1) «Αυτομεμψία όχι απελπισία» 2)«Πνευματική εργασία μέ φακό». Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου. Λόγοι Γ΄ Μέρος Τρίτο . Κεφάλαιο 4ον

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Ή συναίσθηση της αμαρτωλότητος συγκινεί τον Θεό

 «Αυτομεμψία όχι απελπισία»

- Γέροντα, είναι εύκολο εξαρχής νά συναισθανθούμε σέ βάθος τήν άμαρτωλότητά μας;
- Ό Θεός από αγάπη δέν επιτρέπει στήν αρχή της πνευματικής μας ζωής νά συναισθανθούμε τήν αμαρτωλότητά μας, γιά νά μήν καμφθούμε. Υπάρχουν φιλότιμες και ευαίσθητες ψυχές πού δέν θά τό άντεχαν και θά πάθαιναν ζημιά.
Θαμπώνει τά μάτια μας και δέν βλέπουμε όλα μαζί τά σφάλματα μας. Μπορεί π.χ. νά έχουμε κουτσουλιές στό μανίκι μας, και εμείς νά νομίζουμε ότι είναι λουλούδια. Προχωρώντας στον αγώνα μας, λίγο-λίγο, επιτρέπει ό Θεός νά αρχίσουμε νά βλέπουμε τά σφάλματα μας και μας δίνει και δύναμη νά αγωνισθούμε, γιά νά τά διορθώσουμε.
Ή λεπτή εργασία βλάπτει, όταν δέν υπάρχη πείρα. Τό ίδιο συμβαίνει και μέ τήν συναίσθηση τών ευεργεσιών τού Θεού.
Άν έβλεπε ό άνθρωπος τις ευεργεσίες του Θεού στην αρχή της πνευματικής του ζωής, θά πάθαινε πνευματική αιμορραγία. Γιατί, όταν κανείς βλέπη τίς ευεργεσίες του Θεού καί συναισθάνεται τήν αχαριστία του, μετά λειώνει.
- Γέροντα, δέν βλέπω τά σφάλματα μου καί ή καρδιά μου είναι πέτρα.
- Μερικές φορές επιτρέπει ό Θεός νά μή βλέπουμε τά σφάλματα μας καί νά είναι ή καρδιά μας πέτρα, γιατί μπορεί ό διάβολος νά μάς ρίξη στήν απελπισία. Ό άνθρωπος πρέπει νά σκέφτεται τήν αμαρτωλότητά του μέ διάκριση.
Ή μετάνοια πού έχει μέσα της άγχος καί απελπισία δέν είναι από τόν Θεό· έχει βάλει καί τό ταγκαλάκι τήν ουρίτσα του. Πρέπει νά προσέξη κανείς, γιατί μπορεί ό διάβολος νά τόν πιάση από τά δεξιά, από τήν μετάνοια, καί νά τόν πετάξη στά αριστερά, στήν θλίψη καί στήν απογοήτευση, ώστε νά τόν τσάκιση ψυχικά καί σωματικά καί νά τόν αχρηστέψη.

Φέρνει δηλαδή τήν άλλη συντριβή, πού έχει άγχος, γιά νά τόν κάνη συντρίμμια. Μπορεί λ.χ. νά του πή: «Είσαι πολύ αμαρ- τωλός, δέν θά σωθής». Δήθεν ενδιαφέρεται γιά τήν ψυχή του, καί του δημιουργεί άγχος καί απελπισία! Μά δέν θά αφήσω τόν διάβολο νά κάνη ό,τι θέλει. Όταν ό διάβολος σου λέη: «είσαι αμαρτωλή», νά του λές: «Τί σέ ενδιαφέρει εσένα; Όταν θέλω εγώ, θά πώ ότι είμαι αμαρτωλή, όχι όταν θέλης εσύ».
- Γέροντα, πού οφείλεται ή μελαγχολία πού έρχεται πολλές φορές στήν ψυχή;
- Ή μελαγχολία καί τό πλάκωμα τής ψυχής οφείλονται συνήθως σέ τύψεις από ευαισθησία, καί τότε ό άνθρωπος χρειάζεται νά εξομολογηθή, γιά νά μπόρεση νά βοηθηθή από τόν πνευματικό. Γιατί, άν είναι ευαίσθητος, μπορεί τό σφάλμα πού έκανε νά είναι πολύ μικρό, αλλά ό εχθρός διάβολος νά τό μεγαλοποιή· νά του τό δείχνη μέ μικροσκόπιο, γιά νά τόν ρίξη στήν απελπισία καί να τόν αχρηστέψη. Μπορεί νά του πή λ.χ. ότι τάχα στενοχώρησε πολύ τούς άλλους, ότι τούς δυσκόλεψε κ.λπ., και νά τόν κάνη νά στενοχωριέται πιό πολύ από όσο αντέχει.
Αφού ενδιαφέρεται ό διάβολος, γιατί δέν πηγαίνει νά πειράξη τήν συνείδηση ενός αναίσθητου ανθρώπου; Αλλά τόν αναίσθητο τόν κάνει νά θεωρή μηδαμινό ένα μεγάλο σφάλμα του, γιά νά μήν έρθη σέ συναίσθηση.
Πρέπει ό άνθρωπος νά γνωρίση τόν εαυτό του όπως είναι, καί όχι όπως τόν παρουσιάζει ό εχθρός διάβολος, διότι αυτός ενδιαφέρεται γιά τό κακό μας. Ποτέ νά μήν απελπίζεται, αρκεί νά μετανοή, γιατί καί οί αμαρτίες του είναι λιγώτερες από τού διαβόλου καί ελαφρυντικά έχει, επειδή πλάσθηκε άπό χώμα καί από απροσεξία γλίστρησε καί λασπώθηκε.
Γιά νά γίνη σωστός αγώνας, πρέπει νά γυρίζουμε τήν ρόδα αντίθετα από εκεί πού τήν γυρίζει ό διάβολος. Άν μας λέη ότι είμαστε κάτι, νά καλλιεργούμε τήν αυτομεμψία. Άν μας λέη ότι δέν είμαστε τίποτε, νά λέμε: «Ό Θεός θά μέ ελεήση». Έτσι απλά άν κινήται ό άνθρωπος, μέ εμπιστοσύνη καί ελπίδα στον Θεό, μπαίνει στήν ζωή του ή μετάνοια, ή ταπείνωση, καί ανεβαίνει σέ πνευματικά ύψη.
- Δηλαδή, Γέροντα, ή αυτομεμψία δέν βοηθάει στον πνευματικό αγώνα;
- Βοηθάει, αλλά θέλει διάκριση. Μπορεί π.χ. νά λέη κανείς στόν εαυτό του: «Είσαι ανόητος...». Νά τό λέη όμως μέ ταπείνωση, γιά νά κοροιδέψη τόν διάβολο, αλλά καί μέ λεβεντιά, όχι μέ κακομοιριά. Αυτομεμψία, όχι απελπισία.
Σημείο πνευματικής ωριμότητος είναι νά πιστέψω ότι δέν κάνω τίποτε, νά απογοητευθώ μέ τήν καλή έννοια από τόν εαυτό μου, από τό εγώ μου· νά νιώθω πώς μέ ό,τι κάνω προσθέτω συνέχεια μηδενικά καί νά συνεχίζω τόν αγώνα μου ελπίζοντας στόν Θεό.
Τότε ο Καλός Θεός, όταν δή τά μηδενικά της αγαθής μου προαιρέσεως, θά μέ λυπηθη, θά πρόσθεση στήν αρχή τήν μονάδα καί θά πάρουν άξια τά μηδενικά μου καί θά πλουτίσω πνευματικά. Μέσα στήν ταπεινή κατάσταση τής απογοητεύσεως από τόν εαυτό μου κρύβεται ή καλή πνευματική κατάσταση.

«Πνευματική εργασία μέ φακό»

- Γέροντα, πώς μπορεί κανείς νά βλέπη τόν εαυτό του πάντοτε αμαρτωλό;
- Όταν τόν εξετάζη προσεκτικά. Όσο πιο προσεκτικά τόν εξετάζη, τόσο πιο αμαρτωλό τόν βλέπει.
- Κάποιος πού έχει πολλές φροντίδες, πώς θά βοηθηθή νά κάνη αυτήν τήν εργασία;
- Καλά είναι μέσα στήν ήμερα νά λέη λίγο τήν ευχή καί νά έχη καί κάποια ώρα περισυλλογής. Βλέπετε, ό μπακάλης κάθε βράδυ μετράει τά χρήματα του. Αν δέν παρακολουθούσε τί κερδίζει καί τί χρωστάει, θά χρεωκοπούσε καί θά έμπαινε στήν φυλακή.
- Γέροντα, μερικοί άνθρωποι δέν ξέρουν τί νά πουν στήν εξομολόγηση.
- Αυτό δείχνει ότι δέν κάνουν λεπτή εργασία στον εαυτό τους. Αν δέν κάνουμε λεπτή εργασία στόν εαυτό μας, τότε καί τά χοντρά μάς ξεφεύγουν. Πρέπει νά καθαρίσουμε τά μάτια τής ψυχής μας. Ένας τυφλός δέν βλέπει τίποτε.
Ένας πού έχει ένα μάτι, έ, αυτός βλέπει· αλλά πιο καλά βλέπει αυτός πού έχει καί τά δυο μάτια γερά. Καί άν έχη καί τηλεσκόπιο καί μικροσκόπιο, θά βλέπη καί τά μακρινά καί τά κοντινά πολύ καθαρά. Ένα ξυ- λόγλυπτο εικονάκι λ.χ. μπορώ νά τό τελειώσω σέ τρεις ώρες. Αν όμως τό αφήσω λίγες μέρες καί τό ξαναδώ, βρίσκω αρκετές ελλείψεις.
Τό ίδιο μπορεί νά τό δουλέψω και μιά εβδομάδα καί έναν μήνα καί δύο χρόνια. Τό ίδιο μπορώ νά τό δουλεύω καί πέντε χρόνια, άν θέλω. Αλλά μετά πρέπει νά δουλεύω μέ φακό. Θέλω νά πώ ότι καί ή πνευματική εργασία δέν έχει τελειωμό. Όσο προχωράει κανείς πνευματικά, καθαρίζουν τά μάτια τής ψυχής του πιο πολύ-πιό πολύ, καί βλέπει τά σφάλματα του όλο καί μεγαλύτερα, καί έτσι ταπεινώνεται καί έρχεται ή Χάρις τού Θεού.
Οί Άγιοι πού έλεγαν: «είμαι αμαρτωλός, ελεεινός», τό πίστευαν, γιατί τά μάτια τής ψυχής τους είχαν γίνει μικροσκόπια. Όσο προχωρούσαν, αποκτούσαν ισχυρότερο μικροσκόπιο καί έβλεπαν ότι είναι πιο αμαρτωλοί. Νά, τώρα βλέπω μέ γυμνό μάτι τό χέρι μου καί μου φαίνεται όμορφο. Άν όμως τό δώ μέ φακό, θά δώ αυτές τις τρίχες, πού καλά-καλά τώρα δέν τις βλέπω, σάν κυπαρισσάκια! «Βρέ παιδάκι μου, τί είμαι; αγριάνθρωπος;», θά πώ. Άν δουλεύετε έτσι πνευματικά, θά σιχαθήτε τόν παλαιό εαυτό σας.
Ό παλαιός μας άνθρωπος είναι ένας κακός ενοικιαστής μέσα μας καί, γιά νά φύγη, πρέπει νά γκρεμίσουμε τό σπίτι καί νά αρχίσουμε νά χτίζουμε τήν νέα οικοδομή, τόν καινό άνθρωπο.


Απόσπασμα από τις σελίδες 154-158 του βιβλίου:
            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
                              ΛΟΓΟΙ Γ΄      
                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
                  ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
       «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ