Κυριακή τῆς Τυρινῆς
Ἄρχιμ. Παύλου Δημητρακοπούλου Θεολόγου, συγγραφέως, Κληρικοῦ τῆς Ἱ. Μ. Κυθήρων & Ἀντικυθήρων
Ἐν κυθήροις τῇ 1ῃ Μαρτίου 2025
Ἀνάλογο εἶναι καὶ τὸ περιεχόμενο τῆς ὅλης ἀκολουθίας τοῦ ἑσπερινοῦ καὶ τοῦ ὄρθρου ἀπὸ τὸ βιβλίο τοῦ Τριωδίου. Τὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα ποὺ ἀκούσαμε προηγουμένως εἶναι μιὰ περικοπὴ ἀπὸ τὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου, ἐνῷ τὸ εὐαγγελικὸ μιὰ περικοπὴ ἀπὸ τὸ 6ο κεφάλαιο τοῦ κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγελίου.
Τὴν προηγούμενη Κυριακὴ ἡ Ἐκκλησία ἔφερε στὴ μνήμη μας τὸ μεγάλο καὶ φοβερὸ γεγονὸς τῆς κρίσεως, ποὺ θὰ γίνει στὸ τέλος τῆς ἱστορίας αὐτοῦ τοῦ κόσμου, τὴν ἡμέρα τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Κυρίου μας. Τὴν σημερινὴ ἡμέρα μας ἐπαναφέρει στὴν ἀρχή, στὸ ξεκίνημα τῆς ἱστορίας τοῦ ἀνθρωπίνου γένους, ὄχι τυχαῖα βέβαια.
Δὲν εἶναι τυχαῖο τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐκκλησία καθιέρωσε νὰ μνημονέυουμε τὴν πτώση καὶ ἐν συνεχείᾳ τὴν ἔξωση τοῦ Ἀδὰμ ἀπὸ τὸν παράδεισο, καθὼς βρισκόμαστε στὸ κατόφλι τῆς εἰσόδου μας στὴν ἀγωνιστικὴ περίοδο τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς.
Γιατί ἐξορίστηκε ὁ Ἀδὰμ ἀπὸ τὸν παράδεισο; Διότι δὲν ὑπήκουσε στὴ συγκεκριμένη ἐντολή, ποὺ τοῦ ἔδωσε ὁ Θεός.
Κάποια στιγμὴ βέβαια συναισθάνηκε τὴν πτώση του, καθὼς ἀπογυμνώθηκε ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ ποὺ εἶχε μέχρι τότε μέσα του, ὡστόσο δὲν μετανόησε μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια.
Ὅταν ὁ Θεὸς τὸν ρώτησε: «Ἀδὰμ ποὺ εἶσαι; Τί συμβαίνει;», αὐτὸς ἀντὶ νὰ ὁμολογήσει τὴν ἁμαρτία του, προσπαθοῦσε νὰ δικαιολογηθεῖ καὶ νὰ ρίξει τὸ σφάλμα στὴν Εὔα. Καὶ αὐτὴ στὴ συνέχεια στὸν ὄφι.
Καὶ ὅταν ὁ Ἀδὰμ ἐξορίστηκε ἀπὸ τὸν παράδεισο, τότε, καθὼς ἀναφέρουν τὰ τροπάρια καὶ οἱ ὕμνοι τῆς ἀκολουθίας, ἄρχισε νὰ θρηνεῖ γιὰ τὸ κατάντημά του καὶ καὶ νὰ καλεῖ ὅλη τὴν κτίση νὰ κλαύσει καὶ νὰ θρηνήσει καὶ αὐτὴ γιὰ τὴν ὀδυνηρὴ πτώση του, ἐξ’ αἰτίας τῆς ὁποίας ἀπὸ ἄφθαρτος καὶ ἀθάνατος ποὺ ἦταν κατάντησε δοῦλος τῆς φθορᾶς καὶ τοῦ θανάτου.
Καὶ χρειάσθηκε νὰ περάσουν αἰῶνες καὶ αἰῶνες μέχρις ὅτου οἱ ψυχὲς τοῦ Ἀδὰμ καὶ τῆς Εὖας, ποὺ βρίσκονταν φυλακισμένες στὰ σκοτεινὰ βασίλεια τοῦ Ἅδου, ἀξιώθηκαν τῆς σωτηρίας, ὅταν ὁ Χριστὸς κατέβηκε στὸν ἅδη καὶ τοὺς ἐλευθέρωσε μαζὶ μὲ ὅλους ἐκείνους οἱ ὁποῖοι πίστευσαν σ’ αὐτόν.
Ἐάν, λοιπόν, ἡ παρακοὴ τοῦ Ἀδὰμ τὸν ἐξόρισε ἀπὸ τὸν παράδεισο ἡ δὲ μετάνοιά του τὸν ἐπανέφερε σ’ αὐτόν, τὸ ἴδιο χρειάζεται νὰ γίνει καὶ σὲ μᾶς. Μιμηθήκαμε τὸν Ἀδὰμ στὴν παρακοὴ καὶ χάσαμε τὸν παράδεισο. Ἂς τὸν μιμηθοῦμε τώρα καὶ στὴν μετάνοια, ἂν θέλουμε νὰ τὸν ξαναβροῦμε.
Ἀξίζει νὰ προσέξουμε ἰδιαίτερα καὶ τὴν εὐαγγελικὴ περικοπὴ ποὺ ἀκούσαμε σήμερα, ποὺ ἔχει ἄμεση σχέση μὲ τὴν ἀγωνιστικὴ καὶ κατανυκτικὴ περίοδο τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, στὴν ὁποία ὁ Κύριος μεταξὺ ἄλλων ἐπισημαίνει τὰ ἑξῆς:
«Ἐὰν γὰρ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, ἀφήσει καὶ ὑμῖν ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ οὐράνιος· ἐὰν δὲ μὴ ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τὰ παραπτώματα αὐτῶν, οὐδὲ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἀφήσει τὰ παραπτώματα ὑμῶν».
Δηλαδὴ ἂν συγχωρήσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ ἁμαρτήματα ποὺ ἔκαναν σὲ σᾶς, τότε καὶ ὁ οὐράνιος πατέρας θὰ συχωρήσει καὶ σὲ σᾶς τὰ δικά σας ἁμαρτήματα. Ἐὰν ὅμως δὲν συγχωρήσετε στοὺς ἀνθρώπους τὰ ἁμαρτήματά των, οὔτε ὁ οὐράνιος πατέρας θὰ συχωρήσει τὰ ἁμαρτήματά σας.
Ὅλος ὁ ἀγῶνας ποὺ διεξάγουμε τὴν ἀγωνιστικὴ αὐτὴ περίοδο μὲ τὴ νηστεία, τὴ συμμετοχή μας στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες, στὶς προηγιασμένες Θεῖες Λειτουργίες, μὲ τὴν ἐλεημοσύνη καὶ τὴν κατ’ οἶκον προσευχὴ καὶ μελέτη, αὐτὸ τὸ σκοπὸ ἀξυπηρετεί:
Νὰ ἐπιτύχουμε τὴν κάθαρση τῆς ψυχῆς μας ἀπὸ τὰ πάθη καὶ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας.
Ὅμως ἀπαραίτητος ὅρος καὶ βασικὴ προϋπόθεση γιὰ νὰ ἐπιτύχουμε τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας εἶναι νὰ συγχωρήσουμε ἀπὸ καρδίας τοὺς ἀνθρώπους ποὺ εἴτε μᾶς ἔβλαψαν, εἴτε μᾶς συκοφάντησαν, εἴτε μᾶς ἀδίκησαν μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο.
Μ’ ἄλλα λόγια ὅσο καὶ ἂν νηστέψουμε, ὅσο καὶ ἂν προσευχηθοῦμε, τίποτε δὲν θὰ ἐπιτύχουμε, ἂν κρατοῦμε κακία μέσα μας καὶ δὲν συγχωροῦμε τοὺς ἀνθρώπους ποὺ μᾶς ἔβλαψαν.
Τρόπον τινὰ ὁ Κύριος μὲ τοὺς παραπάνω λόγους του κάνει ἕνα συμβόλαιο μαζί μας καὶ μᾶς λέει: Θέλεις παιδί μου νὰ συγχωρήσω τὶς ἁμαρτίες σου, ποὺ εἶναι πολλὲς καὶ ἀμέτρητες; Συγχώρεσε καὶ σὺ τὶς μικρὲς καὶ ἐλάχιστες ἁμαρτίες του πλησίον σου.
Ἐξ ἄλλου αὐτὸ ὁμολογοῦμε κάθε φορὰ ποὺ ἀπαγγέλουμε τὴν Κυριακὴ προσευχή: «Καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφειλήματα ἡμῶν ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν».
Παρακάτω ὁ Κύριος ὁμιλεῖ καὶ γιὰ τὴν νηστεία, ποὺ εἶναι καὶ αὐτὴ βασικὸ γνώρισμα αὐτῆς τῆς ἀγωνιστικῆς περιόδου.
Λέει: «Ὅταν δὲ νηστεύητε, μὴ γίνεσθε ὦσπερ οἱ ὑποκριταὶ σκυθρωποὶ· ἀφανίζουσι γὰρ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὅπως φανῶσι τοῖς ἀνθρώποις νηστεύοντες· ἀμὴν λέγω ὑμῖν ὅτι ἀπέχουσι τὸν μισθὸν αὐτῶν».
Δηλαδὴ ὅταν νηστεύετε νὰ μὴν γίνεσθε σὰν τοὺς ὑποκριτὲς σκυθρωποί. Διότι αὐτοὶ ἀλλοιώνουν τὰ πρόσωπά τους, γιὰ νὰ φανοῦν στοὺς ἀνθρώπους ὅτι νηστεύουν. Ἀληθινὰ σᾶς λέγω, ὅτι ἔχουν πάρει τὴν ἀμοιβή τους ἀπὸ τοὺς ἐπαίνους τῶν ἀνθρώπων.
Ὁ Κύριος μὲ τοὺς παραπάνω λόγους θεωρεῖ δεδομένη τὴ νηστεία καὶ ἀναγκαία. Ἐδῶ ἁπλῶς μᾶς ἐπισημαίνει τὸν τρόπο ἀσκήσεώς της. Ἡ πρώτη ἐντολὴ ποὺ ἔλαβε ὁ Ἀδὰμ στὸν παράδεισο ἦταν ἐντολὴ νηστείας, τὴν ὁποία ὅμως δὲν ἐτήρησε, γι’ αὐτὸ καὶ ἐξορίσθηκε. Τώρα ἐμεῖς καλούμεθα νὰ τηρήσωμε τὴν ἐντολὴ αὐτή, ἂν θέλουμε νὰ ξαναβροῦμε τὸν παράδεισο.
Ἂν ἀνατρέξουμε στοὺς λόγους τῶν ἁγίων Πατέρων περὶ νηστείας, θὰ διαπιστώσουμε, ὅτι ὅλοι τους δίδουν σ’ αὐτὴν ἕνα καθολικὸ χαρακτῆρα καὶ προβάλλουν αὐτὴν ὡς ἔκφραση τῆς ἀσκητικῆς τοποθετήσεως τοῦ πιστοῦ ἔναντι τῶν ὑλικῶν στοιχείων τοῦ κόσμου, προκειμένου νὰ ἀποφύγει τὴν ὑποταγή του σ’ αὐτά, καὶ νὰ προσανατολίσει τὴν θέλησή του πρὸς τὸν Θεόν.
Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν διερμηνεύουν τὸ βαθύτερο πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τὸν ἀσκητικὸ χαρακτῆρα τοῦ Ὀρθοδόξου ἤθους. Ὅταν οἱ Πατέρες ὁμιλοῦν γιὰ τὴν νηστεία καὶ ὅταν ἀπέχουν ἀπὸ ὁρισμένα εἴδη τροφῶν, δὲν τὸ κάνουν ἀπὸ περιφρόνηση πρὸς τὶς τροφές, ἀλλὰ διότι ἀποβλέπουν στὴ σταύρωση τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος καὶ τῶν ἐμπαθῶν ἐπιθυμιῶν.
Ἀληθινὴ νηστεία κατὰ τοὺς Πατέρες δὲν εἶναι μόνον αὐτή, ποὺ περιορίζεται στὴν πλήρη, ἢ μερικὴ ἀποχὴ ἀπὸ ὁρισμένες τροφές, ἀλλὰ ἐκείνη ποὺ ἐπεκτείνεται στὴν ἐγκράτεια τῶν παθῶν καὶ τὴν ἀποφυγὴ τῆς ἁμαρτίας. Ἔτσι ἡ νηστεία ἀποκτᾶ τὶς πραγματικές της διαστάσεις.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος σὲ κάποια ὁμιλία του λέγει ὅτι ἐκεῖνος ποὺ νηστεύει, παράλληλα μὲ τὴν νηστεία τῶν τροφῶν, θὰ πρέπει νὰ ἀγωνίζεται νὰ εἶναι μετριόφρων, ἥσυχος, ἥμερος, ταπεινός, νὰ περιφρονεῖ τὴν δόξα τῆς παρούσης ζωῆς, νὰ προσεύχεται, νὰ ἐξομολογεῖται καὶ νὰ κάνει ἐλεημοσύνες.
Χωρὶς δηλαδὴ νὰ παραθεωρούν, ἢ νὰ ὑποτιμοῦν τὴν ἀξία τῆς νηστείας, παράλληλα δὲν ἐγκλωβίζονται σὲ ἄκαμπτες ἀρχές, νόμους καὶ κανόνες, ἀλλὰ κινοῦνται μὲ μιὰ θαυμαστὴ πνευματικὴ ἐλευθερία στὸ συγκεκριμένο θέμα.
Λαμβάνουν ὑπ’ ὄψιν πλείστους ὅσους παράγοντες, ποὺ εἶναι δυνατον νὰ τροποποιήσουν, ἢ καὶ νὰ μεταβάλλουν τὸ μέτρο καὶ τὸν χρόνο τῆς νηστείας, ὅπως ἡ ἀσθένεια, τὸ εἶδος τῆς ἐργασίας, οἱ ἀνθυγιεινὲς συνθῆκες τῆς ζωῆς καὶ οἱ κλιματολογικοὶ παράγοντες.
Ἐπίσης ἄλλες εἰδικὲς περιπτώσεις, ὅπως ἐγκυμονοῦσες καὶ θηλάζουσες μητέρες καὶ μικρὰ παιδιά. Σ’ ὅλες αὐτὲς τὶς περιπτώσεις ἀνέκαθεν καθιερώθηκε στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας ἡ ἀρχὴ τῆς οἰκονομίας. Μάλιστα ὑπάρχει καὶ Ἱερὸς Κανόνας τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος προβλέπει κατάλυση τῆς νηστείας, γι’ αὐτούς, ποὺ ἀδυνατοῦν νὰ νηστεύσουν λόγῳ ἀσθενείας.
Ἡ περίοδος τῆς ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς στὸ ὁποῖο εἰσερχόμαστε, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἀπὸ αὔριο εἶναι κατ’ ἐξοχὴν περίοδος πνευματικοῦ ἀγῶνος, εἶναι περίοδος βαθιᾶς, ριζικῆς καὶ θερμῆς μετανοίας. Ἀπαιτεῖται ἀγῶνας σκληρὸς καὶ ὀδυνηρὸς γιὰ νὰ κόψουμε τὰ πάθη μας, γιὰ νὰ ξεριζώσουμε ἀπὸ μέσα μας τὰ πάθη.
Πρὸ παντὸς ἔχουμε ἀνάγκη ἀπὸ ἔμπειρο πνευματικὸ ὁδηγό, μὲ τὴν βοήθεια τοῦ ὁποίου καὶ μόνον μποροῦμε νὰ ξεφύγουμε ἀπὸ τὶς ποικίλλες πλεκτάνες καὶ παγίδες τοῦ διαβόλου.
Δὲν θὰ πρέπει ὅμως νὰ ἀπελπιζόμαστε. Στὸν ἀγῶνα αὐτὸν δὲν ἔχει σημασία σὲ ποιά πνευματικὰ μέτρα θὰ φθάσουμε.
Σημασία ἔχει νὰ ξεκινήσουμε τὸν ἀγῶνα μὲ ζῆλο, χαρὰ καὶ προθυμία πολλὴ καὶ νὰ μὴν παύσουμε ἀγωνιζόμενοι μέχρι τελευταίας μας ἀναπνοῆς. Πρᾶγμα τὸ ὁποῖο εὔχομαι νὰ γίνει σὲ ὅλους μας μὲ τὴ χάρη καὶ τὴ φιλανθρωπία τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τὶς πρεσβεῖες τῆς Κυρίας Θεοτόκου καὶ ὅλων τῶν ἁγίων, ἀμήν.
Διαβάστε περισσότερα πατῶντας: Κυριακή τῆς Τυρινῆς
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου