Προσκύνηση τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.

Οὐ μόνον δέ τήν θείαν εἰκόνα προσκυνήσεις, ἀλλά καί τοῦ Σταυροῦ αὐτοῦ τόν τύπον. Σημεῖον γάρ ἐστί μέγιστον καί τρόπαιον Χριστοῦ κατά τοῦ διαβόλου καί πάσης τῆς ἀντικειμένης φάλαγγος· διό καί φρίττουσι καί φυγαδεύονται τοῦτον τυπούμενον ὁρῶντες.(Φ Δ ἁγ. Γρηγο­ρίου τοῦ Παλαμᾶ Δεκάλογος τῆς κατά Χριστόν Νομοθεσίας  117.33...)

Σήμερα, ἀκριβῶς στό μέσο τῆς Μ. Σαρακοστῆς, ἡ Ἐκκλησία μας ὅρισε νά προβάλουμε τόν Τίμιο Σταυρό τοῦ Χριστοῦ μας καί νά τόν προσκυνοῦμε. Ποιό εἶναι τό νόημα αὐτῆς τῆς πράξεως τῆς Ἐκκλησίας μας; Στό συναξάρι τῆς ἡμέρας διαβάζουμε τά ἑξῆς κατατοπιστικά:

Ἐπειδή διά τῆς τεσσαρακονθημέρου Νηστείας, τρόπον τινά καί ἐμεῖς σταυρωνόμαστε, νεκρούμενοι ἀπό τά πάθη καί ἔχουμε αἴσθηση τῆς πικρίας, ἀπό τίς πτώσεις μας καί τή συνεχιζόμενη ἀκηδία μας,  τίθεται μπροστά μας ἀπό τήν Ἐκκλησία μας ὁ Τίμιος καί ζωοποιός Σταυρός, γιά νά μᾶς δώσει χαρά καί νά μᾶς ὑποστηρίξει θυμίζοντάς
μας τό Πάθος τοῦ Κυρίου Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καί δίνοντάς μας παρηγοριά· ἐάν ὁ Θεός ἡμῶν σταυρώθηκε γιά μᾶς, πόσα πρέπει νά κάνουμε ἐμεῖς γιά Αὐτόν; Πόσο δέν ἐλαφραίνει ὁ πόνος μας ὅταν σκεφτόμαστε ὅλοι ἐμεῖς τίς θλίψεις πού πέρασε ὁ Χριστός μας, ὅπως ἐπίσης καί τή δόξα πού κρύβει ὁ Σταυρός.

Πιό κάτω πάλι μᾶς δίνει δύο πολύ ὡραῖες εἰκόνες γιά νά μᾶς δείξει πόσο σπουδαῖα εἶναι ἡ παρουσία τοῦ Σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ μας αὐτή τήν ἡμέρα. Στήν πρώτη μᾶς λέει ὅτι:
 ὅπως ἐκεῖνοι πού διανύουν ἕνα δύσβατο καί μακρυνό δρόμο καί ἔχουν κουραστεῖ πάρα πολύ, ἄν τυχόν βροῦν ἕνα δένδρο μέ πολύ σκιά κάθονται γιά λίγο καί ξε­κουράζονται καί σάν νά ξανανιώνουν διανύουν τό ὑπόλοιπο τοῦ δρόμου, ἔτσι καί τώρα τόν καιρό τῆς νηστείας πού εἶναι δρόμος κουραστικός, φυτεύθηκε ἀπό τούς ἁγίους Πατέρες στή μέση ὁ ζωηφόρος Σταυρός, προσφέροντάς μας ἀνακούφιση καί παρηγοριά καί κάνοντας τούς κουρασμένους ὁδοιπόρους πρόθυμους καί ἐλαφρεῖς γιά τόν  κόπο τῆς ὑπόλοιπης περιόδου.

 

Στή δεύτερη ἀναφέρει ὅτι ὅπως ὅταν ἐπρόκειτο νά παρουσιαστεῖ ἕνας ἐπίγειος βασιλιᾶς προπορεύονταν τά σκῆπτρα καί τά λάβαρα καί ἔπειτα ἐρχόταν ἐκεῖνος πανευτυχής γιά τή νίκη του καί συνευφραίνονταν καί οἱ ὑπήκοοί του, ἔτσι καί ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός μέλλοντας σύντομα νά μᾶς ὑποδείξει τό σημάδι τῆς νίκης κατά τοῦ θανάτου καί νά διαβεῖ ἔνδοξα διά τῆς Ἀναστά-σεως, μᾶς ἔστειλε προκαταβολικά τή βασιλική Του σημαία, τό σκῆπτρο του, τόν Ζωοποιό Σταυρό, ἑτοιμάζοντάς μας νά ὑποδεχτοῦμε σέ λίγο τόν ἴδιο τό Βασιλιᾶ καί νά Τόν ζητωκραυγάσουμε σάν θριαμβευτή.

Παρουσιάζει λοιπόν σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας τόν Τίμιο Σταυρό γιά νά τόν δοῦμε καί νά Τόν προσκυνήσουμε. Προσκυνώντας τόν Σταυρό τοῦ Κυρίου μας, πού μετά τή Σταυρική θυσία ἔγινε Σύμβολο νίκης, γεμίζουμε χαρισματικά μέ δύναμη. 
Σκεφτόμαστε πόσα ἔπαθε ὁ ἀναμάρτητος Κύριος καί παρηγοριόμαστε γιά τά ἐλάχιστα δικά μας ἐκούσια ἤ καί ἀκούσια παθήματα. Ἡ παρηγοριά ὅμως πηγάζει κυρίως ἀπό τήν πεποίθηση ὅτι ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου μας εἶναι αὐτός πού θά φέρει τήν πραγματική χαρά στή ζωή μας. 
Ἄς προσέξουμε τήν ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας μας καί θά δοῦμε τή δύναμη τοῦ Σταυροῦ ἀλλά καί τήν χαρά πού πηγάζει ἀπ' Αὐτόν.

...δι' οὗ τῶν δακρύων ἐξηφανίσθη κατήφεια καί τοῦ θανάτου τῶν παγίδων ἐρρύσθημεν καί πρός ἄληκτον εὐφροσύνην μετήλθομεν.

Δηλαδή μέ τό Σταυρό τοῦ Χριστοῦ μας τά δάκρυά μας ἔπαψαν νά εἶναι δάκρυα ἀπελπισίας καί πόνου, γλυτώσαμε ἀπό ὅλες τίς παγίδες τοῦ ἐχθροῦ πού ἔντεχνα μᾶς ὁδηγοῦσαν στό θάνατο καί περάσαμε σέ μιά νέα κατάσταση, πού εἶναι αὐτή πού ζητάει πραγματικά ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή στήν εὐφροσύνη ἐκείνη τοῦ Παραδείσου πού δέν τελειώνει ποτέ.

Μέ τόν Σταυρό κατεπόθη τοῦ θανάτου ἡ δύναμις καί ὑψώθημεν ἀπό γῆς πρός οὐράνια...

Προβάλλει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ μας καί γιά ἄλλο ἕνα λόγο πολύ σπουδαῖο. Θέλει νά μᾶς θυμίσει πώς ὁ μοναδικός δρόμος γιά τήν Ἀνάσταση εἶναι αὐτός πού περνάει ἀπό τό Σταυρό. 
Ὑπάρχει μιά πολύ ὡραία εἰκόνα πού μᾶς βοηθάει νά καταλάβουμε τό τί πρέπει ὁ καθένας μας νά κάνει. Στήν εἰκόνα αὐτή ἀπεικονίζεται ἕνας σταυρός, καί πάνω στό σταυρό εἶναι καρφωμένος ἕνας μοναχός. Τό σῶμα τοῦ μοναχοῦ εἶναι κατατρυπημένο ἀπό πολλά βέλη μικρά καί μεγάλα, πού τό καθένα ἔχει καί τό ὄνομά του. 
Διαβάζουμε στό πρῶτο βέλος γαστριμαργία, στό ἄλλο φιλαργυρία, στό ἄλλο φιληδονία, ὑπερηφάνεια, ἀργολογία, ὀργή, φθόνος, κ.ο.κ. Τό σῶμα τοῦ μοναχοῦ εἶναι πληγωμένο ἀπ' τά βέλη  δηλ. ἀπό τά σφοδρά καί ἀδυσώπητα πάθη πού πληγώνουν τήν ψυχή καί τό σῶμα μας. 
Παίρνει λοιπόν ὁ μοναχός αὐτό τό σῶμα τό καταπληγωμένο καί τό καρφώνει πάνω στό σταυρό καί αὐτό τό κάνει μέ τήν θέλησή του καί μέ μιά παράκληση πρός τό Θεό πού εἶναι καί αὐτή γραμμένη πάνω στήν εἰκόνα καί τόν προσανατολίζει πρός ἕνα συγκεκριμένο στόχο. Γράφει λοιπόν πάνω καί κάτω ἀπ' τήν ὀριζόντια γραμμή τοῦ σταυροῦ: Καρδίαν καθαράν κτῖσον ἐν ἐμοί ὁ Θεός. Σκοπός εἶναι ἡ κάθαρση, ἡ ἀναγέννηση, ἡ μεταμόρφωση τοῦ ἀνθρώπου διά τῆς σταυρώσεως τῶν παθῶν.

Περί τοῦ σημείου τοῦ Σταυροῦ.

Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί κάμνουν πάντοτε, κατά τήν ὥρα τῆς προσευχῆς ἀλλά καί σέ ἄλλες στιγμές τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ. Πόσο λίγοι ὅμως τό κάμνουν ὅπως πρέπει! Πῶς λοιπόν πρέπει νά γίνεται τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ;

Τά τρία δάκτυλα (εἶναι γνωστό ποιά δάκτυλα) τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ ἑνωμένα (εἰς τύπον τῆς ἡνωμένης Ἁγίας Τριάδος) φέρνουμε πρῶτα στό μέτωπο· δεύτερον στήν κοιλιά· τρίτον στό δεξιό ὦμο· καί τέταρτον στόν ἀριστερό ὦμο.

Οἱ κινήσεις αὐτές πρέπει νά γίνωνται ὄχι νευρικά καί σπασμωδικά, ἀλλά μέ ἠρεμία, μέ εὐλάβεια καί μέ κατάνυξη. Γιατί στά τέσσαρα αὐτά μέρη τοῦ σώματός μας κάνουμε τό ἱερό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ; 

Ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός λέγει: Ὅταν ἑνώνης τά τρία δάκτυλα νά κάνης τόν Σταυρόν ὁμολογεῖς τό πρῶτο δόγμα τῆς Πίστεώς μας, ὁμολογεῖς ὅτι ὁ Θεός εἶναι Πατήρ, Υἱός καί  Ἅγιον Πνεῦμα. Ὅταν φέρης τά τρία δάκτυλα ψηλά στό μέτωπο καί τά ἀκουμπᾶς, ὁμολογεῖς πώς ὁ Χριστός ἦταν ψηλά, εἶναι Θεός, κάθεται στόν θρόνο τοῦ Οὐρανοῦ. Ὅταν κατεβάζης τά τρία δάκτυλα χαμηλά, ὁμολογεῖς πώς ὁ Χριστός ἄφησε τό θρόνο τοῦ Οὐρανοῦ καί κατέβηκε κάτω χαμηλά καί φόρεσε σάρκα ἀνθρώπινη.  
Ὅταν φέρνης τά τρία δάκτυλα στό δεξιό τόν ὦμο, ὁμολογεῖς τήν ὕπαρξη τοῦ Παραδείσου καί παρακαλεῖς τόν Θεό νά σέ βάλη ἐκ δεξιῶν Του. 
Ὅταν τά φέρης στόν ἀριστερό ὦμο, ὁμολο-γεῖς τήν ὕπαρξη τῆς αἰωνίου Κολάσεως καί παρακαλεῖς τό Θεό νά μή σέ βάλει ἐξ εὐωνύμων.
Καί ὅταν ὅλην τήν παλάμην τήν φέρνης στό στῆθος, δηλώνεις τήν ἄπειρο εὐχαριστία σου στό Θεό γιά τά ἀγαθά πού σοὔδωσε.