έως της συναντήσεώς του με τον Ιησού, γύριζε ολόγυμνος και εσπάρασσε. Μετά την θεραπεία όμως και την επίσκεψη της χάριτος, εμφανίζεται “ιματισμένος και σωφρονών” πράγμα δηλαδή απολύτως αναγκαίο για να καθίσει κανείς “παρά τους πόδας τού Ιησού”.

Φίλοι μου, ας προσέξουμε και τούτο το τραγικό τέλος, που αφορά τους κατοίκους των Γαδαρηνών. Όταν διαπίστωσαν το γεγονός της θεραπείας τού συμπατριώτου τους, όχι μόνο δεν μετανόησαν, αλλά παρακάλεσαν τον Ιησού “απελθείν απ' αυτών”.

Και αυτοί μεν ήσαν οι Γαδαρηνοί. Ας προσέξει όμως η κοινωνία, η πολιτεία, ου μην αλλά και αυτή η Εκκλησία (οι ποιμένες), μήπως παρά τον λόγο τού Θεού, την εμπειρία των Πατέρων, την πράξη τής αγιότητος, μήπως επιμένουμε να συνεχίζουμε ανερυθρίαστα στο κατρακύλημα. Στο βάραθρο που ήδη γκρεμιζόμαστε με αποτέλεσμα να αποδειχθούμε όχι Γαδαρηνοί, αλλά “γαϊδαρινοί”, και “χοιροβοσκοί” της ανηθικότητας και της αισχρής σαρκικής αμαρτίας.

Όμως, ας κλείσουμε με την προτροπή και διδασκαλία τής Γραφής: “στολισμός ανδρός και γέλως οδόντων και βήματα ανθρώπου, αναγγέλλει τα περί αυτού” (Σοφ. Σειρ. Θ' 30). Και επίσης “τας γυναίκας εν καταστολή κοσμίω, μετά αιδούς και σωφροσύνης κοσμείν εαυτάς, μη εν πλέγμασιν ή χρύσω ή μαργαρίταις ή ιματισμώ πολυτελεί, αλλ' ο πρέπει γυναιξίν επαγγελλομέναις θεοσέβειαν, δι΄ έργων αγαθών” (Α' Τιμ. Β' 9-10), διότι επιτέλους αυτό που δίνει αξία στον άνθρωπο δεν είναι τίποτε άλλο παρά “ο κρυπτός της καρδίας άνθρωπος” (Α' Πετρ. Γ' 3-5) ο οποίος εκφράζεται δια της σεμνής ενδυμασίας και της ταπεινής συμπεριφοράς.

Αμήν.

 Αρχιμ. Ιωήλ Κωνστάνταρος