Ἡ ἀποβολὴ τοῦ Ἐσταυρωμένου πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα: μία ὀδυνηρὴ πληγὴ στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἀρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου

Ἡ ἀποβολὴ τοῦ Ἐσταυρωμένου πίσω ἀπὸ τὴν Ἁγία Τράπεζα: μία ὀδυνηρὴ πληγὴ στὸ Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας

Ἀρχ. Παύλου Δημητρακοπούλου Ὑπευθύνου τοῦ Γρ. Αἱρέσεων τῆς Ἱ. Μητρ. Κυθήρων & Ἀντικυθήρων
Ἐν Κυθήροις τῇ 24ῃ Φεβρουαρίου 2025

  Μία ακόμη οδυνηρή πληγή στο σώμα της Εκκλησίας, (σαν να μην έφταναν οι ήδη υφιστάμενες: Ψευδοσύνοδος της Κρήτης, Ουκρανικό ψευδοαυτοκέφαλο κ.λ.π., που περιμένουν την επούλωσή τους), ήρθε να προστεθεί πρόσφατα, εδώ και δύο χρόνια περίπου, ως μη ώφειλε βέβαια, για να προκαλέσει στον πιστό κλήρο και λαό του Θεού αφόρητη οδύνη μαζί με πολλή οργή και αγανάκτηση εν Κυρίω. Ο λόγος για την απομάκρυνση και αποβολή του εσταυρωμένου πίσω από την αγία τράπεζα με πρωτεργάτη αυτής της καινοτομίας τον Σεβ. Μητροπολίτη Περιστερίου κ. Γρηγόριο, καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπίστημιου του ΕΚΠΑ. Η απερίσκεπτη και επιπόλαια αυτή ενέργεια, μη έχουσα κανένα απολύτως θεολογικό και ιστορικό έρεισμα και μη εδραζομένη στη λειτουργική μας παράδοση και σε καμιά πατερική κατοχύρωση, προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, όπως ήταν επόμενο, με πορείες διαμαρτυρίας και πληθώρα δημοσιεύσεων στο διαδίκτυο. Το θέμα συν τω χρόνω πήρε διαστάσεις με θεολογικές τοποθετήσεις και μελέτες επισκόπων και πολλών άλλων κληρικών, μοναχών, καθηγητών του πανεπιστημίου, συλλόγων και σωματείων, που κονιοτροποιούν και ανατρέπουν εκ βάθρων τους ισχυρισμούς και τα επιχειρήματα του κ. Γρηγόριου, χωρίς ωστόσο ο τελευταίος να έχει δείξει μέχρι τώρα κανένα σημάδι μετανοίας.

    Αξίζει να τονιστεί εν προκειμένω ότι ο εν λόγω Ιεράρχης προχώρησε σ’ αυτή την αυθαίρετη και απερίσκεπτη ενέργεια χωρίς να έχει προηγηθεί Σύνοδος και χωρίς να έχει λάβει καμία συνοδική έγκριση. Πέραν τούτου δεν αναλογίσθηκε, ούτε έλαβε υπ’ όψη του τον βαρύτατο σκανδαλισμό τον οποίο, όπως ήταν επόμενο, προκάλεσε στο χριστεπώνυμο πλήρωμα. Το πόσο βαρύ είναι το αμάρτημα του σκανδάλου, φαίνεται και από τους λόγους του Κυρίου: «Ός δ’ αν σκανδαλίση ένα των μικρών τούτων των πιστευόντων εις εμέ, συμφέρει αυτώ ίνα κρεμασθή μύλος ονικός εις τον τράχηλον αυτού και καταποντισθή εν τω πελάγει της θαλάσσης», (Ματθ. 18.6).

    Οι μέχρι τώρα γενόμενες δημοσιεύσεις πιστεύουμε ότι έχουν καλύψει το θέμα σχεδόν πλήρως και από ιστορικής και από θεολογικής απόψεως. Όλες συγκλίνουν στο γενικό συμπέρασμα ότι η όλη θεολογική επιχειρηματολογία που προβλήθηκε για την αποβολή του Εσταυρωμένου πίσω από την αγία Τράπεζα έχει προτεσταντική προέλευση και εντάσσεται μέσα στα ευρύτερα πλαίσια της παναίρεσης του Οικουμενισμού. Από τις μέχρι τώρα γενόμενες δημοσιεύσεις μνημονεύουμε την άριστη θεολογική μελέτη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κυθήρων & Αντικυθήρων κ. Σεραφείμ, ο οποίος μεταξύ άλλων παρατηρεί τα εξής: «Ο άγιος Συμεών Θεσσαλονίκης, ο οποίος μαρτυρεί την αρχαίαν λειτουργικήν πρακτικήν εις τα κείμενά του, σημειώνει: ‘Και το Θυσιαστήριον εισελθών, κακεί θυμιάσας, και αποθέμενος το θυμιατήριον, λαμβάνει τον Τίμιον Σταυρόν, όπισθεν ιστάμενον του ιερού Θυσιαστηρίου’[1]. Εκ παραλλήλου, είναι απαραίτητον να τονισθή ότι ο Σταυρός του Χριστού δεν πρέπει επ’ ουδενί λόγω να νοήται εκτός της Βασιλείας, όπως διαφαίνεται ότι τοποθετήται εις την σκέψιν σας. Ο Σταυρός είναι το εσχατολογικόν σημείον του Υιού του ανθρώπου, το οποίον θα εμφανισθή εις τον Ουρανόν κατά την Δευτέραν Παρουσίαν και δι’ αυτό προσλαμβάνει εσχατολογικόν περιεχόμενον…. Ο Εσταυρωμένος Χριστός, λοιπόν, τοποθετημένος όπισθεν της Αγίας Τραπέζης, η οποία είναι ο Τάφος του Χριστού και ο Σταυρός εις την ανατολικήν πλευράν του τάφου, όπως συνηθίζεται εις όλα τα μνήματα των κεκοιμημένων, κατ’ ουδένα τρόπον δεν παρακωλύει, δεν ‘εκμηδενίζει’ και δεν ‘εκθρονίζει την αόρατη παρουσία των Τριών Προσώπων της Αγίας Τριάδος πίσω από την Αγία Τράπεζα’, την Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, αφού αποτελεί τον Θρόνον του δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. Ο λογικός αυτός ισχυρισμός προσψαύει, δυστυχώς, τα κράσπεδα συγχρόνου αιρέσεως και συνιστά αιρετικήν διδασκαλίαν».[2]

Όπως απέδειξε σε άριστη μελέτη του ο κ. Παν. Δ. Παπαδημητρίου με τίτλο: «Ἡ Προτεσταντική ‘θεολογία’ καί ἡ ‘θεολογία’ τοῦ Μητρ. Περιστερίου Γρηγορίου γιά τόν Ἐσταυρωμένο»[3], η ‘θεολογία’ του Σεβ. Μητρ. Περιστερίου εναρμονίζεται πλήρως με την προτεσταντική «θεολογία» γύρω από τον Εσταυρωμένο. Ο προτεστάντης θεολόγος Norman A. Olson, αναλύοντας τὴν αιρετικὴ Προτεσταντικὴ «θεολογία» γιὰ τὸν Εσταυρωμένο, παρατηρεί: «Ο κύριος λόγος που δεν χρησιμοποιούμε σταυρούς (με Εσταυρωμένο) είναι ότι στην ουσία ‘κρατούν’ τον Ιησού Χριστό στον σταυρό, όταν όχι μόνο πέθανε, αλλά και θάφτηκε, αναστήθηκε από τους νεκρούς την τρίτη ημέρα και μετά ανέβηκε στον ουρανό. Ενώ εμείς θέλουμε να κρατήσουμε το μήνυμα του σταυρού πάντα μπροστά μας, πρέπει επίσης να κρατήσουμε μπροστά μας το γεγονός ότι δεν έμεινε στον σταυρό. Αντίθετα εμείς [οἱ Προτεστάντες] υπηρετούμε έναν ζωντανό Σωτήρα που θα έρθει για εμάς κάποια μέρα. Ένας άδειος σταυρός μιλά για αυτές τις πραγματικότητες».[4]

   

    Λίαν αξιόλογη επίσης θεωρούμε την μελέτη του κ. Ιωάννη Λίτινα, με τίτλο: «Λόγος απολογητικός πρός τούς διαβάλλοντας τόν Εσταυρωμένο στό Ιερό Βήμα»[5], από την οποία παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα: «Έχοντας όχημα την επενδυμένη με ‘ορθόδοξο χρώμα’ από τον Περγάμου Ιωάννη (Ζηζιούλα) προτεσταντική ‘θεολογία της ελπίδας’[6] και προορισμό την εμπέδωση στο ποίμνιο της πλάνης του επισκοποκεντρισμού, (ο οποίος συνεπικουρεί με την σειρά του στην εκπαραθύρωση του Χριστού και την θεσμοθέτηση ενός ‘Πρώτου άνευ ίσων’ πάπα στην Ορθοδοξία), εκκολάπτεται σε ορισμένες Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος, με πρώτη σε καθολική εφαρμογή την Ι. Μ. Περιστερίου[7] η αυθαίρετη και χωρίς συνοδική κατοχύρωση πρακτική, κατά την οποία αποβάλλεται από τους ναούς και συγκεκριμένα από το Ιερό Βήμα πίσω από την Αγία Τράπεζα, ο Εσταυρωμένος και ο Σταυρός λιτανειών[8] υπό το πρόσχημα διορθώσεως της υφιστάμενης ‘λανθασμένης’ παράδοσης και επιστροφής στην προηγούμενη ‘σωστή’».

    Κλείνοντας παρακαλούμε την σεπτή Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, αναλογιζόμενη τις ευθύνες της, να πάρει επίσημη θέση επί του θέματος, συγκροτώντας έκτακτη Σύνοδο και με σχετική απόφασή της να επαναφέρει πανηγυρικά τον Εσταυρωμένο πίσω από την αγία Τράπεζα σε όλους τους ναούς της Ι. Μητροπόλεως Περιστερίου, αλλά και σε άλλους, άλλων Ι. Μητροπολεων, που προχώρησαν στην παραπάνω καινοτομία.

 

---

[1] Αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης, Κεφάλαιο ΤΝ’, Περί των εν τω νάρθηκι λεγομένων ευχών, καί του γινομένου εκείσε θυμιάματος καί της εισόδου. Καί τί ταύτα σημαίνει, PG 155, 641.

[2]https://katanixi.gr/mitropolitis-kythiron-theologiki-epistirixis-tis-opisthen-tis-agias-trapezis-topothetiseos-toy-estayromenoy-christoy/

[3] Δημοσιεύτηκε στόν Ορθόδοξο Τύπο μέ τίτλο: «Προτεσταντικὴ η ‘θεολογία’ του Μητρ. Περιστερίου», 20/12/2024, αρ. φύλλου 2523, σσ. 1, 5.

[4]https://www.academia.edu/126452047/%CE%97_%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CE%B7_%CE%B8%CE%B5%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9C%CE%B7%CF%84%CF%81_%CE%A0%CE%B5%CF%81%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85_%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85_%CE%B3%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CE%BD_%CE%95%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF_

[5] https://aktines.blogspot.com/2024/03/blog-post_276.html

[6] Βλ. το εξαιρετικό πόνημα του υπ. Διδάκτορος Θεολογίας Βασιλείου Τουλουμτσή «Η ενότητα Σταυρού και Ανάστασης στο “ενιαίον” της θείας Οικονομίας και στο “διαιρετικόν” της προτεσταντικής εσχατολογίας», όπου φανερώνεται εναργέστατα η θεολογική βάση της διδασκαλίας που συνοδεύει την αποβολή του Εσταυρωμένου και του Σταυρού. Για την «θεολογία της ελπίδας» σημειώνει ο συγγραφέας: «Η θεμελίωση του ανωτέρω θεολογικού ρεύματος γίνεται στη βάση της διάκρισης και της οξείας αντιπαραβολής μεταξύ «ιστορικού και εσχατολογικού Ιησού».

[7] Στήν Ι. Μητρόπολη Περιστερίου εξεφωνήθη την 14/5/2023 σχετική ομιλία περί της θέσεως του Εσταυρωμένου, αντικατοπτρίζουσα την εν λόγω θεολογία. Ολόκληρη η ομιλία στο: http://tinyurl.com/3ce52fex

[8] Ο λειτουργιολόγος καθηγ. Φουντούλης γράφει για τον Σταυρό των λιτανειών: «Αμφιπρόσωπο, ξύλινο ή μεταλλικό, σύμβολο της δόξης και της κατά του θανάτου νίκης του Κυρίου Ιησού Χριστού. Φέρει συνήθως, ζωγραφισμένη η σκαλισμένη, την σταύρωση από τη μία πλευρά και την ανάσταση από την άλλη. Στηρίζεται σε κοντό, προπορεύεται στις λιτανείες και τοποθετείται πίσω από την αγία τράπεζα». Λειτουργική Α', Θεσσαλονίκη 1993, σελ.51.