Β΄ Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ Β΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν
Βασιλείου Χαραλάμπους, θεολόγου
‘’Δρεπάνη τῶν λόγων σου, καὶ ἱεροῖς συγγράμμασιν ἔτεμες αἱρέσεις ἀκανθώδεις, καὶ ζιζανίων νόθα βλαστήματα, τῆς Ὀρθοδοξίας δ’ εὐσεβή κατεβάλου σπέρματα, Ἱεράρχα Γρηγόριε’’ (Κανῶν α΄, Ὠδὴ ε΄), ψάλλουμε κατὰ τὴν Ἀκολουθία τῆς Δευτέρας Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν.
Ἡ διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ περὶ τῆς Ἀκτίστου Θείας Χάριτος, ἀποτελεῖ συνέχεια τῆς δογματικῆς διδασκαλίας τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ἡ Σύνοδος διὰ τῆς ὁποίας ἐπικυρώθηκε δογματικὴ αὐτὴ ἡ διδασκαλία, ἀποτελεῖ στὴ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας μας τὴν Θ΄ Οἰκουμενικὴ Σύνοδο.
Στὴ συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας μας ὅλες οἱ διακηρυχθεῖσες δογματικὲς ἀλήθειες, ἀποτελοῦν τό ‘’ἐν ἐκτάσει’’ Σύμβολο τῆς Ὀρθόδοξης Πίστης μας.
«Ἔστιν οὗν καὶ ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ὁμοῦ πηγὴ τοῦ ζῶντος ὕδατος, τοὐτέστιν τῆς Θείας Χάριτος» (Ἀποδεικτικὸς 2,65) ὁμολόγησε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀντικρούοντας τὴν πλάνη τοῦ Βαρλαάμ του Καλαβροῦ, ὁ ὁποῖος θεωροῦσε ὅτι εἶναι κτιστὴ ἡ Θεία Χάρις, καὶ κατώτερη τῆς νόησης. Τὸν αἱρετικὸ ἀντιησυχαστὴ Βαρλαάμ, ὁ «πνευματορρήτωρ θεῖος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἄφρονα καὶ ἄνουν ἀπέδειξε».
Ἡ περὶ τῶν Ἀκτίστων Θείων Ἐνεργειῶν διδασκαλία τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ ἀποτελεῖ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἁπλᾶ ἐπανέλαβε αὐτὴν ὅταν προέκυψε ἡ αἱρετικὴ διδασκαλία τοῦ Βαρλαὰμ καὶ τοῦ Ἀκινδύνου.
Ὁ Ἅγιος Βασίλειος διακρίνει τὴν οὐσία ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ. Ὁ Ἅγιος Βασίλειος τονίζει τὸ ἀπρόσιτον τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ.
Οἱ ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ εἶναι ποὺ κατεβαίνουν σὲ μᾶς. ‘’Αἱ μὲν γὰρ ἐνέργεια αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς καταβαίνουσιν, ἡ δὲ οὐσία αὐτοῦ μένει ἀπρόσιτος’’ (Ἁγίου Βασιλείου, Ἐπιστολὴ 234).
Αὐτὸ ποὺ τονίζει ὁ Ἅγιος Βασίλειος τί καταδεικνύει; Γιὰ ποιό λόγο διακρίνει ὁ Ἅγιος Βασίλειος τὴν οὐσία ἀπὸ τὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ;
Δὲν συμπεραίνει κανεὶς ἐμφανέστατα ὅτι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀπρόσιτος, ἐνῷ αὐτὸ δὲν συμβαίνει γιὰ τὶς Ἄκτιστες Θεῖες ἐνέργειες;
‘’Ἡμεῖς δὲ ἐκ τῶν ἐνεργειῶν γνωρίζειν λέγομεν τὸν Θεὸν ἡμῶν, τὴ δὲ οὐσία αὐτὴ προσεγγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα’’ (Ἁγίου Βασιλείου, Ἐπιστολὴ 234).
Ὁ Ἅγιος Βασίλειος τονίζει τὸ ἀπρόσιτον τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ ἀναφέροντας ὅτι ‘’τὴ δὲ οὐσία αὐτὴ προσεγγίζειν οὐχ ὑπισχνούμεθα’’.
Γιατί δὲν ἀναφέρει τὸ ἴδιο καὶ γιὰ τὶς ἐνέργειες τοῦ Θεοῦ ὁ Ἅγιος Βασίλειος; Ἐμεῖς γνωρίζουμε τὸν Κύριο καὶ Θεό μας ἀπὸ τὶς ἐνέργειές του.
‘’Ἐὰν ἡ Θεία Χάρις εἶναι κτιστή, πὼς θὰ θεώσει κατὰ χάριν τὸν ἄνθρωπο;’’, γιὰ νὰ χρησιμοποιήσουμε μιὰ ἐρωτηματικὴ φράση τοῦ Γέροντα Γεωργίου Καψάνη.
«Χάρις εἶναι αἱ θεῖαι ἐκεῖναι ἐνέργειαι τὰς ὁποίας ἡ Παναγία Τριὰς παρέχει εἰς τὴν Ἐκκλησίαν διὰ τὴν σωτηρίαν τῶν ἀνθρώπων», ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ ὁ Ἅγιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς*.
«Ὅταν οὗν ἄρξηται ὁ νοῦς ἐν πολλῇ αἰσθήσει γεύεσθαι τῆς χρηστότητος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τότε ὀφείλομεν εἰδέναι ὅτι ἄρχεται ἡ χάρις ὦσπερ ἐπιζωγραφεὶν εἰς τὸ κατ’ εἰκόνα τὸ καθ’ ὁμοίωσιν», ἀναφέρει ὁ Ἅγιος Διάδοχος Φωτικής**.
‘’Τὸ τῆς σοφίας ἱερὸν καὶ θεῖον ὄργανον, θεολογίας τὴν λαμπρὰν συμφώνως σάλπιγγα ἀνυμνοῦμεν σὲ Γρηγόριε θεορρῆμον. Ἂλλ’ ὡς νοῦς Νοΐ τῷ πρώτῳ παριστάμενος, πρὸς αὐτὸν τὸν νοῦν ἡμῶν Πάτερ ὁδήγησον, ἵνα κράζομεν· χαῖρε κῆρυξ τῆς χάριτος’’, δικαίως ψάλλουμε σὲ Κοντάκιο τῆς Δευτέρας Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν γιὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ.
‘’Χείρων νοήσεως’’ θεωροῦσαν οἱ Βαρλααμίτες τὴν Θεία Χάρη. Δυστυχῶς δὲν εἶναι λίγοι αὐτοὶ ποὺ στὶς δογματικὲς διαφορὲς μὲ τοὺς Παπικούς, λησμονοῦν αὐτὴ τὴ δογματικὴ κακοδοξία.
Δὲν ἀποτελεῖ τυχαῖο γεγονὸς ὅτι ὁ Ἅγιος Παΐσιος, στὴν γνωστὴ ἐπιστολὴ τοῦ πρὸς τὸν Ἀρχιμανδρίτη Χαράλαμπο Βασιλόπουλο, παρηγορητικὰ ἔγραφε ὅτι, ‘’ὁ Κύριος, ὅταν θὰ πρέπη, θὰ παρουσιάση τοὺς Μάρκους Εὐγενικοὺς καὶ τοὺς Γρηγορίους Παλαμάδες, διὰ νὰ συγκεντρώσουν ὅλα τὰ κατασκανδαλισμένα ἀδέλφια μας, διὰ νὰ ὁμολογήσουν τὴν Ὀρθόδοξον Πίστιν, νὰ στερεώσουν τὴν Παράδοσιν καὶ νὰ δώσουν χαρὰν μεγάλην εἰς τὴν Μητέραν μας’’, θεωρῶντας τὸν μεγάλο αὐτὸν Πατέρα, ὡς ἕνα ἀπὸ τοὺς μεγάλους Ὁμολογητὲς τῆς Ἐκκλησίας μας.
Στὶς δύσκολες τοῦτες μέρες, κατὰ τὶς ὁποῖες ὁ Οἰκουμενισμὸς ὑπερβαλλόντως ἀντιστρατεύευται τό ‘’ἑπόμενοι τοῖς Ἁγίοις Πατράσι’’, τὸν μεγάλο Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας μας, τὸν θεορρήμονα Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, Ὀρθοδόξως πρέπει νὰ τιμοῦμε, ἀλλὰ καὶ Ὀρθοδόξως νὰ μιμηθοῦμε.
Κατὰ τὸν Ὄρθρον τῆς Δευτέρας Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, ὅπου ‘’μνήμην ἐπιτελοῦμεν τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Γρηγορίου Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης τοῦ Παλαμᾶ’’, στὸν Κανῶν α΄, Ὠδὴ γ΄του Ἁγίου ψάλλουμε τὸ ἀκόλουθο :
‘’Τὰ ρεῖθρα τῶν θείων διδαχῶν σου φυλάττοντες πᾶσαν μηχανὴν τῶν κακοδόξων φεύγομεν, καὶ πάσας ἐκκρουόμεθα, σοῖς ἱεροῖς συγγράμασι, φάλαγγας τούτων Γρηγόριε. Σοφίας μωρᾶς κακοδόξων, διέλυσας Μάκαρ τοῦ Θεοῦ, σοφίαν ἐνυπόστατον, ἔχων ἐν τῇ καρδίᾳ σου δι’ ᾖς μετ΄ήχου ἔθραυσας, τὰ σὰθρ’α τούτῳ φρυάγματα. Νεκρώσας σαρκὸς τῆς φθειρομένης πᾶσαν ἡδυπάθειαν σοφὲ ἀσκητικῶς ἐζώωσας ψυχῆς σου τὰ κινήματα καὶ ταύτην θεῖον ὄργανον, θεολογίας ἀνέδειξας’’.
Ἡ Ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση ἐκφράζεται καὶ μέσα ἀπὸ τὶς Ἱερὲς Ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας. Εἰς τὴν Ἀκολουθία τῆς Β΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, κατὰ τὴν ὁποία ἑορτάζομε τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, τὸν «μέγαν καὶ ἀξιάγαστον» Ὁμολογητὴν τῆς Ἐκκλησίας μας, μποροῦμε νὰ βροῦμε ἀναφορὲς ποὺ καταδεικνύουν ποιὰν ἐννοεῖ ἡ Ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση Μίαν Ἁγίαν Ἐκκλησίαν.
Μὲ τὸ ψαλλόμενο «Ὀρθοδοξίας ὁ φωστήρ, Ἐκκλησίας τὸ στήριγμα καὶ διδάσκαλε», καταλαβαίνομε ὅτι ὁ φωστὴρ τῆς Ὀρθοδοξίας Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, ἀποτελεῖ στήριγμα τῆς Μίας Ἁγίας Ἐκκλησίας, τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας. Εἶναι ἀλήθεια πὼς ἡ Β΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, κατὰ τὴν ὁποία ἑορτάζομε τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, εἶναι γιὰ μᾶς Δευτέρα Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ὅταν ψάλλομε «τὰ ρεῖθρα τῶν θείων διδαχῶν σου φυλάττοντες, πᾶσαν μηχανὴν τῶν κακοδόξων φεύγομεν», ἀντιλαμβανόμαστε ποιούς ἡ Ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση ἐννοεῖ κακοδόξους.
Ἡ Ἐκκλησιαστικὴ συνείδηση ἐκφραζομένη μέσα ἀπὸ τὴν Ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας διασώζει τὸ «δρεπάνη τον λόγων σου καὶ ἱεροῖς συγγράμμασιν ἔτεμες αἱρέσεις ἀκανθώδεις».
Οἱ Παπικοὶ πέραν τῶν ἄλλων κακοδοξιῶν, ἔχουν ἀποδεχθεῖ τὴν βαρλααμικὴ πλάνη. Εἶναι γνωστὸ τὸ Παπικὸ μένος γιὰ τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ. Τὸ γεγονὸς τῆς καταστροφῆς τοῦ Τυπογραφείου στὴν Κωνσταντινούπολη, κατὰ τὸ ἔτος 1627 ἀπὸ τοὺς Ἰησουΐτες, μὲ ἀφορμὴ τὴν ἔκδοση τῶν «Δύο ἀποδεικτικῶν λόγων» τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καταμαρτυρεῖ τὸ Παπικὸ μένος. Τὴν Παπικὴ μανία ἐπίσης γνώρισε καὶ ὁ Migne, ἐξ ἀφορμῆς τῆς ἔκδοσης ἔργων τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, καὶ ὑποχρεώθηκε στὸ τέλος νὰ ζητήσει ‘’συγνώμη’’ γιὰ τὴν ἔκδοσή των.
Ἡ Β΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν, κατὰ τὴν ὁποία ἑορτάζομε τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, τὸν «μέγαν καὶ ἀξιάγαστον» Ὁμολογητὴν τῆς Ἐκκλησίας μας, εἶναι γιὰ μᾶς τοὺς Ὀρθοδόξους Δευτέρα Κυριακὴ τῆς Ὀρθοδοξίας.
*Ἁγίου Ἰουστίνου Πόποβιτς - ‘’Ἄνθρωπος καὶ Θεάνθρωπος’’
**Ἁγίου Διαδόχου Φωτικής - Τὰ ἑκατόν ‘’Γνωστικὰ Κεφάλαια’’
Διαβάστε περισσότερα πατῶντας: Κυριακή Β΄ Νηστειῶν
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου