Ἀνθρωποσοφία. Πρωτ. Βασίλειος Γεωργόπουλος

Ἀνθρωποσοφία. Συνοπτική παρουσίασις ἑνός ἀποκρυφιστικοῦ συστήματος

Πρωτ. Βασιλείου Ἀ. Γεωργοπούλου, Λέκτορος Θεολογικῆς Σχολῆς Α.Π.Θ

Πρόκειται γιά ἀποκρυφιστικό σύστημα καί διδασκαλία πού δημιουργήθηκε ἀπό τόν Αὐστριακό (Rudolf Steiner), πού ὡς σκοπό εἶχε τήν προσπάθεια νά συνδυαστεῖ ὁ ἀποκρυφισμός μέ τή νεότερη ἐπιστημονική καί φιλοσοφική σκέψη1. [Στήν εὐρύτερη ἐνασχόληση τοῦ Στάϊνερ μέ τόν ἀποκρυφισμό πρέ- πει νά συνεκτιμηθεῖ καί ἡ σχέση του μέ τό ἀποκρυφιστικό Τάγμα Ordo Templi Orientis (OTO)].
Ὁ ἱδρυτής τοῦ ἐν λόγῳ ἀποκρυφιστικοῦ συστήματος γεννήθηκε στίς 27-2-1861 στό Κράλιεβιτς (Kraljevic) τῆς τότε Αὐστροουγγαρίας. Σπούδασε στή Βιέννη θετικές ἐπιστῆμες καί φιλοσοφία. Ἀργότερα ἀσχολήθηκε ἐπισταμένως μέ τό ἔργο τοῦ Γκαῖτε καί ἐργάστηκε τόσο γιά τήν ἔκδοση τῶν ἐπιστημονικῶν ἔργων ὅσο καί τῶν ἁπάντων του. Ἀρχικά εἶχε ὑπάρξει ὀπαδός τοῦ ὑλιστικοῦ μονισμοῦ τοῦ Χαῖκελ.
Μεταστροφή στίς κοσμοθεωριακές ἀντιλήψεις του ἔκανε τό 1901 στρεφόμενος στόν Ἐσωτερισμό - Ἀποκρυφισμό. Γιά δέκα χρόνια (1902-1912) ὑπῆρξε γενικός γραμματέας τῆς Γερμανικῆς Θεοσοφικῆς Στοᾶς2.
Ἀπό τό χῶρο τῆς Θεοσοφίας ἀποχώρησε, ὅταν διαφώνησε ἔντονα μέ τήν Annie Besant, τή δεύτερη πρόεδρο τῆς Θεοσοφικῆς Ἑταιρείας, σχετικά μέ τήν θεώρηση τοῦ Ἰνδοῦ Κρισναμούρτι ὡς νέου μεσσία, ὡς νέου παγκόσμιου διδασκάλου καί ἐκπαιδευτῆ τῆς ἀνθρωπότητας, μέ τήν ταυτόχρονη δημιουργία τοῦ “Τάγματος τοῦ Ἀστέρος τῆς Ἀνατολῆς” (Star of the East), πού θά προωθοῦσε τίς περί νέου μεσσίου ἀπόψεις τῆς Α. Besant3.
Μετά τήν ἀποχώρησή του ἀπό τή Θεοσοφία μαζί μέ ἄλλα δυσαρεστημένα μέλη δημιούργησε τό 1913 τήν Ἀνθρωποσοφική Ἑταιρεία (Anthroposophische Gesellschaft) μέ σκοπό νά προωθήση τό δικό του σύστημα, πού τό ὀνόμασε “Ἀνθρωποσοφία “ ἤ “Ἐπιστήμη τοῦ Πνεύματος”. Ὁ ὅρος «Ἀνθρωποσοφία» χρησιμοποιεῖται στά ἔργα τοῦ Στάϊνερ ἀπό τό 1903.
 Ἀφετηρία ἐκκίνησης τῆς νέας προσέγγισης ἦταν ἡ πεποίθησή του ὅτι μπορεῖ νά ὑπάρξει ἀνεξαρτήτως τῶν αἰσθήσεων πνευματική σύλληψη ἄμεσα συσχετιζόμενη μέ τήν γνώση, πού μπορεῖ νά προκύψει ἀπό τόν ὑψηλότερο ἑαυτό τοῦ ἀνθρώπου, κατά τίς ἀνθρωποσοφικές ἀντιλήψεις.
Κατά τόν Hans Jürgen Ruppert στήν Ἀνθρωποσοφία τοῦ Στάϊνερ, ἐκτός ἀπό τά ἀποκρυφιστικά στοιχεῖα, συναντᾶ κάποιος ἐπιδράσεις ἀπό τούς: α) Γκαῖτε, β) Χαῖκελ, γ) Fichte καί δ) τό Γερμανικό Ἰδεαλισμό4.
Σύντομα δημιούργησε στό Ντόναρχ τῆς Ἑλβετίας τό πρῶτο του ἵδρυμα ὡς σχολή πνευματικῶν ἐπιστημῶν καί τό ὀνόμασε Γκαιτεάνουμ (Goetheanum). Τό ἐν λόγῳ κτήριο ἐξωτερικά εἶναι ἀσυνήθιστο καί ἦταν ἀρχικά κατασκευασμένο ἀπό ξύλο καί ὁμοίαζε μέ ναό.
Καταστράφηκε ἀπό πυρκαγιά τό Δεκέμβριο 1922 καί ἀργότερα ἀνοικοδομήθηκε ἀπό μπετόν μέ σχέδια, πού δημιούργησε ὁ ἴδιος R. Steiner. Οἱ θρησκευτικές δοξασίες τῆς Ἀνθρωποσοφίας εἶναι σαφῶς ἀντιχριστιανικές καί ἀποτελοῦν μιά χαρακτηριστική περίπτωση συγκρητισμοῦ5.
Οὐσιαστικά εἶναι σύνθεση πολλῶν καί ἑτερόκλητων στοιχείων ὅπως Γνωστικῶν, Μανιχαϊστικῶν, Καββαλιστικῶν, Θεοσοφικῶν καί Χριστιανικῶν.
Αὐτή ἡ συγκρητιστική σύνθεση ἀνομοιογενῶν στοιχείων εἶχε ὁδηγήσει παλαιότερα τόν A. Mager νά χαρακτηρίσει τίς θρησκευτικές δοξασίες τῆς Ἀν θρωποσοφίας ὡς “τραγελαφικό συγκρητισμό”6. Ὁ R. Steiner πέθανε στό Ντόναρχ τῆς Ἑλβετίας στίς 30-3-1925.

Σημειώσεις:
1. Βλ. R. Steiner, Die Geheimwissenschaft im Umriβ, σ. 4.
2. Ἀνέφερε χαρακτηριστικά γιά τή Θεοσοφία ὁ Στάϊνερ: “Theosophie, richtig verstanden, ist keine neue Religion, auch keine religiöse Sekte, sondern das richtige Mittel der gegenwärtigen Zeit, die Weisheit der Religion so zu zeigen, wie das für den Menschen dieser Zeit notwendig ist”. Bλ. R. Steiner, Luzifer Gnosis. Lebensfragen der Theosophischen Bewegung, σ. 274.
3. Βλ.Annie Besant, Πρός τήν Μύη- σιν,σσ. 106-130.
4. Βλ. Hans Jürgen Ruppert, Anthroposophie, Wörterbuch des Christentums, 1995, σ. 69.
5. Βλ. Dictionnaire des Religions, Presses Universitaires de France, 19852, σ. 62.
6. Βλ. A. Mager, Anthroposophie, L.Th.K1, 1(1930) στ. 482

 
 Ὀρθόδοξος Τύπος ἀρ. φύλ. 2004 27 Δεκεμβρίου 2013