1) «Νά ζητάμε ταπεινά τό έλεος του Θεού γιά τήν διόρθωση μας» 2)«Ή λύπη γιά τά σφάλματα μας». Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου. Λόγοι Γ΄ Μέρος Τρίτο . Κεφάλαιο 4ον

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ" 
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΜΑΡΤΙΑ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΟΙΑ

Ή συναίσθηση της αμαρτωλότητος συγκινεί τον Θεό

«Νά ζητάμε ταπεινά τό έλεος του Θεού γιά τήν διόρθωση μας»

- Γέροντα, όταν οί Πατέρες λένε ότι μετάνοια είναι νά αποφασίση κανείς νά μήν ξανακάνη τά προηγούμενα αμαρτήματα καί νά λυπάται γι' αυτά, σημαίνει ότι διαρκώς πρέπει νά τά Θυμάται;
- Όχι, δέν θυμάται κάθε αμαρτία χωριστά, αλλά έχει συνέχεια τήν συναίσθηση της αμαρτωλότητός του. Μέχρις ενός σημείου πρέπει νά σκέφτεται κανείς ένα σφάλμα του καί ύστερα νά ζητά ταπεινά τό έλεος του Θεού καί, άν δέν υπάρχη υπερηφάνεια, ό Θεός θά βοηθήση.
Ιδίως όταν κάποιος είναι ευαίσθητος, καλύτερα είναι νά ξεχνά παλιές αμαρτίες του, αφού έχουν τακτοποιηθή μέ τήν μετάνοια καί τήν εξομολόγηση. Μπορεί τό ταγκαλάκι νά του θυμίζη παλιές του αμαρτίες καί νά τόν ζαλίζη μέ λογισμούς, γιά νά τού τρώη τήν ώρα καί νά τόν περισπά από τήν προσευχή. Ένας όμως πού δέν είναι ευαίσθητος καί βλέπει νά γεννιέται μέσα του υπερηφάνεια, τότε καλά είναι νά φέρνη στον νου του τις αμαρτίες του, γιά νά ταπεινώνεται.
- Γέροντα, μπορεί κάποιος νά έχη συναίσθηση της αμαρτωλότητός του καί νά μήν έχη μετάνοια;

- Ναί, άν δέν έχη ταπείνωση. Όταν στήν μετάνοια ανακατεύεται ό εγωισμός, συνέχεια ό άνθρωπος σκέφτεται: «πώς τό έκανα αυτό, πώς τό είδαν οί άλλοι, τί ιδέα θά σχηματίσουν;», καί βασανίζεται. Τό «πώς τό έκανα πάλι» καί τό «πώς κατήντησα» έχει εγωισμό· δέν έχει μετάνοια. Πρέπει νά καταλάβη ότι έσφαλε καί νά ζητήση ταπεινά τό έλεος του Θεού. «Θεέ μου, νά πή, έσφαλα, συγχώρεσε με. Τέτοιος παλιάνθρωπος είμαι. Λυπήσου με.
Αν δέν μέ βοηθήσης, χειρότερος μπορώ νά γίνω, καλύτερος δέν μπορώ νά γίνω. Μόνος μου δέν πρόκειται νά διορθωθώ», και νά προσπαθήση νά μήν τό ξανακάνη. Πολλοί άνθρωποι πού έσφαλαν και πόνεσαν, γιατί πλήγωσαν τόν Θεό και όχι γιατί ξέπεσαν στά μάτια τών ανθρώπων, άγιασαν.
Όταν κάποιος ζή κοσμικά και κόβη μετά τις σχέσεις του μέ τό κοσμικό πνεύμα, έλκεται πολλές φορές από αυτό, χωρίς νά τό θέλη.

Δέν πρέπει όμως νά απογοητεύεται. Νομίζω, σ' αυτήν τήν περίπτωση, πρόοδος είναι και τό ότι αρχίζει ή καλή ανησυχία, πού ελέγχει τήν ψυχή γιά τά σφάλματα πού έκανε και γιά ό,τι έπρεπε νά κάνη, αλλά δέν έκανε. Σιγά-σιγά γίνεται μιά πάλη, ταπεινώνεται ακουσίως ό άνθρωπος και απελπίζεται μέ τήν καλή απελ- πισία, δηλαδή απελπίζεται από τό εγώ του.
Τότε όλα τά αποδίδει στήν Χάρη τού Θεού και πιστεύει αληθινά εκείνο πού είπε ό Κύριος: ­Χωρίς έμου ου δύνασθε ποιείν ουδέν[1]. Αν στήν συνέχεια αγωνισθή φιλότιμα, μέ πολλή ταπείνωση, ελπίζοντας στήν παντοδυναμία τού Θεού, ό Καλός Θεός θά τόν ελεήση.

  «Ή λύπη γιά τά σφάλματα μας »

- Γέροντα, πώς θά βοηθηθή κανείς νά μήν ξανακάνη τό ίδιο σφάλμα;
- Αν πονέση πραγματικά γιά τό σφάλμα του, δέν θά τό ξανακάνη. Πρέπει νά ύπάρχη εσωτερική συντριβή μέ ειλικρινή μετάνοια, γιά νά διορθωθή. Γι' αυτό λέει ό Αββάς Μάρκος ό Ασκητής:«Άν ό άνθρωπος δέν στενοχωρηθή κατ' αναλογίαν του σφάλματος του, εύκολα περιπίπτει εις τό αυτό σφάλμα»[2].
Δηλαδή, άν είναι μικρό τό σφάλμα, χρειάζεται μικρότερη μετάνοια, άν είναι μεγαλύτερο, μεγαλύτερη μετάνοια. Όταν κανείς δέν πιάνη τό μέγεθος της πτώσεως του καί δέν λυπάται ­κατ'άναλογίαν του σφάλματος , τότε εύκολα πέφτει στο ίδιο ή καί σέ μεγαλύτερο σφάλμα.
- Πώς θά καταλάβουμε ότι δέν λυπηθήκαμε ­κατ’ άναλογίαν του σφάλματος ;
- Απόδειξη άν πέφτετε πάλι στο ίδιο σφάλμα. Ύστερα, όταν παρακολουθήτε τόν εαυτό σας, νά μήν κάνετε μόνο διάγνωση. Εσείς συνέχεια κάνετε μικροβιολογικές εξετάσεις, βρίσκετε τό μικρόβιο, τό κοιτάτε καί λέτε: «πρέπει νά τό σκοτώσω», αλλά δέν αρχίζετε θεραπεία. Εντάξει, διαπιστώσατε ότι έχετε μιά πάθηση. Τάκ, νά κοιτάξετε πώς θά τήν θεραπεύσετε.
Τί ωφελεί νά κάνετε συνέχεια αναλύσεις-αναλύσεις, χωρίς νά προσπαθήτε νά διορθωθήτε; Λέτε: «έχω εκείνο τό πάθος, έχω τό άλλο», αλλά δέν τά κόβετε καί παραμένετε στά ίδια μοιρολογώντας. Έτσι σπαταλάτε τις δυνάμεις σας καί χαραμίζεστε.
Χαραμίζετε τό μυαλό σας, τήν καρδιά σας. Αρρωσταίνετε από τήν στενοχώρια καί ύστερα δέν κάνετε τίποτε. Έπειτα, όταν γίνετε καλά, αρχίζετε: «Καί γιατί τότε αρρώστησα καί πώς αρρώστησα;». Δέν λέω, θά παρακολουθήτε τόν εαυτό σας, δέν θά αφήνετε τά σφάλματα σας νά περνάνε απαρατήρητα, αλλά μέχρις ενός σημείου, βρέ παιδάκι μου, καί ή στενοχώρια!
Όχι αδιαφορία, αλλά όχι καί κακομοιριά! Έκανες κάτι πού δέν ήταν σωστό; Τό σκέφτηκες; Τό είδες; Τό αναγνώρισες; Τό εξομολογήθηκες; Προχώρα· μή σκαλώνης. Κράτησε το μόνο στον νοϋ σου, γιά νά προσέξης άλλη φορά, άν σου δοθή παρόμοια αφορμή. Ή στενοχώρια γιά τά σφάλματα μας είναι άσκοπη, όταν δέν προσπαθούμε νά τά διορθώσουμε. Είναι σάν νά κλαίμε έναν άρρωστο συνέχεια, χωρίς νά του προσφέρουμε βοήθεια γιά νά ανάρρωση.
- Και όταν, Γέροντα, δίκαια ταλαιπωρήσαι γιά ένα σφάλμα σου, και τότε δέν πρέπει νά λυπάσαι;
- Όχι, πρέπει νά λυπάσαι, αλλά ή λύπη νά είναι ανάλογη, σύμμετρη μέ τό σφάλμα σου. Αν δέν πόνεσης, θά είσαι «τραλαλά» και θά ξαναπέσης στό ϊδιο λάθος· δέν θά διορθωθής. Όταν όμως από τήν λύπη της μετανοίας περνάς στήν απόγνωση, τότε σημαίνει ότι έχεις λυπηθή περισσότερο από όσο έπρεπε. Σ' αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται νά δώσης στον εαυτό σου λίγο κουράγιο και νά αντιμετώπισης τό σφάλμα μέ λίγη καλή αδιαφορία.

1. Ίω. 15,5.
2. Βλ. Όσιου Μάρκου του' Ασκητού, Περί των οιομένων έξ έργων δικαιούσθαι, κεφ. σιε' , Φιλοκαλία των ιερών Νηπτικών, τόμος Α' , εκδ. «Αστήρ», Αθήναι 1984, σ. 124

Απόσπασμα από τις σελίδες 151-154 του βιβλίου:
            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
                              ΛΟΓΟΙ Γ΄      
                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
                  ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
       «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ