Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου. Λόγοι Β΄ Κεφάλαιο 4ον. 1)«Τί είναι ευλάβεια» 2)«Ή ευλάβεια μεταδίδεται» 3)«Ευλάβεια εξωτερική»

Λόγοι Β΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Ή ευλάβεια συγκινεί τον Θεό 

«Τί είναι ευλάβεια»

- Γέροντα, τί είναι ευλάβεια; Ευλάβεια είναι ό φόβος του Θεοϋ, ή συστολή, ή πνευματική ευαισθησία. Ό ευλαβής μπορεί να σφίγγεται, άλλα αυτό τό σφίξιμο στάζει μέλι στην καρδιά του· δεν του κάνει μαρτυρική τήν ζωή, άλλα τον ευχαριστεί.
Οι κινήσεις του είναι λεπτές, προσεγμένες. Αισθάνεται έντονα τήν παρουσία του Θεοΰ, των Αγγέλων, των Αγίων. Νιώθει δίπλα του τον Φύλακα Άγγελο νά τον παρακολουθή.
Έχει συνέχεια στον νου του ότι τό σώμα του είναι Ναός του Αγίου Πνεύματος[1] και ζή άπλα, αγνά καί αγιασμένα. Παντού συμπεριφέρεται μέ προσοχή και συστολή καί νιώθει ζωντανά όλα τά ίερά. Προσέχει λ.χ. νά μήν είναι πίσω άπό τήν πλάτη του οί εικόνες.
Δέν βάζει έκεϊ πού κάθεται, στον καναπέ ή στην καρέκλα, τό Ευαγγέλιο ή ενα πνευματικό βιβλίο κ.λπ. Άν δη μιά εικόνα, σκιρτά ή καρδιά του, βουρκώνουν τά μάτια του.
Άλλα καί μόνον τό όνομα τού Χριστού νά δη κάπου γραμμένο, τό ασπάζεται καί αυτό μέ ευλάβεια καί γλυκαίνεται εσωτερικά ή ψυχή του.
Ακόμη και ενα κομματάκι από εφημερίδα άν βρή κάτω πεταμένο πού να γράφη λ.χ. τό όνομα τοϋ Χριστού ή μόνον «Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος», σκύβει, τό μαζεύει, τό ασπάζεται μέ ευλάβεια καί στενοχωριέται πού ήταν πεταμένο.
- Γέροντα, άλλο είναι ή ευσέβεια καί άλλο ή ευλάβεια;
- Ή ευσέβεια[2] είναι κολώνια, ενώ ή ευλάβεια είναι θυμίαμα. Ή ευλάβεια είναι ή μεγαλύτερη αρετή για μένα, γιατί ό ευλαβής προσελκύει τήν Χάρη τού Θεού, γίνεται δέκτης της Χάριτος, καί φυσιολογικά παραμένει ή Χάρις τού Θεού μαζί του.
Τον προδίδει μετά ή θεία Χάρις, καί όλοι τον εύλαβούνται, τόν συμπαθούν, ενώ τον αναιδή τον
απεχθάνονται μικροί-μεγάλοι.
Εσείς οί γυναίκες πρέπει να έχετε περισσότερη ευλάβεια άπό τους άνδρες. Ή γυναίκα από τήν φύση της επιβάλλεται να εχη ευλάβεια.
Οί άνδρες, όταν δέν έχουν ευλάβεια, έχουν απλώς μιά αδιαφορία.
Οί γυναίκες όμως, αμα χάσουν τήν ευλάβεια, κάνουν χονδρά πράγματα. Μοϋ έλεγε ένας: «Οταν πήγα προσκύνημα μέ τήν γυναίκα μου στους Αγίους Τόπους, πήγα καί στον Ιορδάνη να βαπτισθώ, καί αυτή καθόταν καί έπλενε τά πόδια της!
"Βρέ, τί κάνεις αυτού; της είπα, γιά νά πλύνης τά πόδια σου ήρθες στον Ιορδάνη ποταμό;".
Νευρίασα, τήν έβρισα!». Εκείνη φαίνεται ήταν τελείως αδιάφορη, δέν καταλάβαινε, ενώ αυτός ό καημένος είχε πολλή ευλάβεια.

«Ή ευλάβεια μεταδίδεται»

- Γέροντα, πώς θα αποκτήσω ευλάβεια;
- Οί Πατέρες λένε οτι, γιά νά απόκτησης ευλάβεια, πρέπει νά ζής ή να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους πού έχουν ευλάβεια και νά παρατηρής πώς συμπεριφέρονται.
Ό Μέγας Παΐσιος, όταν τον ρώτησε κάποιος «πώς μπορώ νά αποκτήσω φόβο Θεοϋ», του απάντησε: «Νά συναναστρέφεσαι με ανθρώπους πού αγαπούν τον Θεό και έχουν φόβο Θεοϋ, γιά νά απόκτησης και έσΰ θείο φόβο»[3].
Αυτό βέβαια δέν σημαίνει οτι θά κάνης εξωτερικά ο,τι βλέπεις νά κάνουν εκείνοι, χωρίς νά το νιώθης εσύ εσωτερικά, γιατί αυτό δεν είναι ευλάβεια αλλά ψευτοευλάβεια.
Το ψεύτικο είναι αποκρουστικό. Ή ευλάβεια είναι Χάρις από τον Θεό μέσα στον άνθρωπο.
Ο,τι κάνει ό ευλαβής τό κάνει, γιατί έτσι το νιώθει μέσα του.
Βέβαια μέσα μας υπάρχει φυσική ή ευλάβεια, άλλα, αν ό άνθρωπος δεν τήν καλλιεργήση, τό ταγκαλάκι τον ρίχνει με τήν λήθη στην αναισθησία και στην άνευλάβεια.
Με τήν συμπεριφορά όμως τοϋ ευλαβούς, ξυπνά πάλι μέσα του ή ευλάβεια.
- Γιατί, Γέροντα, οί Πατέρες μόνο. γιά τήν ευλάβεια λένε πώς, αν θέλης νά τήν απόκτησης, νά συναναστροφής με ευλαβή; Γιατί δεν λένε τό ϊδιο και γιά άλλη αρετή;
- Γιατί ή ευλάβεια μεταδίδεται. Οί κινήσεις, ή συμπεριφορά τοϋ ευλαβούς, μεταδίδονται σάν τό άρωμα, όταν φυσικά ύπάρχη στον άλλον καλή διάθεση και ταπείνωση.
Και νά σοϋ πώ, αν κανείς δεν εχη ευλάβεια, δεν έχει τίποτε.
Ό ευλαβής ο,τι είναι ιερό τό βλέπει καθαρά, όπως είναι στην πραγματικότητα, έστω και αν δεν είναι μορφωμένος.
Δεν θά κάνη λ.χ. λάθος γιά οτιδήποτε έχει σχέση μέ τά θεια νοήματα. Είναι όπως τό παιδάκι πού δεν βάζει κακό λογισμό γιά τον πατέρα του και τήν μητέρα του, γιατί τους αγαπάει και τους σέβεται, και βλέπει καλά και καθαρά όλα οσα κάνουν οί γονείς του.
Πόσο μάλλον εδώ πού πρόκειται γιά τον Θεό, ό Όποιος με τίποτε δεν συγκρίνεται και σε όλα είναι τέλειος!
Όποιος δεν έχει ευλάβεια πέφτει σε λάθη, σε πλάνες ως προς το δόγμα. Βλέπω τί λάθη κάνουν όσοι δεν έχουν ευλάβεια και γράφουν ερμηνείες ή σχόλια σε ίερά κείμενα κ.λπ.
Όλα τά πνευματικά πράγματα χρειάζονται ευλάβεια και καρδιά.
"Οταν όλα ξεκινούν άπό ευλάβεια, όλα είναι αγιασμένα. Ειδικά, γιά νά γράψη κανείς Ακολουθία σέ Άγιο, πρέπει νά άγαπάη τον Άγιο, νά τον εύλαβήται, οπότε αυτό πού θά γράψη, θά βγαίνη άπό την καρδιά του και θά άποπνέη ευλάβεια. Οταν κανείς φθάση σέ κατάσταση θείου έρωτος, θείας τρέλλας, βγαίνουν μόνοι τους οι στίχοι άπό μέσα του.
- Τί άλλο, Γέροντα, βοηθάει τον άνθρωπο νά απόκτηση ευλάβεια;
-Το νά μελετάη μέ τον νου του καθετί ιερό και νά έμβαθύνη σ' αυτό, άλλα καί το νά άξιοποιη τις ευκαιρίες πού τοϋ δίνονται· αυτά ξυπνούν σιγά-σιγά μέσα του την ευλάβεια.
Οταν π.χ. μου δίνεται ή ευκαιρία νά περάσω άπό έναν Ναό καί νά μπω λίγο μέσα νά προσευχηθώ καί δεν το κάνω, στερούμαι την Χάρη.
Άν θέλω νά περάσω, άλλα έμποδίζωμαι άπό κάτι καί δέν περνώ, τότε δέν στερούμαι την Χάρη, διότι ό θεός βλέπει την αγαθή μου πρόθεση.
Επίσης πολύ βοηθάει νά αποκτήσουμε ευλάβεια το νά γνωρίσουμε τους Αγίους τοϋ τόπου μας, της πατρίδας μας, γιά νά τους αγαπήσουμε καί νά συνδεθούμε μαζί τους.
Ό θεός χαίρεται, όταν εύλαβούμαστε καί αγαπούμε τους Αγίους. Καί όταν έχουμε ευλάβεια στους Αγίους, πόσο περισσότερη θά έχουμε στον Θεό!
- Γέροντα, τί βοηθάει νά κινήται κανείς μέσα στον Ναό μέ ευλάβεια;
- Οταν ξεκινάς γιά τον Ναό, νά λες μέ τον λογισμό σου: «Πού πηγαίνω; Τώρα μπαίνω στον Οίκο τού Θεού. Τί κάνω; Προσκυνώ τις εικόνες, τον Θεό». Άπό το κελλί σου ή από τό διακονημά σου πηγαίνεις στον Ναό. Από τον Ναό να πάς στον Ουρανό καί πιο εκεί ακόμη, στον Θεό.
- Πώς γίνεται αυτό;
- Ό Ναός είναι τό «σπίτι» του Θεοϋ. Καί τό δικό μας πραγματικό σπίτι είναι στον Παράδεισο.
Έδώ ψάλλουν οί αδελφές. Έκει οι Άγγελοι, οί Άγιοι... Αν, όταν πηγαίνουμε σε ενα κοσμικό σπίτι, χτυπάμε την πόρτα, σκουπίζουμε τα πόδια, καθώμαστε συνεσταλμένα, τότε μέσα στον Οίκο του Θεοϋ, οπου θυσιάζεται ό Χριστός, τί πρέπει νά κάνουμε;
Με μία σταγόνα θεϊκού Αίματος μας εξαγόρασε άπό την αμαρτία καί στην συνέχεια μάς νοσηλεύει με κιλά Αίματος καί μάς τρέφει με τό πανάγιο Σώμα Του.
Ολα λοιπόν αυτά τά φρικτά καί θεια γεγονότα, όταν τά φέρνουμε στην μνήμη μας, μάς βοηθούν νά κινούμαστε με ευλάβεια μέσα στον Ναό. 'Αλλά βλέπω στην Θεία Λειτουργία, ακόμη καί όταν ό ιερέας λέη «Ανω σχώμεν τάς καρδίας» καί λέμε «Έχομεν προς τον Κυριον», λίγοι είναι αυτοί πού έχουν τον νοϋ τους προς τον Κύριο!
Γι' αυτό καλύτερα νά λέμε νοερώς «νά έχουμε τις καρδιές μας προς τον Κύριον», γιατί ό νους μας καί ή καρδιά μας είναι όλο προς τά κάτω.
Λέμε καί ψέματα, γιατί λέμε «εχομεν», άλλα δεν έχουμε εκεί τον νοϋ μας. Βέβαια, εάν έχουμε την καρδιά μας προς τά «άνω», όλα θά πάνε προς τά «άνω».
- Γέροντα, τί βοηθάει νά ψάλλη κανείς κατανυκτικά;
- Νά εχη τον νοϋ του στά θεια νοήματα καί νά εχη ευλάβεια· νά μην πιάνη τά θεία νοήματα λογοτεχνικά, αλλά με την καρδιά. Άλλο ή ευλάβεια καί άλλο ή τέχνη, ή επιστήμη της ψαλτικής. Ή τέχνη χωρίς ευλάβεια είναι... μπογιές.
Οταν ό ψάλτης ψάλλη μέ ευλάβεια, ξεχειλίζει άπό τήν καρδιά του ή ψαλμωδία, καί ψάλλει κατανυκτικά. "Οταν εσωτερικά είναι σε καλή πνευματική κατάσταση ό άνθρωπος, όλα πάνε καλά.
Γι' αυτό πρέπει νά είναι τακτοποιημένος κανείς εσωτερικά καί νά ψάλλη μέ τήν καρδιά του, με ευλάβεια, για να ψάλλη και κατανυκτικά.
Άν εχη αριστερούς λογισμούς, τί ψαλτική θα κάνη; Δεν μπορεί νά ψάλη με τήν καρδιά. Γιατί λέει ή Γραφή «Ενθυμείης ψαλλέτω»[4];
Ό Άγιος Ιωάννης ό Κουκουζέλης, οταν μιά φορά έψαλλε, ενώ βοσκούσε τους τράγους, οι τράγοι σηκώθηκαν και στάθηκαν όρθιοι. Άπό αυτό κατάλαβαν ότι ήταν ό Κουκουζέλης, ο ψάλτης της αυτοκρατορικής αυλής. Ό,τι κάνετε, νά το κάνετε με τήν καρδιά σας, γιά τον Χριστό.
Και στά κεντήματα πού κάνετε, νά βάζετε ευλάβεια, γιατί μπαίνουν πάνω στά άγια, ακόμη και αυτά πού κάνετε γιά το κατζίο[5].
Όταν ό άνθρωπος είναι ευλαβής, ή ψυχική του ομορφιά φαίνεται σε ο,τι κάνει· και στο διάβασμα καί στο ψάλσιμο, και στά λάθη ακόμη.
- Στά λάθη;
- Ναί, βλέπεις οτι καί τά λάθη πού κάνει έχουν μιά ευλάβεια, μιά συστολή.

«Ευλάβεια εξωτερική»

- Εκείνος πού έχει πολλή πίστη καί αληθινή ευλάβεια τρέφεται άπό κάτι ανώτερο, πνευματικό, πού δεν περιγράφεται.
Υπάρχουν ομως μερικοί πού έχουν μιά ξερή εξωτερική ευλάβεια. Λένε ξερά: «Τώρα, άφοϋ μπαίνω στην Εκκλησία, πρέπει νά καθήσω προσεκτικά, δεν πρέπει νά κουνηθώ, πρέπει νά σκύψω το κεφάλι, έτσι πρέπει νά κάνω τον σταυρό μου!». Άλλοι μπορεί νά κλονίζονται στό θέμα της πίστεως, και όμως σε ολόκληρη αγρυπνία να στέκωνται όρθιοι.
- Έχουν, Γέροντα, ανησυχία για κάτι, ψάχνουν κάτι, γι' αυτό το κάνουν;
- Κάτι θα έχουν μέσα τους. Καλά είναι αυτά, αλλά να τα αισθάνεται κανείς και άπό μέσα του, νά μη γινωνται μόνον εξωτερικά.
Άλλο είναι νά βγάζης τόν σκούφο σου, όταν μπαίνης στην Εκκλησία, άπό ευλάβεια, και άλλο νά τόν βγάζης, επειδή θέλεις νά δροσισθή το κεφάλι σου. Ή ευλάβεια φαίνεται άπό τόν τρόπο πού κοινωνάμε, άπό τόν τρόπο πού παίρνουμε αντίδωρο κ.λπ.
- Γέροντα, μπορεί κάνεις νά πειραχθη άπό την εκδήλωση της ευλάβειας του άλλου;
- Νά σου πω, όταν κάνη κανείς μεγάλο σταυρό, άλλα τόν κάνη άπλα, ταπεινά, δεν πειράζει τόν άλλον. Άλλα, όταν κοιτάη αν τόν βλέπουν οι άλλοι και κάνη συνέχεια σταυρούς, τότε θά αρχίσουν νά τόν κοροϊδεύουν.
Η, όταν περνάη εξω άπό έναν Ναό και κοιτάη αν εχη κόσμο, ή κάνη καί... υπομονή νά μαζευθή λίγος κόσμος, και τότε άρχίζη νά κάνη σταυρούς καί μετάνοιες, γιά νά τόν δουν, έχουν δίκιο νά τόν κοροϊδεύουν. Βλέπεις, το κοσμικό πνεύμα αποδοκιμάζεται.
Ή πραγματική ευλάβεια, όταν ύπάρχη, φαίνεται. Τό «ενσχημόνως»[6] γίνεται «άσχημόνως» χωρίς πραγματική ευλάβεια.

1. Βλ. Κορ. 3, 16 και 6, 19.
2. Μέ τόν όρο ευσέβεια ό Γέροντας αναφέρεται στην τήρηση εξωτερικών τύπων ευλάβειας, οί οποίοι δέν έχουν αντίκρισμα εσωτερικό
3. Βλ. Τό Γεροντικόν, Άββάς Ποιμήν ξε', σ. 91.
4. Ίαχ. 5,13.
5. Μεγάλο θυμιατό με τό όποιο θυμιάζει ό εκκλησιαστικός - δηλαδή ό μοναχός πού διακονεί στον Ναό - σέ ορισμένα σημεία των Ακολουθιών έχοντας ριγμένο στον δεξιό του ώμο κεντημένο κάλυμμα. Πάνω άπό τήν χειρολαβή υπάρχει τό κοίλωμα, όπου μπαίνει ή καρβουνόσκονη καί τό θυμίαμα, καί στο άκρο τοϋ θυμιατού κρέμονται οί κωδωνίσκοι πού ήχοΰν ρυθμικά κατά τήν θυμίαση.
6. Ρωμ. 13,13· Α ' Κορ. 14,40 καί Α ' Θεσ. 4,12.

Απόσπασμα από τις σελίδες  131 -137 του βιβλίου:

        ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
                              ΛΟΓΟΙ  Β΄              

              ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ

                  ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ

       «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
                  ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ