13 Μαρτίου Συναξαριστής

Ἀνακομιδὴ ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου τοῦ Ὁμολογητοῦ, τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Ἀλεξάνδρου, Διονυσίου καὶ Φρόντωνος, Πουπλίου Ἱερομάρτυρα, τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Ἀφρικανοῦ, Πουπλίου καὶ Τερεντίου, Ἀβίβου Μάρτυρος, Χριστίνης Μάρτυρος, Εὐφρασίας Ὁσίας, Μαρίου Ἐπισκόπου, Θεοκτίστου Ὁσιομάρτυρος, Κοίμηση Ἁγίου Λεάνδρου Ἐπισκόπου Σεβίλλης, Ὑπομονῆς Ὁσίας.


Ἀνακομιδὴ τῶν Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου τοῦ Ὁμολογητοῦ, Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως

Μετὰ τὴν κατάπαυση τῆς εἰκονομαχίας καὶ τὴν ἀναστήλωση τῶν ἱερῶν εἰκόνων ὁ Πατριάρχης Μεθόδιος Α’ (842-846 μ.Χ.) εἰσηγήθηκε στοὺς βασιλεῖς Μιχαὴλ καὶ Θεοδώρα (842-867 μ.Χ.), ὅτι δὲν εἶναι δίκαιο τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου νὰ βρίσκεται μακριά.
Ἔτσι ἀπεστάλησαν ἐκ μέρους τοῦ Πατριάρχου καὶ τῶν αὐτοκρατόρων οἱ ἁρμόδιοι, οἱ ὁποῖοι ἄνοιξαν τὸν τάφο τοῦ Ἁγίου στὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου καὶ βρῆκαν τὸ ἱερὸ σκήνωμα αὐτοῦ ἀκέραιο καὶ ἄθικτο μετὰ δέκα ἐννέα ἔτη ἀπὸ τὴν κοίμησή του.
Μὲ ἱερὲς ὑμνῳδίες καὶ μεγαλοπρέπεια τὸ ἔβαλαν σὲ βασιλικὴ τριήρη καὶ τὸ ἔφεραν στὴ Βασιλεύουσα. Ὅταν τὸ βασιλικὸ πλοῖο προσέγγισε στὸν πορθμὸ τῆς Ἀκροπόλεως, ἐξῆλθαν μὲ λαμπάδες ὁ αὐτοκράτορας καὶ ἡ σύγκλητος γιὰ νὰ προϋπαντήσουν τὸ ἱερὸ λείψανο, τὸ ὁποῖο συνόδευσαν στὴν Ἁγία Σοφία.
Ἀπὸ ἐκεῖ, τὸ ἔτος 846 μ.Χ., τὸ κατέθεσαν στὸ ναὸ τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων, ὅπου ἐτελεῖτο ἡ Σύναξη αὐτοῦ (2 Ἰουνίου).
Ἐκεῖ ἐκκλησιαζόταν τὴ Δευτέρα τοῦ Πάσχα ὁ αὐτοκράτορας, ὁ ὁποῖος πρὸ τοῦ τάφου τοῦ Ἁγίου Νικηφόρου ἄναβε κεριὰ καὶ προσευχόταν.


Ἀπολυτίκιο. Ἦχος γ'. Θείας πίστεως.

Θήκη ἔνθεος, καὶ ζωῆς πλήρης, ἀναδέδεικται, τὴ Ἐκκλησία, ἡ σορὸς τῶν μυριπνόων λειψάνων σου ἧς τὴ σεπτὴ κομιδῆ κομιζόμεθα, τᾶς δωρεᾶς Νικηφόρε τοῦ Πνεύματος. Πάτερ Ὅσιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἠμὶν τὸ μέγα ἔλεος.





Οἱ Ἅγιοι Ἀλέξανδρος, Διονύσιος καὶ Φρόντων οἱ βασιλικοὶ οἱ Μάρτυρες

Τὸ μαρτύριο τῶν Ἁγίων Μαρτύρων Ἀλεξάνδρου καὶ Διονυσίου, οἱ ὁποῖοι ἔφεραν τὸν τίτλο «βασιλικοί», ἀναφέρεται στὸ Ἱερωνυμικὸν Μαρτυρολόγιον. Οἱ Ἅγιοι μαρτύρησαν στὴ Θεσσαλονίκη. Ἴσως ὁ Ἅγιος Ἀλέξανδρος νὰ ταυτίζεται μὲ τὸν Ἅγιο Μάρτυρα Ἀλέξανδρο τὸν Ρωμαῖο, ὁ ὁποῖος ἑορτάζει στὶς 14 Μαρτίου.
Τὸ μαρτύριο τοῦ Ἁγίου Φρόντωνος ἀναφέρεται σὲ ἕνα ἀπὸ τὰ ἀρχαιότερα ἀνατολικὰ Συναξάρια, τοῦ 4ου αἰῶνα μ.Χ., τὸ Συριακὸν Μαρτυρολόγιον. Ἐκεῖ ἀναφέρονται καὶ ἄλλοι τρεῖς Μάρτυρες.
Ὁ Ἅγιος Φρόντων πρέπει νὰ μαρτύρησε ἐπὶ αὐτοκράτορα Μαξιμιανοὺ (285-305 μ.Χ.).





Ὁ Ἅγιος Πούπλιος ὁ Ἱερομάρτυρας Ἐπίσκοπος Ἀθηνῶν

Σύμφωνα μὲ τὴν Ἐπιστολὴ τοῦ Ἁγίου Διονυσίου, Ἐπισκόπου Κορίνθου (τιμᾶται 29 Νοεμβρίου), ὁ Ἅγιος Ἱερομάρτυς Πούπλιος ἔζησε κατὰ τὸν 2ο αἰῶνα μ.Χ. καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν. Ἔγινε Ἐπίσκοπος μετὰ τὸν Ἅγιο Νάρκισσο (τιμᾶται 31 Ὀκτωβρίου) καὶ ὑπέστη μαρτυρικὸ θάνατο κατὰ τὸν διωγμὸ τοῦ αὐτοκράτορα Μάρκου Αὐρηλίου (161-180 μ.Χ.).





Οἱ Ἅγιοι Ἀφρικανός, Πούπλιος καὶ Τερέντιος οἱ Μάρτυρες

Οἱ Ἅγιοι Μάρτυρες Ἀφρικανός, Πούπλιος καὶ Τερέντιος συνελήφθησαν, ἐπειδὴ ἦταν Χριστιανοὶ καὶ ὁδηγήθηκαν ἐνώπιον τοῦ ἡγεμόνος τῆς χώρας τους. Ὅταν αὐτὸς τοὺς πρόσταξε νὰ θυσιάσουν στὰ εἴδωλα, ἐκεῖνοι μὲ μία φωνὴ ὁμολόγησαν τὴν πίστη τους στὸν Χριστὸ καὶ καθύβρισαν τὰ εἴδωλα.
Τότε ἐκεῖνος ὀργισμένος τοὺς ὑπέβαλε σὲ φρικτὰ βασανιστήρια καὶ μάστιγες. Τοὺς ἔδεσε μὲ ἁλυσίδες καὶ τοὺς ἔβαλε μέσα σὲ κάμινο γιὰ τρεῖς ἡμέρες. Ὅταν ὅμως ἄνοιξαν τὴ σφραγισμένη κάμινο, εἶδαν μὲ ἔκπληξη ὅτι οἱ Ἅγιοι ἦταν σῶοι καὶ ἀβλαβεῖς. Ἀπὸ τὸ θαῦμα αὐτὸ πολλοὶ πίστεψαν στὸν Χριστὸ καὶ ἀποκεφαλίσθηκαν.
Ὁ τυφλὸς πνευματικὰ ἡγεμόνας διέταξε νὰ ρίξουν τοὺς Ἁγίους ἐπάνω σὲ ἀναμμένα κάρβουνα καὶ νὰ τοὺς κτυποῦν. Τοὺς ξερίζωσε μὲ σίδερα τοὺς ὄνυχες.
Ἐκεῖνοι καὶ πάλι, μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ, θαυματούργησαν. Τὰ εἴδωλα ἔπεσαν κάτω καὶ συνετρίβησαν στὴ γῆ. Διαλύθηκαν, ὅπως τὸ κερὶ ἀπὸ τὴν φωτιά. Τότε ὁ ἡγεμόνας, φοβούμενος μήπως κι ἄλλοι ἀπὸ τοὺς εἰδωλολάτρες γίνουν Χριστιανοί, ἔδωσε ἐντολὴ νὰ ἀποκεφαλίσουν τοὺς Ἁγίους.
Ἔτσι τελειώθηκε ἡ μαρτυρία αὐτῶν καὶ οἱ Ἅγιοι ἔλαβαν τοὺς οὐράνιους στέφανους.
Ἡ Σύναξη αὐτῶν ἐτελεῖτο στὴ μονὴ Παυλοπετρείου, κοντὰ στὸ Παντείχιον τῆς Μ. Ἀσίας καὶ , ὅπως ἀναφέρει ὁ Θεόδωρος ὁ Ἀναγνώστης, ἡ ἀνακομιδὴ τῶν ἱερῶν λειψάνων τῶν Ἁγίων Μαρτύρων ἔγινε ἐπὶ Θεοδοσίου Α’ τοῦ Μεγάλου (379-395 μ.Χ.), στὶς 21 Σεπτεμβρίου καὶ αὐτὰ ἀπετέθησαν στὴν Ἁγία Εὐθυμία τῆς Πέτρας.


Ἀπολυτίκιον Ἦχος δ'

Οἱ Μάρτυρές σου Κύριε, ἐν τῇ ἀθλήσει αὐτῶν, στεφάνους ἐκομίσαντο τῆς ἀφθαρσίας, ἐκ σοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν· σχόντες γὰρ τὴν ἰσχύν σου, τοὺς τυράννους καθεῖλον, ἔθραυσαν καὶ δαιμόνων τὰ ἀνίσχυρα θράση. Αὐτῶν ταῖς ἱκεσίαις Χριστὲ ὁ Θεός, σῶσον τὰς ψυχὰς ἡμῶν.







Ὁ Ἅγιος Ἄβιβος ὁ Μάρτυρας

Ὁ Ἅγιος Ἄβιβος καταγόταν ἀπὸ τὴν Ἐρμούπολη τῆς Αἰγύπτου καὶ ἀφοῦ τὸν ἔδεσαν μὲ πέτρες τὸν ἔριξαν σὲ ποταμό.




Ἡ Ἁγία Χριστίνα ἡ Μάρτυς ἀπὸ τὴν Περσία

Ἡ Ἁγία Μάρτυς Χριστίνα καταγόταν ἀπὸ τὴν Περσία καὶ τελειώθηκε μαστιζόμενη.





Ἡ Ὁσία Εὐφρασία

Ἡ Ὁσία Εὐφρασία ἀσκήτεψε στὴ Θηβαΐδα καὶ κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη.





Ὁ Ἅγιος Μάριος Ἐπίσκοπος Σεβαστείας

Ἡ μνήμη του ἀναφέρεται ἐπιγραμματικὰ στὸ «Μικρὸν Εὐχολόγιον ἢ Ἀγιασματάριον» ἔκδοση «Ἀποστολικῆς Διακονίας» 1956, χωρὶς ἄλλες πληροφορίες.
Πουθενὰ ἄλλου δὲν ἀναφέρεται ἢ μνήμη του.








Ὁ Ἅγιος Θεόκτιστος ὁ Ὁσιομάρτυρας

Ὁ Ὅσιος Θεόκτιστος ἔζησε τὸν 8ο αἰῶνα μ.Χ. καὶ ἀσκήτεψε στὴ μονὴ τοῦ Ἁγίου Σάββα. Κοιμήθηκε μὲ εἰρήνη τὸ ἔτος 797 μ.Χ.





Κοίμηση Ἁγίου Λεάνδρου Ἐπισκόπου Σεβίλλης

Ὁ Ἅγιος Λέανδρος, Ἐπίσκοπος Σεβίλλης τῆς Ἱσπανίας, διδάσκαλος τῆς Ἐκκλησίας καὶ φωτιστὴς τῶν Ἰσπανῶν, ἔζησε τὸν 6ο μ.Χ. αἰῶνα καὶ ἦταν γόνος ἀριστοκρατικῆς οἰκογενείας.
Ὁ πατέρας του ἦταν δούκας καὶ καταγόταν ἀπὸ βυζαντινὴ γενιά, ἐνῷ ἡ μητέρα του ἦταν πρωτότοκη κόρη τοῦ Βησιγότθου βασιλέως Λεβιγκίντ, ποὺ βασίλευε στὴν Σεβίλλη, τὴν πρωτεύουσα τοῦ βασιλείου τῶν Βησιγότθων. Πολὺ νωρὶς ἀκολούθησε τὸν μοναχικὸ βίο καὶ διακρίθηκε  γιὰ τὴν μόρφωση καὶ τὶς ἀρετές του.
Γι’ αὐτοὺς τοὺς λόγους ἡ Ἐκκλησία τὸν κατέστησε Ἐπίσκοπο τὸ ἔτος 579 μ.Χ. Ἵδρυσε θεολογικὴ σχολὴ μὲ σκοπὸ τὴ διάδοση τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀλλὰ καὶ τὴν καλλιέργεια τῶν ἐπιστημῶν καὶ τῶν τεχνῶν γενικά, μέσα στὸ λαὸ τοῦ τότε βάρβαρου ἀκόμα βασιλείου.
 Οἱ δύο βασιλόπαιδες Χερμενεγκὶλντ  καὶ Ρεκαρέντ, ἀνεψιοί του ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς μητέρας του, ἦταν μεταξὺ τῶν μαθητῶν τοῦ Ἁγίου Λεάνδρου.
Ὁ Χερμενεγκὶλντ ἀνατράφηκε μὲ τὰ νάματα τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἡ πίστη του στὴν Ἐκκλησία δυναμώθηκε πιὸ πολὺ χάρη στὴν εὐσεβὴ σύζυγό του Ἴνγκαρντ, θυγατέρα τοῦ βασιλέως τῶν Φράγκων Σιγεβέρτου. Ὅταν ὁ πατέρας του, μεταφέροντας τὴν πρωτεύουσά του στὸ Τολέδο, τοῦ ὅρισε γιὰ διαμονή του τὴ Σεβίλλη, ξέσπασε διωγμὸς κατὰ τῶν Ὀρθοδόξων.
Ὁ αἱρετικὸς Λέβεγκιλντ ᾖλθε σὲ σύγκρουση μὲ τὸν Ὀρθόδοξο γιό του Χερμενεγκίλντ. Ἦταν τέτοια ἡ ἔνταση τοῦ διωγμοῦ καὶ τῆς μανίας τῶν αἱρετικῶν, ποὺ ὅπως γράφεται δὲν ἔβλεπε κανεὶς πουθενὰ ἐλεύθερο ἄνθρωπο καὶ ἡ ἴδια ἡ γῆ ἔχασε τὴν παλαιά της γονιμότητα.
Ὁ αἱρετικὸς βασιλέας πολιόρκησε τὴν Σεβίλλη καὶ ἔκλεισε σὲ σκοτεινὴ φυλακὴ τὸν υἱό του, ὅπου καὶ τὸν στραγγάλισε τὴν ἡμέρα τοῦ Πάσχα τοῦ 586 μ.Χ.
Τὴν ἐποχὴ αὐτή, λίγο πρὶν ἐξορισθεῖ καὶ αὐτὸς μαζὶ μὲ ἄλλους ὁμολογητὲς τῆς Ὀρθοδοξίας, ὁ Ἅγιος Λέανδρος ἔφυγε στὴν Κωνσταντινούπολη, γιὰ νὰ ζητήσει τὴ βοήθεια τοῦ αὐτοκράτορα. Ἐκεῖ γνώρισε τὸν Ἅγιο Γρηγόριο τὸν Μέγα, τὸν Διάλογο, καὶ συνδέθηκε μαζί του μὲ δυνατὴ φιλία.
Ὅταν ὁ διωγμὸς κατὰ τῶν Ὀρθοδόξων ἔφθασε στὰ ἄκρα, ὁ βασιλιὰς Λέβεγκιλντ προσβλήθηκε ἀπὸ θανατηφόρο ἀσθένεια, ἄλλαξε στάση, προσκάλεσε τὸν Ἅγιο Λέανδρο στὴν ἐπιθανάτια κλίνη του καί, ἀφοῦ μετανόησε, τὸν παρακάλεσε νὰ κατευθύνει τὸ διάδοχό του Ρεκαρὲντ πρὸς τὴν ἀληθινὴ Ὀρθόδοξη πίστη.
Ὁ νέος βασιλέας, ὑπάκουος στὸν παλαιὸ διδάσκαλό του, μεταστράφηκε καὶ ἀνέλαβε ἀμέσως νὰ συγκαλέσει τὴν Τρίτη ἐν Τολέδῳ Σύνοδο, ὅπου ἀνέγνωσε ἐνώπιον ὅλων τὴν ὁμολογία πίστεως στὶς ἀποφάσεις τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου τῆς Νίκαιας καὶ ἀνακοίνωσε ὅτι οἱ λαοὶ τῶν Γότθων καὶ Σουέβων, ἑνωμένοι, ἐπανέρχονται στὴν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας.
Ὁ Ἅγιος Λέανδρος, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε πρόεδρος αὐτῆς τῆς Συνόδου, ἀφιέρωσε πλέον  τὴν ὑπόλοιπη ζωή του στὴ διδασκαλία τοῦ ποιμνίου του μὲ τὸ φωτισμένο του παράδειγμα κατ’ ἀρχήν, ἀλλὰ καὶ μὲ τὰ ἐμπνευσμένα γραπτά του.
Προετοίμασε ἀκόμη τὸν ἀδελφό του, Ἅγιο Ἰσίδωρο, νὰ γίνει διάδοχός του στὸ θρόνο τῆς Σεβίλλης καὶ ἡ δόξα τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἱσπανίας. Βοήθησε ἀκόμη τὴν ἀδελφή του, Ἁγία Φλωρεντίνη, νὰ γίνει ἱδρύτρια καὶ ἡγουμένη σαράντα μονῶν μὲ χιλιάδες μοναχές, γράφοντας γι’ αὐτὴν μοναχικὸ τυπικὸ ποὺ ἀπὸ τότε καλεῖται «Κανὼν τοῦ Ἁγίου Λεάνδρου».
Ὀργάνωσε, ἐπίσης, τὴ Θεία Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἱσπανίας, ποὺ λειτουργικὰ ὀνομάζεται «μοζαραβική».
Ὁ Ἅγιος Ἐπίσκοπος τῆς Σεβίλλης, ἀφοῦ ὑπέμεινε πολλὲς ἀντιξοότητες καὶ δοκιμασίες, παρέδωσε τὴν ἁγία ψυχή του στὸν Κύριο στὶς 13 Μαρτίου τοῦ ἔτους 600 ἢ 601 μ.Χ.





Ὁσία Ὑπομονή

Ἡ Ἁγία Ὑπομονή, κατὰ κόσμον Ἑλένη Δραγάση, καὶ ἀργότερα, ὡς σύζυγος τοῦ Μανουὴλ Β' Παλαιολόγου, «Ἑλένη ἡ ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ αὐγούστα καὶ αὐτοκρατόρισσα τῶν Ρωμαίων ἡ Παλαιολογίνα», ἦταν θυγατέρα τοῦ Κωνσταντίνου Δραγάση, ἑνὸς ἀπὸ τοὺς πολλοὺς ἡγεμόνες - κληρονόμους τοῦ μεγάλου Σέρβου κράλη (βασιλιᾶ) Στεφάνου Δουσάν.
Καταγόταν ἀπὸ βασιλικὴ καὶ εὐλογημένη γενιά. Στοὺς προγόνους της συγκαταλέγονται ἄνθρωποι ποὺ ἁγίασαν ὅπως ὁ Στέφανος Νεμάνια, σέρβος βασιλέας ποὺ μόνασε μὲ τὸ ὄνομα Συμεῶν καὶ ἦταν κτίτορας τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Χιλανδαρίου τοῦ Ἁγίου Ὅρους (βλέπε 13 Φεβρουαρίου).
Ὁ Κωνσταντῖνος Δραγάσης ἀνέλαβε τὴν ἡγεμονία τοῦ σημερινοῦ βουλγαρικοῦ τμήματος τῆς βόρειο - ἀνατολικῆς Μακεδονίας, στὴν περιοχὴ μεταξὺ τῶν ποταμῶν Ἀξιοῦ καὶ Στρυμῶνος.

Ἡ γέννησή της τοποθετεῖται στὰ ἀμέσως μετὰ τὸν θάνατο τὸ Δουσὰν χρόνια. Ἡ ἀνατροφή, ἡ μόρφωση, ἡ ἀγωγή της, ἦταν διαποτισμένα μὲ ὅ,τι ἀνώτερο ὑπαγόρευε τὸ βυζαντινὸ ἰδεῶδες, διότι οἱ Σέρβοι εἶχαν ἐπηρεαστεῖ πολὺ ἀπὸ τὸν βυζαντινὸ πολιτισμό.
Ἔνοιωθε τὸν ἑαυτό της περισσότερο ταυτισμένο μὲ τὸν πολιτισμὸ καὶ κυρίως μὲ τὴν ἐθνικὴ συνείδηση τῆς Βυζαντινῆς αὐτοκρατορίας.
Συναισθηματικὰ καὶ οὐσιαστικὰ ἔρεπε μᾶλλον πρὸς τὸ Βυζάντιο, τοῦ ὁποίου ἐπέπρωτο νὰ γίνει Αὐγούστα καὶ Αὐτοκρατόρισσα, περὰ πρὸς τὴν γενέθλιο σερβικὴ πατρίδα.
Κοντὰ σ' αὐτὰ καὶ πάνω ἀπ' αὐτά, γαλουχήθηκε μὲ τὴν πατροπαράδοτη στὴν οἰκογένειά της, ἀκράδαντη ὀρθόδοξη πίστη στὸ Θεό. Αὐτὴ ἡ πίστη εἶναι ποὺ θὰ τὴν ὁδηγεῖ, θὰ τὴν φωτίζει, καὶ θὰ τὴν ἐμπνέει στὴν πολυτάραχη γεμάτη θλίψεις καὶ δοκιμασίες ζωή της.

Ὑπολογίζεται νὰ ἦταν 19 περίπου χρονῶν ὅταν παντρεύτηκε τὸν Μανουὴλ Β' Παλαιολόγο (τέλη τοῦ 1390 μ.Χ.), λίγους μῆνες πρὶν γίνει Αὐτοκράτορας.
Ἡ καινούργια ζωὴ τῆς Ἑλένης - ἁγίας Ὑπομονῆς, ἀπὸ τὴν ἀρχή της ἔδειξε ὅτι θὰ ἦταν Γολγοθᾶς. Πολλὲς ἦταν οἱ φορὲς ποὺ χρειάστηκε νὰ πιεῖ τὸ ποτήρι τῆς προσβολῆς καὶ τοῦ ἐξευτελισμοῦ στὸ πλευρὸ τοῦ συζύγου της ὄχι μόνο ἀπὸ τοὺς ἀλλόθρησκους, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὰ κατ' ὄνομα χριστιανικὰ κράτη τῆς Δύσεως, στὴν ἀπεγνωσμένη προσπάθειά του νὰ βρεῖ τρόπους σωτηρίας τῆς ἑτοιμοθάνατης Αὐτοκρατορίας.

Ἡ Ἑλένη - ἁγία Ὑπομονὴ ἀπεδείχθη ἐξαιρετικὸς ἄνθρωπος ποὺ συγκέντρωνε πολλὲς καὶ μεγάλες ἀρετές, καὶ ψυχικὴ δύναμη. Ἔδειξε ὅτι εἶχε ἀπόλυτη συναίσθηση τόσο τῆς θέσης της καὶ τῶν περιστάσεων, ὅσο καὶ τοῦ ρόλου ποὺ αὐτές της ὑπαγόρευαν, σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα.
Ἀγαποῦσε τὸ λαό. Ἦταν ἡ μεγάλη μάνα ποὺ ὁ καθένας μποροῦσε νὰ προστρέξει. Συμμεριζόταν τὶς ἀγωνίες του καὶ ἀνησυχίες του ἐνώπιον τῶν φοβερῶν ἐθνικῶν κινδύνων καὶ προσπαθοῦσε πάντοτε μὲ τὴν προσευχή, μὲ τὴν πραότητά της καὶ μὲ γλυκὰ καὶ παρηγορητικά της λόγια νὰ τὸν ἐνισχύσει.
Εἶναι πολὺ χαρακτηριστικὰ καὶ εὔγλωττα μέσα στὴν λακωνικότητά της τὰ ὅσα γράφει γιὰ τὴν Αὐτοκρατόρισσα, ὁ σύγχρονός της φημισμένος φιλόσοφος Γεώργιος Γεμιστός - Πλήθων:
«Ἡ Βασιλὶς αὕτη μὲ πολλὴν ταπείνωσιν καὶ καρτερικότητα ἐφαίνετο νὰ ἀντιμετωπίζει καὶ τὰς δύο μορφὰς τῆς ζωῆς. Οὔτε κατὰ τοὺς καιροὺς τῶν δοκιμασιῶν ἀπεγοητεύετο, οὔτε ὅταν εὐτυχοῦσε ἐπανεπαύετο, ἀλλὰ εἰς κάθε περίπτωσιν ἔκανε τὸ πρέπον. Συνεδύαζε τὴν σύνεσιν μὲ τὴν γενναιότητα, περισσότερον ἀπὸ κάθε ἄλλην γυναῖκα. Διεκρίνετο διὰ τὴν σωφροσύνην της. Τὴν δὲ δικαιοσύνην τὴν εἶχε εἰς τελειότατον βαθμόν. Δὲν ἐμάθαμε νὰ κάμνει κακὸν εἰς οὐδένα, οὔτε μεταξὺ τῶν ἀνδρῶν, οὔτε μεταξὺ τῶν γυναικῶν. Ἀντιθέτως ἐγνωρίσαμε νὰ κάμνει πολλὰ καλὰ καὶ εἰς πολλούς. Μὲ ποῖον ἄλλον τρόπον δύναται νὰ φανεῖ ἐμπράκτως ἡ δικαιοσύνη, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ γεγονός του νὰ μὴ κάμνει κανεὶς ποτὲ θεληματικὰ καὶ σὲ κανέναν κακό, ἀλλὰ μόνον τὸ ἀγαθὸν σὲ πολλούς;»

Στάθηκε ἀντάξια τοῦ φιλόσοφου καὶ φιλόχριστου συζύγου τῆς Μανουήλ. Στάθηκε ἄξια δίπλα του γιὰ 35 χρόνια, «συνευδοκόντας», σύμφωνα μὲ σύγχρονή τους μαρτυρία, δηλ. ὅλα γινόντουσαν μὲ συμφωνία, ὁμόνοια, συναπόφαση, ἐν πνεύματι Χριστοῦ καὶ ἀγωνιστικὴ ἁγιότητα.
Κατόρθωναν νὰ τιμοῦν τὴν ἀρετὴ μὲ λόγια καὶ ἔργα. «Λόγῳ μὲν διδάσκοντας τὸ πρακτέον, ἔργῳ δὲ γενόμενοι πρότυπα καὶ εἰκόνες ἐφηρμοσμένης ἀγάπης».

Στὸ εὐλογημένο ζευγάρι ὁ Θεὸς χάρισε ὀκτὼ παιδιά. Ἕξι ἀγόρια ἀπὸ τὰ ὁποῖα τὰ δύο ἀνέβηκαν στὸν αὐτοκρατορικὸ θρόνο, ὁ Ἰωάννης Η' (1425 - 1448 μ.Χ.) καὶ ὁ Κωνσταντῖνος ΙΑ', ὁ τελευταῖος θρυλικὸς αὐτοκράτορας (1448 - 29 Μαΐου 1453 μ.Χ.- μαύρη ἥμερα ἁλώσεως τῆς Βασιλεύουσας).
Ὁ Θεόδωρος, ὁ Δημήτριος καὶ ὁ Θωμᾶς διετέλεσαν δεσπότες τοῦ Μυστρᾶ, καὶ ὁ Ἀνδρόνικος τῆς Θεσσαλονίκης. Καὶ δύο κορίτσια, τὰ ὁποῖα ὅμως πέθαναν σὲ μικρὴ ἡλικία.
Ἡ πολύτεκνη καὶ φιλότεκνη μητέρα γαλούχησε τὰ παιδιά της μὲ τὰ νάματα τῆς πίστεως καὶ τὴ γλυκύτατη διδασκαλία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας, τὰ ὁδηγοῦσε σὲ ἱερὰ προσκυνήματα καὶ σεβάσμια Μοναστήρια της Βασιλεύουσας, καὶ ἐπιζητοῦσε ὑπὲρ αὐτῶν τὶς εὐχὲς τῶν ἁγίων ἀσκητῶν καὶ Γερόντων.
Τὰ ἀνέθρεψε «ἐν παιδείᾳ καὶ νουθεσία Κυρίου», καὶ ποτὲ δὲν «ἔπαυσε μετὰ δακρύων προσευχῆς καὶ ἀγάπης νὰ νουθετῇ ἕνα ἕκαστον».
Με ὑπομονὴ καὶ ἐπιμονή, μὲ προσοχὴ καὶ προσευχὴ σμίλεψε τοὺς χαρακτῆρες τους, τοὺς ἔδωσε μαζὶ μὲ τὸ «ζῆν»και τὸ «εὔ ζῆν».
Ἔτσι, κατάφερε, μεταξὺ ἄλλων, νὰ θέσει τέρμα στὶς ἐπὶ 90 περίπου χρόνια συγκρούσεις μεταξὺ τῶν μελῶν τῆς αὐτοκρατορικῆς οἰκογένειας γιὰ τὴν ἐξουσία ποὺ εἶχαν ἐξαντλήσει τὴν αὐτοκρατορία. Οἱ ὅποιες διαφορὲς ἀπόψεων ἡ διενέξεις παρουσιάζονταν (μετὰ τὸ θάνατο τοῦ Μανουήλ), ξεπερνιόνταν ἥσυχα μὲ τὸ κῦρος τῆς μητρικῆς της παρέμβασης καὶ τῆς προσευχῆς της.

Ἰδιαίτερη ἦταν ἡ ἀγάπη της γιὰ τὰ Μοναστήρια. Ἐκεῖ ἀναπαυόταν, ξεκουραζόταν ἡ ψυχή της, ἀντλοῦσε δύναμη καὶ κουράγιο γιὰ τὴ συνέχεια. Αὐτό, τὸ ἐνέπνευσε σὲ ὅλη τὴν οἰκογένειά της. Ὁ σύζυγός της ἀφοῦ παρέδωσε τὸν θρόνο στὸν πρωτότοκο Ἰωάννη, δύο μῆνες πρὶν τὸν θάνατό του (29 Μαρτίου 1425 μ.Χ.), ἀπεσύρθη στὴ Μονὴ τοῦ Παντοκράτορος στὴν Κωνσταντινούπολη, ὅπου ἐκάρη μοναχὸς μὲ τὸ ὄνομα Ματθαῖος.
Ἡ ἴδια, μετὰ τὸ θάνατο τοῦ συζύγου τῆς ἔγινε μοναχὴ (1425 μ.Χ.) στὴ Μονὴ τῆς κυρᾶς Μάρθας, μὲ τὸ ὄνομα Ὑπομονή. Καὶ τρία ἀπὸ τὰ παιδιά τους ἐπίσης ἔγιναν μοναχοί, ὁ Θεόδωρος καὶ ὁ Ἀνδρόνικος (μ. Ἀκάκιος) στὴ Μονὴ τοῦ Παντοκράτορος, καὶ ὁ Δημήτριος (μ. Δαυὶδ) στὸ Διδυμότειχο.
Ἐπίσης, ἡ πενθερά της καὶ ἡ κουνιάδα τῆς ἐτελείωσαν τὴν ζωή τους ὡς Μοναχές. Τὸ ἴδιο καὶ ἡ ἐγγονή της, κόρη τοῦ γιοῦ της Θωμᾶ, Ἑλένη, ποὺ ἔγινε Μοναχὴ μὲ τὸ ὄνομα Ὑπομονὴ στὴ Λευκάδα.

Ἀκόμα, ἐν ὅσῳ βρισκόταν στὴν πατρίδα της, μαζὶ μὲ τὸν πατέρα της ἔκτισαν τὴν Ι.Μ. Παναγίας Παμμακαρίστου στὸ Πογάνοβο τῆς πόλης Δημήτροβγκραντ τῆς Ν.Α. Σερβίας. Στὴν Κωνσταντινούπολη εἶχε συνδεθεῖ μὲ τὴν Ι. Μ. τοῦ Τιμίου Προδρόμου τῆς Πέτρας, ὅπου φυλαγόταν τὸ ἱερὸ λείψανο τοῦ ὁσίου Παταπίου τοῦ θαυματουργοῦ (βλέπε 8 Δεκεμβρίου), στὸν ὁποῖο ἡ ἁγία Ὑπομονὴ ἔτρεφε ἰδιαίτερη εὐλάβεια.
Ἡ Μονὴ εἶχε ἱδρυθεῖ ἀπὸ τὸν συνασκητὴ τοῦ ὁσίου Παταπίου στὴν Αἴγυπτο, ὅσιο Βάρα, ἔξω ἀπὸ τὴν πύλη του Ρωμανοῦ πρὶν ἀπὸ τὸ 450 μ.Χ. Μὲ τὴν συμβολὴ τῆς ἁγίας ἱδρύθηκε στὴ Μονὴ γυναικεῖο γηροκομεῖο μὲ τὴν ἐπωνυμία «Ἡ ἐλπὶς τῶν ἀπηλπισμένων».
Ἡ εὐλάβειά της πρὸς τὸν ὅσιο Πατάπιο φαίνεται ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ ἁγιογράφος τοῦ σπηλαίου τοῦ ὁσίου Παταπίου στὰ Γεράνεια ὄρη τῆς Κορινθίας θεώρησε ἀπαραίτητο νὰ ἱστορήσει τὴν ἁγία Ὑπομονὴ δίπλα ἀπὸ τὸ σκήνωμα τοῦ ὁσίου.

Ἄνθρωπος φωτεινὸς καὶ φωτισμένος ἡ ἁγία Ὑπομονή, προικισμένη μὲ πολλὰ τάλαντα, ποὺ τὰ «ἐμπορεύθηκε» μὲ σύνεση καὶ σωφροσύνη καὶ τὰ πολλαπλασίασε, κατάφερε μὲ τὴν ἀρετή, τὴν ἄσκηση καὶ τὴν καρτερία της νὰ φθάσει σὲ δυσανάβατα μέτρα ἀρετῆς.
Μιὰ σημαντικὴ φυσιογνωμία ἐκείνης τῆς ἐποχῆς ὁ Γεννάδιος Σχολάριος, ὁ πρῶτος Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης μετὰ τὴν ἅλωση, στὸν Παραμυθητικὸ τοῦ Λόγο πρὸς τὸν Βασιλέα Κωνσταντῖνο ΙΑ', «Ἐπὶ τὴ κοιμήσει τῆς μητρὸς Αὐτοῦ ἁγίας Ὑπομονῆς», ἀναφέρει χαρακτηριστικὰ τὰ ἑξῆς:

«Τὴν μακαρίαν ἐκείνην Βασίλισσαν ὅταν τὴν ἐπεσκέπτετο κάποιος σοφός, ἔφευγεν κατάπληκτος ἀπὸ τὴν ἰδικήν της σοφίαν. Ὅταν τὴν συναντοῦσε κάποιος ἀσκητής, ἀποχωροῦσε, μετὰ τὴν συνάντηση, ντροπιασμένος διὰ τὴν πτωχείαν τῆς ἰδικῆς του ἀρετῆς, συγκρινομένης πρὸς τὴν ἀρετὴν ἐκείνης. Ὅταν τὴν συναντοῦσε κάποιος συνετός, προσέθετεν εἰς τὴν ἰδικήν του περισσοτέραν σύνεσιν.
Ὅταν τὴν συναντοῦσε κάποιος νομοθέτης, ἐγινόταν προσεκτικώτερος. Ὅταν συνομιλοῦσε μαζί της κάποιος δικαστής, διεπίστωνε ὅτι ἔχει ἐνώπιόν του ἔμπρακτον Κανόνα Δικαίου.
Ὅταν κάποιος θαρραλέος (τὴ συναντοῦσε), ἔνοιωθε νικημένος, αἰσθανόμενος ἔκπληξιν ἀπὸ τὴν ὑπομονήν, τὴν σύνεσιν καὶ τὴν ἰσχυρότητα τοῦ χαρακτῆρος της. Ὅταν τὴν ἐπλησίαζε κάποιος φιλάνθρωπος, ἀποκτοῦσε ἐντονώτερο τὸ αἴσθημα τῆς φιλανθρωπίας.
Ὅταν τὴν συναντοῦσε κάποιος φίλος τῶν διασκεδάσεων, ἀποκτοῦσε σύνεσιν, καί, γνωρίζοντας τὴν ταπείνωσιν εἰς τὸ πρόσωπόν της, μετανοοῦσε. Ὅταν τὴν ἐγνώριζε κάποιος ζηλωτὴς τῆς εὐσεβείας, ἀποκτοῦσε μεγαλύτερον ζῆλον. Κάθε πονεμένος μὲ τὴ συνάντηση μαζί της, καταλάγιαζε τὸν πόνο του. Κάθε ἀλαζόνας αὐτοτιμωροῦσε τὴν ὑπερβολικήν του φιλαυτίαν. Καὶ γενικὰ κανένας δὲν ὑπῆρξε, ποὺ νὰ ἦλθεν εἰς ἐπικοινωνίαν μαζί της καὶ νὰ μὴν ἔγινε καλύτερος».

Ὁ Θεὸς εὐδόκησε νὰ μὴν ζήσει τὶς τελευταῖες τραγικὲς στιγμὲς τῆς Αὐτοκρατορίας. Τὴν κάλεσε κοντά Του στὶς 13 Μαρτίου 1450 μ.Χ., ἔχοντας διανύσει 35 χρόνια ὡς Αὐτοκρατόρισσα καὶ 25 ὡς ταπεινὴ μοναχή. Ὁ σύγχρονός της διάκονος Ἰωάννης Εὐγενικός, ἀδελφὸς τοῦ Μάρκου τοῦ Εὐγενικοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἐφέσου, στὸν Παραμυθητικό του Λόγο πρὸς τὸν Κωνσταντῖνον Παλαιολόγον ἐπὶ τῇ κοιμήσει τῆς Μητρός του ἁγίας Ὑπομονῆς συνοψίζει:
«Ὡς πρὸς δὲ τὴν ἀοίδιμον, ἐκείνην Δέσποινα Μητέρα σου, τὰ πάντα ἐν ὅσῳ ζοῦσε, ἦσαν ἐξαίρετα, ἡ πίστις, τὰ ἔργα, τὸ γένος, ὁ τρόπος, ὁ βίος, ὁ λόγος καὶ ὅλα μαζὶ ἦσαν σεμνὰ καὶ ἐπάξια τῆς θείας τιμῆς καί, ὅπως ἔζησε μέτοχος τῆς θείας Προνοίας, ἔτσι καὶ ἐτελεύτησεν».

Ἡ «Ἁγία Δέσποινα», ὅπως τὴν ὀνομάζει ὁ Γεώργιος Φραντζῆς, συνέδεσε τὴν ἔννοια τοῦ μοναχικοῦ της ὀνόματος (Ὑπομονὴ) μὲ τὸν τρόπον ἀντιμετωπίσεως καὶ τῶν εὐτυχῶν στιγμῶν καὶ τῶν ἀπείρων δυσκολιῶν τῆς ὅλης ζωῆς της. Ὑπομονὴ κατὰ βίον, πρᾶξιν καὶ μοναχικὸ ὄνομα. «Τὴ ὑπομονὴ αὐτῆς ἐκτήσατο τὴν ψυχὴν αὐτῆς».

Σύγχρονο θαῦμα τῆς Ἁγίας

Εἶναι ἀρκετὲς οἱ ἐμφανίσεις τῆς ἁγίας Ὑπομονῆς τὰ τελευταῖα χρόνια σὲ εὐσεβεῖς καὶ μὴ χριστιανούς. Ἐπιλεκτικὰ καταχωροῦμε ἕνα συμβὰν ποὺ περιγράφει τὴν θαυμαστὴ ἐμφάνισί της καὶ θεραπεία κάποιου ἀσθενῆ.
«Ἡ ἁγία Ὑπομονὴ ἐμφανίσθηκε ὡς μοναχὴ σὲ κάτοικο τῶν Ἀθηνῶν ποὺ ἐργαζόταν σὲ ταξί. Τὸ σταμάτησε καὶ ζήτησε νὰ κατευθυνθεῖ πρὸς τὸ Λουτράκι.
Ὁ ταξιτζῆς εἶχε καρκίνο τοῦ δέρματος στὰ χέρια του καὶ βρισκόταν σὲ μεγάλη ἀπελπισία.
Καθ' ὁδὸν ἡ μοναχὴ ποὺ φοροῦσε ἕνα κουκούλι μὲ κόκκινο σταυρὸ τὸν ρώτησε: «Γιατί εἶσαι μελαγχολικός;» καὶ ἐκεῖνος δὲν δίστασε νὰ ὁμολογήσει ὅλη τὴν ἀλήθεια. Μετὰ τὸν ρώτησε ἂν θέλει νὰ τὸν σταυρώσει γιὰ νὰ γίνει καλὰ καὶ ἐκεῖνος δέχθηκε. Σὲ λίγο ὅμως τὸν ἔπιασε ὑπνηλία καὶ παρεκάλεσε τὴν μοναχὴ νὰ σταθοῦνε λίγο γιὰ νὰ μὴν σκοτωθοῦνε.
Εἶχαν φθάσει κοντὰ στὰ διόδια καὶ εὔκολα θὰ ἔβρισκαν ἄλλο ταξὶ ἂν ἐκείνη βιαζόταν. Κάθισε στὴν ἄκρη τοῦ δρόμου καὶ τὸν πῆρε ὁ ὕπνος. Ὅταν ξύπνησε διαπίστωσε ὅτι τὰ χέρια του εἶχαν γίνει καλά, ἀλλὰ ἡ μοναχὴ εἶχε ἐξαφανιστεῖ. Ρώτησε τοὺς ἀνθρώπους τῶν διοδίων μήπως εἴδανε καμιὰ μοναχὴ ἐκεῖ κοντά, ἀλλὰ κανεὶς δὲν τὴν εἶχε δεῖ.
Τότε συγκλονισμένος γύρισε στὸ ταξί του καὶ κατάλαβε ὅτι κάποια ἁγία ἦταν κι' ἔγινε ἄφαντη. Κατευθύνθηκε μετὰ στὸν γιατρό του καὶ τοῦ διηγήθηκε τὸ περιστατικό. Τὴν στιγμὴ ἐκείνη ἔπεσε τὸ μάτι του σὲ μιὰ εἰκόνα ποὺ ἦταν κρεμασμένη στὸν τοῖχο τοῦ ἰατρείου. Πετάχτηκε ἀπ' τὸ κάθισμά του καὶ φώναξε: «Αὐτὴ ἦταν».

Σημειωτέον ὅτι ἡ εἰκόνα ἦταν τῆς ἁγίας Ὑπομονῆς. Ἔτσι ἔμαθε ποιά ἦταν ἐκείνη ποὺ τὸν θεράπευσε καὶ τὸν γλύτωσε καὶ ἀπ' τὴν ἀπελπισία. Τὸ κουκούλι μὲ τὸν κόκκινο σταυρὸ ἔδειχνε τὴν καταγωγὴ πρὶν γίνει αὐτοκρατόρισσα τοῦ Βυζαντίου καὶ μὲ αὐτὸ τὸ μοναχικὸ σχῆμα τελείωσε καὶ τὴν ἐπίγεια ζωή της.
Ἐκ τῶν ὑστέρων γίνηκε γνωστὸ ὅτι ἡ ἡμέρα ποὺ γίνηκε τὸ θαῦμα ἦταν 13 Μαρτίου, ἡμέρα ποὺ ἡ ἁγία γιορτάζει».
Εἰκόνα της εὑρίσκεται στὴν Ἱερὰ Μονὴ ὁσίου Παταπίου στὸ Λουτράκι Κορινθίας καὶ ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τὴν μνήμη τῆς Ὁσίας Ὑπομονῆς, ἐπίσης, στὶς 13 Μαρτίου.




Πληροφορίες ἀπό saint.gr καί synaxarion.gr
Ἀπολυτίκια άπό youtube.com/@orthodoxmusic-8948
Ἀναδημοσίευση άπό Ἀναβάσεις