Συνέπειες της αμαρτίας
Η παραβολή του Ασώτου Υιού
Ο άσωτος υιός, αφού διεσκόρπισε τις θείες δωρεές, διαπίστωσε ότι στη χώρα που ζούσε υπήρχε μεγάλη πείνα, δηλαδή "παντελής έλλειψη των πνευματικών τροφών που συντηρούν την ψυχή". Αυτή η έλλειψη των θείων αγαθών είναι συνέπεια της αμαρτίας. "Διότι όπου δεν καλλιεργείται το σιτάρι του θείου φόβου, εκεί υπάρχει λιμός ισχυρός, όχι από ψωμί αλλά από αρετή".
Η έλλειψη αρετών προκαλεί πείνα πνευματική: "Όπου η άμπελος της εγκρατείας δεν έχει φυτευθεί, εκεί υπάρχει λιμός ισχυρός. Όπου το σταφύλι της αγνείας δεν πατιέται, εκεί λιμός ισχυρός. Όπου δεν αναβλύζει το λάδι της φιλανθρωπίας, εκεί λιμός ισχυρός".
Στη χώρα της αμαρτίας ο άσωτος τρέφεται από τις εφήμερες ηδονές. Του λείπει η τροφή που τρέφει και παρηγορεί την καρδιά, διότι του λείπει η αγάπη και τα φιλάνθρωπα σπλάχνα του πατέρα του:
Χαλινούς αποπτύσας τους πατρικούς, αστάτω φρενί, τοις κτηνώδεσι της αμαρτίας λογισμοίς συνέζησα, όλον μου τον βίον δαπάνησα ασώτως ο τάλας εγώ. Τροφής δε λειπόμενος βεβαιούσης καρδίαν, προς καιρόν λιπαίνουσαν ηδονήν εσιτούμην.
Αλλά, Πάτερ αγαθέ, μη κλείσης μοι τα φιλάνθρωπα σπλάγχνα, αλλ' ανοίξας δέξαι με ως τον άσωτον υιόν, και σώσον με.
Ζώντας ο άσωτος μέσα στο βούρκο των παθών δεν έβρισκε ικανοποίηση και χορτασμό. Ποιός να του προσφέρει χορτασμό; "Ο Θεός - με τη θέα του Οποίου και μόνον προκαλείται άκοπος χορτασμός, σύμφωνα με εκείνον που είπε Χορτασθήσομαι εν τω οφθήναί μοι την δόξαν σου - απουσίαζε. Ο Διάβολος δε θέλει να προσφέρει χορτασμό των αισχρών επιθυμιών, επειδή εκ φύσεως ο χορτασμός στα τρεπτά πράγματα προκαλεί μεταβολή της σχέσεως με αυτά".
Παρόμοια και κάθε αμαρτωλός: "Επιθυμεί ο ταλαίπωρος να χορτάσει την αμαρτία, αλλά κανείς δεν του δίνει τον κορεσμό της. Εκείνος που συνήθισε στις κακίες δεν χορταίνει. Διότι η ηδονή ( της αμαρτίας) δεν παραμένει, αλλά μόλις εμφανισθεί χάνεται και βρίσκεται πάλι άδειος ο ταλαίπωρος". "Οι δαίμονες δεν αφήνουν κανέναν να χορτάσει από τη φιληδονία, ώστε να μην παύσει γρήγορα την αμαρτία".
Ο άσωτος "χανόταν από την έλλειψη των θείων αγαθών. Τον κατέτρωγε η πείνα των ουρανίων διδασκαλιών, και αυτός επιθυμούσε να χορτάσει από τα ξυλοκέρατα που έτρωγαν οι χοίροι. Η κούφια ηδονή όμως χανόταν, τον άφηνε άδειο, και έτσι βρισκόταν σε τέλεια στέρηση".
Η επόμενη συνέπεια της αμαρτίας του ανθρώπου είναι η υποδούλωση στα πάθη και στον Διάβολο.
Πιεζόμενος από την πείνα ο άσωτος υιός πηγαίνει και προσκολλάται σε έναν από τους πολίτες της χώρας εκείνης. "Ποιοί είναι οι πολίτες και οι άρχοντες της χώρας που βρίσκεται μακριά από το Θεό; Φυσικά οι δαίμονες, από τους οποίους ο υιός του ουράνιου Πατέρα καθίσταται πορνοβοσκός... Διότι ο χοιρώδης βίος, λόγω της άκρας ακαθαρσίας του ,υπονοεί κάθε πάθος". "Ο πολίτης εκείνος έπεμψεν αυτόν εις τους αγρούς αυτού βόσκειν χοίρους. Διότι έτσι τιμούν οι δαίμονες εκείνους που τους τιμούν. Έτσι αγαπούν εκείνους που τους αγαπούν. Τέτοιες δωρεές χαρίζουν σε όσους υποτάσσονται σ' αυτούς".
Έπεμψεν αυτόν εις τους αγρούς αυτού βόσκειν χοίρους. "Ο λόγος αυτός φανερώνει την έσχατη δουλεία του ταλαίπωρου, τον οποίον διέταζαν να εκτελεί τα ατιμότερα έργα... Ο Χριστός διεκτραγωδεί με λεπτομέρεια τα της συμφοράς, για να μάθουμε τι παθαίνουν εκείνοι που εγκαταλείπουν τις εντολές του Θεού".
Όταν ο άνθρωπος διαπράττει την αμαρτία χάνει την ελευθερία του. Ο ίδιος ο Κύριος μας διαβεβαίωσε: Αμήν αμήν λέγω υμίν ότι πας ο ποιών την αμαρτίαν δούλος εστί της αμαρτίας. Μάλιστα, όσο περισσότερο χρονίσει η αμαρτία στον άνθρωπο, τόσο ισχυρότερα γίνονται τα δεσμά της. Η αμαρτία εξελίσσεται σε πάθος, δηλαδή σε "εκείνο που εμφωλεύει πολύ καιρό εμπαθώς μέσα στην ψυχή, και το ποίο από την πολλή συνήθεια έχει κάνει την ψυχή να παραδίδεται μόνη της σ' αυτό".
Η αδιαφορία και η υποχώρηση στις προσβολές της αμαρτίας μπορεί να οδηγήσουν βαθμιαία σε φοβερή δουλεία στην αμαρτία, σαν σε δεύτερη ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος διαπιστώνει κάποια στιγμή ότι, αφ' ότου πείσθηκε να διαπράττει την αμαρτία, άρχισε σιγά σιγά να τη συνηθίζει. Έπειτα η συνήθειά του έγινε απλή ροπή προς την αμαρτία και από τη ροπή έφτασε στο πάθος, το οποίο ριζωμένο σαν δεύτερη φύση απαιτεί τη διάπραξη της συνηθισμένης αμαρτίας σαν χρέος:
Καταπειθής τω πράττειν φαύλα γενόμενος, εκ του πράττειν ήλθον εις συνήθειαν, εκ συνηθείας δε εις ψιλήν διάθεσιν, είτα εκ διαθέσεως έφθασα εις έξιν, η δε έξις, οία φύσις δευτέρα, εγκειμένη το έθος ως χρέος ζητεί.
Η αμαρτία είναι υποταγή του ανθρώπου στα πάθη και στο Διάβολο. Ο άνθρωπος φτάνει στο σημείο να επιθυμεί το αγαθό, αλλά να μην μπορεί να το πράξει: Ου γαρ ο θέλω ποιόν αγαθόν, αλλ' ο ου θέλω κακόν τούτο πράσσω. Ο άνθρωπος που παραδόθηκε στη δουλεία της αμαρτίας υποφέρει, αλλά είναι αδύνατον να απαλλαγεί από αυτήν χωρίς τη βοήθεια του Σωτήρος Χριστού.
Άλλη συνέπεια της αμαρτίας είναι η διαρκής θλίψη και οδύνη που ακολουθεί την τέλεσή της.
Είναι χαρακτηριστική η τροφή με την οποία προσπαθούσε ο άσωτος να χορτάσει την πείνα του: τα ξυλοκέρατα. Όπως αυτά δίνουν στην αρχή μια γλυκιά γεύση αλλά στη συνέχεια αφήνουν μία μόνιμη αίσθηση στυφότητας, έτσι και η αμαρτία: γλυκαίνει στην αρχή τον άνθρωπο με την ψεύτικη ηδονή που του προσφέρει, αλλά στη συνέχεια αφήνει μια διαρκή αίσθηση στυφότητας και πικρίας. Η γλυκύτητα της ηδονής είναι πρόσκαιρη, η πικρότητα της οδύνης μακροχρόνια. Και αν δεν ακολουθήσει μετάνοια ειλικρινής, η οδύνη θα είναι ατελεύτητη.
Ο όσιος Μάξιμος ο Ομολογητής γράφει πως "εξ αιτίας της ηδονής που παράλογα ήλθε στην ανθρώπινη φύση, εισχώρησε σ' αυτήν, κατά λογική συνέπεια, η οδύνη, με πολλά θλιβερά παθήματα, ένα από τα οποία - και αποτέλεσμα των οποίων - είναι ο θάνατος". Γι' αυτό ακριβώς "δεν είναι δυνατόν να υπάρξει ποτέ ηδονή χωρίς οδύνη. Διότι ο πόνος της οδύνης έχει αναμιχθεί με την ηδονή". Η πρόσκαιρη ηδονή της αμαρτίας, "φέρνει μέσα μας τη διηνεκή οδύνη και αφαιρεί την παρρησία της συνειδήσεως".
Η τελική συνέπεια της αμαρτίας είναι ο θάνατος. Λέγει ο Θεός: Οι αμαρτάνοντες εις εμέ ασεβούσιν εις τας εαυτών ψυχάς, και οι μισούντες με αγαπώσι θάνατον. Ο Θεός είναι η Ζωή, και εφ' όσον η αμαρτία είναι απομάκρυνση από το Θεό οδηγεί στο θάνατο: "Ζωή γαρ ο Θεός, στέρησις δε της ζωής θάνατος". Μετά τη διάπραξη της αμαρτίας ο άνθρωπος "ζη" βίο νεκρό, επειδή κατά κάποιο τρόπο πέθανε η πραγματική ζωή του: "Νεκρός ημάς διεδέξατο βίος, αυτής τρόπον τινά της ζωής ημών αποθανούσης".
Πραγματικός θάνατος είναι ο θάνατος της ψυχής, δηλαδή ο χωρισμός της από το Θεό. "Η παράβαση της εντολής του Θεού γίνεται πρόξενος κάθε θανάτου στην ψυχή και στο σώμα: τόσο του θανάτου στην πρόσκαιρη αυτή ζωή, όσο και της ατελεύτητης εκείνης κολάσεως. Και κυρίως αυτός είναι θάνατος, το να χωρισθεί η ψυχή από τη θεία Χάρη και να συζευχθεί την αμαρτία. Για τους συνετούς, αυτός ο θάνατος είναι φρικτός και πρέπει να τον αποφεύγουμε με κάθε τρόπο".
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς αναλύει την έννοια του θανάτου αυτού της ψυχής: "Ποιός είναι ο θάνατος της ψυχής; Η εγκατάλειψη από το Θεό... Όπως όταν χαθεί το φως από κάποιον τόπο έρχεται σκοτάδι σ' αυτόν, το οποίο δεν έχει τη γένεσή του από το φως αλλά από το εμπόδιο που έριξε τη σκιά, έτσι συμβαίνει και με το Θεό, που είναι η αυτοζωή και η ζωή όλων των ζώντων... Όταν ο Θεός εγκαταλείψει την ψυχή, επέρχεται σ' αυτήν ο θάνατος, ο οποίος δεν έχει τη γένεσή του από το Θεό αλλά από το αίτιο της θείας εγκαταλείψεως, δηλαδή την αμαρτία".
Ο Θεός είναι η Ζωή, και η αμαρτία είναι απομάκρυνση από το Θεό, επομένως η αμαρτία είναι θάνατος. Με τη διάπραξη της αμαρτίας ο άνθρωπος βιώνει το θάνατο.
Η παραβολή του Ασώτου Υιού
Σχόλια υπό το φως των αγίων Πατέρων
Ιερομονάχου Γρηγορίου
Ιερό Κουτλουμουσιανόν Κελλίον Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Άγιον Όρος
σελ. 35-40
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου