Ἡ ὑγιὴς καὶ ἡ νόθος πνευματικότης. (Μέρος Ε΄). Ἀρχ. Ἀρσένιος Κατερέλος

Ἡ ὑγιὴς καὶ ἡ νόθος πνευματικότης

  Ραδιοφωνική συνέντευξις εἰς τόν ραδιοφωνικόν σταθμόν Μητροπόλεως Κονίτσης

Μέρος Α' - Μέρος Β' - Μέρος Γ' - Μέρος Δ' 

 

 Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος. Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος
(Ἡ συνέντευξις ἐδόθη στόν Πρωτοσύγγελο π. Ἰωήλ Κωνστάνταρο στόν ραδιοφωνικό σταθμό τῆςἹ. Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς & Κονίτσης τήν 12 - 07-2014)

 

Π. ΙΩΗΛ - ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΕΚΤΗ: Π. Ἀρσένιε, θά ἦταν δυνατόν νά μᾶς πῆτε ποιά πρέπει νά εἶναι ἡ στάσις τῶν πιστῶν ἔναντι κάποιων προσώπων πού φαίνονται ὡς ὑπεύθυνοι καθοδηγητές σέ ὁποιοδήποτε ἐπίπεδο τῆς ἐκκλησιαστικῆς διακονίας; Εἴτε αὐτοί εἶναι πατριάρχες, ἐπίσκοποι, ἱεροκήρυκες, πνευματικοί, καθηγούμενοι, μοναχοί, λαϊκοί θεολόγοι, κλπ. Ποιά κριτήρια δηλαδή πρέπει νά πληροῦν οἱ ἀνωτέρω, ὥστε οἱ πιστοί νά τούς ἐμπιστεύωνται καί νά ἀποδέχωνται τόν λόγο τους καθώς καί τί γενικῶς χρειάζεται νά προσέχουν οἱ πιστοί;

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Ἄς ἀρχίσωμε, σεβαστέ μου π. Ἰωήλ, ἀπό τό τελευταῖο τμῆμα τῆς ἐρωτήσεώς σας. Τί γενικῶς πρέπει νά προσέχουν οἱ πιστοί.

Θά πρέπη νά ἐξετάζουν ἐάν οἱ διάφοροι ἑκάστοτε καθοδηγητές ὀρθοτομοῦν καί ὀρθοπρακτοῦν τόν λόγον τῆς ἀληθείας σέ ὅλες τίς ἐκφάνσεις τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς. Θά πρέπη νά ἀναζητοῦν διδασκάλους πού ἀποπνέουν τό ἄρωμα τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως καί τῆς γνησίας Ὀρθοδόξου πνευματικότητος.

Εἰς τήν Κλίμακα τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου, ἕνα βιβλίο τό ὁποῖο ἄντεξε στό διάβα τῶν αἰώνων διότι εἶναι ἕνα ἀσκητικό βιβλίο πού εἶναι γραμμένο ἀπό τήν ἐμπειρία τοῦ θεοσόφου Ἁγίου Ἰωάννου, ὑπάρχει ἕνας ἐξαίρετος λόγος ''Περί Ὑπακοῆς''. Εἶναι ὁ τέταρτος λόγος.

Ἐκεῖ ὁ ὅσιος πατήρ ἀφιερώνει πολλές παραγράφους γιά τό ἐν λόγῳ θέμα διότι αὐτήν τήν ἀρετή τήν θεωρεῖ θεμελιώδη. Ὅμως, ἐάν προσέξη κάποιος στήν παράγραφο ἑπτά στίς ἀρχές τοῦ ἐν προκειμένῳ λόγου, ἐκεῖ ὁ Ὅσιος θέτει μία ἀπαραίτητη προϋπόθεσι κάνοντας καί μία σημαντικωτάτη διευκρίνησι. Σᾶς τό διαβάζω σέ μετάφρασι:

«Ὅταν πρόκειται νά κλείνωμε τόν αὐχένα μας στόν Κύριο καί νά ἐμπιστευθοῦμε τόν ἑαυτό μας σέ ἄλλον, μέ λογισμό ταπεινοφροσύνης καί μέ κύριο σκοπό νά ἐξασφαλίσωμε τήν σωτηρία μας, πρίν ἀπό τήν εἴσοδό μας στήν ζωή τῆς ὑπακοῆς, ἄν τυχόν διαθέτωμε κάποια πονηρία καί σύνεσι, ἄς ἐξετάσωμε ἐρευνητικά καί - ἄς τό εἰπῶ ἔτσι - ἄς δοκιμάσωμε τόν κυβερνήτη. Καί τοῦτο γιά νά μή πέσωμε σέ ναύτη ἀντί σέ κυβερνήτη, σέ ἀσθενῆ ἀντί σέ ἰατρό, σέ ἐμπαθῆ ἀντί σέ ἀπαθῆ, σέ πέλαγος ἀντί σέ λιμάνι, καί ἔτσι νά προξενήσωμε στόν ἑαυτό μας βέβαιο ναυάγιο». Στό τέλος τό κείμενο λέγει ''ἕτοιμον ἑαυτοῖς ναυάγιον προξενήσωμεν''.

Ἄρα, προαπαιτεῖται ἀπό τήν πλευρά μας, κατά τόν Ὅσιο Ἰωάννη, νά ''πειράσωμε μετά πονηρίας'', μετά κατά Θεόν ''λευκῆς'' δηλαδή πονηρίας νά δοκιμάσωμε τόν καθοδηγητή μας ἐάν εἶναι κυβερνήτης καί ὄχι ναύτης, ὅταν ψάχνωμε γιά Γέροντα, πνευματικό καθοδηγητή, κλπ.,

Ἄρα, ἀποτελεῖ πατερική διαχρονική θέσι αὐτή ἡ προσοχή ἀπό τήν πλευρά μας. Ἐπειδή δέ ἕνα ἀπό τά πιό σημαντικά θέματα γιά τούς πιστούς εἶναι ἡ ἐπιλογή τοῦ πνευματικοῦ, θά πρέπη οἱ Χριστιανοί νά ἐξετάσουν τά ἑξῆς βασικά θέματα:

Θά πρέπη ὁ πνευματικός νά ἔχη γνήσιο πατερικό φρόνημα, τό ὁποῖο ὅμως μετά διακρίσεως νά μπορῆ νά τό ἐξατομικεύη στήν κάθε ψυχή οὕτως ὥστε νά δημιουργῆται ἕνας προσωπικός ἀφυπνιστικός καθαρτικός συντονισμός.

Εἶναι ἐκ τῶν ὧν οὐκ ἄνευ ὁ πνευματικός νά διακατέχεται ἀπό ἀνιδιοτέλεια σέ ὅλα τά ἐπίπεδα καί τά θέματα.

Ὁ ἐνδιαφερόμενος πρῶτα ἀναζητεῖ τήν ἔξωθεν καλή μαρτυρία τοῦ πνευματικοῦ, κυρίως ἀπό ἀνθρώπους πού ἐμπιστεύεται. Πρέπει νά ἀναπαύεται σέ αὐτόν καί νά εἶναι ἀποφασισμένος, μετά τήν ἐλευθέρα ἐπιλογή του, νά πάη ''μέ τά νερά'' τοῦ Γέροντα. Αὐτήν τήν φρᾶσι τήν χρησιμοποιοῦσε ὁ Γέρων Ἐφραίμ ὁ Κατουνακιώτης. Βέβαια, αὐτό ἰσχύει πρωτίστως γιά τούς μοναχούς πού πρέπει νά ἀρνοῦνται, ἐκτός ἀπό τά ἁμαρτωλά τους θελήματα, πολλές φορές καί τά φυσικά τους θελήματα. 

Βέβαια ἐδῶ πρέπει νά διασαφηνισθῆ ὅτι κάποιοι μέ καλή διάθεσι διατυμπανίζουν ὅτι ἀπαιτεῖται ''τυφλή ὑπακοή'' στόν πνευματικό ἀπό τά πνευματικά του παιδιά. Ὁ ὅρος ὅμως αὐτός κατά κυριολεξίαν δέν εἶναι σωστός. Αὐτό πού χρειάζεται εἶναι ''πλήρης ὑπακοή''.

Ἀλλά ἐπάνω καί πέρα ἀπ᾽ ὅλα χρειάζεται ἀπό τήν πλευρά μας λεβέντικη ἀπόφασι νά θεραπευθοῦμε καί νά κάνωμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ χωρίς συμβιβασμούς καί ἁμαρτωλές προσμίξεις.

Οἱ καρποί τῆς ὑπακοῆς εἶναι ἀνυπολόγιστοι καί μοναδικοί. Πλεῖστα ὅσα εἶναι τά παραδείγματα ἀπό τήν Πατερική Γραμματολογία. Ἡ ὑπακοή εἶναι ὁ πιό ἀσφαλής-ἀπλανής καί σχετικά εὔκολος δρόμος. Μπορεῖ ἡ ἐκκοπή τοῦ θελήματός μας νά εἶναι πολλές φορές ἀσήκωτο ψυχικό μαρτύριο, ὅμως τά ὀφέλη ἐξ αὐτοῦ εἶναι ἀσυγκρίτως μεγαλύτερα.

Ἀλλά ἄς τό ποῦμε καί διαφορετικά.

Ἄν γιά νά κάνωμε ὑπακοή ἀπαιτῆται α´ ψυχικός καί σωματικός κόπος, μέ τήν ἴδια α´ ψυχοσωματική ὀδύνη θά ἔχωμε, ἐκτός ὑπακοῆς, λιγώτερα πνευματικά θετικά ἀποτελέσματα. Μάλιστα δέ, κάποιες φορές, θά ἔχωμε ἐλάχιστα ἤ καί ἀρνητικά.

Αὐτός βέβαια εἶναι ἕνας γενικός πνευματικός κανόνας. Πρέπει δέ νά ξέρωμε ὅτι σέ κάθε κανόνα ὑπάρχουν καί ἐξαιρέσεις. Καί ἐάν καμμιά φορά ὁ λογισμός μᾶς ἐνοχλῆ ἔντονα μήπως ἀνήκωμε σέ ἐξαίρεσι ἤ ἄν γενικῶς κάτι δέν πάει πάη καλά στήν ὑπακοή, ἤ ἀπό ἐμᾶς, ἤ ἀπό τόν πνευματικό, τότε ὄχι μόνοι μας νά προσπαθήσωμε νά βροῦμε τήν ἄκρη, ἀλλά ἀπό ἕναν ἄλλον πολύ-πολύ ἔμπειρο πνευματικό ὁδηγό θά πρέπη νά ζητήσωμε συμβουλή. Ἄλλωστε ἡ πεῖρα εἶναι δεύτερη Χάρις.

Βέβαια, στό σημεῖο αὐτό, π. Ἰωήλ, ἐπειδή ἡ ἐρώτησίς σας ὑπαινίσσεται τό τί πρέπει νά προσέχουν οἱ πιστοί, εἶμαι ἐκ νέου ὑποχρεωμένος νά στρέψω τόν λόγο καί σέ κάποιες παραφωνίες πού γίνονται στόν εὐλογημένο θεσμό τῆς ὑπακοῆς.

Π. ΙΩΗΛ: Ἐπειδή σᾶς ἐμπιστευόμεθα, π. Ἀρσένιε, νά μᾶς συγχωρήσετε ἄν σᾶς φέρωμε σέ δύσκολη θέσι. Ἁπλᾶ τό κάνομε μόνο ἀπό ἀγάπη γιά τόν κόσμο καί βαθειά συναίσθησι τῆς ποιμαντικῆς εὐθύνης πού φέρομε, ἰδιαίτερα ἐμεῖς οἱ πνευματικοί καί ἱερωμένοι, γενικώτερα.

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Ἐννοεῖται, ὅτι συμφωνῶ.

Ἔλεγε ὁ π. Παΐσιος κάτι ἀνάλογο μέ ἐκεῖνο πού εἴπαμε γιά τήν ''βλαμμένη εὐλάβεια'', ὅτι ὑπάρχει καί ''βλαμμένη ὑπακοή'', ἡ ἀρρωστημένη δηλαδή ὑπακοή. Αὐτό τό θέμα ἐξανλεῖται ἀνεξαντλήτως σέ ἀτελείωτες περιπτώσεις, ἀπό ἁπλές καί φαιδρές μέχρι πολύ ὀλέθριες καί σοβαρές.

Θά ἀναφέρω μία ἀπό κάθε περίπτωσι.

Ὅταν κάποιος θέλη νά γίνη μοναχός καί ψάχνη γιά μοναστήρι, κάποιες φορές εἶναι φυσικό νά κάνη κάποιες ἐπισκέψεις σέ διάφορα μοναστήρια γιά νά δῆ τί τοῦ ταιριάζει. Καί κάποιες φορές, ἰδιαίτερα μάλιστα ὅταν προηγηθοῦν κάποιες συγκυρίες ἤ συμπτώσεις, ἐντελῶς ἀνθρώπινες, ἐλαφρᾷ τῇ καρδίᾳ τοῦ λέγουν κάποιοι μοναχοί ἤ ὁ πορτάρης τοῦ α´ μοναστηριοῦ ''ἐδῶ σέ ἔφερε ὁ Ἅγιος ἄλφα'', κάποιοι μοναχοί τοῦ β´ μοναστηριοῦ ''ἐδῶ σέ ἔφερε ὁ Ἅγιος βήτα'', κλπ.

Αὐτό φαίνεται ἐκ πρώτης ὄψεως ἀστεῖο. Ἔχουν ὅμως συμβῆ καί περιπτώσεις νά τυχαίνη δύο μοναστήρια νά τιμῶνται στόν ἴδιο Ἅγιο, ὁπότε ὁ ὐποψήφιος ἔτι καί ἔτι δικαιολογημένα ἀναρωτιέται καί ἀνησυχεῖ λέγοντας ''μά, πῶς εἶναι δυνατόν ὁ ἴδιος Ἅγιος νά θέλη νά πάω καί στό ἕνα μοναστήρι καί στό ἄλλο;'' Πράγματα δηλαδή κωμικοτραγικά, πού θέλομε νά πιστεύωμε ὅτι λέγονται μέ καλή μέν διάθεσι ἀλλά ὄχι μετά γνώσεως καί κατά Θεόν σοφίας. Μέ αὐτά βέβαια πού λέγομε δέν ἀποκλείομε - κάθε ἄλλο - περιπτώσεις πού ἡ Θεία Πρόνοια ἐξ ἀντικειμένου φέρει ἔτσι τά πράγματα γιά τό καλό μας.

Ἔχομε ὅμως καί πολλές ἐπαινετές ἀντίθετες περιπτώσεις. Σέ αὐτές διακριτικοί Γεροντάδες ὠθοῦν τούς ὑποψηφίους νά ψάξουν καί σέ ἄλλα μοναστήρια γιά νά δοῦν μή τυχόν ἀναπαύωνται καλύτερα.

Μία τέτοια λαμπρή περίπτωσι ἔχομε μέ τόν Γέροντα Μητροφάνη τόν Ἁγιοπαυλίτη πού ἐκοιμήθη τό 1995. Ὅταν ἐπῆγε στήν Ἱερά Μονή Ἁγίου Παύλου γιά νά γίνη μοναχός, κάποια στιγμή τοῦ εἶπε ὁ Γέροντας Παρθένιος, ὁ νῦν ἡγούμενος τῆς Μονῆς: «Πήγαινε, κάνε περιοδεία καί στά ὑπόλοιπα μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί μετά ἀποφασίζεις τί σοῦ ταιριάζει καλύτερα». Καί ἀπήντησε ὁ τότε Γεώργιος καί ἔπειτα Γέρων Μητροφάνης: «Ἔχω ἤδη πάει σέ ὅλα καί ἐδῶ μοῦ ἀρέσει περισσότερο». Αὐτός ὁ μοναχός ἔφθασε σέ ὕψιστα πνευματικά μέτρα καί ἦτο ὑπόδειγμα καί τύπος θεαρέστου καί πλήρους, ὑγιοῦς ὑπακοῆς.

Μοῦ ἔλεγε ὁ Γέρων Παρθένιος τά ἑξῆς περί αὐτοῦ τοῦ μοναχοῦ: «Ἦτο ὀλιγομίλητος, πολύ ἐπιμελής σέ ὅλα καί εἶχε μεγάλη ''ξενητεία''». Μία φορά πού ἔγινε ἀλλαγή διακονημάτων, ὅταν ἔμαθε τό νέο του διακόνημα, ἐσιώπησε περίπου γιά δέκα λεπτά. Προσευχήθηκε καί εἶπε μόνο ''Νἆναι εὐλογημένο''.

Αὐτός εἶχε καί πολλούς πειρασμούς. Ὑπέφερε πολύ ἀπό τούς δαίμονες. Τόν ἔθλιβε ὁ πειρασμός καί τοῦ ἔλεγε ὅτι δέν εἶχε κάνει καλή ἐξομολόγησι. Ὁπότε ἐζήτησε ἀπό τόν Γέροντα Παρθένιο νά τοῦ ἐπιτρέψη νά κάνη μία ἐξονυχιστική ἐξομολόγησι. Ἤθελε νά τά πῆ ὅλα καί μετά νά ἀκούση τίς συμβουλές τοῦ Γέροντος Παρθενίου. Ἡ ἐξαγόρευσίς του, ἄν καί ἦτο πολύ πυκνή, ἐκράτησε περισσότερο ἀπό δύο ὧρες. Τί τεράστιο πνευματικό μικροσκόπιο λοιπόν διέθετε καί εἶχε ἐντοπίσει καί τήν παραμικρή λεπτομέρεια!

Αὐτός ὁ μοναχός εἶχε ἀσύλληπτες πνευματικές χαρές, ἀλλά καί μεγάλες ὠδῖνες. Ὧδε ἡ πλήρης καί ὑγιής πνευματικότης πού σχολιάζομε. Μάλιστα, κάποιες φορές μοῦ εἶπε ὁ Γέρων Παρθένιος ὅτι ἐκοιμᾶτο μαζί μέ τόν πειρασμό. Ἄς μή ποῦμε πιό πολλά ἐπ᾽ αὐτοῦ καί ἄς κλείσωμε αὐτήν τήν ὠφέλιμη παρένθεσι λέγοντας ὅτι ἐκοιμήθη ὁσιακῶς, προσευχόμενος μέ τό κομβοσχοίνι του λέγοντας τήν εὐχή τοῦ Ἰησοῦ. Μάλιστα, μετά τήν ἀναχώρησι τῆς ψυχῆς του δέν ἔπεσε τό κομβοσχοίνι ἀπό τό χέρι του, καί ὄχι μόνον αὐτό, ἀλλά καί μετά τήν μακαρία κοίμησί του τό νύχι ἀπό τό δάκτυλό του ἦτο ἀνάμεσα στούς κόμβους πού μετροῦσε.

Ὁ Γέρων Παρθένιος, ὅταν τόν ἐρωτῶ γιά τόν Γέροντα Μητροφάνη, συχνά-πυκνά μοῦ λέγει τό ἑξῆς: «Τέτοιον καλόγηρο δέν ἔχω ξανασυναντήσει στήν ζωή μου». Καί στήν ἡλικία πού εὑρίσκεται ὁ Γέροντας Παρθένιος πόσους καί πόσους δέν ἔχει συναντήσει...

Π. ΙΩΗΛ: Πολύ συγκινητικά καί ὠφέλιμα τά τοῦ Γέροντος Μητροφάνους.

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Πιό πολύ μέ ἀναπαύουν αὐτά τά θέματα, ἀλλά δυστυχῶς ἔχομε χρέος νά ἐντοπίζωμε καί τά πνευματικά καρκινώματα πρίν αὐτά κάνουν μεταστάσεις. Γι᾽ αὐτό, εὐθύς ἀμέσως ἄς περάσω καί στό ἄλλο παράδειγμα.

Ἡ τραγική περίπτωσις εἶναι ὅταν ὁ πνευματικός δέν ἀκολουθῆ τήν διαχρονική διδασκαλία τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας σέ διάφορα ζωτικῆς σημασίας θέματα. Τέτοια παραδείγματα εἶναι ἡ ἐλαχιστοποίησις τῆς σοβαρότητος, πού φθάνει ἕως καί πλήρη ἀμνήστευσι, κάποιων θανασίμων ἁμαρτιῶν ἐκ μέρους τοῦ πνευματικοῦ. Φυσικά, αὐτό μπορεῖ νά γίνεται εἴτε σέ ἰδιωτικό προσωπικό ἐπίπεδο, εἴτε τό ἀκόμη χειρότερο, νά κηρύσσεται δημοσίᾳ, ὄχι μόνον ἀπό ''ἀπνευμάτιστους'' πνευματικούς, ἀλλά καί ἀπό θεολόγους ἤ ἱεροκήρυκες, πού καταντοῦν ''ἀεροκήρυκες'', πού ἐκπέμπουν μολυσμένο ἀέρα καί μολύνουν τήν περιρρέουσα πνευματική ἀτμόσφαιρα.

Πιό συγκεκριμένα, νά μή θεωροῦν ἁμαρτίες, καί μάλιστα βδελυκτή καί θανάσιμη, τίς προγαμιαῖες σχέσεις, τήν πορνεία καί τά σύν αὐτοῖς... Νά λέγη π.χ. ὁ πνευματικός ''ὅταν ὑπάρχη ἀγάπη ἤ σοβαρός σκοπός, κλπ., ἔ τότε δέν εἶναι ἁμαρτία. Ἁμαρτία εἶναι μόνον ὅταν γίνεται ἡ πορνεία ἐπί χρήμασι, κλπ.''!

Ἤθελα νά ἤξερα, ὅλοι αὐτοί οἱ ἀρνητικοί ''εἰδήμονες καί ἐπαΐοντες καί σύγχρονοι φωστῆρες'' τοῦ θεομάχου πνεύματος, ἀγνοοῦν τόσο πολύ τήν Ἁγία Γραφή καί τήν Πατερική Γραμματολογία; Δέν μπορῶ νά τό πιστεύσω καί νά τό καταλάβω! Τούς διαφεύγει ἀκόμη καί αὐτή ἡ πασίγνωστη εὐαγγελική περικοπή τῆς Σαμαρείτιδος; Ἀγνοοῦν τί λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στήν Α´ πρός Κορινθίους Ἐπιστολή του, ἕβδομο καί πέμπτο Κεφάλαια; «Δέδεσαι γυναικί; Μή ζήτει λύσιν. Λέλυσαι γυναικός; Μή ζήτει γυναῖκα. Ἐάν δέ καί γήμῃς, οὐχ ἥμαρτες» (Α´ Κορ. ζ´, 28-28). Ἐπίσης: «Ὅμως ἀκούεται ἐν ὑμῖν πορνεία καί τοιαύτη πορνεία, ἥτις οὐδέ ἐν τοῖς ἔθνεσιν ὀνομάζεται, ὥστε γυναῖκα τινά τοῦ πατρός ἔχειν» (Α´ Κορ. ε´, 1). Συζοῦσε δηλαδή ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος μέ τήν μητριά του...

Δέν θά τά ἀναλύσωμε διεξοδικά. Τό συμπέρασμα εἶναι ὅτι τό στόμα τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, μόνο μέσα στόν νόμιμο γάμο βλέπει σχέσι ἀναμάρτητη. Ἀλλά καί αὐτό φυσικά ἐννοεῖται ὑπό ὅρους, ὅπως τά ἐξηγοῦν ὅλοι οἱ θεοφόροι Πατέρες καί εἶναι κατατεθειμένα στίς ἀποφάσεις τῶν Συνόδων. Ὅταν δηλαδή ὅλα αὐτά εἶναι ἔξω ἀπό τό γνήσιο-διαχρονικό ἐκκλησιαστικό καί ἐκκλησιολογικό πλαίσιο.

Ἐπίσης, δέν κάνομε ὑποκοή σέ αἱρετικές, σχισματικές καί καθαρά θανάσιμες ἁμαρτωλές ἐπιταγές. Οὔτε κἄν πρέπει νά δεχώμεθα, ''ἐν ὀνόματι Κυρίου'', ἄρρωστες καί ἐμπαθεῖς μή πνευματικές ἐπιβολές.

Μία φορά, ὅταν ὁ Γέρων Παρθένιος κάπου εὑρίσκετο μέ ἕναν ζηλωτή καί ἐκάθισε νά φάη, ὅταν ἔκανε προσευχή ὁ Γέρων Παρθένιος, ὁ ζηλωτής ἐκτινάχθηκε μακρυά ''ἵνα μή μιανθῆ''! Καί ὅταν τόν ἐρώτησε ταπεινά ὁ Γέροντας γιατί τό ἔκανε αὐτό, ἐκεῖνος εἶπε ''τέτοια ἐντολή ἔχω ἀπό τόν πνευματικό μου καί κάνω ὑπακοή''. Καί τοῦ ἀπήντησε ὁ Γέροντας Παρθένιος: «Νά πῆς στόν πνευματικό σου ὅτι εἶσθε καί οἱ δύο πλανεμένοι». Σημειωτέον δέ ὅτι ὁ Γέροντας Παρθένιος εἶναι πολύ ἠπίων τόνων ἄνθρωπος μετά μακροθυμίας, διακρίσεως καί ταπεινοφροσύνης...

Μία φορά ἐξωμολόγησε μία ἐντελῶς κουφή, πού μόνο τήν ὥρα τοῦ Μυστηρίου τῆς ἐξομολογήσεως ἤρθη παντελῶς ἡ κουφότης της. Ἄκουσε ὅλα τά τοῦ Γέροντος. Μόλις πῆγε ἔξω, οἱ δικοί της διερωτῶντο τί εἴδους ἐξομολόγησι θά ἔκανε τήν στιγμή πού δέν μποροῦσε νά κάνη διάλογο καί νά πάρη συμβουλές, ἀφοῦ δέν μποροῦσε νά ἀκούση τόν πνευματικό.  Ἀλλά ὅταν μετά τήν ἐξομολόγησι ὁ ἴδιος ὁ Γέροντας τούς διεβεβαίωσε ὅτι ἔγινε τέλεια ἐξομολόγησις, δηλαδή ἡ παντελῶς κουφή τά ἄκουγε ὅλα, ἔμειναν ἔκθαμβοι...! Ὅταν ὁ Γέροντας μᾶς τό ἐδιηγῆτο δέν μποροῦσε νά σταματήση τά δάκρυά του. Δέν χρειάζονται περαιτέρω σχόλια.

Π. ΙΩΗΛ: Αὐτά εἶναι ὄντως γνήσια σύγχρονα θαύματα.

Π. ΑΡΣΕΝΙΟΣ: Πράγματι.

Τώρα νά ἀναφέρωμε καί τό ἑξῆς, διότι ὑπάρχει δυστυχῶς κάποιες φορές μεγάλη σύγχυσις, ἀφέλεια καί πολλή ἄγνοια.

Ὅταν κάποιος γνωρίζη τί ζητᾶ τό Εὐαγγέλιο σέ γενικές γραμμές, γνωρίζει τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ καί τό πνεῦμα τῶν Ἁγίων Πατέρων, πού μόνον ἐκεῖνοι ἑρμήνευσαν σωστά τό Εὐαγγέλιο, τότε, ἄν κάτι δέν πάη καλά μέ τόν πνευματικό του καί τούς ἐν γένει πνευματικούς καθοδηγητές του καί ἐπιμένη νά τούς ἀκολουθῆ, τότε δέν τόν καλύπτει ὁ Θεός.

Ὅταν, γιά νά τό ποῦμε πιό ξεκάθαρα, ξέρης π.χ. ὅτι τό τάδε θανάσιμο ἁμάρτημα (πορνεία, κλπ.) τό ἀπαγορεύει τό Εὐαγγέλιο, ἀκόμη καί νά σοῦ τό ἐπιτρέψη ὁ πνευματικός, ἄν τό κάνης, δέν σέ συγχωρεῖ ὁ Θεός. Ἄν ὅμως ὄντως, γιά τόν α´ ἤ β´ λόγο δέν ξέρης ὅτι κάτι δέν τό ἐπιτρέπει ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τό κάνης μόνο λόγῳ ὑπακοῆς, τότε ἐπαφίεται τό θέμα στήν κρίσι τοῦ Θεοῦ. Εἶναι πολύ πιθανόν νά σέ καλύψη ὁ καλός Θεός, βλέποντας τήν ἁγνή πρόθεσί σου, τοὐλάχιστον ἕως ὅτου φέρη ἔτσι τίς συγκυρίες, ὥστε νά ξυπνήσης ἀπό τόν λήθαργο καί νά ἀναζητήσης ἄλλον ὁδηγό στόν ὁποῖο νά ἀναπαύεται τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ.

Ἔχομε βέβαια καί περιπτώσεις πού ἄνθρωποι, λόγῳ ἁπλότητος καί ἀγνοίας, ἐπρόκοψαν ἀκόμη καί μέσα σέ ἀρρωστημένες πνευματικά καταστάσεις. Αὐτό ὅμως εἶναι ὄντως ἐπικίνδυνο καί πολλές φορές ἐπισφαλές.

Τό πιό σημαντικό ἴσως ἀπό ὅλα εἶναι τό τί πνευματική προθυμία ἔχομε. Ποῦ τελικά θέλομε νά θέσωμε τόν προσωπικό μας πνευματικό πῆχυ. Θέλομε μιά ζωή νά τρεφώμαστε μέ γάλα, ὅπως λέγει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος - καί μάλιστα μέ γάλα σκόνη -, ἤ μέ στερεά τροφή; Μακροχρόνια ἄγνοια πνευματικοῦ νόμου δέν δικαιολογεῖται.

Ἐάν ψάχνωμε μετά ''βουλιμίας'' νά βρίσκωμε νόθους πνευματικούς καθοδηγητές, καί τό θεωροῦμε αὐτό ''ἐξυπνάδα'', ἀποδεικνυόμεθα ἀνοητότεροι τῶν ἀνοήτων, ἐφ᾽ ὅσον γινώμεθα οἱ ἴδιοι φονευταί τῆς πνευματικῆς μας προόδου. Ἐάν ἀναπαυώμεθα σέ διδασκάλους πού ἱκανοποιοῦν καί χαϊδεύουν τίς ἀδυναμίες μας, τότε δέρομε ἀέρα. Ἐάν ψάχνωμε γιά πνευματικούς μόνο γιά νά μᾶς ''νταντεύουν'' καί νά μᾶς ποτίζουν, καί ὄχι γιά νά μᾶς κλαδεύουν ὅταν χρειάζεται, τότε δέν θά καρπίσωμε ποτέ πνευματικά, δέν θά ἔχωμε πνευματικές χαρές. Ἐάν ζητᾶμε, καί οἱ πνευματικοί μᾶς δίνουν εὐλογία, γιά ποικίλου εἴδους κοσμικά πράγματα καί ἁμαρτίες, τότε ἔχει χαθῆ κάθε ἴχνος ὑγιοῦς πνευματικότητος. Αὐτές ὅμως οἱ ''ἐὐλογίες'' εἶναι ἀλογίες.

Πρέπει ἡ ὑπακοή σέ κάθε περίπτωσι νά ἐφαρμόζεται ἐντός τῶν στεγανῶν διαχρονικῶν πνευματικῶν πλαισίων ὅπως ἀκριβῶς τά διέσωσε ἡ Ὀρθόδοξος παράδοσις.

Τώρα, ἐάν αὐτά καί πολλά ἄλλα, πού δέν ἔχομε τόν χρόνο νά τά θίξωμε, ἰσχύουν γιά τήν στενώτερη σχέσι πνευματικοῦ τέκνου καί πνευματικοῦ πατρός, τότε κατά μείζονα λόγον θά ἰσχύουν καί γιά τήν εὐρύτερη σχέσι τοῦ κάθε πιστοῦ μέ τούς ὑπολοίπους ρασοφόρους, καί ὄχι μόνον, πού μέσα στήν Ἐκκλησία κατέχουν διάφορες θέσεις.

Δέν πρέπει νά ἀκοῦμε ὁμιλητάς καί ὁμιλίες ἀπό μή ἀκραιφνῶς Ὀρθοδόξους. Δέν πρέπει νά ἔχωμε στενές σχέσεις μέ ἀνθρώπους, διδασκάλους, ποιμένες, μέ ἀποκλίνουσες θέσεις στό δόγμα καί στό ἦθος τῆς Ὀρθοδοξίας.

Πρέπει φυσικά νά σεβώμεθα τούς θεσμούς, νά ἀποδίδωμε τήν πρέπουσα τιμή καί σεβασμό ἑνί ἑκάστῳ ἐξ αὐτῶν, ἀλλά ὅταν ὑπάρχη πνευματικό πρόβλημα νά διαχωρίζωμε τήν θέσι μας, νά κρατᾶμε ἀποστάσεις ἀσφαλείας, καί ὅταν χρειάζεται, νά ὀρθώνωμε λόγον Ὀρθόδοξον, ἀντιρρητικόν, χωρίς ὅμως ἀκρότητες, ἀδιακρισίες καί προσωπικές ἐμπάθειες.

Πρέπει πάντα νά οἰκοδομοῦμε.

Ὅ,τι πρέπει νά καλύψωμε νά τό καλύπτωμε, ἀλλά καί ὅ,τι πρέπει νά ἐπισημάνωμε νά τό ἐπισημαίνωμε μέ διάκρισι.

Ὅλοι μας ἔχομε μερίδιο εὐθύνης ὅταν τηροῦμε ἔνοχη σιωπή ἐκεῖ ὅπου πρέπει νά μιλήσωμε καί τό ἀκόμη χειρότερο, ὅταν προσφέρωμε ἄμεση ἤ ἔμμεση συγκατάθεσι στά κακῶς τεκταινόμενα ἤ σέ πράγματα πού σχεδιάζεται νά γίνουν καί εἶναι ἐνάντια στήν Ὀρθόδοξη παράδοσι, διδασκαλία καί ζωή.

Ἄς ἀρκεσθοῦμε σέ αὐτά π. Ἰωήλ.

Π. ΙΩΗΛ: Ὄντως, τά καυτά, λεπτά, ἀλλά καί πολύ ἐποικοδομητικά αὐτά θέματα εἶναι ἀνεξάντλητα. Σᾶς εὐαχιστοῦμε.

Ἀρχιμανδρίτης Ἀρσένιος Κατερέλος

Ἡγούμενος Ἱ. Μονῆς Ἁγίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος

(Ἡ συνέντευξις ἐδόθη στόν πρωτοσύγγελο π. Ἰωήλ Κωνστάνταρο στόν ραδιοφωνικό σταθμό τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς & Κονίτσης τήν 16 – 07 – 2014)