Ὁμιλία γιὰ τὴν εἴσοδο στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων τῆς Πανυπέραγνης Δέσποινας μας Θεοτόκου. Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ

Ὁμιλία γιὰ τὴν εἴσοδο στὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων τῆς Πανυπέραγνης Δέσποινας μας Θεοτόκου

Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ

Ἐὰν τὸ δέντρο ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τὸν καρπὸ καὶ τὸ καλὸ δέντρο παράγει ἐπίσης καλὸ καρπό[βλ. Μάτθ.7,16: «Ἀπὸ τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς. μήτι συλλέγουσιν ἀπὸ ἀκανθῶν σταφυλὴν ἢ ἀπὸ τριβόλων σῦκα;(: Ἀπὸ τὴ διαγωγή τους καὶ τὰ ἔργα τους, ποὺ σὰν καρπὸ παράγουν, θὰ τοὺς μάθετε καλά. Μήπως μαζεύουν ἀπὸ τὰ ἀγκάθια σταφύλια ἢ ἀπὸ τοὺς ἀγκαθωτοὺς θάμνους σῦκα;)» καὶ Λούκ.6,44: «Ἓκαστον γὰρ δένδρον ἐκ τοῦ ἰδίου καρποῦ γινώσκεται. οὐ γὰρ ἐξ ἀκανθῶν συλλέγουσι σῦκα, οὐδὲ ἐκ βάτου τρυγῶσι σταφυλήν (:Κάθε δέντρο διακρίνεται καὶ ἀναγνωρίζεται ἐὰν εἶναι καλὸ ἢ κακὸ ἀπὸ τὸν καρπὸ ποὺ βγάζει· διότι ἀπὸ ἀγκάθια δὲν μαζεύουν ὡς καρπὸ σῦκα, οὔτε ἀπὸ βάτο τρυγοῦν ποτὲ σταφύλι)»], ἡ μητέρα τῆς αὐτοαγαθότητος, ἡ γεννήτρια τῆς ἀΐδιας καλλονῆς, πῶς δὲν θὰ ὑπερεῖχε ἀσυγκρίτως κατὰ τὴν καλοκαγαθία ἀπὸ κάθε ἀγαθὸ ἐγκόσμιο καὶ ὑπερκόσμιο;

Διότι ἡ δύναμη ποὺ καλλιέργησε τὰ πάντα, ἡ συναϊδία καὶ ἀπαράλλακτη εἰκόνα τῆς ἀγαθότητας, ὁ προαιώνιος καὶ ὑπερούσιος καὶ ὑπεράγαθος Λόγος, ἀπὸ ἀνέκφραστη φιλανθρωπία καὶ εὐσπλαχνία, γιὰ χάρη μας θέλησε νὰ περιβληθεῖ τὴ δική μας εἰκόνα, γιὰ νὰ ἀνακαλέσει τὴ φύση ποὺ εἶχε συρθεῖ κάτω στοὺς μυχοὺς τοῦ ἅδη καὶ νὰ τὴν ἀνακαινίσει, διότι εἶχε παλαιωθεῖ, καὶ νὰ τὴν ἀναβιβάσει πρὸς τὸ ὑπερουράνιο ὕψος τῆς βασιλείας καὶ θεότητός Του.
Γιὰ νὰ ἑνωθεῖ, λοιπόν, μὲ αὐτὴν καθ’ ὑπόσταση, ἐπειδὴ χρειαζόταν σαρκικὸ πρόσλημμα καὶ σάρκα νέα συγχρόνως καὶ δική μας, ὥστε νὰ μᾶς ἀνανεώσει ἀπὸ ἐμᾶς τοὺς ἴδιους, καὶ ἐπιπλέον χρειαζόταν καὶ κυοφορία καὶ γέννα σὰν τὴ δική μας, τροφὴ μετὰ τὴ γέννα καὶ κατάλληλη ἀγωγή, γινόμενος πρὸς χάριν μᾶς καθ΄όλα σὰν ἐμᾶς, βρίσκει γιὰ ὅλα πρέπουσα ὑπηρέτρια καὶ χορηγὸ ἀμόλυντης φύσεως ἀπὸ τὸν ἑαυτό της αὐτήν την ἀειπάρθενη, ἡ ὁποία ὑμνεῖται ἀπὸ ἐμᾶς καὶ τῆς ὁποίας σήμερα ἑορτάζουμε τὴν παράδοξη εἴσοδο στὰ ἅγια τῶν ἁγίων· διότι αὐτὴν προορίζει πρὶν ἀπὸ αἰῶνες ὁ Θεὸς γιὰ τὴ σωτηρία καὶ ἀποκατάσταση τοῦ γένους καὶ τὴν ἐκλέγει ἀνάμεσα ἀπὸ ὅλους, ὄχι ἁπλῶς τοὺς πολλούς, ἀλλὰ τοὺς ἀπὸ τοὺς αἰῶνες ἐκλεγμένους καὶ θαυμαστοὺς καὶ περιβόητους γιὰ τὴν εὐσέβεια καὶ σύνεση, καθὼς καὶ γιὰ τὰ κοινωφελῆ καὶ θεοφιλῆ συγχρόνως ἤθη καὶ λόγια καὶ ἔργα.
Διότι στὴν ἀρχὴ σηκώθηκε ἐναντίον μας ὁ νοητὸς καὶ ἀρχέκακος ὄφις καὶ μᾶς κατέρριψε στὰ βάραθρα τοῦ ἅδη. Καὶ ὑπάρχουν πολλοὶ λόγοι γιὰ τοὺς ὁποίους σηκώθηκε ἐναντίον μας καὶ ὑποδούλωσε τὴ φύση μας· φθόνος καὶ ζηλοτυπία καὶ μῖσος, ἀδικία καὶ δόλος καὶ σοφιστεία, καὶ μαζὶ μὲ τὰ τέτοια, ἡ θανατηφόρος δύναμη ποὺ ἔχει μέσα του, τὴν ὁποία πρῶτος γέννησε καὶ μόνος του, ἀφοῦ πρῶτος αὐτὸς ἀποστάτησε ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ ζωή.
Πραγματικὰ στὴν ἀρχὴ φθόνησε τὸν Ἀδάμ, ὅταν τὸν εἶδε νὰ ζεῖ στὸν τόπο τῆς ἄφθαρτης τρυφῆς καὶ νὰ περιλάμπεται μὲ θεοειδῆ δόξα καὶ νὰ ὁδηγεῖται ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό, ἀπὸ ὅπου αὐτὸς ἀπορρίφθηκε δικαίως καὶ ἀπὸ φθόνο ἐξεμάνη ἐναντίον του μὲ τὴ χειρότερη μανία, ὥστε νὰ θελήσει καὶ νὰ τὸν θανατώσει ἀκόμη.
Ὁ φθόνος εἶναι πατέρας ὄχι τοῦ μίσους μόνο, ἀλλὰ καὶ τοῦ φόνου, τὸν ὁποῖο ἐπέφερε σὲ ἐμᾶς ἀναμειγνύοντάς τον μὲ δόλο ὁ δολερὸς καὶ ἀληθινὰ μισάνθρωπος ὄφις. Διότι καταλήφθηκε ἀπὸ ἔρωτα πρὸς τὴν τυραννία σὲ βάρος του ἐντελῶς ἄδικα, γιὰ καταστροφὴ τοῦ πλασθέντος κατ’ εἰκόνα καὶ ὁμοίωση Θεοῦ· ἐπειδὴ ὅμως δὲν τόλμησε νὰ ἐπιτεθεῖ κατὰ πρόσωπο, χρησιμοποίησε τὸν δόλο καὶ τὴν πονηρία.
Ἀφοῦ πλησίασε διὰ τοῦ αἰσθητοῦ ὄφεως ὡς φίλος καὶ καλὸς σύμβουλος ὁ φοβερὸς καὶ πραγματικὰ ἐχθρὸς καὶ ἐπίβουλος, κατορθώνει, φεῦ, κρυφὰ νὰ ἐπιτύχει καὶ μὲ τὴν ἀντίθεη συμβουλὴ χύνει σὰν δηλητήριο στὸν ἄνθρωπο τὴ θανατηφόρα δύναμή του.

Ἐὰν λοιπὸν ὁ Ἀδάμ, κρατῶντας δυνατὰ τότε τὴ θεία ἐντολή, ἀπέρριπτε τὴν ἐχθρικὴ πονηρὴ συμβουλή, θὰ φαινόταν νικητὴς κατὰ τοῦ ἀντιπάλου καὶ ἀνώτερος τῆς θανατηφόρας φθορᾶς, καταντροπιάζοντας τὸν μανιακὸ καὶ δόλιο προσβολέα.
Ἐπειδὴ ὅμως ἐκεῖνος ὑποκύπτοντας ἑκουσίως, ποὺ δὲν ἔπρεπε ποτὲ νὰ τὸ κάμει, νικήθηκε καὶ ἀχρειώθηκε, καὶ ἔτσι, ἀφοῦ ἦταν ρίζα τοῦ γένους μας, ἀνέδειξε καταλλήλους θνητοὺς βλαστούς, χρειαζόταν ὁπωσδήποτε, ἂν ἔπρεπε νὰ ἀνταποδώσουμε τὴν ἧττα, νὰ κερδίσουμε τὴν νίκη, νὰ ἀπορρίψομε μὲ ψυχὴ καὶ σῶμα τὸ θανατηφόρο δηλητήριο καὶ νὰ ἀπολαύσουμε ζωὴ καὶ μάλιστα ζωὴ αἰώνια καὶ ἀπαθῆ. 

Χρειαζόταν λοιπὸν τὸ γένος μας νέα ρίζα, δηλαδὴ νέο Ἀδάμ, ὄχι μόνο ἀναμάρτητο, ἀλλὰ καὶ ἐντελῶς ἀνεξαπάτητο καὶ ἀήττητο, ποὺ ἐπιπλέον μπορεῖ καὶ νὰ συγχωρεῖ τὶς ἁμαρτίες καὶ νὰ καθιστᾶ ἀθώους τοὺς ἐνόχους, ποὺ ὄχι μόνο ζεῖ ἀλλὰ καὶ ζωοποιεῖ, ὥστε νὰ μεταδίδει ζωὴ καὶ ἄφεση ἁμαρτιῶν καὶ στοὺς προσκολλωμένους σὲ Αὐτὸν καὶ συγγενεῖς κατὰ τὸ γένος, ἀναζωογονῶντας ὄχι μόνο τοὺς μεταγενεστέρους, ἀλλὰ καὶ τοὺς πρὶν ἀπὸ Αὐτὸν ἀποθανόντες.

Γι΄αυτό ὁ Παῦλος, ἡ μεγάλη σάλπιγγα τοῦ Πνεύματος, βοᾶ λέγοντας: «Ἐγένετο ὁ πρῶτος ἄνθρωπος Ἀδὰμ εἰς ψὺχὴν ζῶσαν· ὁ ἔσχατος Ἀδὰμ εἰς πνεῦμα ζωοποιοῦν(:Έγινε ὁ πρῶτος ἄνθρωπος, ὁ Ἀδάμ, ἐμψυχωμένος μὲ ψυχὴ ζωντανή, ποὺ δίνει ζωὴ καὶ στὸ σῶμα. Ὁ ἔσχατος Ἀδάμ, ὁ Κύριος δηλαδή, ὁ Ὁποῖος δέχθηκε ὅλη τὴν παρουσία καὶ κατοίκηση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὑπῆρξε γεμᾶτος Πνεῦμα, ποὺ μεταδίδει ζωὴ πνευματική)» [Α΄Κορ.15,45].

Ἀναμάρτητος δὲ καὶ ζωοποιὸς καὶ ἱκανὸς νὰ συγχωρεῖ ἁμαρτίες δὲν εἶναι κανεὶς πλὴν τοῦ Θεοῦ. Ἑπομένως ὁ νέος Ἀδὰμ ἦταν ἀναγκαῖο νὰ εἶναι ὄχι μόνο ἄνθρωπος, ἀλλὰ καὶ Θεός, νὰ εἶναι κυριολεκτικῶς ζωὴ καὶ σοφία, δικαιοσύνη καὶ ἀγάπη, εὐσπλαχνία καὶ κάθε ἄλλο ἀγαθό, ὥστε νὰ διενεργήσει τὴν ἀνακαίνιση καὶ ἀναζώωση τοῦ παλαιοῦ Ἀδὰμ μὲ ἔλεος καὶ σοφία καὶ δικαιοσύνη.
Ὁ νοητὸς καὶ ἀρχέκακος ὄφις, χρησιμοποιῶντας τὰ ἀντίθετα ἀπὸ αὐτά, προκάλεσε σὲ μᾶς τὴν παλαίωση καὶ τὴ νέκρωση.

Ὅπως λοιπὸν στὴν ἀρχὴ ὁ ἀνθρωποκτόνος ἀπὸ φθόνο καὶ μῖσος ξεσηκώθηκε ἐναντίον μας, ἔτσι ὁ Ἀρχηγὸς τῆς ζωῆς κινήθηκε πρὸς ὑπεράσπισή μας ἀπὸ ὑπερβολὴ φιλανθρωπίας καὶ ἀγαθότητας· διότι ἀγάπησε δίκαια τὴ σωτηρία τοῦ πλάσματός Του, ποὺ ἦταν νὰ τὸ φέρει πάλι στὴν ἐξουσία καὶ νὰ τὸ ξανασώσει, ὅπως ἐκεῖνος ὁ ἀρχέκακος ἄδικα ἀγάπησε τὴν ἀπώλεια τοῦ πλάσματος τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἦταν νὰ τὸ ὑποτάξει στὸν ἑαυτό του καὶ νὰ τοῦ ἐπιβάλλεται τυραννικῶς.

Ὅπως δὲ αὐτὸς διέπραξε τὴ νίκη του καὶ τὴν πτώση τοῦ ἀνθρώπου μὲ ἀδικία καὶ δόλο, μὲ ἀπάτη καὶ σοφιστεία, ἔτσι ὁ Ἐλευθερωτὴς μὲ δικαιοσύνη καὶ σοφία καὶ ἀλήθεια πραγματοποίησε τὴν τελικὴ ἧττα του ἀρχέκακου καὶ τὴν ἀνακαίνιση τοῦ πλάσματός Του. Ἀλλὰ ἡ ἀνάπτυξη τοῦ θέματος γιὰ τὴ σοφία ποὺ ὑπάρχει σὲ αὐτὴ τὴ Θεία Οἰκονομία δὲν εἶναι τοῦ παρόντος καιροῦ.

Ἦταν δὲ θέμα ἀκριβοὺς δικαιοσύνης καὶ ἡ ἴδια ἡ ἀνθρώπινη φύση ποὺ ἡττήθηκε καὶ ἑκούσια ὑποδουλώθηκε, ἑκούσια νὰ ξαναπαλαίψει καὶ γιὰ τὴ νίκη καὶ νὰ ἀπωθήσει τὴ δουλεία. Γι'αυτό ὁ Θεὸς εὐδόκησε νὰ ἀναλάβει ἀπὸ ἐμᾶς τὴ φύση μας, ἑνούμενος μὲ αὐτὴν παραδόξως καθ’ ὑπόσταση.
Ἦταν δὲ ἀδύνατο ἡ ὑψίστη ἐκείνη καὶ ὑπεράνω τοῦ νοῦ καθαρότητα νὰ ἑνωθεῖ μὲ μολυσμένη φύση, διότι ἕνα μόνο πρᾶγμα εἶναι ἀδύνατο στὸν Θεό, τὸ νὰ συνέλθει σὲ ἕνωση μὲ ἀκάθαρτο, πρὶν αὐτὸ καθαριστεῖ.

Γι΄αυτό καὶ χρειαζόταν κατ’ ἀνάγκη μιὰ τελείως ἀμόλυντη καὶ καθαρότατη παρθένος γιὰ κυοφορία καὶ γέννηση Ἐκείνου ποὺ εἶναι καὶ ἐραστής της καὶ δοτὴρ τῆς καθαρότητας, ἡ ὁποία καὶ προορίστηκε καὶ ἀποτελέστηκε καὶ φανερώθηκε, καὶ τὸ σχετικὸ μὲ αὐτὴν μυστήριο τελέστηκε, μὲ πολλὰ παράδοξα γεγονότα ποὺ κατὰ καιροὺς συνῆλθαν σὲ ἕνα.
Γι΄ αὐτὸ καὶ τὰ γεγονότα ποὺ συνετέλεσαν σὲ αὐτὸ ἑορτάζονται ἀπὸ ἐμᾶς σήμερα, ἀφοῦ ἀπὸ τὸ ἀποτέλεσμα ἀντιληφθήκαμε κυρίως τὸ μεγαλεῖο τῶν γεγονότων ποὺ ὁδήγησαν πρὸς τὸ τόσο μεγάλο τέλος· διότι Αὐτὸς ποὺ εἶναι ἐκ Θεοῦ καὶ πρὸς τὸν Θεὸ καὶ Θεός, καὶ Λόγος καὶ Υἱὸς τοῦ ὑψίστου Πατρός, συνάναρχος καὶ συναΐδιος, γίνεται υἱὸς ἀνθρώπου, αὐτῆς τῆς ἀειπάρθενης. «Ἰησοῦς Χρὶστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τὸὺς αἰῶνας(:Ο Ἰησοῦς Χριστὸς ἦταν χθές, εἶναι καὶ σήμερα ὁ ἴδιος, καὶ θὰ εἶναι ὁ ἴδιος καὶ στοὺς αἰῶνες)»[Εβρ.13,8], ἄτρεπτος κατὰ τὴ θεότητα, ἄμεμπτος κατὰ τὴν ἀνθρωπότητα.
«Αὐτὸς μόνος», ὅπως ἤδη προεμαρτύρησε ὁ Ἠσαΐας[Ησ.53,9] «ἀνομίαν οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ εὑρέθη δόλος ἐν τῷ στόματι αὐτοῦ(:δεν διέπραξε καμία παράβαση τοῦ νόμου, οὔτε βρέθηκε δόλος ἢ λόγος ψεύτικος στὸ στόμα του)».

Καὶ ὄχι μόνο αὐτό, ἀλλὰ καὶ Αὐτὸς μόνος δὲν συνελήφθηκε μὲ ἀνομίες, οὔτε γεννήθηκε μὲ ἁμαρτίες, ὅπως μαρτυρεῖ ὁ Δαβὶδ στοὺς Ψαλμοὺς γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ γιὰ κάθε ἄνθρωπο, ὥστε νὰ εἶναι καὶ κατὰ τὸ πρόσλημμα τελείως καθαρὸς καὶ ἀμόλυντος καὶ νὰ μὴν χρειάζεται οὔτε κατ’ αὐτὸ καθάρσια μέσα γιὰ τὸν ἑαυτό Του· γιὰ νὰ εἶναι ἔτσι δυνατό, διαβιβάζοντας σὲ ἐμᾶς γιὰ χάρη μας δικαίως μαζὶ καὶ πανσόφως τόσο τὴν κάθαρση, ὅσο καὶ τὸ πάθος, νὰ δεχθεῖ καὶ τὸν θάνατο καὶ τὴν ἀνάσταση.

Πραγματικὰ ἡ κατὰ τὴ σάρκα ὁρμὴ πρὸς γένεση, ποὺ εἶναι ἀκουσία καὶ ἀπειθὴς στὸν νόμο του νοός, ἂν καὶ ἀπὸ μερικοὺς δουλαγωγεῖται βιαίως, ἀπὸ μερικοὺς δὲ σωφρόνως ἀφήνεται μόνο γιὰ παιδοποιία, πάντως φέρει τὰ σύμβολα τῆς ἀπὸ τὴν ἀρχὴ καταδίκης, καθὼς εἶναι καὶ λέγεται φθορὰ καὶ ὁπωσδήποτε γιὰ τὴ φθορὰ γεννᾶ, καὶ εἶναι ἐμπαθὴς κίνηση τοῦ ἀνθρώπου ποὺ δὲν κράτησε τὴν τιμή, τὴν ὁποία ἡ φύση μας πῆρε ἀπὸ τὸν Θεό, ἀλλὰ ὁμοιώθηκε μὲ τὰ κτήνη.

Γι΄αυτό ὄχι μόνο ἦλθε ὁ Θεὸς ἀνάμεσα στοὺς ἀνθρώπους, ἀλλὰ καὶ ἦλθε ἀπὸ Παρθένο ἁγνὴ καὶ ἁγία, μᾶλλον δὲ Πανυπέραγνη καὶ Ὑπεραγία, ἀφοῦ εἶναι παρθένος ὄχι μόνο ὑπερτέρα μολυσμοῦ σαρκός, ἀλλὰ καὶ ἀνωτέρα ἀπὸ μολυσμένους σαρκικοὺς λογισμούς.
Τὴ σύλληψή της ἐπέφερε ἐπέλευση παναγίου Πνεύματος, ὄχι ὀρέξεως σαρκός, προκάλεσε εὐαγγελισμὸ καὶ πίστη στὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Θεοῦ ποὺ νικᾶ κάθε λόγο ὡς ἐξαίσια καὶ ὑπὲρ λόγο, ἀλλὰ δὲν πρόλαβε συγκατάθεση καὶ πεῖρα ἐμπαθοῦς· διότι συνέλαβε καὶ γέννησε, ἐνῷ εἶχε ἐντελῶς ἀπομακρυσμένη τέτοια ἐπιθυμία μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν πνευματικὴ θυμηδία -διότι εἶπε ἡ παρθένος πρὸς τὸν εὐαγγελιστὴ ἄγγελο: «Ἰδὸὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοὶ κατὰ τὸ ῥῆμά σου(:Ιδού εἶμαι ἡ δούλη τοῦ Κυρίου, πρόθυμη νὰ ὑπηρετήσω τὶς βουλές Του. Ἂς γίνει σέ ‘μένα ὅπως τὸ εἶπες)»[Λουκά 1,38].

Γιὰ νὰ εὑρεθεῖ λοιπὸν παρθένος ἱκανὴ γι΄αυτό, ὁ Θεὸς προορίζει πρὸ αἰώνων καὶ ἐκλέγει ἀνάμεσα στοὺς ἐκλεγμένους ἀπὸ αἰῶνες αὐτὴν τὴν ὑμνουμένη τώρα ἀπὸ ἐμᾶς ἀειπάρθενη κόρη.
Καὶ βλέπετε ἀπὸ ποῦ ἄρχισε ἡ ἐκλογή. Ἀνάμεσα στὰ παιδιὰ τοῦ Ἀδὰμ ἐξελέγη ἀπὸ τὸν Θεὸ ὁ θαυμάσιος Σήθ, ποὺ μὲ τὴν εὐκοσμία τῶν ἠθῶν, τὴν εὐταξία τῶν αἰσθήσεων καὶ τὴν εὐπρέπεια τῶν ἀρετῶν ἔδειχνε τὸν ἑαυτό του ἔμψυχο οὐρανὸ καὶ πέτυχε γι΄αυτό τὴν ἐκλογή, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐπρόκειτο νὰ βλαστήσει αὐτὴ ἡ παρθένος ὡς θεοπρεπὲς ὄχημα τοῦ ὑπερουράνιου Θεοῦ καὶ νὰ ἀνακαλέσει τοὺς ἀνθρώπους πρὸς οὐράνια υἱοθεσία.

Γι΄αυτό ὅλοι οἱ ἀπὸ τοῦ Σήθ[Γέν. 4,26: «Καὶ τῷ Σὴθ ἐγένετο υἱός, ἐπωνόμασε δὲ τὸ ὄνομα αὐτοῦ Ἐνὼς· ὁὗτος ἤλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ(:Και ἀπὸ τὸν Σὴθ γεννήθηκε υἱὸς καὶ ἔδωσε σὲ αὐτὸν τὸν ὄνομα Ἐνὼς· αὐτὸς πίστεψε καὶ στήριξε τὶς ἐλπίδες του στὸν Θεὸ καὶ λάτρεψε καὶ ἔκανε πάντοτε ἐπίκληση στὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ)» ὀνομάζονταν «υἱοὶ Θεοῦ», διότι ἀπὸ αὐτὴν τὴ γενεὰ ἐπρόκειτο ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ νὰ γίνει υἱὸς ἀνθρώπου, ἐφόσον ἄλλωστε καὶ ὁ Σὴθ γλωσσικῶς σημαίνει ἀνάσταση, μᾶλλον δὲ ἐξανάσταση, ἡ ὁποία εἶναι κυρίως ὁ Κύριος ποὺ ἐπαγγέλλεται καὶ χαρίζει ἀθάνατη ζωὴ σὲ ὅσους πιστεύουν σὲ Αὐτόν.

Καὶ πόσο ταιριαστὸς εἶναι ὁ τύπος! Ὁ μὲν Σὴθ ἔγινε γιὰ τὴν Εὔα ὅπως λέγει αὐτὴ στὴ θέση τοῦ Ἄβελ, τὸν ὁποῖο φόνευσε ἀπὸ φθόνο ὁ Κάϊν[Γέν. 4,25: «Ἒγνῶ δὲ Ἀδὰμ Εὔαν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ, καὶ συλλαβοῦσα ἔτεκεν υἱόν, καὶ ἐπωνόμασε τὸ ὄνομα αὐτοῦ Σήθ, λέγουσα· ἐξανέστησε γὰρ μοὶ ὁ Θὲὸς σπέρμα ἕτερον ἀντὶ Ἄβελ, ὃν ἀπέκτεινε Κάϊν(: Καὶ συνευρέθηκε ὁ Ἀδὰμ μὲ τὴ γυναῖκα του τὴν Εὔα, ἡ ὁποία ἀφοῦ ἔμεινε ἔγκυος γέννησε υἱὸ καὶ ἔδωσε σὲ Αὐτὸν τὸ ὄνομα Σήθ, λέγοντας μὲ πόνο ψυχῆς: ‘’Τὸν ὀνόμασα Σήθ[:εξανάσταση], διότι ὁ Θεὸς μοῦ ἔδωσε ἄλλο παιδὶ ἀντὶ τοῦ Ἄβελ, τὸν ὁποῖο σκότωσε ὁ Κάϊν)»]· ὁ δὲ τόκος τῆς Παρθένου, Χριστός, ἔγινε στὴ φύση ἀντὶ γιὰ τὸν Ἀδάμ, τὸν ὁποῖο θανάτωσε ἀπὸ φθόνο ὁ ἀρχηγὸς καὶ προστάτης τῆς κακίας.

Ἀλλὰ ὁ μὲν Σὴθ δὲν ἀνέστησε τὸν Ἄβελ, ἀφοῦ ἦταν ἁπλῶς τύπος τῆς ἀναστάσεως· ὁ δὲ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστὸς ἀνέστησε τὸν Ἀδάμ, διότι Αὐτὸς εἶναι ἡ ἀληθινὴ τῶν ἀνθρώπων Ζωὴ καὶ Ἀνάσταση, ἐξ αἰτίας τῆς ὁποίας καὶ οἱ ἀπόγονοι τοῦ Σὴθ ἀξιώθηκαν τὴ θεία υἱοθεσία κατὰ τὴν ἐλπίδα τους, ὀνομαζόμενοι «υἱοὶ τοῦ Θεοῦ».
Ὅτι δὲ ὀνομάζονταν υἱοὶ τοῦ Θεοῦ ἐξ αἰτίας αὐτῆς τῆς ἐλπίδας εἶναι φανερὸ ἀπὸ τὸν πρῶτο ὀνομασθέντα ποὺ διαδέχθηκε τὴν ἐκλογή. Ἦταν δὲ αὐτὸς ὁ Ἐνώς του Σήθ, ὁ ὁποῖος κατὰ τὸ γεγραμμένο ἀπὸ τὸν Μωυσῆ πρῶτος «οὗτος ἤλπισεν ἐπικαλεῖσθαι τὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ(: αὐτὸς πίστεψε καὶ στήριξε τὶς ἐλπίδες του στὸν Θεὸ καὶ λάτρεψε καὶ ἔκανε πάντοτε ἐπίκληση στὸ ὄνομα Κυρίου τοῦ Θεοῦ)» [Γέν. 4,26]. Βλέπετε σαφῶς ὅτι πέτυχε τὸ θεῖο ὄνομα σύμφωνα μὲ τὴν ἐλπίδα;

Ἀφοῦ λοιπὸν ἄρχισε ἀπὸ τὰ ἴδια τὰ παιδιὰ τοῦ Ἀδὰμ ἡ ἐκλογὴ γι’ αὐτὴν ποὺ κατὰ τὴν πρόγνωσή Του θὰ γινόταν μητέρα τοῦ Θεοῦ καὶ ἐπετελεῖτο διαμέσου τῶν κατὰ καιροὺς γενεῶν, κατέβηκε μέχρι τοῦ βασιλέως καὶ προφήτου Δαβὶδ καὶ τῶν διαδόχων τοῦ θρόνου καὶ τοῦ γένους του.
Ἐπειδὴ δὲ ὁ καιρὸς καλοῦσε τώρα τὴν ἀποτελείωση τῆς θείας αὐτῆς ἐκλογῆς, ἐξελέγησαν ἀπὸ τὸν Θεὸ ὁ Ἰωακεὶμ καὶ ἡ Ἄννα ἀπὸ τὸν οἶκο καὶ τὴ γενεά του Δαβίδ, ποὺ ἦσαν μὲν ἄτεκνοι, συζοῦσαν δὲ μὲ σωφροσύνη καὶ ἦσαν ἀνώτεροι στὴν ἀρετὴ ἀπὸ ὅλους ὅσοι ἀνάγουν στὸν Δαβὶδ τὴν εὐγένεια τοῦ γένους καὶ τοῦ ἤθους.

Αὐτὸ τὸ ζεῦγος ζητοῦσε διὰ τῆς ἀσκήσεως καὶ προσευχῆς τὴ λήξη της ἀτεκνίας τους ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ὑποσχόταν νὰ ἀναθέσουν σὲ Αὐτὸν ἀπὸ βρέφος αὐτὸ ποὺ θὰ γεννοῦσαν.
Τότε παρέχεται ἡ ὑπόσχεση καὶ δίδεται παιδί, ἡ τωρινὴ Θεομήτωρ, ὥστε ἡ πανάρετη κόρη νὰ γεννηθεῖ ἀπὸ πολυαρέτους γονεῖς καὶ ἡ πάναγνη ἀπὸ ἐξαιρετικὰ σώφρονες, καὶ νὰ λάβει ὡς καρπὸ ἡ σωφροσύνη, συνερχομένη μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἄσκηση, τὸ νὰ γίνει γεννήτρια τῆς παρθενίας, καὶ μάλιστα παρθενίας ποὺ προβάλλει ἀφθόρως κατὰ τὴ σάρκα τὸν προαιωνίως γεννημένο ἀπὸ παρθένο Πατέρα κατὰ τὴ θεότητα.

Τί φτερὰ εἶχε ἐκείνη τὴ προσευχή! Τί παρρησία ποὺ βρῆκε ἐνώπιον τοῦ Κυρίου!
Ἀλλὰ ἐπειδὴ βέβαια ἐκεῖνοι πέτυχαν ἔτσι τὰ ζητούμενα μὲ τὴν προσευχή τους καὶ εἶδαν τὴν πρὸς αὐτοὺς θεία ἐπαγγελία νὰ ἐκπληρώνεται ἔμπρακτα, σπεύδοντας καὶ αὐτοὶ νὰ ἐκπληρώσουν τὴν πρὸς τὸν Θεὸ ὑπόσχεση ὡς φιλαλήθεις καὶ θεοφιλεῖς καὶ φιλόθεοι συγχρόνως, εὐθὺς μετὰ τὸν ἀπογαλακτισμὸ ὁδηγοῦν τὴν ἀληθινὰ ἱερὰ καὶ θεόπαιδα καὶ τώρα θεομήτορα Παρθένο στὸ ἱερὸ τοῦ Θεοῦ καὶ στὸν ἱεράρχη ποὺ βρισκόταν σὲ αὐτό.

Αὐτὴ δέ, γεμάτη θεία χάρη καὶ τέλειο νοῦ ἀκόμη καὶ σ’ αὐτὴν τὴν ἡλικία, ἀντιλαμβανόταν ἀπὸ τότε, καὶ μάλιστα καλύτερα ἀπὸ τοὺς ἄλλους τὰ τελούμενα σὲ αὐτήν, καὶ ἔδειξε, μὲ ὅποιον τρόπο μποροῦσε, ὅτι δὲν ὁδηγεῖται, ἀλλὰ αὐτὴ μόνη της μὲ ἐλεύθερη γνώμη προσέρχεται στὸν Θεό, σὰν νὰ εἶναι ἀπὸ ἑαυτοῦ της πτερωμένη πρὸς τὸν ἱερὸ καὶ θεῖο ἔρωτα καὶ νὰ θεωρεῖ ἀγαπητὴ καὶ νὰ ἀναγνωρίζει ὡς ἀξία της τὴν εἴσοδο καὶ κατοικία στὰ ἅγια τῶν ἁγίων.

Γι΄αυτό καὶ ὁ ἀρχιερέας τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἀντιλήφθηκε τότε ὅτι ἡ κόρη εἶχε ἔνοικη τὴ θεοειδῆ χάρη παραπάνω ἀπὸ ὅλους, ἔπρεπε νὰ τὴν ἀξιώσει τὸ ἀνώτερο ἀπὸ ὅλους, νὰ τὴν εἰσαγάγει στὰ ἅγια τῶν ἁγίων καὶ νὰ πείσει αὐτὸ ποὺ γινόταν ὅλους τοὺς τότε ἀνθρώπους νὰ ἀγαποῦν, μὲ τὴ σύμπραξη καὶ ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ μαζί, ποὺ ἔστελνε ἀπὸ ἄνω δι’ ἀγγέλου ἀπόρρητη τροφὴ στὴν Παρθένο ἐκεῖ.
Μὲ αὐτὴν τὴν τροφὴ δυνάμωνε καλύτερα τὴ φύση της καὶ συντηροῦσε καὶ τελειοποιοῦσε τὸν ἑαυτό της κατὰ τὸ σῶμα καθαρότερα καὶ ἀνώτερα ἀπὸ τὶς ἀσώματες δυνάμεις, ἔχοντας ὡς ὑπηρέτες τοὺς οὐράνιους νόες, διότι δὲν εἰσήχθηκε ἁπλῶς καὶ μόνο στὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ἀλλὰ καὶ κατὰ κάποιον τρόπο παραλήφθηκε ἀπὸ τὸν Θεὸ σὲ συνοίκηση μὲ Αὐτὸν γιὰ ὄχι ὀλίγα ἔτη· ὥστε ἔτσι στὸν κατάλληλο καιρὸ νὰ ἀνοιχθοῦν οἱ οὐράνιες μονὲς καὶ νὰ δοθοῦν γιὰ ἀΐδια κατοικία σὲ ὅσους πιστεύουν στὴν παράδοξη γέννα της.

Ἔτσι λοιπὸν καὶ γι’αυτούς τοὺς λόγους ἀπετέθη δικαίως σήμερα στὰ ἅγια ἄδυτα σὰν θησαυρὸς τοῦ Θεοῦ ἡ κόρη ποὺ ἐξελέγη ἀνάμεσα στοὺς ἐκλεκτοὺς ἀπὸ αἰῶνες, ποὺ ἀναδείχθηκε ἁγία τῶν ἁγίων, ποὺ ἔχει τὸ σῶμα καθαρότερο καὶ θειότερο ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὰ διὰ τῆς ἀρετῆς κεκαθαρμένα πνεύματα, ὥστε νὰ μὴν εἶναι δεκτικὸ μόνο τοῦ τύπου τῶν θείων λόγων, ἀλλὰ καὶ τοῦ ἰδίου τοῦ Ἐνυποστάτου καὶ Μονογενοῦς Λόγου τοῦ προανάρχου Πατρὸς· σὰν θησαυρὸς ποὺ ὁ Λόγος θὰ τὸν χρησιμοποιοῦσε στὸν καιρό του, ὅπως καὶ ἔγινε, γιὰ πλουτισμὸ καὶ ὑπερκόσμιο καὶ συγχρόνως παγκόσμιο κόσμημα.
Κι ἔτσι καὶ γι’αυτόν τὸν λόγο δοξάζει τὴ μητέρα Του καὶ πρὶν ἀπὸ τὴ γέννηση καὶ μετὰ τὴ γέννηση. Ἐμεῖς δέ, κατανοῶντας τὴ σημασία τῆς σωτηρίας ποὺ μᾶς ἑτοιμάστηκε δι’ αὐτῆς, ἀποδίδουμε μὲ ὅλη τὴ δύναμή μας τὴν εὐχαριστία καὶ τὸν ὕμνο.

Πραγματικά, ἂν ἡ εὐγνώμων γυναῖκα ποὺ ἀναφέρεται στὸ εὐαγγέλιο, μόλις ἄκουσε γιὰ λίγο τοὺς σωτηριώδεις λόγους τοῦ Κυρίου, ἀπέδωσε τὸν μακαρισμὸ καὶ τὴν εὐχαριστία στὴ μητέρα τούτου, ὑψώνοντας τὴν φωνή της ἀπὸ τὸν ὄχλο καὶ λέγοντας πρὸς τὸν Χριστό: «Μακαρία ἡ κοιλία ἡ βαστάσασά σε καὶ μαστοὶ οὓς ἐθήλασας(:Εὐτυχισμένη ἡ κοιλιὰ ποὺ σὲ βάστασε καὶ οἱ μαστοὶ ποὺ θήλασες)»[Λουκ.11,27], ἐμεῖς ποὺ ἔχουμε κοντά μας γραμμένα ὅλα τὰ λόγια τῆς αἰώνιας ζωῆς καὶ ὄχι μόνο τὰ λόγια, ἀλλὰ καὶ τὰ θαύματα καὶ τὰ παθήματα καὶ τὴν δι’ αὐτῶν ἔγερση τῆς φύσεώς μας ἀπὸ τοὺς νεκροὺς καὶ ἀνάληψή της ἀπὸ τὴ γῆ στὸν οὐρανό, καὶ τὴν δι’ αὐτῶν ἐπηγγελμένη σὲ ἐμᾶς ἀθάνατη ζωὴ καὶ ἀμετάτρεπτη σωτηρία, πῶς δὲν θὰ ἀνυμνήσουμε καὶ μακαρίσουμε ἀδιαλείπτως τὴ μητέρα τοῦ χορηγοῦ τῆς σωτηρίας, τοῦ δοτῆρος τῆς ζωῆς, ἑορτάζοντας τώρα καὶ τὴ σύλληψη αὐτῆς καὶ τὴ γέννηση καὶ τὴ μετοίκηση στὰ ἅγια τῶν ἁγίων;

Ἀλλὰ ἂς μετοικήσουμε κι ἐμεῖς τοὺς ἑαυτούς μας, ἀδελφοί, ἀπὸ τὴν γῆ στὰ ἄνω· ἂς μεταφερθοῦμε ἀπὸ τὴν σάρκα ἐπάνω στὸ πνεῦμα· ἂς μεταθέσουμε τὸν πόθο ἀπὸ τὰ πρόσκαιρα στὰ μόνιμα· ἂς καταφρονήσουμε τὶς σαρκικὲς ἡδονές, ποὺ ἔχουν εὑρεθεῖ ὡς δέλεαρ κατὰ τῆς ψυχῆς καὶ παρέρχονται γρήγορα· ἂς ἐπιθυμήσουμε τὰ πνευματικὰ χαρίσματα ποὺ μένουν ἄφθαρτα· ἂς ὑψώσουμε ἀπὸ τὴν κάτω τύρβη τὴν στάση καὶ τὴν διάνοιά μας· ἂς τὴν ἀνεβάσουμε στὰ οὐράνια ὕδατα, ἐκεῖνα τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ὅπου τώρα κατοικεῖ ἡ Θεοτόκος.
Διότι ἔτσι θὰ εἰσέλθουν σὲ αὐτὴν ἐπωφελῶς γιὰ μᾶς μὲ θεάρεστη παρρησία καὶ τὰ ἄσματά μας καὶ οἱ δεήσεις μας πρὸς αὐτὴν καὶ ἔτσι, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ παρόντα, μὲ τὴ μεσιτεία της θὰ γίνομε κληρονόμοι καὶ τῶν μελλόντων καὶ μενόντων ἀγαθῶν, μὲ τὴ χάρη καὶ φιλανθρωπία τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ τοῦ Κυρίου μας ποὺ γεννήθηκε ἀπὸ αὐτὴν γιά μας, στὸν Ὁποῖο πρέπει δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνηση, μαζὶ μὲ τὸν ἄναρχο Πατέρα Του καὶ τὸ συναΐδιο καὶ ζωοποιὸ Πνεῦμα, τώρα καὶ πάντοτε καὶ στοὺς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Γένοιτο.

ΠΡΟΣ ΔΟΞΑΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ,
ἐπιμέλεια κειμένου: Ἑλένη Λιναρδάκη, φιλόλογος

ΠΗΓΕΣ:

•    Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἅπαντα τὰ ἔργα, Ὁμιλίες ΜΓ΄- ΞΓ΄, ὁμιλία ΝΒ’, πατερικὲς ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς» (ΕΠΕ), ἐκδ. οἶκος «Τὸ Βυζάντιον», Θεσσαλονίκη 1986, τόμος 11, σελίδες 237-258.

•    Π. Τρεμπέλα, Ἡ Καινὴ Διαθήκη μὲ σύντομη ἑρμηνεία (ἀπόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2014.

•    Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Κείμενον καὶ ἑρμηνευτικὴ ἀπόδοσις ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τριακοστὴ τρίτη, Ἀθήνα 2009.

•    Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τοὺς ἑβδομήκοντα, Κείμενον καὶ σύντομος ἀπόδοσις τοῦ νοήματος ὑπὸ Ἰωάννου Κολιτσάρα, ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ἡ Ζωή», ἔκδοση τέταρτη, Ἀθήνα 2005.

•    Ἡ Παλαιὰ Διαθήκη μετὰ Συντόμου Ἑρμηνείας, Παναγιώτης Τρεμπέλας, Ἀδελφότης Θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», Ἀθήνα, 1985.

•    https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-palaia-diathiki/

•    https://www.agia-aikaterini-larissis.com/agia-grafi-kaini-diathiki/

•    Π.Τρεμπέλα, Τὸ Ψαλτήριον μὲ σύντομη ἑρμηνεία(απόδοση στὴν κοινὴ νεοελληνική), ἐκδόσεις ἀδελφότητος θεολόγων «Ὁ Σωτήρ», ἔκδοση τρίτη, Ἀθήνα 2016.

•    http://www.greek-language.gr/digitalResources/ancient greek/tools/liddell-scott/index.html

•    http://users.sch.gr/aiasgr/Palaia Diathikh/Biblia/Palaia Diathikh.htm

•    http://users.sch.gr/aiasgr/Kainh Diathikh/Biblia/Kainh Diathikh.htm