1)«Ή μελέτη του εαυτού μας» 2)«Ή πείρα από τις πτώσεις μας». Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου. Λόγοι Γ΄ Μέρος Τρίτο . Κεφάλαιο 3ον.

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ή παρακολούθηση και ή γνώση του εαυτού μας 

«Ή μελέτη του εαυτού μας»

Στον τόν στρατό, στις Διαβιβάσεις, είχαμε δίκτυο παρακολουθήσεως και πίνακα αναγνωρίσεως. Παρακολουθούσαμε και καταλαβαίναμε ποιος σταθμός ήταν ξένος και ποιος δικός μας, γιατί μερικές φορές έμπαιναν ενδιάμεσα και ξένοι σταθμοί.
Έτσι και ό άνθρωπος πρέπει νά παρακολουθή τους λογισμούς του και τις ενέργειες του, για νά βλέπη αν συμφωνούν μέ τίς εντολές τού Ευαγγελίου, νά πιάνη τά σφάλματα του και νά αγωνίζεται νά τά διορθώνη. Γιατί, αν αφήνη ένα σφάλμα του νά περνά απαρατήρητο ή, όταν τού λέη ό άλλος κάποιο ελάττωμα του, δέν κάθεται νά τό σκεφθή, δεν μπορεί νά προκόψη πνευματικά.
Ή μελέτη του εαυτού μας είναι ή πιο ωφέλιμη από όλες τίς μελέτες. Μπορεί κανείς νά μελετάη πολλά βιβλία, αλλά, αν δέν παρακολουθη τόν εαυτό του, όλα όσα διαβάζει πάνε χαμένα. Ενώ, αν παρακολουθη τόν εαυτό του, και λίγο νά μελετάη, πολύ ωφελείται.
Τότε ή συμπεριφορά του γίνεται λεπτή σέ όλες τίς εκδηλώσεις, αλλιώς κάνει χονδρά σφάλματα και δέν τό καταλαβαίνει. Παρατηρώ εκεί στο Καλύβι: Μέ βλέπουν νά κουβαλώ τά κούτσουρα[1] πέρα από την άλλη άκρη, για νά καθησουν, καί, όταν σηκώνωνται νά φύγουν, δεν σκέφτονται ποιος θά τά πάη στην θέση τους.
Ή βλέπουν ότι φέρνω ένα κούτσουρο καί δεν έχει άλλα, γιά νά καθησουν, καί περιμένουν νά τους τά κουβαλήσω εγώ. Αν σκέφτονταν λίγο, θά έλεγαν: «καλά, είμαστε πέντε-εξι άνθρωποι· θά κουβαλήση μόνος του τόσα κούτσουρα από την άλλη μεριά;», καί τάκ-τάκ θά πήγαιναν νά τά φέρουν.

- Γέροντα, μέ ρώτησε μιά μικρή αδελφή: «Ό Γέροντας, όταν ήταν αρχάριος μοναχός, δεν είχε πτώσεις στον αγώνα του; Δεν του περνούσε κανένας αριστερός λογισμός; Δεν έπεφτε στήν κατάκριση;».
- Εγώ, όταν συνέβαινε κάτι στον αγώνα μου ή μου έλεγαν μιά κουβέντα, δεν τά περνούσα «αφορολόγητα».
- Τί σημαίνει, Γέροντα, «αφορολόγητα»;
- Τό νά περνάη κανείς τά σφάλματα του μέ αδιαφορία. Νά μήν τον αγγίζουν· νά περνάνε άπ' εξω. Όπως ή γη, όταν σκληρυνθη, όση βροχή καί νά πέση, δεν ρουφάει νερό μέσα της, ένα τέτοιο πράγμα συμβαίνει καί σ' αυτήν την περίπτωση· σκληρύνεται τό χωράφι της καρδιάς από την αδιαφορία καί, ό,τι κι αν του πουν, ό,τι κι αν συμβή, δέν τον αγγίζει, γιά νά αίσθανθη την ενοχή του καί νά μετανοήση. Εγώ, αν έλεγε λ.χ. κάποιος ότι είμαι υποκριτής, δέν έλεγα: «κακό χρόνο νάχη αυτός πού τό είπε», αλλά έψαχνα νά βρώ τί ήταν αυτό πού τον ανάγκασε νά πή αυτήν τήν κουβέντα. «Κάτι συμβαίνει, έλεγα. Δέν φταίει ό άλλος.
Κάτι δέν πρόσεξα, κάποια αφορμή έδωσα καί παρεξήγησε τήν συμπεριφορά μου. Δέν μπορεί στά καλά καθούμενα νά τό είπε αυτό. Αν πρόσεχα καί είχα κινηθή μέ σύνεση, δέν θά μέ παρεξηγούσε. Τόν έβλαψα τον άλλον καί θά δώσω λόγο στον Θεό», καί προσπαθούσα αμέσως νά βρω τό σφάλμα μου και νά τό διορθώσω.
Δεν εξέταζα δηλαδή πώς τό είπε ό άλλος· αν τό είπε από ζήλεια, από φθόνο ή αν τό άκουσε από άλλον και τό κατάλαβε αλλιώς. Δέν με απασχολούσε αυτό. Και τώρα, σε όλες τις περιπτώσεις, έτσι κάνω. Αν μου πή λ.χ. κάποιος μιά κουβέντα, ούτε κοιμάμαι. Και αν είναι έτσι όπως τά λέει εκείνος, θά στενοχωρηθώ και θά κοιτάξω νά διορθωθώ.
Και αν δέν είναι έτσι, πάλι θά στενοχωρηθώ, γιατί σκέφτομαι ότι εγώ έφταιξα σέ κάτι· κάπου δέν πρόσεξα και τον σκανδάλισα. Δέν ρίχνω τό βάρος στον άλλον εξετάζω πώς θά κρίνη ό Θεός αυτό πού έκανα, όχι πώς θά με δουν οί άνθρωποι.
Αν δέν εξετάζη ό άνθρωπος έτσι τά πράγματα, δέν ωφελείται από τίποτε. Γι' αυτό πολλές φορές λέμε γιά κάποιον: «Αυτός έχει χάσει τόν έλεγχο». Ξέρετε πότε χάνεται ό έλεγχος; Όταν δέν παρακολουθή ό άνθρωπος τόν εαυτό του. Και όταν κάποιος πάσχη στό μυαλό και δέν ελέγχη τόν εαυτό του, έχει ελαφρυντικά. Αλλά ένας πού έχει μυαλό καί δέν ελέγχει τις πράξεις του, επειδή δέν παρακολουθεί τόν εαυτό του, αυτός δέν έχει ελαφρυντικά.

«Ή πείρα από τις πτώσεις μας»

Όταν εξετάζετε τόν εαυτό σας, πολύ βοηθάει νά παίρνετε μερικές φορές τήν ζωή σας μέ την σειρά, από την παιδική ηλικία, γιά νά βλέπετε πού βρισκόσασταν, που βρίσκεστε καί που έπρεπε νά βρίσκεστε.
Αν δέν συγκρίνετε τό παρελθόν μέ τό παρόν, δέν καταλαβαίνετε ότι μπορεί μεν νά είστε κάπως σέ καλή κατάσταση, αλλά δέν βρίσκεστε εκεί πού έπρεπε νά βρίσκεστε καί στενοχωρείτε τόν Θεό. Όταν είναι κανείς νέος καί βρίσκεται σέ μιά κατάσταση όχι πολύ καλή, δικαιολογείται· αλλά, όταν μεγαλώση, αν παραμένη στήν ίδια κατάσταση ή έχη διορθωθη λίγο, δέν δικαιολογείται.
Όσο περνούν τά χρόνια, τόσο ωριμάζει ό άνθρωπος πνευματικά καί, αν αξιοποίηση την πείρα από τό παρελθόν, προχωρεί πιο σταθερό καί πιο ταπεινά.
Πολλές φορές καί τά ανεβοκατεβάσματα στον αγώνα βοηθούν για μια θετική καί σταθερή πνευματική πορεία προς τα άνω.
Τό μικρό παιδί, όταν αρχίση νά περπατάη, επόμενο είναι νά πάρη καί καμμιά κουτρουβάλα από την σκάλα, νά χτυπήση καί τό κεφάλι στήν κουπαστή, νά ανεβή καί στήν καρέκλα καί νά πέση. Δέν καταλαβαίνει ότι, αν ανεβή στήν καρέκλα καί πατήση στήν άκρη, θά τουμπάρη. Όσο όμως μεγαλώνει, αποκτάει πείρα, ωριμάζει καί αρχίζει νά προσεχή.«Τήν άλλη φορά, σκέφτεται, ανέβηκα εκεί πέρα καί τουμπάρισα. Δέν θά ανεβώ τώρα».
Έτσι καί στον αγώνα μας, όταν όλα τά παρακολουθούμε καί τά αξιοποιούμε γιά τό καλό, αποκτούμε πείρα, καί, αν τήν χρησιμοποιούμε, πολύ μάς βοηθάει.
Θυμάμαι, στο σπίτι, στήν Κόνιτσα, είχαμε έξι άλογα, μεγάλα καί μικρά. Μιά μέρα πού τά περνούσα άπό ένα γεφυράκι φτιαγμένο μέ κορμούς δένδρων καί σανίδια, ένας σαπισμένος κορμός υποχώρησε καί τό πόδι του πιο μικρού άλογου, πού ήταν τεσσάρων χρόνων, πιάσθηκε ανάμεσα στά ξύλα.
Από τότε, αν καί έφτιαξα μεγαλύτερο τό γεφυράκι καί έβαλα γερά ξύλα, έν τούτοις, όταν φθάναμε εκεί, τό αλογάκι αντιστεκόταν, κουνούσε τό κεφάλι πέρα-δωθε καί ή έσπαζε τό καπίστρι καί έφευγε ή έδινε μιά καί πηδούσε απέναντι.
Αν τό άλογο των τεσσάρων χρόνων, πού είναι άλογο, χρησιμοποίησε τήν πείρα καί δέν ξαναπάτησε τό πόδι του στό γεφύρι, πόσο μάλλον ό άνθρωπος πρέπει νά χρησιμοποιή τήν πείρα από τις πτώσεις του!

1. Ό Γέροντας στό Καλύβι της Παναγούδας δεχόταν τούς επισκέπτες, εκτός από τούς χειμερινούς μήνες, στην αυλή, όπου χρησιμοποιούσε γιά καθίσματα κούτσουρα, τά όποια μετακινούσε ανάλογα μέ τις περιστάσεις.

Απόσπασμα από τις σελίδες 137-140 του βιβλίου:
            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
                              ΛΟΓΟΙ Γ΄      
                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
                  ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
       «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ