Ἡ Κυριακὴ κατὰ τὸν Ἅγιο Κοσμᾶ τὸν Αἰτωλὸ. Μητροπολίτου Γόρτυνος Ἰερεμία

Μητροπολίτης Γόρτυνος Ἰερεμίας 
 

1. Σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, 24 Αὐγούστου, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μνήμη ἑνός μεγάλου ἁγίου, τοῦ ἱερομάρτυρα καί ἱσαποστόλου ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Ἦταν ἕνας ἁγιορείτης ἱερομόναχος, ὁ ὁποῖος ὑπέφερε ἀκούγοντας ὅτι πολλοί χριστιανοί στό δουλωμένο ἑλληνικό μας γένος, ἀκατήχητοι ὄντες, ἀλλαξοπιστοῦσαν· καί γι᾽ αὐτό, μέ τήν εὐχή τῶν Γεροντάδων του, ἔφυγε ἀπό τό Μοναστήρι καί ἔπεσε σέ μία ἱεραποστολική περιπέτεια, ἡ ὁποία τόν ἔβγαλε στό μαρτύριο γιά τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ.
Τό ἱεραποστολικό του ἔργο πέτυχε ἀπόλυτα, γιατί εὐλογήθηκε πλούσια ἀπό τόν Θεό. Καί εὐλογήθηκε πλούσια γιατί εἶχε καλά κίνητρα καί ἐνεργεῖτο καλῶς. Τό κίνητρο τῆς ἱεραποστολῆς τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ ἦταν ἡ ἀγάπη στό λαό τοῦ Θεοῦ. 

Ἐνεργοῦσε δέ τήν ἱεραποστολή του μέ ταπείνωση, ἀφοῦ ἔλεγε στούς χριστιανούς ὅτι «δέν εἶναι ἄξιος νά τούς κηρύξει, ἀλλά οὔτε καί τά πόδια τους εἶναι ἄξιος νά τούς τά φιλήσει! Καί ἀκόμη ὁ ἅγιος στήν ἱεραποστολή του εἶχε ὀρθόδοξο ἐκκλησιολογία, ἀφοῦ δέν τόλμησε νά ἀρχίσει τό κήρυγμά του, ἄν δέν ἔπαιρνε πρῶτα τήν εὐχή τοῦ Πατριάρχου. 

Καί μέ τά πτωχά μέσα τῆς τότε ἐποχῆς ξεκίνησε ἀπό τό Ἅγιον Ὄρος γιά νά πάει στήν Κωνσταντινούπολη, γιά νά λάβει πατριαρχική εὐλογία νά κηρύττει στό ὑπόδουλο ἔθνος. Τό κήρυγμά του δέν ἦταν πτωχό καί ἀνούσιο, ὅπως εἶναι πολλά κηρύγματα σημερινῶν ἱεροκηρύκων, τάχα μορφωμένων, ἀλλά ἦταν κήρυγμα ἁπλό μέν, γιά νά εἶναι κατανοητό, ἀλλά κήρυγμα θεολογικό, πού εἶχε ὅλη τήν παράδοση τῆς πίστης μας. Προσωπικά, γιά τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, μαζί μέ τόν ὁσιακό του βίο – ὅπου πήγαινε κουβαλοῦσε τήν ἁγιορείτικη ὀρθόδοξη παράδοση – μοῦ κάνει ἐντύπωση τό θεολογικό του κήρυγμα στήν ἁπλότητα μάλιστα τῆς ἔκφρασής του.

 Ὅπως τό λέγει καί ὁ ἴδιος καί ὅπως φαίνεται καί ἀπό τίς ὁμιλίες του, μελέτησε πολλά πατερικά βιβλία. «Ἐδιάβασα πολλά», κάπου λέει, «τά βάθη τῆς σοφίας ἐρεύνησα». Θά εἶναι λοιπόν καλό, καλό καί ὠφέλιμο, οἱ ὁμιλοῦντες γιά τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό νά παίρνει κάθε φορά ὁ καθένας ἕνα πνευματικό θέμα ἀπό τά κηρύγματα τοῦ ἁγίου καί νά τό παρουσιάζει στόν λαό κατά τήν συνολική του διδασκαλία.

 Σκέφτηκα λοιπόν καί ἐγώ, χριστιανοί μου, ποιό θέμα νά σᾶς παρουσιάσω καί νά σᾶς ἀναπτύξω σήμερα ἀπό τά κηρύγματα τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Καί τό βρῆκα! Τό θέμα μοῦ τό ἔδωσε ἡ σημερινή ἡμέρα. Σήμερα εἶναι ἡμέρα Κυριακή καί ἐπιθυμῶ λοιπόν νά σᾶς μιλήσω γιά τήν Κυριακή ἡμέρα κατά τήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου.

2. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός, ἀδελφοί μου χριστιανοί, μιλοῦσε πολύ συχνά γιά τήν Κυριακή ἡμέρα, γιά τήν σημασία της, γιά τό μεγαλεῖο της καί ἔλεγχε τά παζάρια τῶν Ἑβραίων πού τά ἔκαναν Κυριακή ἡμέρα, γιά νά παρασύρουν τούς χριστιανούς νά πηγαίνουν σ᾽ αὐτά καί νά μήν ἐκκλησιάζονται. Αὐτός ὁ ἔλεγχος τῶν Ἑβραίων γιά τήν ὑπεράσπιση τῆς Κυριακῆς ἡμέρας ἔφερε καί τόν θάνατό του.

Μιλῶντας γιά τήν Κυριακή ὁ ἅγιος ἔλεγε πολλά καί ὡραῖα θεολογικά νοήματα γιά τήν ἡμέρα αὐτή. Κάπου ὁ ἅγιος ἔχει τήν ἔκφραση ὅτι τήν Κυριακή ἡμέρα τήν «ἔκαμε» ὁ Κύριος καί «τήν ἐκράτησε διά λόγου Του». Μοῦ κάνει ἐντύπωση, χριστιανοί μου, αὐτό τό «ἔκαμε» πού χρησιμοποιεῖ ὁ ἅγιος, γιατί εἶναι βιβλική ἔκφραση. Εἶναι αὐτό πού λέει ἡ Ἁγία Γραφή«αὕτη ἡμέρα ἥν ἐποίησεν ὁ Κύριος» (Ψαλμ. 117,24). Λέγεται «Κυριακή» ἡ ἡμέρα αὐτή, γιατί ἀνήκει στόν Κύριο, τόν Θεό μας. «Τήν ἐκράτησε διά λόγου Του», ὅπως τό λέγει ὁ ἅγιος Κοσμᾶς. 

Εἶναι ἡ «ἡμέρα μία», ὅπως τήν λέγει ἡ Γένεση στό πρῶτο της κεφάλαιο, πού ὁμιλεῖ γιά τήν δημιουργία: «Καί ἐγένετο ἑσπέρα καί ἐγένετο πρωί, ἡμέρα μία» (Γεν. 1,5). Ἡ «μία» αὐτή ἡμέρα εἶναι ἡ Κυριακή ἡμέρα καί κατ᾽ αὐτήν τήν ἡμέρα ἔγινε ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου. Ναί, χριστιανοί μου! Γιά τήν ἡμετέρα ἀσθένεια λέει ἡ Ἁγία Γραφή ὅτι ὁ κόσμος ἔγινε σέ ἕξι ἡμέρες. Στήν πραγματικότητα ὅμως ἡ δημιουργία ἔγινε σέ μία ἡμέρα, γι᾽ αὐτό καί ἡ Γένεση, μετά τόν λόγο της γιά τήν δημιουργία τοῦ κόσμου σέ ἕξι ἡμέρες, συγκεφαλαιώνοντας τόν λόγο της αὐτό λέει ἀκριβῶς: «ᾟ ἡμέρα – μία ἡμέρα – ἐποίησε Κύριος ὁ Θεός τόν οὐρανόν καί τήν γῆν» (Γεν. 2,4).

Τήν Κυριακή λοιπόν ἡμέρα ἔγινε, χριστιανοί μου, ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου. Ἀλλά χάλασε αὐτός ὁ κόσμος, γιατί ἔπεσε σ᾽ αὐτόν τό δηλητήριο τῆς ἁμαρτίας, μέ τήν πτώση τῶν πρωτοπλάστων. Ἡ ἀγάπη ὅμως τοῦ Θεοῦ ἔφερε τήν ἀναδημιουργία τοῦ κόσμου μέ τόν Εὐαγγελισμό τοῦ ἀρχαγγέλου Γαβριήλ στήν Παναγία, ὅτι στήν Κοιλία Της θά σαρκωθεῖ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, πού θά φέρει τήν σωτηρία στόν κόσμο. Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός ἔλεγε στά κηρύγματά του ὅτι ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Παναγίας μας ἔγινε καί αὐτός Κυριακή ἡμέρα. 

Ὥστε, ὅπως μᾶς τό λέγει ὁ ἅγιος, καί ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου ἔγινε Κυριακή ἡμέρα καί ἡ ἀναδημιουργία τοῦ κόσμου, μέ τόν Εὐαγγελισμό, ἔγινε πάλι Κυριακή ἡμέρα. Ἀλλά καί ἡ Γέννηση τοῦ Χριστοῦ ἔγινε καί αὐτή Κυριακή ἡμέρα. «Ζητήσατε νά μάθετε – ἔλεγε ὁ ἅγιος – ὅτι Κυριακήν ἡμέραν ἔγινε ὁ Εὐαγγελισμός τῆς Θεοτόκου· Κυριακήν ἡμέραν ἐγεννήθη ὁ Χριστός καί μᾶς ἔδειξε τήν ἁγίαν πίστιν». 

Τήν Κυριακή ἡμέρα πάλι, χριστιανοί μου, ὅπως μᾶς τό λέγουν τά ἅγια Εὐαγγέλια καί τό ἑορτάζουμε στήν θεία Λατρεία μας, καί ὅπως τό ἔλεγε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς στά κηρύγματά του, τήν Κυριακή ἡμέρα πάλι, λέγω, ἔγινε ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί τήν Κυριακή ἡμέρα πάλι θά γίνει ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν καί ἡ Δευτέρα τοῦ Κυρίου Παρουσία. Ἔλεγε ὁ ἅγιος Κοσμᾶς: «Κυριακήν ἡμέραν μέλλει ὁ Κύριος νά ἀναστήσει ὅλον τόν κόσμον».

3. Ἀπό τήν παραπάνω διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, πού εἶναι διδασκαλία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας, ἐννοοῦμε, χριστιανοί μου, ὅτι ἡ Κυριακή ἡμέρα ἔχει ὑψηλό μεγαλεῖο, εἶναι σωτήρια ἡμέρα, γιατί καί ἡ δημιουργία τοῦ κόσμου καί ὅλα τά σωτήρια γεγονότα, πού ἔκανε ὁ Θεός γιά μᾶς, ἔγιναν τήν ἡμέρα αὐτή.

Ἐπειδή λοιπόν τόση μεγάλη σημασία ἔχει ἡ Κυριακή ἡμέρα, ὁ ἅγιος Κοσμᾶς στά κηρύγματά του μιλοῦσε τακτικά γι᾽ αὐτήν καί ἔλεγε στούς χριστιανούς νά τήν σέβονται καί νά τήν τιμοῦν. Κήρυττε καί ἔλεγε: «Πρέπει καί ἡμεῖς νά ἐργαζώμεθα τάς ἕξ ἡμέρας διά ταῦτα τά μάταια, γήινα καί ψεύτικα πράγματα, καί τήν Κυριακήν νά πηγαίνωμεν εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί νά στοχαζώμεθα τάς ἁμαρτίας μας, τόν θάνατον, τήν κόλασιν, τόν παράδεισον, καί ὄχι νά πολυτρώγωμεν, νά πολυπίνωμεν καί νά κάμνωμεν ἁμαρτίας· οὔτε νά ἐργαζώμεθα καί νά πραγματευώμεθα τήν Κυριακήν. 

Ἐκεῖνο τό κέρδος ὁπού γίνεται τήν Κυριακήν εἶνε ἀφωρισμένο καί κατηραμένο, καί βάνετε φωτιά καί κατάρα εἰς τό σπίτι σας καί ὄχι εὐλογίαν». Ὄχι ἐργασία λοιπόν καί ὄχι γλέντια τήν Κυριακή ἡμέρα. Ἕνα γλέντι γίνεται τήν Κυριακή ἡμέρα, ἡ θεία Λειτουργία, πού εἶναι «τό γλέντι τῶν Ὀρθοδόξων», ὅπως τό ἔλεγε ὁ μακαριστός Ἐπίσκοπος Ἐδέσσης πατήρ Καλλίνικος.

4. Καί τώρα, τί νά ποῦμε, χριστιανοί μου, γιά τήν κατάργηση τῆς ἀργίας τῆς Κυριακῆς ἡμέρας, πού μᾶς ἑτοιμάζει τό κράτος μας; Ἀλλά δέν ἀνησυχοῦμε. Ὅσοι ἀγαποῦν τόν Χριστό καί εἶναι πιστοί καί συνειδητοί χριστιανοί, ὅσα ἐνάντια διατάγματα καί ἄν ἐκδοθοῦν, αὐτοί θά τιμοῦν τήν Κυριακή, ὡς ἡμέρα τοῦ Κυρίου. Θά τήν τιμοῦν ὅπως μᾶς τό εἶπε παραπάνω ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ὅσοι ὅμως δέν ἔχουν θερμή ἀγάπη στόν Χριστό καί εἶναι ἀσυνείδητοι χριστιανοί ἤδη περιφρονοῦσαν ἀπό πρῶτα τήν Κυριακή ἡμέρα καί τήν ἔκαναν τήν πιό ἁμαρτωλή ἡμέρα τῆς ἑβδομάδος. Ἐμεῖς εἴμαστε μαθητές τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ καί θά τιμοῦμε τήν Κυριακή ἡμέρα, σάν ἡμέρα ἰδιαίτερης λατρείας τοῦ Θεοῦ.

Τέλος, χριστιανοί μου, μέ τήν εὐχή τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ στόν ὑπόλοιπο χρόνο τῆς ζωῆς μας ἄς ἑτοιμαζόμαστε νά ἀπολαύσουμε τήν «ἀβράδυαστη Κυριακή», τήν Κυριακή ἐκείνη πού δέν θά ἔχει Δευτέρα. Στά κηρύγματά του ὁ ἅγιος Κοσμᾶς  ἔλεγε, ὅπως εἴπαμε, ὅτι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν καί ἡ Δεύτερη Παρουσία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ θά γίνει ἡμέρα Κυριακή. 

Ἀλλά αὐτή ἡ Κυριακή θά εἶναι «ἀβράδυαστη», ὅπως τήν εἶπα παραπάνω, θά εἶναι αἰώνια Κυριακή στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ τήν ἐπουράνιο. Γι᾽ αὐτήν τήν Κυριακή ἄς ἑτοιμαζόμαστε. Νά ἑτοιμαζόμαστε νά ἔχουμε καλή ἀπολογία τήν ἡμέρα τῆς Κρίσεως, γιά νά μᾶς πάρει ὁ Κύριος μαζί Του στόν γλυκό Του παράδεισο καί νά σωθοῦμε ἀπό τήν φρικτή αἰώνια κόλαση. 

Αὐτήν τήν καλή ἑτοιμασία γιά τήν ἀπόλαυση τῆς αἰώνιας Κυριακῆς θά τήν πετύχουμε μέ τήν ὑπακοή μας στήν διδασκαλία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, τοῦ σήμερα ἑορταζομένου, πού εἶναι στό σύνολό της ἡ διδασκαλία του μία ἁπλοποιημένη διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας καί ὅλης τῆς Ὀρθόδοξης παράδοσης. 

Γιά τιμή στόν ἅγιο διδάσκαλό μας Κοσμᾶ Αἰτωλό καί γιά καλή μαθητεία σ᾽ αὐτόν, ἀγορᾶστε ὅλοι, σᾶς παρακαλῶ, ἀπό τά χριστιανικά βιβλιοπωλεῖα τό βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου τῆς Φλώρινας πατρός Αὐγουστίνου περί τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ. Ὅπως θυμᾶμαι ἀπό τά κηρύγματά του, ὁ μακαριστός αὐτός ἀγωνιστής Ἱεράρχης ἀγαποῦσε πολύ τόν ἅγιο Κοσμᾶ τόν Αἰτωλό, ἀλλά καί ὁ ἴδιος ἦταν πραγματικά μία ἁγιο-κοσμάτικη ἱερή μορφή. Ἄς ἔχουμε καί αὐτοῦ τήν εὐχή καί εὐλογία Του.

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας