Τὸ βαθύτερο νόημα τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας καὶ τῆς ὅλης Μεγ. Τεσσαρακοστής
Πρωτοπρεσβυτέρου Στεφάνου Ἀναγνωστοπούλου
Στὰ πολλὰ χρόνια ποὺ πέρασαν, μᾶς εἶχε δοθεῖ ἡ εὐκαιρία πολλὲς φορὲς νὰ μιλήσουμε γιὰ τὴ νηστεία καθὼς ἐπίσης νὰ ἀναλύσουμε πότε τὸ Εὐαγγελικὸ καὶ πότε τὸ Ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα.
Τελευταία ἡμέρα σήμερα τοῦ Τριωδίου χριστιανοί μου, Κυριακή της Τυρινῆς. Καὶ ἀπὸ αὔριο Καθαρὰ Δευτέρα, ἀρχίζει ἡ Μεγάλη Σαρακοστή. Σήμερα ἡ συγνώμη καὶ ἀπὸ αὔριο οἱ ἡμέρες τοῦ πένθους καὶ τῆς νηστείας σωματικῆς, ἀλλὰ κυρίως ὅμως πνευματικῆς νηστείας. Αὔριο εἶναι ἡμέρα ἀργίας.
Ἡ ἐκκλησία μας πενθεῖ καὶ ἀρχίζει ἀπὸ πρωίας μὲ πολύωρες κατανυκτικὲς ἀκολουθίες καὶ προσευχές.
Οἱ περισσότεροι ὅμως ἀπὸ μᾶς τοὺς ὀρθοδόξους χριστιανοὺς ἀκολουθοῦμε λαϊκὲς παραδόσεις καὶ ὄχι θρησκευτικές.
Ἔτσι λοιπὸν οἱ χριστιανοί μας θὰ βγοῦν στὴν ὕπαιθρο μὲ τὰ λεωφορεῖα, μὲ τὰ αὐτοκίνητά τους, θὰ τὸ στρώσουν στὸ γλέντι, στὸ χορὸ καὶ στὴ μέθη, τὴν ὁποία ὅπως ἀκούσατε στὸ Ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα πόσο τὴν καυτηριάζει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ...
Βέβαια, τὸ νὰ ὑψώσουν τὰ παιδιὰ τὸ χαρταετό τους αὐτὸ δὲν εἶναι κακό, ποὺ θὰ γιορτάσουν τὰ κούλουμα καὶ ἄλλα ἔθιμα...θα μείνουν ὅμως, καὶ αὐτὸ εἶναι σημαντικό, μακριὰ ἀπὸ αὐτὸ ποὺ ζητᾶ αὐτὴ τὴν ἡμέρα ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία μας.
Ἀρκετοὶ θὰ νηστέψουν μὲ ἄλαδες τροφές, καὶ ἄλλοι θὰ κάμουν μονοήμερη ἢ διήμερη ἢ καὶ τριήμερη ἀκόμα ὅσοι μποροῦν μόνο μὲ νερὸ καὶ ἀντίδωρο.
Καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ πρώτη καλὴ ἀρχὴ τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς. Ἡ Καθαρὰ Δευτέρα εἶναι ἡμέρα πένθους.
Ἡ ἐκκλησία μας καὶ ὅλοι οἱ ναοὶ ἐνδύονται μέ μαῦρα καλύμματα. Ἀκόμα καὶ τὰ κανδήλια μας γίνονται πένθιμα.
Μετὰ ἀπὸ τὴν βραδινὴ συγνώμη στοὺς ἱεροὺς ναοὺς καὶ στὶς οἰκογένειες ὅπου ὑπάρχει ἡ εὐλαβὴς αὐτὴ συνήθεια, ὅλοι οἱ σωστοὶ ὀρθόδοξοι χριστιανοί, θὰ καλλιεργήσουν ἔτι περισσότερο τὴ μετάνοια. Διότι ἀνοίγεται ἕνα στάδιο 49 ἡμερῶν πνευματικῶν ἀγώνων (ἀκούσατε τὸ στάδιο τῶν ἀρετῶν «ἠνέοκται» ποὺ ἔψαλλαν οἱ ψάλτες μας) διὰ μέσου τῶν ὁποίων καλοῦνται οἱ χριστιανοὶ νὰ συμμετάσχουν στὸ Πάθος τοῦ Χριστοῦ μέχρι τὴ Μεγάλη Ἑβδομάδα.
Δὲν μποροῦμε νὰ ὑποδεχτοῦμε τὸν Νυμφίον Χριστὸν ψυχικὰ ἀπροετοίμαστοι. Σωματικὰ δὲν μποροῦμε ἔτσι κι ἀλλιῶς, διότι κουβαλᾶμε χίλιες δυὸ ἀρρώστιες ὁ καθένας, καὶ οἱ περισσότεροι ἀπὸ μᾶς εἴμεθα ἄρρωστοι καὶ ἀνήμποροι. Μποροῦμε ὅμως νὰ προετοιμαστοῦμε πνευματικὰ μὲ αὐστηρὴ πνευματικὴ νηστεία.
Καὶ πρῶτον, μὲ ἐγκράτεια τῆς γλώσσης (τὸ ἐπανέλαβε καὶ τὸ τόνισε καὶ τὸ ἀποστολικὸν ἀνάγνωσμα) ὄχι κρίσεις καὶ ὄχι κατακρίσεις.
Δεύτερον, μὲ νηστεία τῶν σωματικῶν μας αἰσθήσεων
καὶ τρίτον μὲ νηστεία τῶν λογισμῶν, τῶν ἀκαθάρτων σκέψεων, τῶν αἰσχρῶν νοημάτων καὶ τῶν πονηρῶν φαντασιῶν.
Ἡ τριπλῆ αὐτὴ νηστεία εἶναι νηστεία παθῶν. Δηλαδή, καλούμεθα σὲ αὐστηρὴ πνευματικὴ νηστεία ἐναντίον τῶν παθῶν μας, καὶ πρέπει νὰ τὰ ὑποβάλλουμε σὲ ἀσιτία. Καὶ πρέπει νὰ τὰ σκοτώσουμε τὰ πάθη μέσα μας. Γι’αὐτό καὶ λέμε ὅτι ἡ νηστεία τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, ἀλλὰ ὅπως καὶ κάθε ἄλλη νηστεία, Τετάρτης, Παρασκευῆς, Χριστουγέννων, Δεκαπενταυγούστου καὶ λοιπά, εἶναι κυρίως ἡ τριπλῆ πνευματικὴ νηστεία ποὺ ἀναφέραμε, καὶ αὐτὴ ἡ νηστεία εἶναι παθοκτόνος καὶ ὄχι σωματοκτόνος.
Δὲ σκοτώνουμε δηλαδή, τὸ σῶμα μας ποὺ εἶναι ναὸς τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἀλλὰ τὰ πάθη μας.
Ἡ ἐκκλησία μας, μᾶς συνιστᾶ καὶ μᾶς προτρέπει ὅπως ἀπὸ σήμερα καθαρίσουμε ἑαυτοὺς ἀπὸ παντὸς μολυσμοῦ σαρκὸς καὶ πνεύματος.
Τὶς δὲ λαμπάδες τῶν ψυχῶν μας, νὰ τὶς στολίσουμε, νὰ τὶς εὐπρεπίσουμε μὲ ἔργα ἀγάπης, ἐλεημοσύνης, φιλοξενίας, μὲ ἔργα ποὺ νὰ ἔχουν τὸ πνεῦμα μέσα τῆς ἐπιεικείας, τῆς συγχωρητικότητος, τῆς ταπεινοφροσύνης. «Μὴ κατεσθίοντες τὸν πλησίον τὴ συκοφαντία καὶ τὴ κατακρίση».
Τὸ λέει ἀρχαῖα ἔ; πιστεύω νὰ τὸ καταλάβατε. Δηλαδή, νὰ μὴ καταξεσχίζουμε καὶ νὰ μὴ κατατρώγουμε τὶς σάρκες του πλησίον, τοῦ ἀδελφοῦ μας, τοῦ συνανθρώπου μας. Μὲ τί; Μὲ τὶς συκοφαντίες καὶ τὶς κατακρίσεις. Ὁ πλησίον μπορεῖ νὰ εἶναι ὁποιοσδήποτε...να εἶναι ὁ φίλος, νὰ’ ναὶ ὁ γνωστός, νὰ’ ναὶ ὁ γείτονας, νὰ’ ναὶ ὁ συγγενής, νὰ’ ναὶ ὁ παπᾶς σας...κι ἐγὼ μέσα, νὰ’ ναὶ ὁ Δεσπότης, νὰ’ ναὶ ὁ γιατρός, νὰ’ ναὶ ὁ συνεργάτης, νὰ’ ναὶ ὁ προϊστάμενος, νὰ’ ναὶ τὸ παιδί μας, νὰ’ ναὶ ὁ σύντροφός μας, νὰ’ ναὶ ὁ βουλευτής, ὁ ὑπουργός, ὁ ὑπάλληλος, καὶ κάθε χριστιανός.
Σκοπός μας εἶναι λοιπὸν νὰ σκοτώσουμε καὶ νὰ διαλύσουμε κάθε πάθος, κάθε κακία καὶ κάθε πονηριὰ ἀπὸ μέσα μας.
Νὰ ἀποβάλλουμε δηλαδὴ τὰ ἔργα τοῦ σκότους – τὸ ἀκούσατε καὶ αὐτὸ στὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα – καὶ νὰ ἐνδυθοῦμε καὶ νὰ θωρακιστοῦμε μὲ τὰ ὅπλα τοῦ φωτός.
Καὶ ὅπλα τοῦ φωτὸς εἶναι κατὰ πρῶτον τὰ σωστικὰ μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας (βάπτισμα, χρῖσμα, Θεία Κοινωνία καὶ Ἱερὰ Ἐξομολόγησις), εἶναι ἡ ὑπακοή μας στὸ θέλημα τοῦ Ἁγίου Θεοῦ μὲ τὴν πιστὴ τήρηση τῶν Εὐαγγελικῶν Του ἐντολῶν καὶ μὲ τὴν ἀντίστοιχη καλλιέργεια τῶν θειοτάτων ἀρετῶν, μὲ πρώτη τὴ μετάνοια.
Ἡ μετάνοια μαζὶ μὲ ὅλες τὶς ἀρετές, θὰ βοηθήσει ἀποτελεσματικὰ ὥστε μὲ ἀσφάλεια νὰ διαπεράσουμε τὸ πέλαγος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς καὶ νὰ φθάσουμε λαμπαδοφοροῦντες στὸ θεϊκὸ λιμάνι τῆς τριημέρου Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου μας.
Καὶ μὲ ἄλλο κατανυκτικότατο τροπάριο, ἡ Ἐκκλησία μας ἀπευθύνεται στὴν ψυχὴ τοῦ καθενὸς ἀπὸ μᾶς...στην ψυχή μου, ἀλλὰ καὶ στὴ δική σου ψυχὴ καὶ στὴ δική σου ψυχή... καὶ φωνάζει: «Νίψον ψυχή μου.. », «πλύσου ψυχή μου... », «Νίψου.... » καὶ ψυχή σου καὶ ψυχὴ ὅλων... «Νίψον, γρηγόρησον, στέναξον, δάκρυσον, βόησον διὰ προσευχῆς (καὶ διὰ τῆς διπλῆς νηστείας πνευματικῆς καὶ τῆς κατὰ δύναμιν σωματικῆς) ὅλων τῶν τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν σου φόρτον ἀπόρριψον».
Ὅλο τὸ βάρος ποὺ φέρνεις πάνω στοὺς ὤμους σου καὶ πάνω στὴν καρδιά σου καὶ στὴν ψυχή σου...το βάρος αὐτὸ τὸ τεράστιο, τὸ μεγάλο, τὸ ἀσήκωτο ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ τὰ πάθη...να τὸ ἀπορρίψεις. Πῶς ὅμως; Καὶ ἀπαντάει ἡ Ἐκκλησία, στὸ ἴδιο τροπάριο... «Τὴ θερμὴ μετανοία».
Μὲ τὴν ὁλόθερμη, μὲ τὴν ὁλοζώντανη, μὲ τὴν ἀληθινὴ μετάνοια. Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπον ἀπορρίπτεται τὸ βάρος τῆς ἁμαρτίας καὶ τῶν παθῶν. Νὰ λοιπόν, τί μᾶς διδάσκει καὶ σὲ τί μᾶς προτρέπει ἡ ἀρχὴ τῆς πρώτης ἡμέρας τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
Ἀλλὰ καὶ στὸ πρῶτο μεγάλο ἀπόδειπνο τῆς Καθαρᾶς Δευτέρας, αὔριο τὸ ἀπόγευμα δηλαδή, θὰ ἀκούσουμε ψαλτὰ τὴν μεγαλοπρεπέστατη προειδοποίηση τῆς Ἐκκλησίας μας. Δὲν εἶναι μόνο μεγαλοπρεπής, εἶναι καὶ αὐστηρὰ προειδοποιητική: «Ψυχή μου, ψυχή μου, ἀνάστα, τί καθεύδεις;... » Ψυχή μου, λέει, ψυχή μου, σήκω ἀμέσως ἐπάνω, σήκω ὄρθια, στάσου ὄρθια καὶ μάλιστα γρήγορα, τώρα ἀμέσως.
Γιατί κοιμᾶσαι τόσο βαριὰ τὸν ὕπνο τῆς ἁμαρτίας; Γιατί ἀμελεῖς τὸν πνευματικό σου ἀγῶνα ποὺ ἀφορᾶ τὴ σωτηρία σου; Γιατί καθυστερεῖς στὸ νὰ πολεμᾶς ἐναντίον τῶν παθῶν σου; Γιατί κοιμᾶσαι; Ξύπνα ἐπί τέλους!
Δὲ βλέπεις ὅτι πλησιάζει τὸ τέλος σου; Δὲ βλέπεις ὅτι σήμερα, αὔριο, μεθαύριο φεύγεις ἀπ’αυτή τὴ ζωή, πεθαίνεις; Ψυχή μου, ψυχή μου, θὰ βρεθεῖς εἴτε τὸ θέλεις εἴτε δὲν τὸ θέλεις, εἴτε σ’αρέσει εἴτε δὲ σ’αρέσει μπροστὰ στὸ φοβερὸ κριτήριο τοῦ Ἁγίου Θεοῦ. Καὶ τότε;...μέλλεις θορυβεῖσθαι. Καὶ τότε θὰ θορυβηθείς, θὰ φοβηθεῖς, θὰ τρομάξεις.
Γι’αὐτό πρὶν εἶναι ἀργὰ «Νίψον, ψυχή μου, γρηγόρησον, στέναξον, δάκρυσον, μετανόησον» καὶ τότε φώναξε δυνατὰ καὶ μὲ ὅλη σου τὴν καρδιὰ «Ὁ Θεός μου ἰλάσθητί μοὶ τῷ ἁμαρτωλῷ», «’Ἥμαρτον στὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν Σου», «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με ὅτι ἡ ψυχή μου κακῶς δαιμονίζεται μέσα της, ἀπὸ τὰ δικά μου τὰ πάθη καὶ τὶς δικές μου κακίες».
«Μνήσθητί μου Κύριε ὅταν ἔρθεις ἐν τῇ βασιλείᾳ Σου». «Κύριε, Κύριε, δώρισέ μου..του ὁρᾶν τὰ ἐμὰ πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν οὐδέποτε τὸν ἀδελφόν μου». Ἔτσι κλείνει κάθε Μεγάλη Σαρακοστὴ καὶ κάθε ἀπὸ τὶς Ὧρες ποὺ διαβάζουμε.
Ὑπάρχουν λοιπὸν πάθη ποὺ κάθε μέρα μας βασανίζουν, ὑπάρχουν ἀδυναμίες ποὺ καθημερινῶς μᾶς ταλαιπωροῦν, ὑπάρχουν κακίες καὶ πονηριὲς ποὺ μαυρίζουν τὶς σκέψεις μας καὶ σκοτίζουν τὸ νοῦ μας. Πολλὰ τὰ ἀγκάθια τῆς ψυχῆς μας ποὺ θέλουν τὴ φωτιὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος γιὰ νὰ καοῦν καὶ νὰ ἐξαφανιστοῦν τελείως.
Καὶ ἡ φωτιὰ αὐτὴ εἶναι ἡ ἀληθινὴ μετάνοια, εἶναι τὰ δάκρυα τῆς μετανοίας καὶ στὴν προσευχὴ καὶ ἰδιαίτερα στὸ πετραχήλι τοῦ πνευματικοῦ.
Γιὰ νὰ πάρει ὅμως φωτιὰ ἡ προσευχή μας, αὐτὴ ἡ προσευχὴ ποὺ κάνουμε κάθε μέρα, αὐτὸ τὸ μικρὸ κομποσχοινάκι, αὐτὸ τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστὲ ἐλέησόν με» πρέπει νὰ γίνεται κι αὐτὸ μὲ πνεῦμα μετανοίας.
Ἀλλὰ καὶ ὁ ἐκκλησιασμός μας πρέπει νὰ ἔχει τὴ θερμότητα τῆς μετανοίας. Σήμερα ποὺ ἐκκλησιαστήκαμε ὅλοι μας καὶ ποὺ ὅλοι μᾶς (εἴτε κοινωνήσουμε εἴτε ὄχι) παίρνουμε τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος... γιὰ νὰ τὴ νιώσουμε βαθιὰ μέσα μας πρέπει νὰ ἔχουμε ἔρθει ἤδη μὲ πνεῦμα μετανοίας. Καὶ ὅταν κοινωνοῦμε τῶν ἀχράντων μυστηρίων νὰ μὴν προσερχόμεθα μόνον μετὰ φόβου Θεοῦ, πίστεως καὶ ἀγάπης, ἀλλὰ καὶ μὲ μετάνοια ἀληθινή.
Καὶ τὴν Ἁγία Γραφὴ ὅταν τὴ μελετᾶμε, πρέπει ἡ καρδιά μας νὰ πυρπολεῖται ὄχι μόνο ἀπὸ τὴ ζέουσα πίστη ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ἀληθινὸς λόγος τοῦ Θεοῦ, αὐτὴ εἶναι ἡ ἀλήθεια ποὺ σώζει, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴ μετάνοια. Πολὺ δὲ περισσότερο ἡ μετάνοια ὀφείλει νὰ μᾶς διακατέχει ψυχοσωματικὰ στὸ μεγάλο μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως.
Ἀλλὰ καὶ ἡ πολλαπλῆ μας νηστεία, κυρίως ἡ πνευματική, στὶς αἰσθήσεις καὶ στὴ γλῶσσα καὶ στοὺς λογισμοὺς καὶ ὕστερα ἡ σωματικὴ ὅπως εἴπαμε, διότι ἔχουμε πολλὲς ἀσθένειες θὰ πρέπει κι αὐτὴ νὰ μπολιάζεται μὲ τὸ πνεῦμα τῆς μετανοίας. Καὶ τότε... καὶ τότε θὰ λάβουμε πλουσιοπάροχα τὴν ἄφεση, τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν.
Καὶ ἡ ψυχή μας θὰ καθαριστεῖ, θὰ γίνει πεντακάθαρη σὰν τὸ πανάλευκο χιονάκι...
agia-varvara.blogspot.com
Περισσότερα ἄρθρα μὲ τὸν π. Στέφανο Ἀναγνωστόπουλο διαβάστε : π.Στέφανος Ἀναγνωστόπουλος
Διαβάστε περισσότερα πατῶντας: Κυριακή τῆς Τυρινῆς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου