Ἅγιος Νίκων ὁ Μετανοεῖτε: ὁ φλογερὸς κήρυκας τῆς Μετανοίας. Λάμπρου Σκόντζου

Ἅγιος Νίκων ὁ Μετανοεῖτε: ὁ φλογερὸς κήρυκας τῆς Μετανοίας

Λάμπρου Κ. Σκόντζου, Θεολόγου – Καθηγητοῦ

Ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμὸς εἶναι συχνὰ συνδεδεμένος καὶ μὲ τὴν ἱεραποστολὴ τῆς Ἐκκλησίας μας. Φλογεροὶ μοναχοὶ διέδωσαν τὴ σώζουσα χριστιανικὴ διδασκαλία σὲ φυλὲς καὶ λαούς, ποὺ δὲν εἶχαν ἀκούσει τὸ σωτήριο λόγο τοῦ Εὐαγγελίου. Ἕνας τέτοιος φλογερὸς μοναχὸς ἱεραπόστολος ὑπῆρξε καὶ ὁ ἅγιος Νίκων ὁ ἐπονομαζόμενος «Μετανοεῖτε», ἀπὸ τὴν προτροπή του γιὰ μετάνοια.
Γεννήθηκε περὶ τὸ 920 στὴν ἀρχαία Παφλαγονία τοῦ Πόντου, κοντὰ στὴν Τραπεζοῦντα, ἀπὸ ἐπιφανεῖς, πλούσιους καὶ εὐσεβεῖς γονεῖς, τὸν ὁποῖο ἀνάθρεψαν μὲ παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου. Τὸ βαπτιστικό του ὄνομα ἦταν Νικήτας. Ἐνέβαλαν δὲ στὴν τρυφερὴ παιδική του ψυχὴ τὴν πίστη στὸ Χριστὸ καὶ τὴν ἀφοσίωση στὴν Ἐκκλησία. Ὡς παιδὶ ἔδειχνε πρωτοφανῆ ὡριμότητα καὶ σοβαρότητα, ἀποφεύγοντας τὶς διασκεδάσεις, τὶς τέρψεις καὶ ζοῦσε μὲ ἐγκράτεια καὶ σωφροσύνη. Εἶχε πάρει ἐνωρὶς δὲ τὴν ἀπόφαση νὰ ἀφιερωθεῖ στὸ Θεὸ καὶ τὴν ὑπηρεσία τῆς Ἐκκλησίας.
Οἱ πλούσιοι γονεῖς του τὸν προόριζαν νὰ ζήσει μιὰ ἄνετη ζωή. Ὅμως ἐκεῖνος ἀδιαφοροῦσε γιὰ τὶς ὑλικὲς ἀπολαύσεις καὶ ἐπιθυμοῦσε τὴν πνευματικὴ τρυφὴ καὶ ποθοῦσε τὴν αἰωνιότητα. Προσπαθοῦσε δὲ νὰ βρεῖ τὴν κατάλληλη εὐκαιρία νὰ κοινοποιήσει στοὺς γονεῖς του τὰ μελλοντικά του σχέδια.
Ἡ εὐκαιρία του δόθηκε κάποια μέρα στὰ πατρικά του κτήματα, ὅταν ἀντίκρισε τοὺς φτωχοὺς καλλιεργητές, τῶν ὁποίων ἡ ἀθλιότητα γέμισε τὴν ψυχή του μὲ συμπάθεια πρὸς αὐτοὺς καὶ ὅλους τοὺς φτωχοὺς τοῦ κόσμου.
Ἀφοῦ ἔκλαψε πικρὰ γιὰ τὴν ἀνθρώπινη κακοδαιμονία καὶ ματαιότητα, πῆρε τὴ μεγάλη ἀπόφαση νὰ ἐγκαταλείψει τὰ ἐγκόσμια καὶ νὰ ἀσπασθεῖ τὸν μονήρη βίο. Ἐγκατέλειψε τὰ πλούτη, τὴν οἰκογένειά του καὶ τὴν πατρίδα του καὶ ἔφυγε μακριά, φτάνοντας στὴ Μονὴ τῆς Χρυσῆς Πέτρας, ὅπου ἐκάρη μοναχός, λαμβάνοντας τὸ μοναχικὸ ὄνομα Νίκων.
Ὁ νεαρὸς μοναχὸς ἔδειξε ἀσυνήθιστη πνευματικὴ πρόοδο, προσευχόμενος, ἀγρυπνῶντας, μελετῶντας καὶ ἐργαζόμενος. Ἔμεινε ἐκεῖ δώδεκα χρόνια, ἀποκτῶντας ἀρετὲς καὶ πνευματικὴ πρόοδο. Ὅμως ὁ πατέρας του, ὁ ὁποῖος τὸν ἀναζητοῦσε, τὸν ἐντόπισε καὶ ἔστειλε ἀνθρώπους νὰ τὸν ἐπιστρέψουν στὸ πατρικό του σπίτι. Τότε αὐτός, ὅταν πληροφορήθηκε τὸ γεγονός, ἔφυγε γιὰ ἄγνωστη κατεύθυνση, κρύφτηκε σὲ τόπους ἔρημους καὶ ἄγνωστους γιὰ τρία χρόνια.
Κατόπιν ἀποφάσισε νὰ ἀναλάβει ἱεραποστολικὴ δράση. Νὰ γίνει κήρυκας τοῦ σωτηρίου μηνύματος τοῦ Εὐαγγελίου καὶ τῆς μετάνοιας. Διάβαινε πόλεις καὶ χωριὰ κηρύττοντας, ὡς νέος Πρόδρομος, τὴ μετάνοια καὶ γι’ αὐτὸ ἔλαβε τὴν προσωνυμία «ὁ Μετανοεῖτε»! Περιόδευσε πολλὲς περιοχὲς τοῦ Πόντου, τῆς Μ. Ἀσίας καὶ τῆς Ἀνατολῆς σώζοντας πολλοὺς μὲ τὸ κήρυγμά του.
Τὸ 961, μὲ τὴν προτροπὴ καὶ τὴν ἀρωγὴ τοῦ αὐτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά, ὁ ὁποῖος εἶχε πληροφορηθεῖ γιὰ τὴ δράση του, ἀποφάσισε νὰ πλεύσει στὴν Κρήτη, ἡ ὁποία ὑπέφερε τὰ πάνδεινα ἀπὸ τὴν κατοχὴ τῶν Ἀράβων μουσουλμάνων. Νὰ σώσει τοὺς πληθυσμοὺς ἀπὸ τὸν βίαιο ἐξισλαμισμό. Ὁ Νίκων ἐγκαταστάθηκε στὴν πόλη Γόρτυνα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ ὀργάνωνε τὴν ἱεραποστολὴ τοῦ δράση σὲ ὅλο τὸ νησί. Κήρυττε τὴν πίστη στὸν ἀληθινὸ Θεό, προέτρεπε γιὰ μετάνοια, ἔκτιζε ναοὺς καὶ στήριζε τοὺς ὑπόδουλους Χριστιανούς.
Σὲ σύντομο χρονικὸ διάστημα κατόρθωσε νὰ ἐπαναφέρει στὴν χριστιανικὴ πίστη, ὅσους εἶχαν ἐξισλαμισθεῖ. Εἶχε ἀποκτήσει τὴν ἐκτίμηση τῶν Κρητικῶν καὶ ἔμεινε στὴν ἱστορία ἡ συμβολή του στὴν διάσωση τῆς σώζουσας ὀρθόδοξης πίστης τους καὶ τῆς ἑλληνικότητάς τους.
Ἀφοῦ στερέωσε τὴν πίστη καὶ κήρυξε τὴ μετάνοια στὴν Κρήτη, μένοντας ἑπτὰ χρόνια, ἀποφάσισε νὰ μεταβεῖ στὴν Πελοπόννησο, ὅπου τὰ πράγματα ἦταν καὶ ἐκεῖ δύσκολα καὶ οἱ κάτοικοι βρισκόταν σὲ πνευματικὴ κατάπτωση. Ἔτσι τὸ 968 ἀποβιβάστηκε στὴν ἀνατολικὴ Πελοπόννησο καὶ ἔφτασε στὴν Ἐπίδαυρο, ὅπου ἄρχισε τὸ πύρινο κήρυγμά του γιὰ μετάνοια.
Μετὰ πῆγε στὴν Αἴγινα, στὴν Σαλαμῖνα, στὴν Ἀττική, στὴν Εὔβοια, στὴ Θήβα, στὴν Κόρινθο, στὸ Ἄργος καὶ στὸ Ναύπλιο. Τὸ κήρυγμά του γινόταν ἐνθουσιωδῶς δεκτὸ καὶ ἄναβε φωτιὲς ἐνθουσιασμοῦ. Μάλιστα συχνὰ ἔκανε θαύματα, ὡς ἀπόδειξη, ὅτι ἦταν θεόσταλτος.
Στὴ συνέχεια προχώρησε στὴ νότια Πελοπόννησο, στὴ Σπάρτη, στὴ Μεσσηνία καὶ στὴ Μάνη. Ἐκεῖ τὰ πράγματα ἦταν δύσκολα, διότι εἶχαν καταφύγει, τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, διάφορες σλαβικὲς φυλές, ὅπως οἱ Μίληγγες καὶ οἱ Ἐζερίτες, οἱ ὁποῖες ἀποζοῦσαν ἀπὸ τὴ ληστεία καὶ λάτρευαν τὰ εἴδωλα.
Εἶχαν ἀναμιχτεὶ ἐπίσης μὲ κάποιους ντόπιους παγανιστές – θλιβερὰ ἀπομεινάρια τοῦ εἰδωλολατρικοῦ παρελθόντος, οἱ ὁποῖα ἀντιστέκονταν καὶ ἔμειναν πεισματικὰ στὴν εἰδωλολατρία. Τόσο οἱ εἰδωλολάτρες Σλάβοι, ὅσο καὶ οἱ ντόπιοι παγανιστές, δημιουργοῦσαν μιὰ ἀφόρητη κατάσταση γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς τῆς εὐρύτερης περιοχῆς.
Ὁ ὅσιος Νίκων ἐργάστηκε δραστήρια καὶ μὲ τὸ φλογερό του κήρυγμα, γιὰ τὴν ἀληθινὴ καὶ σώζουσα πίστη στὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ τὴν ἁγία χριστιανικὴ ζωή, κατόρθωσε νὰ πείσει τοὺς ἀγροίκους καὶ ὀρεσίβιους παγανιστὲς νὰ ἀπορρίψουν τὴν πλάνη καὶ νὰ ἀλλάξουν ζωή.
Ὁ ἅγιος μοναχὸς ἱεραπόστολος ἀγάπησε τὸ λαὸ καὶ τὸν τόπο αὐτὸ καὶ ἀποφάσισε νὰ ἐγκατασταθεῖ μόνιμα στὴ Σπάρτη, ἡ ὁποία τὴν ἐποχὴ ἐκείνη ὀνομαζόταν Λακεδαίμονα. Ἔχτισε μεγάλο ναό, ἀνάμεσα στὰ ἔτη 970 – 992, τὸν ὁποῖο ἀφιέρωσε στὸν Σωτῆρα Χριστὸ καὶ τὸν ἐγκαινίασε ὁ ἐπίσκοπος Λακεδαίμονος Θεόπεμπος.
Ἀργότερα ὁ ναὸς αὐτὸς μετατράπηκε σὲ μοναστήρι, ὅπου ἐγκαταστάθηκε ὁ ἅγιος Νίκων καὶ ἐκεῖ δίδασκε καὶ κήρυττε τὴ μετάνοια ὡς τὸ τέλος τῆς ζωῆς του, ἐπιτελῶντας πολλὰ θαύματα. Κοιμήθηκε εἰρηνικὰ στὶς 26 Νοεμβρίου 998. Τὴν ἡμέρα αὐτὴ τιμᾶται καὶ ἡ μνήμη του, μὲ ἐπίκεντρο τὴ Σπάρτη, τῆς ὁποῖα εἶναι ὁ πολιοῦχος καὶ προστάτης ἅγιος.

Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ ἀναφέρουμε τὴν σύγχρονη ἀνιστόρητη συκοφαντικὴ πολεμική, ποὺ δέχεται ὁ ἅγιος Νίκων ἀπὸ νεοπαγανιστές, οἱ ὁποῖοι τὸν ἐμφανίζουν ὡς δῆθεν «σφαγέα τῶν Ἑλλήνων».
Τὸ μῖσος τους γιὰ ἐκεῖνον ἀπορρέει ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι μὲ τὸ κήρυγμά του ἔσβησε καὶ τὰ τελευταῖα ψήγματα τοῦ παγανισμοῦ στὸν ἑλληνικὸ χῶρο. Ὅμως ἡ συντριπτικὴ πλειοψηφία τοῦ πιστοῦ λαοῦ μας, ἀγνοεῖ αὐτὲς τὶς ἀνιστόρητες συκοφαντίες καὶ τιμᾶ τὸν φωτιστῇ ἅγιο Νίκωνα τὸν Μετανοεῖτε.


Ἀπολυτίκιον (Ἦχος α’. Θείας πίστεως)



Ἀπολυτίκιον ἀπό youtube.com/@orthodoxmusic-8948