Ἅγιοι Νεομάρτυρες Χρῆστος (ἱερέας) καὶ Πανάγος. Λάμπρου Σκόντζου

Ἅγιοι Νεομάρτυρες Χρῆστος (ἱερέας) καὶ Πανάγος

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου – Καθηγητοῦ

Ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει νὰ ἐπιδείξει νέφος Μαρτύρων στὰ μαῦρα χρόνια τῆς τουρκοκρατίας, κατὰ τὴν ὁποία χιλιάδες Νεομάρτυρες ἀντάλλαξαν τὴ ζωή τους μὲ τὴν πίστη τους στὸ Χριστό. Δύο ἀπὸ αὐτοὺς ὑπῆρξαν ὁ ἱερέας Χρίστος καὶ ὁ Πανάγος (Παναγιώτης) ἀπὸ τὴν Ἠλεία.
Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἐπισημάνουμε εἰσαγωγικά, πὼς ἡ τουρκοκρατούμενη Πελοπόννησος καταλήφτηκε ἀπὸ τοῦ Ἑνετοὺς στὰ 1685 καὶ ἡ ἐξουσία τους κράτησε ὡς τὰ 1715. Αὐτὸ τὸ διάστημα ὑπῆρξε καθοριστικῆς σημασίας γιὰ τὸν πληθυσμό της, καθ’ ὅτι ἀνέπνευσε τὸν ἀέρα κάποιας σχετικῆς ἐλευθερίας. Τὴν περίοδο αὐτὴ ἐπέστρεψαν στὴν Ἐκκλησία πολλοὶ ἐξισλαμισθέντες. Μεταξὺ αὐτῶν ἦταν καὶ οἱ γονεῖς τῶν δύο Νεομαρτύρων Χρίστου καὶ Πανάγου.
Ὁ Νεομάρτυρας Χρίστος καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἀνδραβίδα. Εἶχε χειροτονηθεῖ ἱερέας στὴν Πάτρα ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Βυτίνης Γαβριὴλ καὶ ὑπηρετοῦσε στὴν πατρίδα του την Ἀνδραβίδα. Ἦταν εὐσεβὴς καὶ καλοκάγαθος ἄνθρωπος, καθὼς καὶ καλὸς καὶ ἀφοσιωμένος οἰκογενειάρχης, πατέρας δύο ἢ καὶ περισσότερων παιδιῶν.
Μετὰ τὴν ἀνακατάληψη τῆς Πελοποννήσου ἀπὸ τοὺς Τούρκους στὰ 1715 ἄρχισαν οἱ βίαιοι ἐξισλαμισμοὶ κατὰ τῶν Χριστιανῶν.
Κυρίως στρέφονταν κατὰ τῶν ἱερέων, ἀφ’ ἑνὸς μὲν νὰ μένουν οἱ Χριστιανοὶ χωρὶς ποιμένες καὶ λειτουργοὺς καὶ ἀφ’ ἑτέρου ὁ ἐξισλαμισμὸς τῶν ἱερέων ἔδινε τὸ παράδειγμα καὶ τὸ ἔναυσμα γιὰ τὸν ἐξισλαμισμὸ καὶ τῶν λαϊκῶν.
Ἔτσι ἕνα χρόνο μετά, τὸ 1716 συνελήφθη καὶ ὁ ἱερέας της Ἀνδραβίδας Χρίστος καὶ ὁδηγήθηκε στὴν Γαστούνη, ἐνώπιον τοῦ τρομεροῦ Μουρὰτ Ἀγᾶ, ὁ ὁποῖος τοῦ ζήτησε νὰ ἀρνηθεῖ τὸ Χριστὸ καὶ τὴν ἱεροσύνη του καὶ νὰ ἀσπασθεῖ τὸ Ἰσλάμ.
Γιὰ νὰ τὸν δελεάσει τοῦ ἔταξε προνόμια, χρήματα καὶ δόξες. Εὐνόητο ἦταν γιὰ τὸν εὐλαβῆ κληρικὸ νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πρόταση τοῦ τούρκου ἀξιωματούχου καὶ γιὰ τοῦτο τὸν ἔριξαν στὴ φυλακή, μαζὶ μὲ ἄλλους ἱερεῖς τῆς περιοχῆς, οἱ ὁποῖοι καὶ αὐτοὶ εἶχαν ἀρνηθεῖ τὶς προτάσεις τοῦ Μουρὰτ Ἀγᾶ.
Ἐνῷ βρισκόταν στὴ φυλακή, συνέβη τὸ ἑξῆς περιστατικό, τὸ ὁποῖο τὸν ἔβαλε σὲ μεγάλο πειρασμό. Τὸν ἐπισκέφτηκε ἡ σύζυγός του πρεσβυτέρα, ἡ ὁποία τοῦ ζήτησε νὰ ἐξισλαμισθεῖ γιὰ νὰ σωθεῖ ὁ ἴδιος, αὐτὴ καὶ τὰ παιδιά τους! Εἶναι πιθανὸν νὰ πιέστηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους, γιὰ νὰ πείσει τὸν ἱερέα ἄνδρα της νὰ ὑποκύψει στοὺς ἐκβιασμούς τους.
Ὁ ἱερέας Χρίστος ἄρχισε νὰ δελεάζεται ἀπὸ τὴν πρόταση τῆς συζύγου του. Δὲ σκέφτηκε τόσο τὴ δική του τὴ ζωή, ἀλλὰ τῆς συζύγου του καὶ τῶν παιδιῶν του καὶ ἦταν ἕτοιμος νὰ δηλώσει τὸν ἐξισλαμισμό του καὶ νὰ ἀπελευθερωθεῖ.
Φαίνεται πὼς αὐτή του τὴν ἀπόφαση τὴ γνωστοποίησε καὶ στοὺς ἄλλους συγκρατουμένους του ἱερεῖς, οἱ ὁποῖοι ὅταν ἄκουσαν τὴν ἀπόφασή του ἄρχισαν νὰ τὸν ἐπιτιμοῦν καὶ νὰ προσπαθοῦν νὰ τὸν μεταπείσουν, νὰ μὴν ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του στὸ Χριστό.
Τοῦ τόνιζαν πὼς ἡ ἀπόφασή του αὐτὴ εἶναι προδοσία πρὸς τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ τὴν ἱεροσύνη του.

Κάποια στιγμὴ συνῆλθε καὶ κατάλαβε τὸ τρομερὸ λάθος του. Ἄρχισε νὰ φωνάζει δυνατὰ ὅτι εἶναι Χριστιανὸς ἱερέας καὶ πὼς δὲν θὰ ἀρνηθεῖ ποτὲ τὴν πίστη του. Τὶς φωνές του ἄκουσαν οἱ φύλακες, οἱ ὁποῖοι τὸν ὁδήγησαν στὸν θηριώδη Μουρὰτ Ἀγᾶ, ἐνώπιον τοῦ ὁποίου ὁμολόγησε μὲ θάρρος καὶ ἡρωισμὸ τὴν πίστη τους στὸ Χριστὸ καὶ γνώρισε τὴν ἀπόφασή του ὅτι ἦταν ἕτοιμος νὰ πεθάνει γι’ αὐτή.
Ὁ Μουρὰτ Ἀγᾶς ἔγινε θηρίο ἀπὸ τὸ θυμό του καὶ ἀνακοίνωσε τὴν ἀπόφασή του: θάνατος διὰ ἀποκεφαλισμοῦ!
Τὸν ἅρπαξαν μὲ τὴ βία καὶ τὸν ὁδήγησαν στὸ μέρος τῆς ἐκτέλεσης. Ἦταν 9 Μαρτίου τοῦ 1716.
Ὁ δήμιος προσπάθησε δύο φορὲς νὰ τοῦ κόψει τὸ κεφάλι, ἀλλά δὲν τὸ κατάφερε. Μάλιστα τὴν τρίτη φορὰ ἔσπασε τὸ σπαθί!
Κατόπιν ἔβγαλε τὸ μαχαίρι ἀπὸ τὴ ζώνη του καὶ τοῦ ἔκοψε τὸ λαιμό, ὅπως σφάζουν τὰ πρόβατα! Τὸ σῶμα του ἔμεινε ἄταφο γιὰ τρεῖς ἡμέρες καὶ κατόπιν τὸ παρέδωσαν γιὰ ταφή. Θάφτηκε ἐντὸς τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου Γαστούνης, δίπλα στὸν τάφο τοῦ ἁγίου Πανάγου.
Ὁ ἅγιος Νεομάρτυρας Πανάγος καταγόταν ἀπὸ τὴν Γαστούνη, ἦταν ἔγγαμος καὶ πατέρας ἑνὸς τοὐλάχιστον παιδιοῦ.
Τὸ ἐπώνυμό του ἦταν Σισίνης καὶ ἀνῆκε στὴν ὀνομαστὴ οἰκογένεια τῶν Σισιναίων. Ὁ ἴδιος εἶχε τὸ ἀξίωμα τοῦ σύντιχου τῆς Γαστούνης. Ὅταν καταλήφτηκε ἡ Γαστούνη ἀπὸ τοὺς Τούρκους τὸ 1715 ὁ τοῦρκος Πασᾶς Ὀσμάν τον ξετίμησε γιὰ τὸν ἔντιμο καὶ καλοκάγαθο χαρακτῆρα του.
Ὅταν ἄρχισε ἡ προγραφὴ τῶν κατοίκων γιὰ βίαιο ἐξισλαμισμὸ ἀπὸ τὸν θηριώδη Μουρὰτ Ἀγᾶ της Γαστούνης, ὁ Ὀσμὰν τὸν εἰδοποίησε νὰ φύγει. Ὅμως ἐκεῖνος ἐπειδὴ ἦταν ἄρρωστος δὲν ἔφυγε.
Ὁ Μουρὰτ Ἀγᾶ εἶχε βάλλει στὸ στόχαστρό του κυρίως ὅσους εἶχαν ἀρνηθεῖ τὸ Ἰσλὰμ καὶ ὅσων οἱ πρόγονοί τους εἶχαν μεταστραφεῖ στὸ Χριστό. Ἡ διαταγὴ ἦταν ἐξισλαμισμὸς ἢ θάνατος. Οἱ γονεῖς του Πανάγου βρισκόταν σὲ αὐτὴ τὴν κατηγορία, εἶχαν μεταστραφεῖ καὶ πάλι στὴν Ὀρθοδοξία. Γιὰ τοῦτο, μεταξὺ τῶν ἄλλων, συνελήφθη καὶ αὐτὸς καὶ σύρθηκε στὸν φανατικὸ τοῦρκο ἀξιωματοῦχο, ὁ ὁποῖος τοῦ ζήτησε νὰ ἐξισλαμισθεῖ καὶ νὰ ἀμειφτεῖ μὲ χρήματα καὶ ἀξιώματα γιὰ τὴν πράξη του αὐτή.
Ὁ Πανάγος ἀρνήθηκε κατηγορηματικὰ καὶ ὁ Ἀγᾶς ἐξέδωσε τὴ διαταγή του: θάνατος διὰ ἀποκεφαλισμοῦ!
Ἀποκεφαλίστηκε στὶς 2 Μαρτίου 1716. Τὸ σῶμα του ἔμεινε τρεῖς ἡμέρες ἄταφο καὶ τὸ κεφάλι του τὸ πέταξαν οἱ δήμιοι στὰ σκυλιὰ νὰ τὸ φᾶνε. Ἀλλὰ τὰ ζωντανὰ δὲν τὸ πείραξαν. Κατόπιν τὸ ἔψησαν καὶ τὸ ἔδωσαν καὶ πάλι στὰ σκυλιά, ἀλλὰ ἐκεῖνα ξανὰ δὲν τὸ πείραξαν!
Τὸ σῶμα τοῦ Μάρτυρα τὸ παρέλαβαν οἱ Χριστιανοὶ καὶ τὸ ἔθαψαν στὸ ναὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου Γαστούνης.
Μαζὶ μὲ τοὺς Νεομάρτυρες ἅγιο Χρίστο καὶ Πανάγο, μαρτύρησε καὶ ἕνας ἄλλος νέος, ὀνόματι Κανέλλος, ἄγνωστων ἄλλων στοιχείων, καθὼς καὶ ἄλλοι πενῆντα ἀνώνυμοι Νεομάρτυρες.
Ἡ μνήμη τῶν δύο Νεομαρτύρων, ἁγίου ἱερέως Χρίστου καὶ Πανάγου, τοῦ Νεομάρτυρα Κανέλλου, καθὼς καὶ τῶν ἄλλων πενῆντα ἀνωνύμων ἑορτάζεται στὶς 9 Μαρτίου.