Οἱ καταβολὲς τῶν ἄθλιων καρναβαλικῶν δρώμενων
Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου καθηγητοῦ
Εἶναι γιὰ τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας νοητὸ στάδιο ἀγῶνα, ὅπου παίρνει μέρος ὀντολογικὰ ὁ πιστὸς καὶ ἀσκεῖ τὶς σωτήριες ἀρετὲς καὶ κυρίως τὴ μετάνοια προκειμένου νὰ καθαρίσει ἀπὸ τοὺς ρίπους τῆς ἁμαρτίας τὴν ὅλη ψυχοσωματική του ὑπόσταση, ὥστε νὰ ἑορτάσει τὸ ὑπέρτατο γεγονὸς τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου ὡς ἀναγεννημένος ἄνθρωπος.
Κατὰ συνέπεια τὸ ἅγιο Τριώδιο ἔχει χαρακτῆρα κατανυκτικὸ καὶ πένθιμο, διότι ἀπώτερο στόχο ἔχει νὰ δημιουργήσει στοὺς πιστοὺς κατάσταση αὐτοσυνειδησίας καὶ νὰ ἐγείρει πνεῦμα ἐγρήγορσης καὶ ἐπιστροφῆς στὴν αὐθεντικὴ θεοδημιούργητη ἀνθρώπινη φύση τους.
Ὅμως ἀλίμονο. Ὁ πολὺς κόσμος ὄχι μόνο δὲν θεωρεῖ τὴν ἁγία αὐτὴ περίοδο ὡς εὐκαιρία αὐτοσυνειδησίας καὶ ἀσκήσεως, ἀλλὰ πράττει τὰ ἀντίθετα. Ἀναβιώνει συνήθειες πρωτόγονες τοῦ ἀπώτερου εἰδωλολατρικοῦ παρελθόντος, ὅταν βίωνε ἡ ἀνθρωπότητα τὴν πιὸ φρικτὴ σκοτοδίνη τῆς ἱστορίας της, ὅταν τὰ κτηνώδη ἔνστικτα κυριαρχοῦσαν τοῦ λόγου καὶ τῶν ἀξιῶν, ὅταν ἡ μοιρολατρία καθόριζε τυφλὰ τὴν πορεία τῆς ζωῆς, ὅταν ἡ μαγεία καὶ ὁ φόβος συντάραζαν τὸν ἀνθρώπινο ψυχισμὸ καὶ δὲν ἐπέτρεπαν στὸν ἄνθρωπο νὰ σκεφτεῖ λογικά.
Πρόκειται γιὰ τὰ γνωστὰ καρναβαλικὰ δρώμενα, τὰ ὁποῖα κυριολεκτικὰ οἰστρηλατοὺν αὐτὲς τὶς ἡμέρες τὴν πλειονότητα τῶν ἀνθρώπων.
Ἔχει ἐνδιαφέρον νὰ ἀνατρέξουμε στὴν ἱστορία γιὰ νὰ δοῦμε τὶς ρίζες τῶν καρναβαλικῶν ἐκδηλώσεων γιὰ νὰ καταλάβουμε γιατί ὑπάρχει σήμερα, στὴν ἐποχὴ τῆς πλήρους πνευματικῆς συγχύσεως, τέτοια προβολὴ καὶ ἀνάπτυξη σὲ παγκοσμίως.
Ἡ ἀρχὴ αὐτῶν τῶν δρώμενων χάνονται στὸ βάθος τοῦ ἱστορικοῦ παρελθόντος. Ἔχουν τὶς καταβολές τους στὴν ἀνάγκη τοῦ πρωτόγονου ἀνθρώπου νὰ νικήσει τὶς τρομερὲς φοβίες του μπροστὰ στὴ φύση καὶ νὰ ὑπερπληρώσει τὰ νοητικά του κενὰ ἀπὸ τὴν ἔλλειψη τῆς ὀρθολογικῆς σκέψεως καὶ ἑρμηνείας τοῦ κόσμου ποὺ τὸν περιέβαλε.
Τότε ποὺ δὲν ὑπῆρχε σ’ αὐτὸν λογικὴ ἐξήγηση γιὰ τὸν κόσμο καὶ τὰ φυσικὰ φαινόμενα, ἀλλὰ πίστευε ὅτι αὐτὸς κυριαρχοῦνταν ἀπὸ ἀόρατες μαγικὲς δυνάμεις, οἱ ὁποῖες κανόνιζαν τὴ ζωή του ἀνάλογα μὲ τὶς δικές τους διαθέσεις.
Ἡ πρωτόγονη αὐτὴ πίστη τὸν ἀνάγκασε νὰ ἐφεύρει τρόπους νὰ μεταβάλλει τὴ διάθεση αὐτῶν τῶν δυνάμεων σύμφωνα μὲ τὸ συμφέρον του. Ἔπρεπε νὰ καλοπιάσει αὐτὲς τὶς δυνάμεις γιὰ νὰ σταθοῦν ἀπέναντί του εὐνοϊκὲς καὶ καλόβουλες. Μὲ πιὸ τρόπο; Μὲ παράλογα μαγικὰ δρώμενα, διότι στεροῦνταν ὁ ἴδιος, ὅπως εἴπαμε, ὀρθοῦ λόγου.
Πίστευε πὼς μὲ τὸ θόρυβο, τὶς εἰδεχθεῖς προσωπίδες, τὸν ξέφρενο χορὸ καὶ τὶς παράλογες πράξεις ἦταν δυνατὸν νὰ φοβίσει τὶς κοσμικὲς δυνάμεις καὶ νὰ ξορκίσει τὸ κακό, ἀπὸ τὸν ἴδιο καὶ τὸ περιβάλλον του.
Πίστευε ἀκόμα πὼς μὲ διάφορες τελετές, μὲ ἀποκορύφωμα αὐτὲς ποὺ εἶχαν σχέση μὲ τὸν ἀχαλίνωτο ἐρωτισμό, θὰ ξυπνοῦσε τις γονιμοποιὲς δυνάμεις τῆς φύσεως προκειμένου γιὰ νὰ δώσουν πλούσια σοδιά.
Οἱ εἰδωλολατρικὲς θρησκεῖες ὅλων τῶν λαῶν τῆς ἀρχαιότητας ἦταν πνιγμένες στὸν ἀποκρυφισμό, τὴ μαγεία καὶ φυσικὰ τὰ παράλογα δρώμενα. Ἡ ἀπόλυτα εἰδωλολατρικὴ ἀρχαιοελληνικὴ θρησκεία δὲν ἀποτελοῦσε ἐξαίρεση, ἰδιαίτερα στὴ λαϊκή της μορφή, ἡ ὁποία συνέχιζε ἐπακριβῶς τον φετιχιστικό, τοτεμιστικὸ καὶ ἀνιμιστικὸ χαρακτῆρα τῶν πρωτόγονων στοιχείων τῆς θρησκείας τῶν Πελασγῶν, Κάρων, Λελέγων καὶ ἄλλων προελληνικῶν φυλῶν.
Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅτι τὰ μαγικὰ καὶ παράλογα αὐτὰ δρώμενα ἐντάχτηκαν στὴ διονυσιακὴ ὀργιαστικὴ λατρεία, ἡ ὁποία εἶναι ἡ μετεξέλιξη τῆς λατρείας τοῦ φρυγικοῦ θεοῦ Σαβάζιου καὶ ἡ ὁποία εἰσήχθη στὴν Ἑλλάδα μέσῳ τῆς Θράκης μετὰ τὸν 8ο π.Χ. αἰῶνα καὶ ἐπιβλήθηκε μὲ φοβερὲς καὶ ἀνείπωτες βιαιοπραγίες στὸν ἑλληνικὸ χῶρο.
Στὴ Θράκη ἐντάχτηκε ἡ λατρεία του Σαβάζιου – Διόνυσου στὴν ὀρφικὴ θρησκεία, διατηρῶντας τον ὀργιαστικὸ ἀνατολικὸ χαρακτῆρα καὶ ἀναμειγνύοντας τὰ πανάρχαια μαγικὰ δρώμενα τῶν προελλήνων, μὲ τὸν δικό της πρωτογονισμό.
Δὲν εἶναι τυχαῖος ὁ μῦθος τοῦ ἱδρυτῆ τῆς ὀρφικῆς θρησκείας θρᾶκα Ὀρφέα, ὁ ὁποῖος κατασπαράχτηκε καὶ φαγώθηκε ἀπὸ τὶς μανιασμένες λάτρισσες τοῦ Διονύσου, τὶς ἀπαίσιες μαινάδες!
Δὲν εἶναι ἐπίσης τυχαία τὰ φοβερὰ διονυσιακὰ δρώμενα μὲ τὸν ἀνείπωτο ἐκστασιασμό, τὴν ὠμοφαγία καὶ κάθε λογὶς ἔκτροπα, ποὺ λάβαιναν χώρα στὰ διαβόητα «διονυσιακὰ μυστήρια».
Δὲν εἶναι τέλος καθόλου τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅτι τὴ λαϊκὴ θρησκεία του διονυσιασμοῦ τὴν ὑποστήριξε καὶ τὴν καθιέρωσε ἡ τυραννικὴ δυναστεία των Πεισιστρατιδῶν στὴν Ἀθήνα τὸν 6ο π.Χ. αἰῶνα.
Μέσῳ αὐτῆς μπόρεσαν οἱ τύραννοι ἐκεῖνοι νὰ ἐπιβληθοῦν στὶς λαϊκὲς μᾶζες, στὶς ὁποῖες κυριαρχοῦσε ἡ δεισιδαιμονία καὶ τὸ παράλογο. Ἡ «αἱρετικὴ» καὶ ἀπόβλητη ἀπὸ τὴν «ἐπίσημη» ἀρχαιοελληνικὴ θρησκεία, λατρεία τοῦ Διονύσου ἀνήχθη σὲ κυρίαρχο θρησκευτικὸ σύστημα, παίρνοντας πάνδημο χαρακτῆρα μὲ τὶς μεγάλες διονυσιακὲς ἑορτές: «Λήναια», «Μικρὰ Διονύσια», «Μεγάλα Διονύσια» κλπ.
Οἱ δεισιδαίμονες καὶ ἀμόρφωτες μᾶζες τοῦ λαοῦ συμμετεῖχαν μὲ πάθος σὲ αὐτὲς τὶς μαγικὲς (στὴν οὐσία) ἑορτές, διότι οἱ ἰθύνοντες προνόησαν νὰ προσδώσουν σὲ αὐτὲς ἀφάνταστη ἐλευθερία ἀκόμη καὶ στὰ πιὸ ταπεινὰ ὁρμέμφυτα τῶν θρησκευτών.
Οἱ ἀρχαῖες πηγές μᾶς διασώζουν καταπληκτικὲς λεπτομέρειες γιὰ τὰ δρώμενα στὶς διονυσιακὲς ἑορτές.
Ὁ ἀχαλίνωτος ἐρωτισμός, χωρὶς κανένα φραγμὸ καὶ ἀναστολή, εἶχε ἀναχθεῖ ὡς ἡ κύρια ἔκφανση καὶ δρώμενο αὐτῶν τῶν ἑορτῶν.
Οἱ ἐλεύθερες καὶ ἀνείπωτες ἐρωτικὲς μείξεις ἦταν τὸ δέλεαρ ποὺ προσέλκυε τοὺς θρησκευτὲς νὰ μετέχουν στὶς ἐμετικὲς ἑορτές.
Θλιβεροὶ ἄνθρωποι, οἱ ὁποῖοι εἶχαν καταπιεσμένες στὴν ψυχή τους ἀνικανοποίητες ἐρωτικὲς ἕξεις, μποροῦσαν νὰ τὶς ἱκανοποιήσουν στὸ ὄνομα τοῦ Διόνυσου.
Μοιχοί, πόρνοι, ὁμοφυλόφιλοι καὶ κάθε λογὶς ἀνώμαλοι, μποροῦσαν νὰ ἱκανοποιήσουν τὰ αἰσχρὰ πάθη τους «νόμιμα», ἐκτελῶντας τὰ θρησκευτικά τους καθήκοντα!
Οἱ ἀξίες τῆς συζυγικῆς πίστης, τῆς ἐρωτικῆς ἀφοσίωσης, τῆς ἁγνῆς καὶ ἄδολης ἕλξης τῶν ἐτερόφιλων νέων, οἱ ὁποῖοι ὁρκίζονται αἰώνια πίστη μεταξύ τους, τῆς αἰδοῦς κλπ, δὲν εἶχαν θέση στὶς διονυσιακὲς ἑορτές.
Τὸ χειρότερο ἀπ’ ὅλα εἶναι ὅτι ἀναγκάζονταν μὲ τὸ ζόρι οἱ γυναῖκες ποὺ ἦταν κλεισμένες στοὺς γυναικωνίτες νὰ βγαίνουν στοὺς θορυβώδεις δρόμους καὶ νὰ παίρνουν μέρος στὶς τελετές, ὑποκύπτοντας στὶς βρωμερὲς ὀρέξεις τοῦ κάθε θρησκευτὴ ἀνώμαλου καὶ αἰσχροῦ ἄνδρα, ὡς δῆθεν ὑποταγὴ στὸ θέλημα τοῦ Διόνυσου! Ἡ σεξουαλικὴ κακοποίησή τους θεωροῦνταν θρησκευτικὴ πράξη λατρείας πρὸς τὸ «θεό»!
Ἡ βωμολοχίες, οἱ ἄσεμνες χειρονομίες, οἱ περιφορὲς τῶν φαλλῶν, δηλαδὴ τεραστίων ὁμοιωμάτων τοῦ ἀνδρικοῦ ὀργάνου, οἱ ξέφρενοι ὀργιαστικοὶ χοροί, ἡ οἰνοποσία μέχρι καὶ αὐτοῦ ἀκόμη τοῦ θανάτου, οἱ ὑστερικὲς κραυγές, οἱ εἰδεχθεῖς μεταμφιέσεις, ὁ δαιμονικὸς θόρυβος καὶ ἡ ἐκκωφαντικὴ μουσική, τῶν αὐλῶν καὶ τῶν τυμπάνων συνέθεταν ἕνα νοσηρὸ μυστικιστικὸ κλίμα, τὸ ὁποῖο ἐνεῖχε τὸ μαγικὸ στοιχεῖο. Ἦταν μιὰ ἀνοικτὴ τεράστια μαγικὴ τελετουργία γιὰ νὰ ξορκιστοὺν οἱ κακὲς δαιμονικὲς δυνάμεις.
Ἀξίζει ἐπίσης νὰ ἀναφέρουμε τὴν ἱστορικὴ πληροφορία, πὼς στοὺς ὕστερους χρόνους τῆς ἀρχαιότητας, ὅταν ὁ ἀρχαῖος κόσμος βρισκόταν σὲ τέλεια παρακμή, οἱ λάτρεις τοῦ Διονύσου, εἶχαν ὀργανωθεῖ σὲ ἰδιότυπους θρησκευτικοὺς συλλόγους τῶν «Βακχῶν» οἱ ὁποῖοι τελοῦσαν τὰ περιβόητα ὄργια «Βακανάλια».
Ὁ διαπρεπὴς μελετητὴς τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδος, ἀείμνηστος Γ. Καψάλης ἀναφέρει τὰ ἑξῆς σημαντικὰ γι’ αὐτοὺς τοὺς διαβόητους συλλόγους καὶ τὰ ὄργιά τους: «Ἡ ἐπιμειξία τῶν δύο φύλων (ἐν καιρῷ νυκτὸς) ἐξέτρεπε τὴν ἑορτὴν εἰς σκηνὰς κραιπάλης καὶ παρὰ φύσιν ὄργια, δικαιολογούμενα ὑπὸ τῶν μεμυημένων ἐκ τῆς λατρείας του Διονύσου, ὅστις ἐθεωρεῖτο σύμβολον τῆς ἀναπαραγωγῆς τοῦ ἀνθρώπου.
Παρθένοι καὶ νέοι διεφθείροντο κατ’ αὐτὰ καὶ ἐκορέννυντο ἐν αὐτοῖς πᾶν εἶδος σαρκικῶν ὀρέξεων. Σὺν τῷ χρόνῳ δὲ τὸ ἔγκλημα δὲν περιορίζετο μόνον εἰς τὴν τέλεσιν ἀνηθικοτήτων, ἀλλ’ ἔλαβε μεγάλας διαστάσεις, διότι κατὰ τὰ Βακανάλια ἐφιλοτεχνοῦντο ψευδομαρτυρίαι καὶ ἐπιορκίαι, ἐγίνοντο πλαστογραφίαι καὶ ἑτοιμάζοντο πλασταὶ διαθῆκαι.
Ἀκόμη δὲ αἱ δηλητηριάσεις καὶ αἱ δολοφονίαι ἐμελετῶντο εἰς τὰ καταγώγια ἐκεῖνα. Καὶ ἠκούοντο μὲν ἐνίοτε εἰς τὰ καταφύγια ταῦτα τῆς διαφθορᾶς αἱ φωναὶ καὶ διαμαρτυρίαι τῶν δι’ ἀπάτης εἰσαχθέντων ἐκεῖ, τῶν θυμάτων των δηλαδή, ἀλλ’ αὗται κατεπνίγοντο ἀπὸ τὰς κραυγὰς τῶν βακχευόντων καὶ τοὺς κρότους τῶν κυμβάλων καὶ τῶν τυμπάνων.
Κατήντησεν τέλος ἡ θρησκευτικὴ ἐκείνη ἑορτὴ νὰ ἔχει ὡς ἀρχὴν τὴν παραβίασιν παντὸς τῆς θρησκείας καὶ τῆς πολιτείας νόμον.» (Μεγάλη Ἑλληνικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, τόμ.ΣΤ΄,σελ.491)!
Ὅμως καὶ μετὰ τὴν κατάρρευση τῆς ἀρχαίας θρησκείας ἡ συνήθεια τοῦ διονυσιασμοῦ παρέμεινε ζωντανὴ στὶς ψυχὲς πολλῶν ἀνθρώπων, τοὺς ὁποίους δὲν ἄγγιξε τὸ ἀνέσπερο φῶς τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ χριστιανικὴ ψυχικὴ ἠρεμία.
Ἄνθρωποι ἀκόλαστοι συνέχιζαν καὶ συνεχίζουν νὰ τιμοῦν τὸ ψευτοθεὸ Βάκχο μὲ τὸν ἴδιο ὀργιαστικὸ καὶ μαγικὸ τρόπο.
Σήμερα διαπιστώνουμε μὲ λύπη μιὰ τρομερὴ ἄνθιση τοῦ ὀργιαστικοῦ διονυσιασμοῦ. Τὰ σύγχρονα λεγόμενα καρναβάλια δὲν διαφέρουν σὲ τίποτε ἀπὸ τὶς ἐπαίσχυντες βακχικὲς ἑορτὲς τῆς ἀρχαιότητας.
Ὅποιος ἀμφιβάλει ἂς ρίξει μιὰ ματιὰ στὰ δρώμενα τοῦ καρνάβαλου τῶν πειναλέων τῆς Βραζιλίας, ἢ τῶν «δικῶν» μας φαλλικῶν δρώμενων τοῦ Τιρνάβου καὶ θὰ πεισθεῖ πὼς ὁ μέθυσος θεὸς ἀτυχῶς συνεχίζει νὰ «ζεῖ» καὶ νὰ κυριαρχεῖ στὶς ψυχὲς μυριάδων ἀνθρώπων!
Ἐκτὸς ἀπὸ ἰδιωτικοὺς συλλόγους καὶ αὐτὸ τὸ ἐπίσημο κράτος συμμετέχει γενναιόδωρα στὴ διοργάνωση τῶν καρναβαλικῶν ἐκδηλώσεων, σπαταλῶντας πακτωλοὺς χρημάτων ἀπὸ τὸ ὑστέρημα τοῦ ἄγρια φορολογούμενου φτωχοῦ Ἕλληνα πολίτη.
Τοπικοὶ ἄρχοντες συναγωνίζονται μεταξύ τους ποιός θὰ διοργανώσει τὸν πιὸ ἐντυπωσιακὸ καρνάβαλο!
Τὸ δυστύχημα εἶναι πὼς σὲ αὐτὲς τὶς μαγικές, ὀργιαστικὲς καὶ ἀνήθικες ἐκδηλώσεις παίρνουν μέρος καὶ πολλοὶ χριστιανοὶ μὲ ἐλαφριὰ τὴ συνείδηση, ἀγνοῶντας προφανῶς, ὅτι ἐκεῖ λατρεύονται μὲ κάθε ἐπισημότητα τὰ ἀνθρώπινα πάθη καὶ θεοποιοῦνται τὰ κτηνώδη ἔνστικτα.
Τὰ περὶ «ἀνάπαυλας χαρᾶς» τῶν ἡμερῶν των ἀπόκρεω, εἶναι ἀστεῖες δικαιολογίες, διότι ἡ χαρὰ εἶναι μιὰ ἄκρως ὑποκειμενικὴ ψυχικὴ κατάσταση σὲ κάθε ἄνθρωπο.
Δὲ καταφερόμαστε ἐναντίον αὐτῶν τῶν ἐκδηλώσεων ἀπὸ καμιὰ παρότρυνση σεμνοτυφίας, ἀλλὰ ἀπὸ πραγματικὴ γνώση τῶν πρωτογόνων καὶ μαγικῶν καρναβαλικῶν δρώμενων, τὰ ὁποῖα, πέρα ἀπὸ τὴν ἐπίπλαστη εὐθυμία, ἐνέχουν στὴν οὐσία τους τὸ στοιχεῖο τῆς τραγικότητας, τῆς ἀπαισιοδοξίας καὶ τοὺς ἀδιεξόδου τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ μόνιμη ἔξοδο ἀπὸ τὴν τραγικότητα τῆς ζωῆς, καὶ ὄχι ἀπὸ πρόσκαιρη «φυγή»..
Ἐν κατακλεῖδι, ἡ ἁγία περίοδος τοῦ Τριωδίου δὲν εἶναι γιὰ μᾶς τοὺς πιστοὺς εὐκαιρία γιὰ κραιπάλη καὶ ἐφήμερους αἰσθησιασμούς, ἀλλὰ πρόκληση καὶ προτροπὴ νὰ ξαναβροῦμε τὸ χαμένο αὐθεντικὸ ἑαυτό μας.
Νὰ συναισθανθοῦμε τὴ δίνη τῆς τραγικότητάς μας ἐξ αἰτίας τῆς ἁμαρτίας ποὺ πρυτανεύει στὴ ζωή μας καὶ νὰ πάρουμε τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ ἀλλάξουμε πορεία στὴ βιωτή μας.
Ἡ εἰλικρινὴς μετάνοιά μας καὶ ἡ ὀντολογικὴ ἕνωσή μας μὲ τὸ Χριστὸ θὰ μᾶς δώσουν ἀσύγκριτα μεγαλύτερη χαρὰ ἀπὸ ἐκείνη τῶν ἐφήμερων καρναβαλικῶν ἀθλιοτήτων καὶ θὰ πληρώσουν μὲ μόνιμη ἱλαρότητα καὶ οὐράνια ἀγαλλίαση τὴ σκοτισμένη ψυχή μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου