Ἅγιος Συμεῶν ὁ Θεοδόχος: ὁ πρῶτος Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας. Λάμπρου Σκόντζου

Ἅγιος Συμεῶν ὁ Θεοδόχος: ὁ πρῶτος Ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου – Καθηγητοῦ

Μιὰ ἀπὸ τὶς πλέον σεβάσμιες μορφὲς τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι καὶ ὁ ἅγιος Συμεῶν ὁ Θεοδόχος, ὁ ὁποῖος ἀξιώθηκε νὰ κρατήσει στὰ γεροντικά του χέρια τὸν νεογέννητο Χριστό, τὸν Σωτῆρα καὶ Λυτρωτὴ τοῦ κόσμου.
Ὁ ἅγιος Συμεῶν θεωρεῖται ὡς ὁ πρῶτος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος συνδέει τὴν Παλαιὰ μὲ τὴν Καινὴ Διαθήκη.
Εἶναι ὁ πρῶτος ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος κατάδειξε τὴν μεσσιανικὴ ἰδιότητα τοῦ Χριστοῦ, ἐμπνεόμενος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ μέγιστος προφήτης, ὁ ὁποῖος εἶδε νὰ ἐκπληρώνονται οἱ προφητεῖες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης γιὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Μεσσία καὶ τῆς μεσσιανικῆς ἐποχῆς.
Ἐλάχιστα στοιχεῖα γιὰ τὴ ζωή του γνωρίζουμε, σταχυολογημένα ἀπὸ τὴν εὐαγγελικὴ διήγηση καὶ τὶς χριστιανικὲς παραδόσεις, οἱ ὁποῖες συχνὰ φτάνουν σὲ ὑπερβολὲς καὶ μυθοποιοῦν τὸ σεπτό του πρόσωπο.
Ὅμως τὰ ἱερὰ συναξάρια τῆς Ἐκκλησίας μας δὲν εἶναι καθαρὰ ἱστορικὰ κείμενα, ἀλλὰ κηρυγματικά, κατηχητικά, τὰ ὁποῖα σκοπὸ ἔχουν νὰ διδάξουν τὴν πίστη καὶ τὴν εὐσέβεια στοὺς πιστούς, μὲ βάση τὴ βιωτὴ τῶν ἁγίων.
Στὰ πλαίσια αὐτὰ εἶναι ἀνεκτὴ κάθε λεκτικὴ «ὑπερβολὴ» καὶ ἱστορικὴ «παρέκβαση».
 
Ὁ εὐσεβὴς θρῦλος τὸν θέλει νὰ εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς 72 μεταφραστὲς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στὴ ἑλληνικὴ γλῶσσα, τὴν ὁμάδα τῶν δίγλωσσων σοφῶν Ἰουδαίων ἑλληνιστῶν στὴν Ἀλεξάνδρεια τῆς Αἰγύπτου, στὴν τότε διεθνῆ γλῶσσα, γιὰ νὰ τὴν μελετοῦν καὶ νὰ τὴν κατανοοῦν οἱ ἀνὰ τὸν κόσμο Ἰουδαῖοι, οἱ ὁποῖοι δὲν γνώριζαν τὴν ἑβραϊκή.
Αὐτὸ ἔλαβε χώρα τὸν 3ο π. Χ. αἰῶνα. Εἶναι ἡ γνωστὴ Μετάφραση τῶν Ο΄, τὴν ὁποία παρέλαβε καὶ χρησιμοποιεῖ ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας.
Νὰ σημειώσουμε ἐδῶ πὼς αὐτὴ ἡ μετάφραση ἀποτελεῖ, μαζὶ μὲ τοὺς σωζόμενους παπύρους, τὸ ἀρχαιότερο κείμενο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀκόμα παλαιότερο ἀπὸ τὸ σωζόμενο ἑβραϊκό , τὸ γνωστὸ ὡς «Μασωριτικό».

Ἀναμφίβολα τὸ ἔργο τῆς μετάφρασης δὲν ἦταν καθόλου εὔκολο, διότι ἔπρεπε νὰ βρεθοῦν οἱ κατάλληλες λέξεις καὶ ἔννοιες τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας γιὰ νὰ ἀποδοθεῖ σωστὰ τὸ θεόπνευστο Ἱερὸ Κείμενο.
Ἀνάμεσά τους λοιπὸν καὶ ὁ σοφὸς Συμεῶν, ὁ ὁποῖος μὲ φόβο Θεοῦ καὶ εὐλάβεια ἀναζητοῦσε νὰ ἀποδώσει μὲ ἀκρίβεια τὴν θεοπνευστία τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Ἐπέμενε νὰ δίνουν μεγάλη προσοχὴ καὶ ἐπιμέλεια σὲ ὁρισμένα κομμάτια της, τὰ ὁποῖα ἔχουν μεσσιανικὸ χαρακτῆρα.
Ὅταν ἔφτασαν νὰ μεταφράσουν τὸ ἱερὸ προφητικὸ βιβλίο του Ἠσαΐα, καὶ συγκεκριμένα στὸ χωρίο: «διὰ τοῦτο δώσει Κύριος αὐτὸς ὑμῖν σημεῖον· ἰδοὺ ἡ πὰρθένος ἐν γαστρὶ ἕξει, καὶ τέξεται υἱόν, καὶ καλέσεις τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐμμανουήλ» (Ἠσ.7,14), ὁ θεόπνευστος Συμεῶν ἄρχισε νὰ προβληματίζεται ἀπὸ τὴν μυστηριώδη προητεία, ζητῶντας ἀπὸ τοὺς ἄλλους μεταφραστὲς νὰ μὴν βιαστοῦν νὰ τὴ μεταφράσουν ἐσπευσμένα.
Ἀναρωτήθηκε πὼς μιὰ παρθένα θὰ γεννήσει ὄντως παρθένα, ἀμφισβητῶντας ὅτι μπορεῖ νὰ γίνει αὐτό.
Γι’ αὐτὸ καὶ πρότεινε ὅτι κατὰ τὴν ἀπόδοση τῆς μετάφρασης, ἀντὶ νὰ χρησιμοποιηθεῖ ἡ λέξη «παρθένος» νὰ χρησιμοποιηθεῖ στὴν ἑλληνικὴ στὴν θέση της τὴ λέξη «νεαρὰ (κοπέλα)».
Ἀλλὰ τότε ἀκούστηκε φωνὴ ἀγγέλου νὰ λέγει «Σὺ Συμεῶν θὰ ζήσεις καὶ θὰ ἰδεῖς τὸν Χριστὸ καὶ θὰ τὸν πιάσεις μὲ τὰ χέρια σου» ἐνῷ ταυτόχρονα ἀόρατο χέρι τὸν ράπισε στὸ μάγουλο γιὰ τὴν ἀσέβεια του αὐτὴ νὰ ἀποδώσει ἄλλη ἔννοια, στὴν ἑλληνική, παρὰ αὐτὴ ποὺ σήμαινε στὴν ἑβραϊκή.
 
Τὴν ἴδια μέρα βαδίζοντας πλάϊ σὲ κάποιο ποτάμι καὶ συλλογιζόμενος τὴν μυστηριώδη προφητεία, ἔριξε στὸ νερὸ τὸ δακτυλίδι του, λέγοντας πὼς ἂν τὸ ξαναβρεῖ τότε θὰ πιστέψει ὅτι θὰ βγεῖ ἀληθινὴ ἡ προφητεία του Ἠσαΐα.
Τὸ ἴδιο βράδυ κάθισε μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους μεταφραστὲς νὰ φᾶνε στὸν δεῖπνο ψάρια. Μὲ θαυμασμὸ καὶ ἔκπληξη βρῆκε μέσα στὸ ψάρι του τὸ δακτυλίδι του! Διηγήθηκε τὸ συμβὰν στοὺς συνδαιτυμόνες του καὶ τότε δέχτηκαν νὰ χρησιμοποιήσουν τὴ λέξη «παρθένος» στὴ μετάφραση.
Ἔκτοτε ὁ δίκαιος καὶ εὐλαβὴς Συμεῶν ἐγκαταστάθηκε στὰ Ἱεροσόλυμα καὶ ἔζησε γιὰ πολλά – πολλὰ χρόνια περιμένοντας νὰ ἐπαληθευτεῖ ἡ πρόρρηση τοῦ ἀγγέλου, καὶ τὸ σπουδαιότερο νὰ ἐκπληρωθεῖ ἡ μυστικὴ πληροφορία ποὺ εἶχε ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ὅτι δὲν θὰ πεθάνει ἂν δὲν δεῖ τὸ Μεσσία, τὸ Λυτρωτῆ τοῦ κόσμου.
Γερασμένος μετέβαινε καθημερινὰ στὸ Ναὸ προσευχόμενος καὶ ἀναμένοντας ἐναγωνίως τὴν μεγάλη συνάντηση.
Ὁ Θεὸς τὸν ἀξίωσε νὰ πραγματοποιηθεῖ ἡ ἐπιθυμία του. Ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς διέσωσε στὸ Εὐαγγέλιό του τὸ γεγονὸς τῆς εἰσόδου τοῦ νηπίου Ἰησοῦ στὸ Ναὸ τῆς Ἱερουσαλὴμ καὶ τὴ συνάντησή του μὲ τὸν Συμεῶν: «Καὶ ὅτε ἐπλήσθησαν αἱ ἡμέραι τοῦ καθαρισμοῦ αὐτῶν κατὰ τὸν νόμον Μωϋσέως, ἀνήγαγον αὐτὸν εἰς Ἱεροσόλυμα παραστῆσαι τῷ Κυρίω...
Καὶ ἰδοὺ ἢν ἀνθρωπος ἐν Ἱερουσολύμοις ὦ ὄνομα Συμεῶν, καὶ ὁ ἄνθρωπος οὗτος ἢν δίκαιος καὶ εὐλαβής, προσδεχόμενος παράκλησιν τοῦ Ἰσραήλ, καὶ Πνεῦμα ἢν Ἅγιον ἐπ’ αὐτὸν καὶ ἢν αὐτῷ κεχρισμένον ὑπὸ τοῦ Πνεύματος τοῦ Ἁγίου μὴ ἰδεῖν θάνατον πρὶν ἴδη τὸν Χριστὸν Κυρίου. Καὶ ἦλθεν ἐν τῷ Πνεύματι εἰς τὸ ἱερὸν καὶ ἐν τῷ εἰσαγαγεῖν τοὺς γονεῖς τὸ παιδίον Ἰησοῦν τοῦ ποιῆσαι αὐτοὺς κατὰ τὸ εἰθισμένον τοῦ νόμου περὶ αὐτοῦ, καὶ αὐτὸς ἐδέξατο αὐτὸν εἰς τὰς ἀγκάλας αὐτοῦ καὶ εὐλόγησε τὸν Θεὸν καὶ εἶπε: νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον σου, δέσποτα, κατὰ τὸ ρῆμα σου ἐν εἰρήνῃ, ὅτι εἶδον οἱ ὀφθαλμοί μου τὸ σωτήριόν σου, ὁ ἡτοίμασας κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν, φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν καὶ δόξαν λαοῦ σου Ἰσραήλ.
Καὶ ἢν Ἰωσὴφ καὶ ἡ μήτηρ αὐτοῦ θαυμάζοντες ἐπὶ λαλουμένοις περὶ αὐτοῦ. Καὶ εὐλόγησεν αὐτοὺς Συμεῶν καὶ εἶπε πρὸς Μαριὰμ τὴν μητέρα αὐτοῦ΄ ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον. Καὶ σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν ψυχὴν διελεύσεται ρομφαία, ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοὶ» (Λουκ.2,22-35).
 
Στὸ ναὸ περίμεναν τὸ ἅγιο Νήπιο δύο ἁγιασμένα πρόσωπα, ὁ δίκαιος Συμεῶν καὶ ἡ ἁγία γερόντισσα Ἄννα.
Ὁ Συμεῶν, λόγῳ ἁγιότητας, ἦταν πλημμυρισμένος ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καὶ εἶχε τὴν θεία πληροφορία πὼς δὲν θὰ πέθαινε πρὶν δεῖ τὸ Μεσσία.
Πράγματι, ὁ φωτισμένος ἅγιος γέρων, μὲ τὴν ἔμπνευση τοῦ Θεοῦ Παρακλήτου, μόλις ἀντίκρισε τὴν ἁγία Οἰκογένεια, ἀναγνώρισε στὸ πρόσωπο τοῦ νηπίου, τὸν ἀναμενόμενο Λυτρωτὴ καὶ ἀποκάλυψε γιὰ πρώτη φορὰ δημόσια, ἐνώπιον πλήθους προσκυνητῶν, ὅτι ὁ ἀναμενόμενος Μεσσίας ἦρθε!
Πῆρε στὶς ἀδύναμες γεροντικές του ἀγκάλες τὸ Θεῖο Βρέφος καὶ μὲ δάκρυα ἀνείπωτης χαρᾶς ὕψωσε τὰ μάτια τους στὸν οὐρανὸ καὶ ὕμνησε τὸ Θεό, ὁ Ὁποῖος πραγματοποίησε τὴν ὑπόσχεσή Του νὰ στείλει στὸν κόσμο τὸ Λυτρωτή, ποὺ ἀνήγγειλε μέσῳ τῶν προφητῶν Του.
Ἀνέπεμψε τὴ γνωστὴ σὲ ὅλους μας τελευταῖα καταγραμμένη ὠδὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης, «Νῦν ἀπολύεις τὸν δοῦλον Σοῦ Δέσποτα...», ἡ ὁποία συμπεριλήφθητε στὸ κείμενο τοῦ Λουκᾶ. Ἡ ὠδὴ αὐτὴ ἔχει τεράστια θεολογικὴ σημασία.
Σύμφωνα μὲ τοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ Συμεῶν ἀπευθύνεται στὸ Θεὸ Παράκλητο, ὁ Ὁποῖος τὸν εἶχε διαβεβαιώσει γιὰ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Σωτῆρα.
Μόνο αὐτὸ τὸ γραφικὸ χωρίο θὰ ἀρκοῦσε νὰ ἀποδείξει τὴν πραγματικότητα τῆς θείας ὑποστάσεώς Του σὲ ὅσους κακόβουλα καὶ πλανεμένα Τὴν ἀρνοῦνται. Τὸν ἀποκαλεῖ Δέσποτα, ἀποκλείοντας κάθε ὑπόνοια ὅτι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα δὲν εἶναι πρόσωπο.
Ἀποδεικνύεται περίτρανα ἡ ὑπέρτατη συμβολή Του στὴ διαδικασία τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
Ἡ σάρκωση τοῦ Θεοῦ Λόγου εἶναι, κατὰ κύριο λόγο, ἔργο τοῦ Παναγίου Πνεύματος (Λούκ.1,35. Μάτθ.1, 21).

Ὁ ἅγιος γέρων ζητεῖ ἀπὸ τὸ Θεό, ἂν θέλει, νὰ τὸν πάρει πιὰ ἀπὸ τὴ ζωὴ αὐτή, διότι ἱκανοποιήθηκε ἡ μεγάλη προσδοκία του.
Ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἔτρεφε μὲ θέρμη περίσσια στὴν ψυχή του βγῆκε ἀληθινὸς καὶ πραγματοποιήθηκε. Εὐτύχησε νὰ δεῖ μὲ τὰ γεροντικά του μάτια τὴ νέα ἐποχὴ τῆς σωτηρίας καὶ τῆς χάριτος, ὡς ἀποτέλεσμα τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὸν ἄνθρωπο καὶ ὁλόκληρη τὴ δημιουργία Του.
Ζητεῖ νὰ ἀπολυθεῖ ἀπὸ αὐτὸν τὸν μάταιο κόσμο εἰρηνικά, διότι τὸ ἄγχος καὶ ἡ ταραχή, ποὺ προκαλεῖ στὸ βίο ἡ ἁμαρτία, παραμερίζονται.
Ἀποζητᾶ τὸ θάνατο, διότι προαισθάνεται ὅτι ἐπίκειται ὁ θάνατος τοῦ θανάτου του. Ὅτι, διὰ τοῦ Χριστοῦ, ὁ θάνατος εἶναι πιὰ πέρασμα πρὸς τὴν αἰωνιότητα.
 
Ἀποκαλῶντας τὸν Μεσσία, ὡς «σωτήριον», ἑτοιμασμένον «κατὰ πρόσωπον πάντων τῶν λαῶν» καὶ «φῶς εἰς ἀποκάλυψιν ἐθνῶν» (Λουκ.2,32), ἀναγγέλλει γιὰ πρώτη φορὰ τὴν παγκοσμιότητα τῆς ἐν Χριστῷ σωτηρίας.
Ὁ δίκαιος γέρων, ὑπὸ θεία ἔμπνευση, ὑπερέβη τις μικροεθνικιστικὲς ἰουδαϊκὲς ἀντιλήψεις καὶ κατανόησε τὴν καθολικὴ σωτηρία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους.
Ὁ ἐνανθρωπήσας Θεὸς Λόγος ἦρθε στὸν κόσμο νὰ σώσει ὁλόκληρη τὴν ἀνθρωπότητα καὶ ὄχι νὰ ἱδρύσει ἐγκόσμια ἰουδαϊκὴ βασιλεία.

Ἀκόμα εὐλόγησε τὴν ἁγία Οἰκογένεια καὶ ἀπευθυνόμενος πρὸς τὴν Θεοτόκο, εἶπε: «ἰδοὺ οὗτος κεῖται εἰς πτῶσιν καὶ ἀνάστασιν πολλῶν ἐν τῷ Ἰσραὴλ καὶ εἰς σημεῖον ἀντιλεγόμενον, καὶ σοῦ δὲ αὐτῆς τὴν ψυχὴν διελεύσεται ρομφαία ὅπως ἂν ἀποκαλυφθῶσιν ἐκ πολλῶν καρδιῶν διαλογισμοὶ» (Λουκ.2,34), προφητεύοντας τὴν αἰώνια διαμάχη γιὰ τὸ θεῖο πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καὶ βέβαια τὴν μητρικὴ πίκρα τῆς Παναγίας μας, τὴν ὀποὶα θὰ δοκιμάσει, ἐξ αἰτίας τοῦ Θείου Πάθους τοῦ Υἱοῦ Της.
 
Κατόπιν ὁμιλοῦσε καὶ ἡ ἁγία προφήτιδα Ἄννα, ἀπόγονος τῆς φυλῆς τοῦ Ἀσήρ, ἡ ὁποία ἦταν «προβεβηκύια ἐν ἡμέραις πολλαῖς, ζήσασα ἔτη μετὰ ἀνδρὸς ἑπτὰ ἀπὸ τῆς παρθενίας αὐτῆς καὶ αὕτη χήρα ὡς ἐτῶν ὀγδοήκοντα τεσσάρων, ἡ οὐκ ἀφίστατο ἀπὸ τοῦ ἱεροῦ νηστείαις καὶ δεήσεσι λατρεύουσα νύκτα καὶ ἡμέραν» (Λουκ.2,36).
Μόλις εἶδε τὸ Θεῖο Βρέφος στὶς ἀγκάλες του Συμεῶνος, «ἐπιστάσα ἀνθωμολογεῖτο τῷ Κυρίω καὶ ἐλάλει περὶ αὐτοῦ πᾶσι τοῖς προσδεχομένοις λύτρωσιν ἐν Ἱερουσαλήμ». (Λουκ.2,38).
Ἔχει καὶ αὐτὴ ἡ λεπτομέρεια μεγάλη σημασία. Ἡ γυναῖκα στὸν ἀρχαῖο προχριστιανικὸ κόσμο ἦταν ὁλότελα ἀπαξιωμένη.
Ἐδῶ, στὸ πρόσωπο τῆς γηραιᾶς προφήτιδας, καταξιώνεται καὶ πάλι ἡ παραγκωνισμένη προσωπικότητα τῆς γυναίκας.
Ἡ ἁγία Ἄννα στέκεται ἐπάξια δίπλα στὸ Συμεῶν καὶ καταδεικνύει προφητικὰ τὴ χαραυγὴ τῆς λυτρώσεως τοῦ κόσμου, διὰ τοῦ Χριστοῦ.

Μετὰ ἀπὸ αὐτὴ τὴ συγκλονιστικὴ συνάντησή του μὲ τὸν Κύριο ὁ ἅγιος Συμεῶν πῆγε στὴν οἰκία του καὶ κοιμήθηκε εἰρηνικά. Ἐνταφιάσθηκε πλησίον τῆς οἰκίας του καὶ ὕστερα ἀπὸ αἰῶνες, ἔγινε ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων του καὶ κατόπιν μεταφέρθηκαν στὴν Κωνσταντινούπολη.
Κατὰ τὴν ἅλωση τῆς Πόλης τὸ 1204 μ. Χ. ἁρπάχτηκαν ἀπὸ τοὺς αἱρετικοὺς Φράγκους καὶ μεταφέρθηκαν στὴν Βενετία, ὅπου φυλάσσονται ἕως καὶ σήμερα.

Ἔλαβε τὴν προσωνυμία «Θεοδόχος» διότι ἦταν αὐτὸς ποὺ ὑποδέχθηκε τὸν Θεάνθρωπο Χριστό, στὰ ἁγιασμένα γεροντικά του χέρια καὶ διότι, μὲ αὐτὴν τὴν ὑποδοχὴ ἀποτέλεσε δοχεῖο πλήρης τῆς χάριτος, πίστεως, ὑπακοῆς καὶ προσμονῆς.
Εἶναι γνωστὸ πὼς ὑπάρχουν δύο Μονὲς ἀφιερωμένες στὸν Δίκαιο Συμεῶν.
Ἡ μία βρίσκεται στὸ σημεῖο τῆς οἰκίας του καὶ τοῦ τάφου του, ἡ ὀνομαζόμενη «Ἱερὰ Μονὴ Καταμόνας» ἐνῷ ἡ δεύτερη στὴν Ἱερὰ Πόλη τοῦ Μεσολογγίου, τὸ θρυλικὸ μοναστήρι του Ἀη - Σημιοῦ, κατὰ τὴν τοπικὴ διάλεκτο, ὅπου διαδραματίστηκαν σημαντικὰ γεγονότα τῆς ἐθνικῆς μας παλιγγενεσίας.
Ἡ μνήμη του τιμᾶται στὶς 3 Φεβρουαρίου, μαζὶ μὲ τὴν ἁγία προφήτιδα Ἄννα, τὴν ἑπομένη τῆς ἑορτῆς της Ὑπαπαντὴς τοῦ Κυρίου.