Γέροντος Παϊσίου του Αγιορείτου. Λόγοι Γ΄ . Κεφάλαιο 2ον. 1) «Όποιος δικαιολογείται δέν μπορεί νά βοηθηθή πνευματικά.» 2) «Αν δέν εξηγής, θά σέ δικαίωση ό Θεός.»

Λόγοι Γ΄

ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
"ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ"
ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 

Ή δικαιολογία διώχνει τήν Χάρη του Θεού

«Όποιος δικαιολογείται δέν μπορεί νά βοηθηθή πνευματικά.»

Έχω παρατηρήσει ότι σήμερα μικροί-μεγάλοι όλα τά δικαιολογούν μέ έναν λογισμό σατανικό. Όλα ό διάβολος τους τά ερμηνεύει μέ τόν δικό του τρόπο, καί έτσι βρίσκονται έξω από τήν πραγματικότητα. Ή δικαιολογία είναι σατανική ερμηνεία.
- Καί πώς γίνεται, Γέροντα, μερικοί σέ κάθε λόγο νά βρίσκουν αντίλογο;
- Ώ, είναι φοβερό νά συζητάς μέ έναν άνθρωπο πού συνήθισε νά δικαιολογήται! Είναι σάν νά μιλάς μέ έναν δαιμονισμένο! Όσοι δικαιολογούνται - ό Θεός νά μέ συγχώρεση - έχουν γέροντα τόν διάβολο. Είναι βασανισμένοι άνθρωποι.
Δέν έχουν μέσα τους ειρήνη. Τό έχουν κάνει επιστήμη αυτό. Δηλαδή, όπως ένας κλέφτης δέν κοιμάται όλη νύχτα καί σκέφτεται πώς θά τά καταφέρη γιά νά κλέψη, έτσι καί αυτοί συνέχεια σκέφτονται πώς νά δικαιολογήσουν τό ένα ή τό άλλο σφάλμα τους.
Ή, όπως κάποιος σκέφτεται πώς νά βρή ευκαιρία νά κάνη ένα καλό ή πώς νά ταπεινωθη, αυτοί αντίθετα σκέφτονται πώς νά δικαιολογήσουν τά αδικαιολόγητα. Δικηγόροι γίνονται! Δέν μπορείς νά τά βγάλης πέρα μαζί τους.

Είναι σαν να μιλάς με τον ίδιο τον διάβολο. Τί εχω πάθει με κάποιον! Ένω του λέω: «εκείνο πού κάνεις είναι στραβό, το άλλο πρέπει νά το προσέξης, δεν πάς καλά, πρέπει νά κάνης αυτό κι αυτό...», κι εκείνος γιά το καθετί βρίσκει δικαιολογίες, στο τέλος μου λέει: «Δεν μου είπες τί νά κάνω»! «Βρε χρυσέ μου άνθρωπε, τόσες ώρες τί λέμε; Λέμε τά σφάλματα σου, ότι δεν πάς καλά, κι εσύ συνέχεια δικαιολογείσαι. Τρεις ώρες τώρα με έσκασες, με έλειωσες! Πώς δεν σου είπα;». Νά του λες παραδείγματα, γιά νά του δώσης νά καταλάβη ότι είναι σατανικός εγωισμός έτσι όπως αντιμετωπίζει τά πράγματα, ότι δέχεται δαιμονικές επιδράσεις καί, άν δέν άλλάξη, χάθηκε, και τελικά νά λέη: «Δέν μου είπες τί νά κάνω»!

Αλήθεια, είναι νά μη σκάσης; Άν είναι αδιάφορος κανείς, τά προσπερνάει όλα με το «δέν βαριέσαι». Αλλά, άν δέν είναι αδιάφορος, σκάζει. Εγώ τους μακαρίζω τους αδιάφορους.
-Δέν θά θέλατε όμως, Γέροντα, σέ καμμιά περίπτωση νά είστε αδιάφορος.
- Βρε παιδί, τουλάχιστον ό αδιάφορος δέν σκάει έτσι άσκοπα. Νά ύποφέρης γιά έναν πονεμένο, εκείνο έχει νόημα. 'Αλλά νά λειώνης με αυτόν, νά του λές τόσα και τόσα, καί τελικά νά σου λέη: «δέν μου είπες τί νά κάνω» καί νά δικαιολογή τά αδικαιολόγητα!
Έτσι από άνθρωπος καταλήγει δαίμονας! Φοβερό! Άν σκεφτόταν μόνον τον κόπο πού κάνεις - άσε τον πόνο -, γιά νά τον βοηθήσης, λίγο θά άλλαζε. Αφού σέ βλέπει ότι υποφέρεις, κοπιάζεις, ταλαιπωρείσαι, δέν το λαμβάνει ύπ' όψιν!
- Γέροντα, όταν δικαιολογήται κάποιος γιά μιά αταξία πού έκανε καί του λές: «αυτό είναι δικαιολογία», καί συνεχίζη νά δικαιολογήται, γιά νά αποδείξη ότι αυτό δέν είναι δικαιολογία, είναι δυνατόν νά διορθωθή;
- Πώς νά διορθωθή; Καταλαβαίνει ότι είναι λάθος, γιατί βασανίζεται, άλλα από εγωισμό δέν θέλει νά το παραδεχθή. Είναι πολύ φοβερό!
- Ναί, άλλα λέει: «Δέν με βοηθάς· θέλω να με βοηθήσης· δέν με φωνάζεις νά συζητήσουμε, μέ περιφρονείς».
- Έ, πάλι από τον εγωισμό ξεκινάει αυτό. Είναι δηλαδή σαν νά λέη: «Έγώ δέν φταίω, εσύ φταις πού δέν πηγαίνω καλά»! Εκεί καταλήγει. Άφησε τον δέν χρειάζεται νά ασχοληθή κανείς μ' αυτόν, γιατί δέν βοηθιέται.
Ούτε φέρει ευθύνη ό Πνευματικός ή ό Γέροντας ή ή Γερόντισσα γιά μιά τέτοια ψυχή. Είναι σατανικός εγωισμός αυτός· δέν είναι ανθρώπινος. Ανθρώπινο εγωισμό έχει εκείνος πού δέν θά ταπεινωθή νά πή «εύλόγησον», άλλα τουλάχιστον δέν θά μιλήση, γιά νά δικαιολογηθή.
Όποιος δικαιολογεί τόν εαυτό του, όταν σφάλλη, μεταβάλλει τήν καρδιά του σέ δαιμονικό καταφύγιο. Άν δέν σύντριψη το έγώ του, θά συνεχίζη νά σφάλλη περισσότερο και θά συντρίβεται ανώφελα από τόν εγωισμό του. Και όταν δέν ξέρη κανείς πόσο κακό είναι ή δικαιολογία, έχει ελαφρυντικά. Άλλα, όταν ξέρη ή τοϋ το λένε οι άλλοι, τότε δέν έχει ελαφρυντικά.
Θέλει πολλή προσοχή, όταν πάς νά βοηθήσης κάποιον πού έχει μάθει νά δικαιολογήται, γιατί μερικές φορές γίνεται το έξης: Αφού δικαιολογείται, σημαίνει ότι έχει πολύ εγωισμό, οπότε, όταν του πής ότι αυτό πού έκανε δέν είναι σωστό, θά πή και άλλα ψέματα και άλλες δικαιολογίες, ώσπου νά σου απόδειξη κι εκείνο και τό άλλο, γιά νά μη θιχτή.
Έτσι όμως γίνεσαι αιτία εσύ, πού πήγες νά του απόδειξης ότι σφάλλει, νά γίνη πιο εγωιστής, πιο ψεύτης. Από τήν στιγμή πού θά δής ότι συνεχίζει τις δικαιολογίες, δέν χρειάζεται νά τοϋ απόδειξης τίποτε. Κάνε προσευχή νά τόν φωτίση ό Θεός.

«Αν δέν εξηγής, θά σέ δικαίωση ό Θεός»

- Γέροντα, πολλές φορές, όταν μου κάνουν μιά παρατήρηση, νομίζω πώς πρέπει νά δώσω εξηγήσεις, και λέω: «Ναί, έτσι είναι, αλλά...».
- Τί τό θέλεις αυτό το «άλλα»; Το «άλλα» δεν έχει... αλάτι και όλα τα αλλοιώνει με την κακή έννοια. Νά λές: «Ευλόγησον, με τήν ευχή σου άλλη φορά θά προσέχω».
- Γέροντα, όταν κάποιος βγάλη ένα λανθασμένο συμπέρασμα γιά μιά ενέργεια μου, χρειάζεται νά εξηγήσω πώς κινήθηκα;
- Άν εχης πνευματική δύναμη, δηλαδή ταπείνωση, νά δεχτής ότι έφταιξες και νά μή μιλήσης. Άφησε νά σέ δικαίωση ό Θεός. Άν δεν μιλήσης εσύ, θά μιλήση μετά ό Θεός. Βλέπεις, ό Ιωσήφ[1], όταν τά αδέλφια του τον πούλησαν, δεν είπε: «Είμαι αδελφός τους- δεν είμαι δούλος· ό πατέρας μου μ' αγαπούσε πιο πολύ από όλα τά παιδιά του».
Δεν μίλησε, και μετά μίλησε ό Θεός καί τον έκανε βασιλιά[2]. Τί νομίζεις, δεν πληροφορεί ό Θεός; Και άν ό Θεός γιά τό συμφέρον σου δείξη τήν αλήθεια, καλά. Άν όμως δεν τήν δείξη, πάλι γιά τό συμφέρον σου θά είναι όταν σέ άδικη κάποιος, νά σκέφτεσαι ότι δεν σέ αδικεί άπό κακία, άλλα επειδή έτσι είδε τά πράγματα.
Ύστερα, άν δεν έχη κακία, ό Θεός θά τον πληροφόρηση, θά καταλάβη ότι αδίκησε καί θά μετανοήση. Μόνον όταν υπάρχη κακία, δεν πληροφορεί ό Θεός, γιατί ή συχνότητα στην οποία εργάζεται ό Θεός είναι ταπείνωση-αγάπη.
- Κάνει, Γέροντα, νά ζητάω εξηγήσεις μετά άπό μιά παρεξήγηση;
- Χάλασε ό λογισμός σου;
- Όχι.
- Άν δεν χάλασε ό λογισμός σου, δεν χρειάζεται νά σου έξηγήση ό άλλος. Άν χάλασε ό λογισμός σου, καλό είναι νά σου δοθή μιά εξήγηση, γιά νά μή χαλάση περισσότερο.
- Γέροντα, άν δεν έξηγης, γιά νά δικαιολόγησης τον εαυτό σου, άλλα λές πώς αντιμετώπισες ένα περιστατικό, πώς κινήθηκες κ.λπ.;
- Δεν χρειάζεται. Καλύτερα νά λες «εύλόγησον», και νά μην εξηγής. Έκτος άν σου ζητήσουν νά δώσης εξηγήσεις, τότε ταπεινά νά πής πώς έγινε.
- Δηλαδή, Γέροντα, πότε πρέπει νά εξηγή κανείς;
- Όταν πρόκειται γιά παρεξήγηση πού άφορα άλλους, τότε επιβάλλεται νά εξήγηση κανείς, γιά νά βοηθήση μιά κατάσταση. Ή όταν είναι κανείς ευαίσθητος, εχη και λίγο εγωισμό και μπορή νά καμφθή, άν δεν μιλήση, τότε καλύτερα είναι νά εξήγηση πώς κινήθηκε.
- Μερικές φορές, Γέροντα, δεν μπορούμε νά ξεχωρίσουμε την δικαιολογία από τήν εξήγηση.
- Ή δικαιολογία δεν φέρνει ανάπαυση στην ψυχή, ενώ ή εξήγηση φέρνει ανάπαυση και ειρήνη.


1. Βλ. Γεν. 37,20 κ.έ
2. Βλ. Γεν. 41,41.


Απόσπασμα από τις σελίδες 89-93 του βιβλίου:
            ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΑΪΣΙΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ
                              ΛΟΓΟΙ Γ΄      
                ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΑΦΥΠΝΙΣΗ
                  ΙΕΡΟΝ ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ
       «ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΘΕΟΛΟΓΟΣ»
                ΣΟΥΡΩΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ